Nu er op basis van verschillende bronnen is vastgesteld welke ratio´s interessant kunnen zijn voor de MKB-metaalsector, kan er een scan ontwikkeld worden. Daarvoor zullen in paragraaf 3.1 de bruikbare financiële maatstaven benoemd worden, waarna in paragraaf 3.2 de concept scan samengesteld wordt.
3.1 Bruikbare financiële maatstaven
Op basis van de wetenschappelijke literatuur en de gesprekken met experts zijn een aantal kengetallen geselecteerd die in aanmerking komen voor de scan. Ze zijn in het vorige hoofdstuk geselecteerd en worden in tabel 4 overzichtelijk weergegeven.
Rentabiliteit Rentabiliteit Totaal Vermogen (RTV) Brutowinstmarge (BWM)
Nettowinstmarge (NWM) Liquiditeit Quick Ratio (QR)
Solvabiliteit Debt Ratio (DR)
Activiteitskengetallen Omloopsnelheid van de voorraden Gemiddelde krediettermijn
Overige ratio‟s Loonkosten per fte Arbeidsproductiviteit Omzet per fte
Bezettingsgraad van machines Verzuim
Tabel 4: geselecteerde kengetallen voor de conceptscan
3.2 Concept scan
Nu de bruikbare ratio‟s zijn geselecteerd, moet er nagedacht worden over het functioneel ontwerp van de scan. In de volgende paragrafen wordt uitgelegd hoe de financiële kengetallen van het bedrijf in de scan worden weergegeven, maar ook hoe de benchmark vormgegeven wordt en welke beoordeling er gekoppeld wordt aan de financiële ratio‟s.
3.2.1 Functioneel ontwerp
Het uiteindelijke doel is om een scan te ontwerpen die snel, eenvoudig en overzichtelijk is en door ondernemers zelfstandig ingevuld kan worden. De meest handige oplossing daarvoor is om de scan in de vorm van een website te maken, zodat ondernemers de scan kunnen gebruiken wanneer zij dat willen. Zij gebruiken dan een inlognaam en wachtwoord om bij hun eigen online scan te komen. Omdat ondernemers hun financiële brongegevens digitaal invoeren, kan de software voor de scan zelf de indicatoren berekenen en kan meteen een rapportage gegenereerd worden.
Er zijn twee varianten van de scan mogelijk:
1. De momentopname (een soort foto van de financiële situatie van het bedrijf); de financiële cijfers worden eenmalig ingevuld en vergeleken met concurrenten.
2. De periodieke opname (een soort film van de financiële situatie van het bedrijf): dit kan gedaan worden door de scan periodiek in te vullen en de cijfers van verschillende periodes met elkaar te vergelijken. De cijfers die de ondernemer invoert, worden dan bewaard. Dit zou bij meerdere keren gebruik een trend opleveren: hoe scoort het bedrijf ten opzichte van de vorige periode?
De focus in dit onderzoek ligt op de eerste variant, omdat de testfase anders teveel tijd in beslag zal nemen. In de praktijk zal het uitwerken van de tweede variant voor de ondernemers wellicht waardevol zijn.
Voordeel van een online variant is ook dat de door de bedrijven ingevulde gegevens direct gebruikt kunnen worden voor de benchmark: hoe groter het aantal bedrijven dat gebruikmaakt van de scan, hoe meer gegevens er beschikbaar zijn om te gebruiken voor berekening van branchegemiddelden, dus hoe realistischer het beeld dat de benchmark oplevert. In eerste instantie is de benchmark gebaseerd op externe cijfers, zie daarvoor paragraaf 3.2.2.
Belangrijk is om te zorgen dat de gegevens van de ondernemers vertrouwelijk behandeld worden en dit ook te communiceren. De gegevens worden op geen enkele manier gebruikt voor andere doeleinden dan voor de benchmark in de scan. De beveiliging van de scan/website is dus in het uiteindelijke ontwerp belangrijk.
Tijdens het testen van de scan zal in eerste instantie een ontwerp in Excel gemaakt worden. Voordeel daarvan is dat de formules ingevoerd kunnen worden en de berekeningen dus automatisch gebeuren, maar dat er niet een gehele website geprogrammeerd hoeft te worden, die daarna eventueel hergeprogrammeerd moet worden.
3.2.2 Benchmark in de scan
De cijfers voor de benchmark van de scan moeten uiteindelijk gegenereerd worden doordat de gemiddelden van gebruikers van de scan als bronmateriaal dienen. Tot die tijd kunnen er gegevens vanuit externe bronnen gebruikt worden. De cijfers in de toelichting van de Deloitte SME kompas (zie paragraaf 2.4) biedt daarvoor een goed uitgangspunt, zoals in tabel 5 zal blijken. Volgens Deloitte heeft de metaalsector met 9 procent een bovengemiddelde behoefte aan werkkapitaal. De nettowinst in de Metaalsector ligt met 4 procent flink hoger dan de vergelijkbare landelijke MKB-cijfers (2 procent).
Sector industrie, Metaal Gemiddeld
2006 2007 2008 2006 2007 2008
Solvabiliteitsratio 26% 22% 32% 30% 30% 32%
Financieringsratio 139% 148% 178% 130% 128% 126%
Quick ratio 68% 99% 94% 146% 136% 140%
Behoefte aan werkkapitaal 1% 4% 9% 5% 5% 6%
Bruto marge 62% 61% 57% 55% 57% 56% Arbeidsproductiviteit 59% 56% 52% 50% 48% 50% REV 13% 32% 12% 6% 9% 9% EBITDA 5% 8% 7% 8% 10% 8% Nettowinst 1% 4% 4% 2% 4% 3% ROCE 8% 40% 23% 5% 7% 7%
EBITDA = Earnings Before Interest, Taxes, Depreciation and Amortization oftewel verdiensten voor aftrek van interest, belastingen, afschrijvingen op activa en afschrijvingen op leningen en goodwill. Dus een maatstaf voor de brutowinst na aftrek van overheadkosten van een bedrijf.
ROCE = Return on Capital Employed oftewel Rendement op Tewerkgesteld Kapitaal Tabel 5: ratio’s in de MKB-metaalbranche. Uit: Deloitte SME Kompas 2009
Bovenstaande cijfers uit 2008 geven voor een aantal van de in de financiële scan gebruikte ratio‟s een vergelijking, hoewel de cijfers niet erg recent zijn. De overige vergelijkingscijfers zullen op basis van gebruikersgegevens worden verkregen.
3.2.3 De concept scan
Naar aanleiding van de input uit de vorige hoofdstukken is een concept scan tot stand gekomen. Vanwege de leesbaarheid zijn de ratio‟s vertaald naar percentages. Figuur 3 en 4 bevatten screenshots van de scan.
Figuur 3 geeft aan welke cijfers de ondernemer in moet voeren om de scan te gebruiken. De ingevoerde cijfers in bovenstaand voorbeeld zijn van een fictieve organisatie. Figuur 4 geeft de output van de concept scan weer.