Clare Accessible Transport (C.A.T.)

CLARE ACCESSIBLE TRANSPORT (C.A.T.)

Status Actief

Kenmerken

Doelgroep Iedereen met een vervoerbehoefte die niet kan worden ingevuld Financiering Subsidies / sponsoring

Dienstregeling Aanbodgericht

Route en halte Vaste route en vaste haltes Reservering Niet van toepassing

4.9.1 Beschrijving

Clare Accessible Transport (C.A.T.) is een openbaar vervoerdienst in de Ierse County Clare (figuur 26). Het is opgezet met het doel om inwoners van plattelandsgebieden uit een sociaal isolement te halen. Gebleken is namelijk dat sommige inwoners zeer afhankelijk zijn van openbaar vervoer, omdat ze bijvoorbeeld geen rijbewijs hebben, maar wel naar hun werk willen gaan. In tegenstelling tot veel andere vervoersystemen op het platteland, wordt er met een aanbodgerichte dienstregeling gewerkt, die echter op basis van de behoeften vanuit de verschillende dorpen is samengesteld. Concreet houdt dat in dat reizigers vooraf

via een website de dienstregeling kunnen raadplegen. De ene lijn rijdt op werkdagen vier ritten per dag, een andere lijn rijdt bijvoorbeeld alleen op zaterdag. Iedere lijn is met specifieke doelen opgezet. Zo zijn er in het weekend speciale “shoplijnen” (’s ochtends heen en ’s middags terug), terwijl doordeweeks ook bij ziekenhuizen en andere zorgvoorzieningen wordt gestopt; die lijnen zijn onder meer bedoeld voor ouderen of forensen.

4.9.2 Analyse

Flexibiliteit

De routes en haltes van de buslijnen liggen vast en zijn onder meer via een website raad te plegen (figuur 27). Er zijn bepaalde haltes in de route opgenomen waar een overstap mogelijk is op andere busdiensten. Veel lijnen zijn dan ook bedoeld om de first mile en last mile mee te overbruggen. De routes zijn samengesteld op basis van de behoeften van reizigers. Dat heeft ertoe geleid dat geen enkele lijn hetzelfde is en de tijden en dagen waarop er wordt gereden per lijn verschillen.

Reistijd

De reistijd is over het algemeen langer dan wanneer voor de auto wordt gekozen. Het concept is echter gebaseerd op het aanbieden van vervoer voor zoveel mogelijk mensen. Openbaar vervoer is niet voor niets het meest interessant als er veel reizigers van A naar B moeten reizen (KpVV, 2013a). Ondanks dat er sprake is van rurale gebieden, wordt getracht om dit principe ook op het platteland toe te passen, terwijl dat vanwege de verspreide vraag en lage dichtheden haast onmogelijk is (KpVV, 2013a; Velaga et al., 2012).

Toegankelijkheid

Reservering van ritten is voor de meeste lijnen niet nodig. Wel wordt het netwerk steeds meer uitgebouwd met nieuwe lijnen, die bijvoorbeeld ’s avonds naar een bioscoop rijden. Die rit(ten) zouden ook door uitgaanspubliek gebruikt kunnen worden. Voor die ritten is het wel nodig om te reserveren, omdat de bus alleen rijdt bij voldoende animo. Hier komt het bottum-up plannen duidelijk naar voren

Figuur 26. Busje van Clare Accessible Transport. Bron: Flickriver (2010).

- 64 -

(KpVV, 2013a). Het aanbod wordt voortdurend afgestemd op de vraag naar openbaar vervoer. De toegankelijkheid van de bussen is gewaarborgd doordat zij over een lage instap beschikken. Iedere reiziger, ongeacht de fysieke gesteldheid, kan dus van het vervoer gebruikmaken.

Beschikbaarheid

Wie op de website van Clare Accessible Transport kijkt, zal zich wellicht verbazen over het beperkt aantal ritten dat wordt aangeboden. Sommige lijnen rijden namelijk maar twee ritten per week (heen en terugrit), terwijl ook lijnen die op weekdagen rijden soms maar vier ritten per dag aanbieden. Van een dienstregeling met vaste intervallen is dus geen sprake. Het project is echter opgezet met de gedachte om bij de bevolking te informeren naar hun vervoerbehoeften. Op basis van al die informatie is een dienstregeling samengesteld waarmee een groot deel van die behoeften wordt bevredigd. Kosten

Ook de C.A.T. is voor een groot deel afhankelijk van subsidies en sponsorgelden, aangezien slechts 11% van de kosten wordt gedekt door de ritopbrengsten (Pobal, z.j., p.1). Iets meer dan de helft van de ruim €600.000,- die het project per jaar kost (2008; Pobal, z.j., p.1) wordt gefinancierd door de Rural Transport Programme, dat een jaarlijkse bijdrage levert aan C.A.T.. Samen met ander overheidsgeld wordt hiermee 73% van de kosten gedekt. Het bedrag dat reizigers betalen voor de ritten is afhankelijk van de afstand die ze afleggen. Kaartjes zijn uitsluitend online te bestellen of te verkrijgen bij tientallen uitgiftepunten. Het is niet mogelijk om ze bij de chauffeur te kopen.

Er wordt bespaard op de kosten doordat er alleen ritten worden aangeboden waar ook vraag naar is. In overleg met de bevolking kan de dienstregeling worden aangepast, door bijvoorbeeld ritten toe te voegen of niet meer aan te bieden.

Betrouwbaarheid

Net als bij de Postbus, worden met C.A.T. een beperkt aantal ritten per dag of week aangeboden. Reizigers dienen hun rit dus goed vooraf te plannen. Dat neemt niet weg dat zij ervan op aankunnen dat er een rit wordt aangeboden en dat zij hun bestemming bereiken. Wie echter een rit mist, moet soms meerdere uren tot een dag wachten tot een volgende rit wordt aangeboden.

4.9.3 Belangrijkste conclusies

De belangrijkste kernwaarde van C.A.T. is dat het inspeelt op de behoeften van de reiziger. Er wordt veel tijd besteed aan het inwinnen van informatie omtrent de vervoerbehoeften.

“A critical success factor of CAT is the consultation undertaken with the local community. It involves a process whereby CAT collects and absorbs the different views of people in the community, by adopting different consultation methodologies. There are many facets to the consultation process; CAT has meetings with community groups and agencies, carries out passenger surveys, talks to trusted members of the community (Pobal, z.j.).”

De Scottisch Executive Central Research Unit (2002, p.5), die veronderstelt dat er op verschillende manieren onderzoek gedaan kan worden naar de reizigersbehoeften, onderscheidt onder meer de community need, ofwel gemeenschapsbehoefte naar openbaar vervoer. Het initiatief in Clare is op dit principe gebaseerd. De Scottisch Executive Research Unit (2002) geeft aan dat er op basis van die behoefte wordt getracht om een minimaal aanbod openbaar vervoer aan te bieden. Vanuit het

Figuur 27: Dienstregelingtabel van C.A.T.. Deze lijn rijdt bijvoorbeeld alleen op vrijdag twee ritten

- 65 -

oogpunt van de flexibiliteit en beschikbaarheid van vervoer vormt dit een nadeel. Er zijn immers maar een paar momenten per dag waarop reizigers van het vervoer gebruik kunnen maken. Een ander punt, dat ook betrekking heeft op de kosten is de toegankelijkheid van het vervoer. De tarieven verschillen, maar komen ongeveer overeen met landelijke tarieven. Het is wel zo dat de kaartjes voorafgaand aan de reis moeten worden aangeschaft, waardoor het maken van impulsieve ritten zijn uitgesloten. Reizigers moeten dus goed geïnformeerd zijn. De toegankelijkheid van de bussen is in ieder geval gewaarborgd en zelfs een onderdeel van de doelstellingen van C.A.T.. Iedereen kan het voertuig dus zelfstandig betreden.

Reizigersbehoeften Doelgroepen

Ouderen Jongeren Gehandicapten Flexibiliteit Reistijd Toegankelijkheid Beschikbaarheid Kosten Betrouwbaarheid

- 66 -