Interview Cees de Graaff, Directeur Dutch Culture – 25/04/2014
* Wat is volgens u culturele diplomatie?
De beïnvloeding van het beeld van een land door een aantal middelen. Het verschil met vroeger is dat het niet direct gericht is op overheidsbeïnvloeding, maar op het beïnvloeden van belangrijke stakeholders in het veld.
* Wat kan culturele diplomatie bereiken?
Het genereren van een beeld of het bijstellen van beelden van krachten van een land.
* Wat is volgens u het verschil tussen culturele diplomatie en internationale culturele samenwerking?
Bij Dutch Culture doen wij aan internationale culturele samenwerking. Dit is iets anders dan culturele diplomatie, maar beiden zijn erg breed op hun eigen manier. ICS kan een onderdeel zijn van culturele diplomatie, en andersom ook. Het valt niet altijd samen. Het verschil tussen de twee is dat culturele diplomatie een bewuste actie is om te komen tot doelen. Internationale culturele samenwerking bestaat uit o.a. de internationalisering van de cultuur en marktverruiming. Culturele diplomatie wordt gebruikt als instrument om beelden neer te zetten waarbij gedoeld wordt op stakeholders. Internationale culturele samenwerking is met name gericht op professionals en het bereiken van het grote publiek.
* Valt volgens u de statelijke manifestatie (het bilaterale jaar) onder culturele diplomatie of internationale culturele samenwerking?
Onder dat laatste, hoewel er ook aspecten van culturele diplomatie in zitten. Tijdens zo’n manifestatie worden vele verschillende kanten belicht en gepromoot.
* Hoe kunnen via culturele diplomatie, of via internationale culturele samenwerking, maatschappelijke thema’s aangekaart worden in een land?
In Rusland is één van de activiteiten in het kader van ons bilaterale Nederland-Rusland jaar problematisch geworden [doelend op het Sotchi project]. De andere activiteiten waren ook kritisch op maatschappelijke thema’s, maar die zijn in samenwerking met lokale partners uitgevoerd. Zelfs in Rusland is er een breed scala aan fysieke, creatieve en artistieke ruimte op samenwerking met lokale partners. Bij een samenwerking zitten er consequenties voor twee partijen, maar deze hoeven niet problematisch te zijn als die in goed overleg worden uitgevoerd.
Het is interessant hoe Poetin zijn machtsspel heeft gespeeld en de aandacht heeft afgewend van het thema vrijheid van meningsuiting, naar homorechten; iets waar 80% van de Russen niet achter staat. Het COC in Nederland is overigens nooit tegenstander geweest van het Nederland- Ruslandjaar.
* Renilde Steeghs zei dat de Nederlandse overheid afhankelijk is van het initiatief uit het culturele veld om culturele diplomatie te bedrijven, of maatschappelijke thema’s aan te kaarten. Bent u het daar mee eens?
Ja, absoluut. In Nederland wordt er niet specifiek op onderwerpen aangestuurd, het zijn eigen ideeën van de kunstenaar en de ontwerper. Een must is wel om een lokale partner te hebben
waarmee je samenwerkt. Zo kan je beter op de behoeftes en problemen inspelen van het land. Niet elk project hoeft provocerend of confronterend te zijn, er kan bijvoorbeeld ook een subtiel kritische kant aan zitten. Denk je dat de overheid een bijdrage zal leveren aan iets wat puur provocatief is? Denk het niet.
* Hoe ziet u de rol van de posten in de internationale culturele samenwerking?
De posten zijn cruciaal voor Nederland aangezien wij, in tegenstelling tot heel veel andere landen, geen culturele instituten hebben. De posten zijn de antennes en de makelaars voor cultuur naar een specifiek land. Per land verschilt de rol van de post. In Europa is er een vrije bewegingsruimte, maar in Rusland en China zijn er zonder inmenging van de ambassade weinig mogelijkheden. We vergeten vaak dat cultuur in andere landen veel politieker is dan in Nederland. Inmenging van een politieke afvaardiging uit Nederland is dan soms noodzakelijk.
* Wat is de rol van Dutch Culture in internationale culturele samenwerking?
Dutch Culture is de partner voor internationale samenwerking voor het (inter) nationale culturele veld, de posten wereldwijd en de overheden. Wij verbinden culturen, netwerken, professionals ideeën en financiële middelen. Dutch Culture adviseert, deelt kennis produceert (waar onder) grootschalige projecten in buitenland)
* Kijkend naar de geschiedenis van het ICB, wat is uw mening over het huidige ICB en de positie van Dutch Culture hierin?
Samenspel is cruciaal in het internationaal cultuurbeleid. Samenspel tussen de overheid (BZ en OCW), het culturele veld en het georganiseerde culturele veld (m.a.w. de fondsen). Het is jongleren tussen politiek, ministeries, posten, fondsen, en het culturele veld en hun belangen en ambities.De sleutel is om genereus te zijn; zo creëer je toegevoegde waarde. Ambtelijk gezien is nu een hele goede periode, want er wordt goed samengewerkt. Natuurlijk zijn er bezuinigingen geweest, maar dit hoeft niet per se slecht te zijn, want er zijn nu minder spelers in het veld, waardoor er een scherpe focus is ontstaan. Hoewel ik nog steeds niet te spreken ben over het wegbezuinigen van het Theater Instituut Nederland en het Muziekcentrum Nederland, vanwege hun rol in het ICB. Bij Dutch Culture hebben we gezorgd voor een praktisch beleid, waardoor er veel meer te doen valt, wat positief heeft uitgepakt.
* Welke instrumenten bestaan er om internationale culturele samenwerking uit te voeren? Geld is uiteraard de sleutel.
Er kan veel meer gedaan worden naast geld geven. Dutch Culture heeft geen eigen fonds, maar het is een kennisinstituut. Wij brengen kennis, culturen, mensen en ambities samen.
Kennisuitwisseling is een belangrijk instrument, want als mensen meer weten, zijn er meer mogelijkheden. Ook doen wij aan cultural mapping, het culturele veld in het buitenland in kaart brengen. Wij zorgen er voor dat mensen elkaar kunnen ontmoeten, want uiteindelijk ontstaat kunst bij de gratie van ontmoeting.