Casusbeschrijving gemeente Amsterdam

De gemeente Amsterdam biedt sinds 15 december 2014 een bed-bad-en-broodregeling aan. In Amsterdam zijn twee locaties, waar in totaal 135 mensen opgevangen kunnen worden. In de Schuitenhuisstraat biedt de opvang plaats aan 75 mensen en in de Walborg kunnen 60 mensen terecht.110 Op deze twee locaties kunnen mensen terecht zonder dat ze aan bepaalde voorwaarden hoeven te voldoen. Ze hoeven dus niet mee te werken aan hun perspectief op verblijf of terugkeer of aan te tonen dat ze uit een bepaalde regio te komen.(Interview 2) De uitgeprocedeerde asielzoeker moet zich van te voren inschrijven voor de bed-bad-en-

broodvoorziening bij het vreemdelingenloket. Bij inschrijving wordt de naam, het land van herkomst en hun vreemdelingennummer geregistreerd. Na inschrijving bij het

vreemdelingenloket voor de bed-bad-en-broodvoorziening ontvangt de uitgeprocedeerde asielzoeker ook een OV-kaartje om naar de bed-bad-en-broodvoorziening te reizen.111 De toewijzing van bedden gaat op volgorde van aanmelding per dag. Er worden vaak meer pasjes

109 _{StatLine CBS (2016) ‘Bevolking op 1 janauri ’s Gravenhage’}

http://statline.cbs.nl/Statweb/publication/?DM=SLNL&PA=70648ned&D1=0&D2=0&D3=a&D4=313&D5=l& VW=T (bezocht op 5 juni 2016)

110 _{Gemeente Amsterdam (2016) ‘Waar kan ik als uitgeprocedeerde asielzoeker terecht’}

https://www.amsterdam.nl/veelgevraagd/?caseid=%7BBBFFC752-7C34-4E76-9E53-3E4C30AA13FC%7D

(bezocht op 15 april 2016)

111 _{Gemeente Amsterdam (2016) ‘Waar kan ik als uitgeprocedeerde asielzoeker terecht’}

https://www.amsterdam.nl/veelgevraagd/?caseid=%7BBBFFC752-7C34-4E76-9E53-3E4C30AA13FC%7D

uitgegeven dan dat er bedden zijn, maar omdat de mensen in de regel van de zeven nachten er ook drie ergens anders mogen slapen, zijn er vaak genoeg bedden (Interview 2).

De uitgeprocedeerde asielzoeker kan vanaf 16 uur in de middag tot 9 uur in de ochtend bij de opvang terecht. In de opvang krijgen de uitgeprocedeerde asielzoekers een avondmaaltijd, een slaapplaats en een ontbijt. Er is de mogelijkheid om kleding te wassen en te douchen en indien nodig krijgt de uitgeprocedeerde asielzoeker een OV-kaartje om naar een arts of familie te gaan. De opvang is verder heel sober ingericht.112

Naast deze twee locaties biedt de gemeente Amsterdam ook nog het Programma

Vreemdelingen aan. Dit programma is gericht op terugkeer naar het land van herkomst. Ongeveer 80 uitgeprocedeerde asielzoekers nemen deel aan dit programma en worden 24 uur per dag opgevangen. Dit programma is in juli 2015 gestart (Interview 2)

In 2012 had Amsterdam een groep uitgeprocedeerde asielzoekers die gevestigd was in een tentenkamp aan de Notweg. Dit tentenkamp heeft er drie maanden gestaan en in die drie maanden was het aantal inwoners van 40 naar 80 gestegen. Na de ontruiming van het tentenkamp kwam de groep terecht in de Vluchtkerk. De gemeente Amsterdam bood toen hulp aan de 159 bewoners. De gemeente mocht dankzij gedoogsteun van de staatssecretaris deze uitgeprocedeerde asielzoekers opvangen en helpen met een traject. Vanaf 1 december 2013 werden de uitgeprocedeerde asielzoekers opgevangen aan de Havenstraat in Amsterdam, waar zij individueel konden werken aan hun toekomstperspectief.

Naar aanleiding van deze groep uitgeprocedeerde asielzoekers, die zich later We Are Here is gaan noemen, zijn er verschillende moties in de gemeenteraad behandeld om iets met deze groep mensen te gaan doen. Eén van de dingen die toen naar voren is gekomen, dat er een bed-bad-en-brood opvang zou moeten komen. In de gemeenteraad van 5 november is

besloten, middels een motie, dat er een bed-bad-en-broodopvang in de gemeente Amsterdam moest komen.113114115 Alleen de VVD en CDA stemden tegen deze motie, onder andere omdat

112 _{Gemeente Amsterdam (2016) ‘Bed, bad, broodopvang voor uitgeprocedeerde asielzoekers’} https://www.amsterdam.nl/immigratie/vluchtelingen/bed-bad-brood/#ha638dbe6-2d53-44d6-9095- 96b7256959c3 (bezocht op 15 april 2016)

113 _{Gemeente Amsterdam (2014)‘Raadsnotulen Openbare vergadering op woensdag 5 november 2014, ‘(pagina}

53 en 87), http://zoeken.amsterdam.raadsinformatie.nl/cgi-

bin/showdoc.cgi/action=view/id=227549/type=pdf/14_11_05_middag.pdf (bezocht op 2 juni 2016)

114

Gemeente Amsterdam (2014)’Raadsnotulen, avondzitting op donderdag 6 november 2014(, pagina 29)’

http://zoeken.amsterdam.raadsinformatie.nl/cgi-

bin/showdoc.cgi/action=view/id=227550/type=pdf/14_11_06_avond.pdf bezocht op 2 juni 2016)

115

ATV5 (2014) ‘bed-bad-en-brood voor groep vluchtelingen’ http://www.at5.nl/artikelen/136830/039bed-bad- en-brood039-voor-groep-vluchtelingen (bezocht op 2 juni 2016)

de minister verantwoordelijk is voor het asielbeleid.116 De bed-bad-en-broodopvang werd door het College van Burgemeester en Wethouders als humanitaire ondergrens gezien en als laatste stap voor deze groep (Interview 2). Burgemeester van der Laan sprak zich in de raadsvergadering hierover als volgt uit:

“Ik wil verder iets zeggen naar aanleiding van de discussie over de motie over bed, bad en brood, motie nr. 666. Het college heeft gezegd er geen bezwaar tegen te hebben. Het is natuurlijk allemaal ingewikkeld, maar dat ‘geen bezwaar’ menen wij ook echt. De raad zal vrijwel unaniem proberen om dit goed op te lossen. In het debat en ook bij de interrupties kwam nadrukkelijk naar voren dat in ieder geval een van de indieners, GroenLinks, dit ziet als een eerste stap. GroenLinks heeft het volste recht om de dingen op haar manier te zien. Dat is de essentie van democratie en van politiek. Ik vind het wel Jaar 2014 passend om namens het college te zeggen dat het voor ons geen eerste stap is, maar om een heleboel inhoudelijke redenen juist voor deze groep de laatste stap is. Wij willen aan de veilige kant van de humanitaire ondergrens blijven.”117

De bed-bad-en-broodvoorziening is op 15 december 2014 geopend en in het begin werd er gebruik gemaakt van één locatie. De andere locatie was er al wel, maar omdat er nog niet heel veel gebruik van werd gemaakt, was die in het begin nog niet in gebruik.

Een ander onderdeel wat naar voren kwam is dat er een programma moest komen voor uitgeprocedeerde asielzoekers, waarin samen met hun gekeken kon worden naar terugkeer. Dit is het Programma Vreemdelingen geworden. De gemeente Amsterdam heeft als enige gemeente een los begeleidingsprogramma dat gericht is op terugkeer. Dit programma wordt samen met de IND en DT&V aangeboden. In de groep van We Are Here zaten veel mensen die geen uitzicht hadden op een verblijfsvergunning. Door voor deze mensen een programma op te stellen, dat gericht is op terugkeer, kan deze groep mensen werken aan een toekomst in hun land van herkomst of in de regio daarvan (Interview 2).

Sinds de opening in 2014 van de bed-bad-en-broodopvang zijn er een aantal zaken in de gemeente Amsterdam veranderd. Allereerst werd er in het begin één locatie gebruikt, omdat er nog niet voldoende animo was om alle twee de locaties in gebruik te nemen. Eind 2015 waren beide opvanglocaties in gebruik en ook tegen de rand van vol aan. Met Den Haag was

116 _{Gemeente Amsterdam (2014)’Raadsnotulen, avondzitting op donderdag 6 november 2014(, pagina 29)’} http://zoeken.amsterdam.raadsinformatie.nl/cgi-

bin/showdoc.cgi/action=view/id=227550/type=pdf/14_11_06_avond.pdf bezocht op 2 juni 2016)

117 _{Gemeente Amsterdam (2014) ‘Raadsnotulen, openbare vergadering op donderdag 6 november 2014, pagina}

17-18’ http://zoeken.amsterdam.raadsinformatie.nl/cgi-

er toen de afspraak gemaakt, dat er eventueel naar Den Haag uitgeweken kon worden, als de opvang in Amsterdam vol zat. De bed-bad-en-broodopvang werd in het begin gefinancierd door het Rijk. Sinds november 2015 draagt het Rijk financieel niets meer bij en wordt die door de gemeente zelf gefinancierd. De regels in de bed-bad-en-broodopvang zijn in

november 2015 iets aangescherpt omdat de druk op de opvang toenam. De mensen krijgen nu een bed aangewezen op basis van volgorde van binnenkomst. De mensen hebben hierdoor ook geen eigen of vaste kamer. Spullen kunnen worden achtergelaten, alleen is er niet de garantie dat mensen de nacht daarna ook in de bed-bad-en-broodopvang kunnen slapen. Er eten nu af en toe mensen mee van terugkeerorganisaties, zodat mensen die al langer in de bed- bad-en-broodopvang verblijven langzaamaan na kunnen denken over hun toekomst (Interview 2). De bed-bad-en-broodvoorziening werd geopend met het idee dat de locatie tijdelijk zou zijn voor maximaal drie maanden. Omdat het rijksbeleid lang op zich laat wachten, is de voorziening in ieder geval open tot er meer duidelijkheid is over het rijksbeleid.118

De gemeente Amsterdam valt net als de gemeente Den Haag onder de G4 binnen de VNG. Amsterdam maakt net als Den Haag deel uit van de klankbordgroepen, die de

onderhandelingen met de staatssecretaris voeden. Volgens de programmamanager vreemdelingenbeleid van de gemeente Amsterdam, zaten de afgevaardigden van de G4 gemeenten in de klankbordgroep niet op één lijn wat betreft het onderwerp bed-bad-en-brood. De gemeente Amsterdam en de gemeente Den Haag zijn het op dit onderwerp wel redelijk met elkaar eens, maar de hoeveelheid uitgeprocedeerde asielzoekers die de G4 gemeenten opvangen, verschilt behoorlijk tussen de gemeenten. De gemeente Rotterdam heeft een niet zo’n uitgebreide opvang voor uitgeprocedeerde asielzoekers, maar daar doet de Pauluskerk veel voor uitgeprocedeerde asielzoekers (Interview 2). De gemeente Utrecht is veel

uitgebreider in haar opvang voor uitgeprocedeerde asielzoekers. In de onderhandelingen waren de gemeenten het onderling vooral oneens over de financiering van de bed-bad-en- broodvoorziening en over de termijn van de opvang. Dit waren tevens de punten waar de onderhandeling met staatssecretaris Dijkhoff stroef op verliepen (Interview 2).

118

Gemeente Amsterdam: Brief: ‘Bed-bad-en-broodvoorziening Walborg en Schuitenhuisstraat’ ontvangen via Anne Klerks, zie bijlage 6

Plaats Amsterdam

Aantal Inwoners 2015 821 752119

Bed-bad-en-broodvoorziening sinds 15 december 2014

Aangewezen als bed-bad-en-

broodvoorziening in het akkoord tussen VVD en PvdA uit april 2015

Ja

Aantal personen in bed-bad-en-brood in 2015

Begon met ongeveer 60 plekken, eind 2015 waren alle 135 plekken bijna elke nacht bezet

Openingstijden 16.00-09.00

Begeleiding Alleen via programma Vreemdeling

Betrokken organisaties HVO Querido

Inspraak in onderhandelingen op landelijk niveau

Ja via klankbordgroep VNG

Figuur 6: Overzicht bed-bad-en-broodvoorziening in Amsterdam