CASUS 1: ‘HET NIEUWE WATER’

Het Nieuwe Water is een project waarbij een woningbouwopgave wordt gecombineerd met een (piek)waterberging en de aanleg van een ecologische verbinding. Het project wordt gerealiseerd door een ontwikkelingsmaatschappij welke een samenwerking is van publieke en private partijen. Voor de praktijkanalyse zijn er interviews gehouden met alle betrokken partijen binnen de PPS: Dhr. De Bruijne (Provincie Zuid- Holland), Dhr. Fidom (gemeente Westland/ ONW), Mvr. Giesen (ONW/ BNG gebiedsontwikkeling) en Dhr. Nederpel (Hoogheemraadschap van Delfland). Zie bijlage 1 voor de interviewlijst.

7.1.1

Het plangebied van Het Nieuwe Water is gelegen in de boezempolder De Poelpolder (-1,8 NAP) tussen de kernen van Naaldwijk en ’s-Gravezande. Het plangebied voor Het Nieuwe Water heeft een grootte van ca. 67 hectare. Op afbeelding 6 is de plankaart voor Het Nieuwe Water te zien. Het Nieuwe Water staat als plan niet op zichzelf, maar maakt onderdeel uit van een ingrijpende transformatie van het Westland. Reeds in 1999 is in samenwerking tussen de decentrale overheden en het bedrijfsleven een Integraal

Ontwikkelingsplan Westland 2010 [IOPW] opgesteld. Binnen dit plan werd de toekomstige ruimtelijke indeling van het gebied vastgelegd (Gemeente Westland, 2008). De aanleiding van het IOPW was meerledig. Het Westland is de motor van de Nederlandse

glastuinbouwsector, de economie was echter wel sterk eenzijdig afhankelijk van deze glastuinbouw. De glastuinbouw was voor een deel te kleinschalig en versnipperd, waardoor het in de toekomst niet economisch rendabel zou zijn. Tevens kende het gebied hierdoor een lage ruimtelijke kwaliteit en groenstructuren ontbraken. In het IOPW zijn daarom de volgende doelstelling geformuleerd:

 Het realiseren van een duurzame glastuinbouwsector;

 het verbreden van de Westlandse economie;

 het verbeteren van de leefbaarheid en de ruimtelijke kwaliteit.

In het IOPW is de locatie voor Het Nieuwe Water als een van de concrete projecten benoemd om uitvoering te geven aan deze doelen. In 2002 hebben de verschillende overheden een contract vastgesteld met betrekking tot uitvoering van de projecten. Er is bewust voor gekozen om de projecten te realiseren in samenwerking met een private partij. Hiervoor is een offertetraject gestart, er zijn onderhandelingen geweest met diverse private partijen. BNG gebiedsontwikkeling kwam hierbij als winnende partij uit de bus (Fidom en Giesen, 2011). Samen met de publieke partijen vormde BNG gebiedsontwikkeling de ontwikkelingsmaatschappij ONW. ONW realiseert in totaal vier woningbouw projecten tussen ‘s-Gravenzande, Naaldwijk en Monster.

7

Praktijkanalyse

In de beginfase van het IOPW was het plan Het Nieuwe Water primair gericht op

woningbouw. De opgaven voor waterberging kwam in 1998 voor het eerst nadrukkelijk en letterlijk in beeld. Door een natte periode kampte De Poelpolder met wateroverlast, dit herhaalde zich in 2001. Deze gebeurtenissen hebben er aan bijgedragen dat de

waterbergingsopgave nadrukkelijk in beeld is gekomen en het hoogheemraadschap nauwer bij de planvorming betrokken is geraakt (De Bruijne en Nederpel, persoonlijke

communicatie, mei 2011). De plannen hadden hierbij de wind vol in de zeilen van het vigerende rijksbeleid. De strategie van water als ordenend principe raakte in deze jaren steeds meer in zwang. De plannen voor de herstructurering van het Westland zijn in 2005 door de gemeente Westland vertaald in de visie Greenport 2020. In deze visie is sterker de nadruk komen te liggen op het combineren van functies. De opgave voor waterberging is binnen deze visie ook expliciet genoemd. Het plangebied van Het Nieuwe Water is in de Visie Greenport 2020 aangewezen als zoekgebied voor zowel woningbouw als waterberging (Gemeente Westland, 2005). Opvallend is dat niet het hoogheemraadschap, maar de private partij (BNG gebiedsontwikkeling) met het idee is gekomen om waterberging te combineren met wonen door een deel van het plangebied te ontpolderen. In totaal wordt 23 hectare binnen het plangebied ontpolderd en aan de boezem toegevoegd. De boezem kan een peilverhoging van 35cm aan waardoor de benodigde capaciteit voor waterberging wordt gerealiseerd. Dit innovatieve idee van BNG gebiedsontwikkeling werd van harte gesteund door het hoogheemraadschap (Nederpel, persoonlijke communicatie, mei 2011). Bij Het Nieuwe Water worden in totaal circa 1200 woningen gerealiseerd in de periode van 2010- 2019, waaronder drijvende woningen en terpwoningen.

Afbeelding 6

Het Nieuwe Water, de rode lijnen geven een indicatie van het plangebied. (Google Aerodate International Surveys, 2011).

7.1.2

Soort PPS

Voor Het nieuwe water is er is een sprake van een PPS in de vorm van een partnership, waarvoor een aparte juridische entiteit is opgericht. Deze bestaat uit de opgerichte

Ontwikkelingsmaatschappij het Nieuwe Westland [ONW]. Het Nieuwe Water is een van de vier projecten die de ontwikkelingsmaatschappij uitvoert. De ontwikkelingsmaatschappij is gebaseerd op een gelijkwaardige verdeling tussen verantwoordelijkheden en risico’s van de betrokken private en publieke partijen. Voor de ontwikkelingsmaatschappij is er vanwege fiscale redenen gekozen voor een zogenaamde b.v./c.v. constructie. Deze constructie bestaat uit een besloten vennootschap (b.v.) die verantwoordelijk is voor de feitelijke uitvoering en een commanditaire vennootschap (c.v) die het geld beheert (De Bruijne en Fidom,

persoonlijke communicatie, mei-juni 2011). De ONW b.v. wordt voor 50%

vertegenwoordigd door publieke partijen (80% gemeente Westland, 12% Provincie en 8% Hoogheemraadschap van Delfland). De overige 50% wordt vertegenwoordigd door de private partij BNG gebiedsontwikkeling. Zowel de publieke als private partijen hebben risicodragend geld geïnvesteerd, ondergebracht in ONW c.v. Met dit eigen vermogen is vreemd vermogen aangetrokken bij de Bank Nederlandse Gemeenten. Reeds is er een startkapitaal gegenereerd van ca. €60 miljoen in totaal zal er naar verwachting ca. €90 miljoen aan startkapitaal worden gegenereerd. Er is een streefrendement afgesproken van 15% per jaar op dit vermogen. Terugkijkend naar de definitie van PPS, zoals geformuleerd in dit onderzoek is er bij Het Nieuwe Water duidelijk sprake van een bindende verdeling van verantwoordelijkheden en risico’s en worden er onderling afhankelijke doelen

gerealiseerd. Ook de geïnterviewden bij deze casus vinden dat het project voldoet aan de in dit onderzoek gehanteerde definitie. Het behoeft geen verder uitleg dat de opgave voor het beheer en de inrichting van de regionale waterberging een belangrijke rol binnen het project hebben. Wel benadrukt Fidom (persoonlijke communicatie, mei 2011) dat hij het project toch primair ziet als de realisatie van een woningbouwopgave, waar in een later stadium een waterbergingsopgave is meegenomen.

Afbeelding 7