Wat studeer je nu? Ik ben nu tweedejaars psychologie student. Waar woon je momenteel en in wat voor situatie? Ik woon samen met mijn vriend in Breda op een soort industrieterrein waar hij zijn fotografie studio heeft. De studio is erg groot dus in een deel van het pand wonen wij. Heb je het fijn waar je nu woont? Ja, ik heb het wel fijn waar ik nu woon en het is lekker rustig. Ik heb een tijdje in een appartement gewoond in de stad en daar was ik wel echt overprikkeld, daar was veel
geluidsoverlast van de buren en het was geen fijne buurt. Het was daar ook klein en donker, hier hebben we in ieder geval veel ruimte. Hoe bevalt het samenwonen? Ik vind het heel erg fijn om samen te wonen. Ik ben meteen vanuit het ouderlijk huis gaan samenwonen en het bevalt me veel beter dan dat ik had verwacht. Lekker samen eten etc. maar ik heb ook genoeg ruimte voor mezelf omdat Pieter (vriend) ook vaak weg is. Een nadeel is wel dat de huiskamer naast de fotostudio is en op een drukke dag zijn er veel mensen in huis. Als ik dan naar de wc moet of eten wil pakken moet ik m’n schoenen en kleren aan omdat dat aan de fotostudiokant is. Dat vind ik wel echt vervelend want ik heb dan het idee dat ik op bezoek ben in mijn eigen huis. Een ander nadeel wat ik hier vind is dat de omgeving sfeerloos is en er is weinig natuur. Ik vind het superfijn om even naar buiten te kunnen of naar het bos. En daar moet ik nu een half uur voor fietsen. Over een tijdje willen we wel verhuizen naar een meer natuurlijke omgeving.
Hoe is je dagelijkse tijdbesteding? Ik besteed wel heel veel tijd aan mijn studie, dus ik zet elke dag mijn wekker om 7 uur. In de ochtend ga ik vaak wat studeren als ik nog geen college heb en daarna ga ik naar de universiteit voor werkgroepen of hoorcollege. Ik probeer twee keer in de week naar de sportschool te gaan en dat doe ik vaak met een vriendin. Als ik vanuit de universiteit naar huis ga, ga ik boodschappen doen en koken. Dan eet ik samen met mijn vriend en daarna doe ik vaak ook nog wat aan studie tot half negen. Eén dag van het weekeind werk ik de hele dag, ik schrijf artikelen. De tweede dag in het weekeind probeer ik rustig te houden en wat leuks te plannen, tenzij ik achterloop met studie. Ik ben nu een perfectionisme training aan het doen, wat vanuit de universiteit
georganiseerd is. Dus ik ben wel aan het proberen om meer avonden gedurende de week ook rustig te houden en wat meer fouten te maken. Ik vind het wel lastig want vaak zorgt het ervoor als ik ‘s avonds nog wat aan mijn studie doe, dat ik rustiger in mijn hoofd ben voor de volgende dag.
Mismatch factoren
Ik geef uitleg over de mismatch factoren, herken je je in deze mismatch thema’s en welke zijn het meest op jou van toepassing?
Ik denk dat perfectionisme en tijdgebrek ook heel erg samenhangen met een gebrek aan vrijheid en ook met die zorgen wel. Want ik probeer alles super goed te doen en ik zit heel lang te studeren
omdat ik bang ben dat het anders misgaat. Dus ik kan me best wel zorgen maken en doemscenario’s bedenken van ‘als ik dit niet helemaal perfect doe dan haal ik mijn tentamen niet, dan moet ik een herkansing doen, wat als ik die niet haal, dan heb ik nog meer stress, dan moet ik nog meer werken dan ik nu doe en als ik nog meer werk, heb ik minder vrijheid’. Dus qua zorgen kan ik heel erg door associëren, het begint bij iets kleins zoals ‘ik moet goed mijn best doen’ en daar ligt een kettingreactie van doemscenario’s onder. En dan voel ik me ook best wel opgeslokt door de druk van school in combinatie ook met mijn werk. In het weekeind voelt het ook niet echt als weekeind omdat ik dan een dag vol moet werken. Ik werk ook thuis omdat ik teksten schrijf en dan ben ik dus in dezelfde omgeving als wanneer ik studeer. Daarnaast moet ik bij mijn werk ook flink nadenken en mijn werkgever kijkt heel kritisch naar wat ik schrijf. Dus door werk en studie voel ik me echt wel opgesloten in de week, eigenlijk wil ik sporten en naar buiten en leuke dingen doen. Maar ik zit zoveel achter mijn laptop. Heb je je perfectionisme ook op andere gebieden? Ja, eigenlijk op alle vlakken. Vooral in mijn relatie wil ik de perfecte vriendin zijn. Daarin kan ik ook wel vaak in
doemscenario’s denken, bijvoorbeeld als ik niet slank of mooi ben of Pieter te weinig aandacht geef, dat hij het dan uitmaakt. Terwijl we echt een super goede relatie hebben maar onderliggend streef ik er toch naar een perfect vriendinnetje te zijn. Ook kwam ik er laatst achter bij die perfectionisme cursus dat als ik goed mijn best doe op de universiteit dat ik er dan ook kan zijn voor vriendinnen waar het even niet zo goed mee gaat. Dus als ik eerst zelf alles op orde heb, dan kan ik pas een goede vriendin zijn voor anderen. Ik heb best een groot zorggevoel voor anderen en ik ben bang dat als ik het niet goed doe, ik dan alleen achter blijf ofzo. Het tijdgebrek, daar raak ik soms helemaal gefrustreerd door want het kan niet allemaal, zeker niet als ik het allemaal goed wil doen. Missen wij nog belangrijke mismatch factoren die ik niet heb genoemd, of factoren die juist wel helpen?
Ik vind sociale media ook wel een belangrijke factor, want je kan heel veel connecties hebben online maar echte verbinding met mensen ontbreekt. Het is allemaal heel vluchtig en gehaast contact, de diepe verbinding met mensen is er bijna niet. Ik zie het wel voor me hoe de jagers en verzamelaars in een stam leven, van elkaar houden en elkaar steunen. Ze beschermen elkaar, dansen samen en maken echte verbinding. Dat gevoel mis ik wel een beetje. Ik heb het gevoel dat ik alleen door de wereld ga en dat er niemand is die me echt gaat opvangen als het niet goed gaat. Natuurlijk zijn er wel mensen die om me geven maar echt een grotere groep die verbonden is met elkaar dat gevoel heb ik niet.
Wij willen ook de tijdlijn achterhalen van mismatch factoren en depressieve klachten, kan jij daar wat over zeggen als je terugkijkt naar je studentenleven; begint het eerst met mismatch factoren of is het juist andersom?
Ik denk dat er wel een soort van opbouw is van mismatch factoren. De periodes dat ik het gevoel had dat ik heel erg mijn best moest doen en te weinig tijd had, dan ging ik omdat ik alles goed wilde doen heel veel studeren. Ik ga daarnaast dan ook hard werken en wil eigenlijk ook sporten omdat ik dunner wil zijn voor mijn relatie. Daardoor zit ik ook weer veel binnen achter mijn laptop, ik heb dan wel de behoefte om naar buiten te gaan en te wandelen, alleen dit doe ik dan niet omdat ik nog zoveel moet doen. Hier raak ik heel gestrest van omdat ik eigenlijk iets moet doen wat ik niet wil doen op dat moment. Dan voel ik me gevangen in de situatie, want als ik niet zo hard werk dan gaat het mis. Als ik dit voor een langere tijd doe dan bouwt die spanning op en voel ik me steeds verdrietiger. Opgegeven moment word ik dan ziek of ik krijg opeens huilbuien. Dus ik denk dat die mismatch factoren steeds meer opbouwen samen met dat nare gevoel. Dat nare gevoel ga ik dan vervolgens onderdrukken en opgegeven moment dringen die rotgevoelens zich zo erg op dat ik er niet meer om heen kan en wel moet stoppen.
Depressie
Heb je in het verleden depressieve klachten gehad en hoe uitte zich dat en zijn er factoren of technieken die je nu daarmee helpen? Ik heb echt wel een soort van burn-out/depressie gehad na mijn eerste jaar van de kunstacademie waar ik voordat ik psychologie ging studeren mee bezig was. Toen gebeurde eigenlijk wat ik net beschreef, dat ik keihard m’n best deed totdat ik helemaal overspannen raakte. Ik ben toen gestopt met mijn studie en ben in therapie gegaan. Bij de eerste sessies van de therapie moest ik alle emoties eruit laten omdat ik dat altijd onderdrukte, die emoties vond ik namelijk nooit zo belangrijk, andere dingen kwamen vaak op de eerste plek. Dus in het begin was het echt wennen dat ik mijn emoties mocht laten zien. Daarna hebben we rationeel-emotieve therapie (RET) gedaan. Daar heb ik nog niet eerder van gehoord? Het is een vorm van cognitieve gedragstherapie. Je analyseert hierbij je gedachtes over een situatie die vaak zorgen voor een gevoel/emotie. Gedachten die niet waar waren moest ik schrappen en naar positieve helpende gedachten transformeren. Dat heeft mij toen heel erg geholpen om situaties minder negatief te bekijken en om niet alle gedachten serieus te nemen. Alleen nu merk ik dat dit weer best wel is weggezakt. Ik heb een tijdje geen therapie meer gehad en langzaam merk ik dat ik mijn gedachten weer serieuzer begin te nemen. Ik laat me nu weer meer meeslepen naar een rotgevoel. In die tijd van die burn-out vond ik het fijn om die gedachten zo praktisch aan te pakken, alleen merk ik nu dat ik het vooral heel fijn vind als ik echt rust kan pakken. Nu ga ik liever naar de sauna, mediteren of wandelen door het bos om mezelf te ontspannen en mijn gedachten te verzetten. Ook een gezellig avondje met vriendinnen kan helpen. Dus nu gebruik ik meer doelloze ontspanning om echt te kunnen ontspannen. De laatste tijd merk ik wel dat het meer moeite kost om te ontspannen en heb ik soms wel een halve dag in de sauna nodig voordat mijn gedachten in m’n hoofd tot rust kunnen komen. Die spanning zit ook in mijn lichaam dus sporten helpt soms ook wel om het eruit te krijgen.
HSP
Ben je bekend met het begrip HSP? Ja. Heb je ook al eens een zelf-test gedaan? Nee, dat niet. Jouw score is aardig hoog (ik leg uit waar ze op de schaal zit met 5.9). Komen bepaalde aspecten van hoog sensitiviteit je bekend voor (uitleg kenmerken HSP)? Ik merk het eigenlijk heel vaak wel. Door geluiden kan ik best wel overprikkeld raken, bijvoorbeeld door de blowers in de wc of als er mensen in de collegezaal met hun pen aan het tikken zijn. Ook kan ik niet goed tegen snelle flitsende lichten. Maar waar ik het vooral in merk is het oppakken van emoties van anderen. Als Pieter een beetje getrest is, terwijl dat nog niet aan hem te merken is, dan merk ik dat ik onderliggend een beetje mee ga
stressen. Later blijkt dan dat hij inderdaad met iets in zijn hoofd zat wat hij niet wilde vertellen. Ik heb dit ook met vriendinnen op de universiteit. Twee vriendinnen waar ik best veel mee omga zitten niet lekker in hun vel. De één heeft last van een depressie en de ander heeft ook last van depressieve episodes. Ik ben daar best wel sensitief voor dat ik dan merk als het niet goed met ze gaat ook al zeggen ze dat niet. Ook in de interactie met mensen merk ik snel onbewust dat er iets aan de hand is. Ohja, ik ga elke dag in de trein naar de universiteit. Al die mensen daar, de drukte, verschillende geuren. Geuren komen ook altijd heel erg binnen. In het openbaar vervoer zijn er zoveel mensen die op een stompzinnige manier in hun eigen wereldje zitten maar dan toch zo erg aanwezig. Ik raak daar heel erg moe van als ik thuiskom zitten m’n schouders ook helemaal vast. Ervaar je dat je indrukken en chaos etc. slechter kan verdragen dan anderen en had je dit vroeger ook al (gevoel van anders zijn)? Ja, als kind als ik dan met mama naar de stad ging, moest ik in het begin al huilen omdat ik niet wilde. Maar ik moest dan toch mee en dan kreeg ik na een halve dag heel erg buikpijn, hoofdpijn en raakte ik super vermoeid. Ik raakte er altijd heel verdrietig van, alleen toen wist ik niet waardoor dat kwam en ik schaamde me daar ook voor. ‘Waarom kan ik nou niet gewoon een dagje normaal mee naar de stad gaan’ dacht ik dan want na een halve dag was ik gewoon helemaal op en moesten we eerder naar huis. Hoe ging je moeder daar mee om? Mijn moeder vond dat best wel vervelend en
werd daar ook soms bozig om. Op school had ik er ook wel last van, in de klas kon iedereen best wel druk zijn. Ik was best wel vaak een soort van buitenbeentje omdat ik heel erg rustig was en ik vond het leuk om dingen te leren. Op school werd ik best veel gepest en er werd veel geroddeld, dat greep me best wel aan. Ik voelde me wel vaak wat anders en ik had vaak beter contact met de leraren dan met leeftijdsgenoten op de middelbare school. Met leraren kon ik gewoon een normaal meer
diepgaand gesprek voeren in plaats van praten over zuipen en uitgaan. Dit mis ik soms nog steeds wel met leeftijdsgenoten, meer diepgang. Dat heb ik nu wel in mijn relatie, hij is namelijk 15 jaar ouder maar we zitten wel op hetzelfde level. Die diepgang vind ik heel belangrijk en nu ik m’n vriendinnen zelf uitkies is dat ook steeds vaker zo en minder oppervlakkig.
Hoe ga je nu om met die sensitiviteit en zijn er bepaalde factoren die helpen dat je minder
overprikkeld raakt? Voor mij helpt het heel erg om meer in mijn lijf te komen omdat ik heel erg in m’n hoofd kan zitten. Dus als ik dan yoga doe of meditatie (bodyscan) dan word ik wel snel rustig. Letten op m’n ademhaling helpt me ook goed. Bij dieren zijn helpt me ook heel erg, al kan ik maar een halve minuut met een katje knuffelen, dan ben ik opeens al veel rustiger. Naar buiten gaan, wandelen in de zon en sporten dat vind ik ook fijn. Maar ook een avondje met goede vriendinnen samen zijn kan helpen. Helaas merk ik wel dat ik het nodig heb om dit soort dingen in te plannen omdat het er anders bij in schiet. Dus als ik het plan en het dan ook doe dan helpt het mij wel heel erg. Heb je moeite met sociaal beoordeeld worden (socially judging) en wedijveren (competing) met anderen? Ja, ik merk dat ik me heel veel vergelijk met anderen. Vooral qua uiterlijk en dat linkt dan ook meer aan mijn relatie. Als ik ergens een knappe vrouw zie lopen komt er toch een stemmetje van dat ik dikker en lelijker ben en dat ik er wat aan moet doen. In mijn hoofd ben ik dan toch een soort van aan het concurreren van ik moet mooier of slanker zijn dan die persoon want anders ben ik niet goed genoeg. Het is een irreëel idee, dat weet ik maar toch heb ik daar soms last van. In mijn hoofd maak ik mezelf dan minder in vergelijking met een ander. En in sociale situaties? Ik heb niet het idee dat ik in sociale situaties bekeken wordt ofzo. Dat heb ik mezelf wel afgeleerd en ik heb geleerd om meer open en vrij mezelf te zijn. Het is vooral een persoonlijk stukje in mijn relatie met Pieter dat ik mezelf naar beneden haal. Zie je jezelf meer als introvert of als extravert en in welke situaties? Ik zie mezelf wel als extravert in sociale situaties. Ik hang best wel vaak de clown uit bij vriendinnen of als ik ergens in een nieuw gezelschap kom, ben ik vaak de eerste die even het ijs breekt en wat zegt. Ik vind het ook leuk om nieuwe mensen te ontmoeten, contact te maken met mensen en mezelf te laten zien. Op het vlak van gevoelens uiten ben ik meer een binnenvetter en introverter. Dat probeer ik wat meer af te leren omdat ik het belangrijk vind om open te zijn en dingen te uiten. Van nature hou ik gevoelens eerst binnen omdat ik dat dan eerst zelf wil uitdokteren voordat ik het aan iemand ga vertellen. Heb je die extravertheid waar je het eerder over had altijd al gehad? Nee, dat heb ik echt geleerd. Als kind op de kleuterschool was ik zo verlegen dat ik overdag ging slapen omdat ik niet durfde te interacteren met andere kinderen. Als kind was ik heel erg rustig, erg naar binnen gekeerd. Soms had ik wel eens een gekke bui maar dan alleen thuis bij mensen die ik kende. Op de middelbare school heb ik theater gedaan, toen merkte ik dat ik het leuk vond om mezelf expressief te uiten. En de afgelopen jaren heb ik veel zelfontwikkeling gedaan waarbij ik heb geleerd dat ik mezelf mag zijn, dat ik genoeg ben en mezelf mag uiten. Sinds ik dat meer geloof durf ik mezelf meer te laten zien, maar dat is wel een heel proces geweest.