Integrale financiële toelichtingen
Deelprogramma 4.2: Passende ondersteuning en zorg
4.2.4 Beschermd wonen, opvang en huiselijk geweld
De Gemeente Groningen vervult op de beleidsterreinen Beschermd Wonen en Opvang de rol als
Centrumgemeente. Het budget is voor 23 Groninger gemeenten en wordt beheerd door de centrumgemeente Groningen conform de Centrumregeling.
We willen als 23 Groninger gemeenten samen iedereen in staat stellen de eigen regie te voeren in het licht van de (sociale, fysieke en emotionele) uitdagingen van het leven. Ook hebben we de verantwoordelijkheid om kwetsbare inwoners, zoals dak- en thuislozen, verslaafden en ex-gedetineerden, zo kort als mogelijk en zolang als nodig, onderdak en begeleiding te bieden gericht op zelfrehabilitatie en duurzaam herstel. De voorzieningen Beschermd wonen en Opvang bieden opvang van inwoners van de 23 Groninger gemeenten in crisissituaties en opvang en begeleiding aan inwoners van de 23 Groninger gemeenten die vanwege psychiatrische aandoening of psychosociale problematiek aangewezen zijn op een niet (geheel) zelfstandige woonvoorziening.
Daarnaast richten we ons op het voorkomen en bestrijden van huiselijk geweld. Hieronder verstaan we (ex-)partner-, ouderen- en kindermishandeling. We willen geweld in afhankelijkheidsrelaties zoveel mogelijk voorkomen en duurzaam beëindigen en als het zich voordoet adequaat optreden en opvang bieden. Met de volgende indicatoren wordt de voortgang van dit beleidsveld gemeten. Als er geen gegevens
beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten wordt staat er een streepje. De in de onderstaande tabel genoemde gegevens betreffen de gegevens voor alle 23 Groninger gemeenten.
Met de volgende indicatoren wordt de voortgang van dit beleidsveld gemeten. In onderstaande tabel zijn geen beoogde aantallen opgenomen met de indicatoren over het aantal gebruikers van nacht- en
dagopvangvoorzieningen. De reden hiervoor is dat de opvangvoorzieningen onderdak moeten bieden aan iedereen die op de opvang een beroep doet zodat niemand op straat hoeft te slapen.
Indicatoren Behaald 2015 Behaald 2016 Begroting 2017 Begroot 2018 Aantal geregistreerde daklozen dat
gebruik maakt van
opvangvoorzieningen 794 759 ** ***
Aantal unieke personen dat gebruikmaakt van de nachtopvang
279 253 ** ***
Aantal unieke personen dat
gebruikmaakt van de crisisopvang 188 196 ** ***
Aantal unieke personen dat gebruikmaakt van de
dagopvangvoorzieningen 864 850 ** ***
Aantal unieke personen dat na crisisopvang duurzaam rehabiliteert met een eigen woonplek c.q.
110 Aantal personen dat niet in de nacht- en
crisisopvang kan worden opgenomen
vanwege maximale bezetting - - - *
Aantal personen dat in 2 weken tenminste 3x of vaker per week gebruik
maakt van de nachtopvang. - - - *
Aantal unieke personen met een
voorziening Beschermd wonen 1.464 1.672 ** ***
Aantal meldingen van huiselijk geweld bij Veilig Thuis/stad
817 1.672 ** ***
Aantal huisverboden stad 61 47 >40 >40
Aantal betrokken kinderen bij
huisverboden 87 46 >40 >40
Aantal casussen intensief
casemanagement bij Veilig Thuis - - >50 >50
Aantal vrouwen van 18 jaar of ouder in de vrouwenopvang
188 198 <200 <200
Aantal kinderen in de vrouwenopvang
209 158 <250 <250
Aantal vrouwen dat niet kan worden opgenomen in de VO vanwege
maximale bezetting - - - *
Gemiddelde duur van de
opnameperiode van vrouwen - - - *
* Nieuwe indicator (=0meting). Op basis van de realisatie 2018, formuleren we in de begroting 2019 een doelstelling.
** Het gaat om de eindstand van het aantal unieke personen. Nachtopvang, crisisopvang, dagopvangvoorzieningen en Beschermd Wonen. Hierover rapporteren we in de rekening 2017.
*** Betreft een kengetal waaraan sec geen prestatie-doel wordt gekoppeld. Hoe staan we ervoor?
Sinds 1 januari 2015 zijn gemeenten, naast opvang, ook verantwoordelijk voor beschermd wonen. De activiteiten hangen sterk met elkaar samen. De aanpak in relatie tot transformatie en vernieuwing van
Beschermd Wonen en Opvang voert de centrumgemeente Groningen samen met de regio vanaf 2016 integraal uit (conform de Centrumregeling) binnen het programma Beschermd Wonen en Opvang.
De gezamenlijke Groninger gemeenten hebben in 2014 een nieuwe regiovisie Huiselijk Geweld en
Kindermishandeling vastgesteld, waarin met alle ketenpartners afspraken zijn gemaakt over de bestrijding van huiselijk geweld en kindermishandeling. Daarbij ligt het accent op het verbeteren van de systeemgerichte aanpak (met name bij complexe en chronische geweldsituaties), de samenwerking tussen zorgpartners en het justitiële kader en de samenwerking tussen Veilig Thuis en het lokale veld (basisteams). Partners zijn onder meer Kopland, Veilig Thuis Groningen, de politie, het maatschappelijk werk, de reclassering, het Veiligheidshuis en de Ambulante Forensische Psychiatrie Noord-Nederland.
Met ingang van 1 januari 2015 faciliteren we samen met de andere Groninger gemeenten Veilig Thuis Groningen, het regionale advies- en meldpunt voor kindermishandeling en huiselijk geweld. Veilig Thuis Groningen had in eerste instantie een negatieve, maar in tweede instantie een positieve beoordeling van de inspectie. In 2016 heeft Veilig Thuis verbeterplan uitgevoerd en hiervoor hebben de Groninger gemeenten extra middelen ter beschikking gesteld. In 2017 heeft Veilig Thuis een hele positieve beoordeling gekregen. Daarnaast zijn we in 2016 voor zeer ernstige casuïstiek huiselijk geweld gestart met het project Intensief casemanagement, waarbij gedurende langere tijd (maximaal 1 jaar) een casemanager intensief, samen met alle
111
betrokkenen, een systeemgerichte aanpak kan organiseren en volgen. Dit project is ondergebracht bij Veilig Thuis.
De capaciteit van de vrouwenopvang benutten we maximaal. In 2017 is de vrouwenopvang verhuisd naar een nieuwe voorziening in de Oosterparkwijk, met meer zelfstandige appartementen en waar wonen en zorg meer gescheiden wordt. Daarnaast zal het project intensief casemanagement naar verwachting een preventieve werking hebben.
Wat willen we bereiken in 2018?
Onverkort streven wij ernaar te voorkomen dat mensen zonder voorzieningen op straat belanden. Dit doen we door:
• Meer oplossen in de eigen regio of omgeving: Het is belangrijk dat de problematiek van mensen zoveel mogelijk in de eigen omgeving wordt aangepakt door gebruik te maken van het eigen netwerk en de aanwezige voorzieningen;
• Meer aandacht voor preventie: Lokale sociale teams in gemeenten hebben zicht op inwoners met (complexe) problemen en bieden in een vroeg stadium ondersteuning op dreigende uitval te voorkomen;
• Betere scheiding van taken centrumgemeente en de stadse taken. Steeds meer taken worden belegd bij individuele gemeenten zelf, dit geldt ook voor de gemeente Groningen;
• Vergroting samenhang en samenwerking in cluster van gemeenten met partners uit het veld met als doel ontschotting en vergroting effectiviteit in de ondersteuning van de cliënt: In de regio Groningen geven wij reeds intensief vorm aan deze samenwerking, waarbij er sprake is van een gebundelde aanpak van Beschermd wonen en Opvang;
• Vergroting deelname aan de maatschappij van cliënten Beschermd wonen en Opvang: Het is belangrijk dat mensen zoveel mogelijk zelfredzaam zijn en regie hebben over het eigen leven. Zodra mensen in staat zijn om (weer) zelfstandig inhoud en vorm te geven aan het (eigen) leven dan zijn vervolgstappen, zoals vormen van zelfstandige huisvesting, hierin ontzettend belangrijk;
• Verbeteren van de opvang en ondersteuning van slachtoffers van huiselijk geweld en eventuele kinderen en Bevorderen van de door- en uitstroom;
• Verbetering aanpak voor complexe en chronische huiselijk geweldsituaties;
• Doorontwikkeling van Veilig Thuis, gericht op verbeterde samenwerking met lokale teams en de monitorfunctie.
Wat gaan we hiervoor doen?
• Bieden van Opvang en begeleiding, gericht op zelf-rehabilitatie en duurzaam herstel, aan personen die dak- en/of thuisloos worden of zijn;
• Faciliteren van opvangvoorziening voor slachtoffers van huiselijk geweld, invoeren kwaliteitseisen en verbeteren van de monitoring met betrekking tot de vrouwenopvang;
• Uitvoering geven aan het project intensief casemanagement en de doorontwikkeling van de multidisciplinaire aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling;
• Subsidiëren Veilig Thuis en sturen op resultaten.
4.2.5 Vluchtelingen en asielzoekers
Wij nemen onze verantwoordelijkheid bij het huisvesten, integreren en participeren van asielzoekers en statushouders. Gezamenlijk concentreren we ons op een versnelling waarbij we de inspanningen voor
asielzoekers en vluchtelingen eerst en voornamelijk richten op huisvesting. Voor de vergunninghouders richten we ons vervolgens op taalverwerving, opleiding, participatie, werk en gezondheid. We intensiveren de
maatschappelijke begeleiding van deze groep vergunninghouders, met specifieke aandacht waarbij we actief zoeken naar het ‘verborgen talent’ van individuen. Hiermee willen we voorkomen dat deze nieuwkomers
112
langdurig aan de maatschappelijke zijlijn komen te staan. Alles is erop gericht om een snelle verbinding tot stand te brengen tussen asielzoeker, vergunninghouder en de Groningse samenleving.
Door de toename van het aantal statushouders neemt de druk op een aantal gebieden toe. Binnen Groningen is gekozen om de komende twee jaar te werken middels een actieplan, waarbij naast de eigen gemeentelijke taken, ook een betere samenwerking en gecoördineerde aanpak met al onze partners in de stad en regio aan de orde zijn.
We willen in Groningen voorkomen dat asielzoekers en vluchtelingen zonder voorzieningen op straat belanden, met criminaliteit in aanraking komen of een gevaar voor de volksgezondheid vormen en we willen dat deze kwetsbare nieuwkomers in onze stad toekomstperspectief hebben, dan wel op respectvolle wijze toewerken naar een toekomstperspectief in het land van herkomst.
Sinds 2015 is er een toenemende groei van het aantal vluchtelingen in Europa en tevens Groningen merkbaar. In november 2015 heeft dit geleid tot een Bestuursakkoord Verhoogde Instroom Vluchtelingen. Aansluitend zijn in april 2016 de (financiële) uitwerkingsafspraken vast gelegd in het Uitvoeringsakkoord Verhoogde Instroom. Vanuit de rijksoverheid zijn er structurele en incidentele gelden beschikbaar gesteld. In Groningen is in 2015 ingestemd met de komst van een noodopvang. In oktober 2016 kon deze voorziening de deuren al weer sluiten. Initiatieven voor twee te realiseren asielzoekerscentra zijn in de loop van 2017 afgeblazen. Wel onderzoeken we nog de mogelijkheid een voorzieningen te realiseren voor de huisvesting van vluchtelingen en andere doelgroepen waaronder jongeren, waarmee flexibel kan worden ingespeeld op fluctuaties in het aantal vluchtelingen dat naar Nederland komt.
Om het gehele proces goed te kunnen monitoren en daar waar nodig input voor versnelling te geven, hebben wij in oktober 2015 het programma Vluchtelingen, Asielzoekers en Statushouders (VAS) ingericht. De
activiteiten van dit programma vallen binnen Programma 1: Werk en inkomen, Programma 3: Onderwijs en Programma 8: Wonen.
Over de opvang van vluchtelingen zonder verblijfsvergunning is nog altijd veel discussie. Waar het rijksbeleid -in onze ogen- tekort schiet, ondersteunen we particuliere -initiatieven die hulp bieden aan (uitgeprocedeerde) vreemdelingen. Het gaat daarbij in het bijzonder om de bed bad brod-voorziening voor dakloze vreemdelingen. Met de volgende indicatoren wordt de voortgang van dit beleidsveld gemeten. Als er geen gegevens
beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.
Prestatie-indicatoren Behaald 2015 Behaald 2016 Begroting 2017 Beoogd 2018
Aantal gehuisveste vergunninghouders 304 531 292 220
Aantal mensen in bed-bad-broodvoorziening 191 289 230 <300
Aantal personen in noodopvang (exclusief personen in bed-bad-brood voorziening)
29 25 20 22
Aantal personen dat in maatschappelijke begeleiding is genomen
290 472 292 220
Aantal ex-alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV) met leefgeld
25 22 20 18
Hoe staan we ervoor?
De taakstelling huisvesting vergunninghouders is de afgelopen periode, als gevolg van de verhoogde toestroom van vluchtelingen, sterk toegenomen. In samenspraak met corporaties zoeken we naar manieren om aan de verhoogde taakstelling te blijven voldoen. Vergunninghouders die aan de gemeente Groningen zijn
toegewezen, krijgen maatschappelijke begeleiding van Humanitas. Een nieuw onderdeel van de
maatschappelijke begeleiding is een kennismaking met kernwaarden van de Nederlandse samenleving en het ondertekenen van de participatieverklaring.
113
Asielzoekers die rechtmatig in Nederland verblijven maar niet in aanmerking komen voor opvang door de rijksoverheid, bieden wij materiële ondersteuning via het fonds Knelpunten noodopvang. Er zijn ook mensen die niet rechtmatig in Nederland verblijven maar wel actief meewerken aan het verkrijgen van
(reis)documenten. Ook zij komen voor ondersteuning in aanmerking. Het fonds Knelpunten noodopvang gebruiken we eveneens om de eigen bijdrage te vergoeden van medicatie voor onverzekerbare vreemdelingen. Via het fonds Kindersteun boden wij lange tijd ondersteuning aan kinderen van mensen die niet rechtmatig in Nederland verblijven. We verwachten dat we in 2018 geen ondersteuning meer hoeven te bieden vanuit het fonds Kindersteun doordat alle betrokkenen hetzij rechtmatig verblijf hebben gekregen, dan wel opvang van het Rijk hebben.
Wij subsidiëren Vluchtelingenwerk Noord-Nederland voor het bieden van maatschappelijke- en juridische ondersteuning aan ex-Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen (ex-AMV's). Die ondersteuning is bedoeld voor het verkrijgen van een verblijfsstatus in Nederland of, als dat geen mogelijkheid is het realiseren van terugkeer naar het land van herkomst. Ex-AMV's die actief meewerken aan het krijgen van een helder toekomstperspectief komen tevens in aanmerking voor materiële ondersteuning in de vorm van leefgeld. Sinds maart 2015 bieden we op grond van gerechtelijke uitspraken sobere opvang voor uitgeprocedeerde vreemdeling, de zogenoemde bed-bad-broodvoorziening. In college en raad bestaat hiervoor brede steun, op grond van de opvatting dat het ongewenst is dat mensen zonder voorzieningen op straat komen te staan. Sinds 2009 voert de GGD de publieke gezondheid asielzoekers uit. Het Centraal Orgaan Asielzoekers (COA) betaalt de GGD voor de uitvoering van taken in de opvanglocaties op het gebied van jeugdgezondheidszorg, infectiebestrijding, technische hygiëne zorg, collectieve gezondheidsbevordering, individuele preventie SOA en HIV, seksuele en reproductieve gezondheid en de coördinatie lokale afstemming in de zorgketen.Net als voor alle inwoners van de stad voert de GGD ook voor vergunninghouders haar publieke gezondheidszaken uit, maar nu voor rekening van de gemeente. Omdat vergunninghouders vanwege grotere gezondheidsrisico's een grotere zorgvraag hebben, is een grotere inzet nodig, waarmee extra kosten gemoeid zijn.
Wat willen we bereiken in 2018?
Ook in 2017 willen we voldoen aan de taakstelling voor de huisvesting van vergunninghouders en zetten we in op integratie en participatie. De GGD wil alle kinderen tot 18 jaar van asielzoekers en vergunninghouders goed in beeld te hebben, jeugdgezondheidszorg aanbieden en bij bedreigingen van de gezondheid of ontwikkeling de juiste ondersteuning en zorg inschakelen. Voor alle asielzoekers en vergunninghouders geldt dat de GGD vanuit haar taken publieke gezondheid deze doelgroep zo goed mogelijk wil bereiken om de gezondheidsrisico's zo veel mogelijk te beperken. Samenwerking met alle partners op het gebied van zorg, welzijn zijn essentieel om tijdig passende zorg te bieden.
Onverkort streven wij ernaar te voorkomen dat mensen zonder voorzieningen op straat belanden. Wat gaan we hiervoor doen?
• Huisvesten van vergunninghouders in samenwerking met het COA en de woningcorporaties;
• We bieden praktische hulp en maatschappelijke begeleiding aan vergunninghouders die in de gemeente Groningen komen te wonen;
• We geven uitvoering aan de Participatieverklaring;
• We bieden sobere opvang aan dakloze vreemdelingen en ondersteunen hen in het verhelderen van een realistisch toekomstperspectief;
• We bieden juridische- en materiële ondersteuning aan uitgeprocedeerde vreemdelingen;
• De GGD zet extra capaciteit in ten behoeve van de publieke gezondheid voor deze doelgroep gericht op jeugdgezondheidszorg, vroegsignalisering, gezondheidsbevordering, leefstijl (overgewicht, bewegen, middelengebruik, seksuele gezondheid en versterken van gezondheidsvaardigheden. Omwille van de communicatie zal gewerkt worden met tolken en waar mogelijk met mensen uit de peergroup.
114
Bijdrage(n) verbonden partijen
GR PG & Z (RIGG/GGD)
Relevante beleidsinformatie Het openbaar belang betreft de bescherming en bevordering van de gezondheid van de bevolking, de rampenbestrijding en crisisbeheersing en het (doen) organiseren van zorg aan de bevolking. Op dit moment vindt een discussie plaats over de publieke gezondheid in de regio Groningen. Daarin wordt een aantal scenario’s geschetst die meer of minder gevolgen hebben voor de
gemeenschappelijke regeling PG&Z. Aangezien er nog geen besluitvorming heeft plaatsgevonden, zijn er nu nog geen verdere uitspraken te doen over de te verwachten risico’s.
Beleidsrisico Geen.
GR Centrumregeling beschermd wonen Groningen
Relevante beleidsinformatie Middels deze samenwerkingsovereenkomst is de gemeente Groningen
gemandateerd taken uit te voeren op het terrein van Beschermd wonen en opvang namens de overige 22 gemeenten in de provincie Groningen.
Beleidsrisico Geen.
Financiën
In dit onderdeel werken wij de financiën behorende bij dit programma uit door het financiële overzicht op deelprogrammaniveau te geven en daarbij inzichtelijk te maken welke extra beleidsmiddelen en bezuinigingen zijn verwerkt. Per deelprogramma is een toelichting op de afwijking in de baten en de lasten.