Het uitgevoerde onderzoek kent een aantal beperkingen. Allereerst zijn alleen deelnemers die de taaltoets hebben gemaakt bij dezelfde taaltoetsaanbieder benaderd. Daarnaast zijn alleen
72
informanten benaderd die in eerste instantie niet niveau 3F hadden behaald benaderd voor deelname aan het onderzoek. Het is eveneens mogelijk dat de gebruikte schaal te weinig ruimte voor nuance liet: een meer fijnmazige schaal zou een ander beeld kunnen geven. Ook is het mogelijk dat de effecten, doordat de periode tussen het volgen van een scholing en het maken van een herkansing van een vaardigheid van te taaltoets soms meerdere maanden in beslag kan nemen, niet het gevolg zijn van de gevolgde scholing, maar in plaats daarvan een gevolg zijn van kennis of vaardigheden die buiten de scholing zijn opgedaan. In een eventueel vervolgonderzoek is het daarom raadzaam om taalgedrag te observeren in de praktijk en daar ook meerdere
meetmomenten voor aan te houden, om op die manier al dan niet een verandering in het taalgedrag te kunnen vaststellen.
Tevens zijn alle data verkregen door zelfrapportage van de pedagogisch medewerkers. Dit kan geleid hebben tot sociaal wenselijke antwoorden. Paulhus (1985, in Pedregon, Farley, Davis, Wood & Clark, 2012) noemt twee redenen die ten grondslag kunnen liggen aan het geven van sociaal wenselijke antwoorden: iemand kan zichzelf bewust positiever rapporteren (bijvoorbeeld om zich beter voor te doen voor een potentiële werkgever), maar het kan ook zo zijn dat iemand zichzelf in een zelfrapportage onbewust te hoog inschat. Ook concluderen Pedregon et al. (2012) op basis van hun literatuuronderzoek naar sociaal wenselijke antwoorden in
persoonlijkheidsvragenlijsten en vragenlijsten naar vaardigheden dat mensen niet alleen zichzelf, maar ook hun familie en hun vrienden bovengemiddeld inschatten in het geval van
zelfrapportage.
4.5 Adviezen
Vanwege de exploratieve aard van het onderzoek, is het niet mogelijk om de resultaten te generaliseren voor de gehele doelgroep en harde uitspraken te doen over de ontwikkeling van álle pedagogisch medewerkers die in de vve werkzaam zijn. Wel geven de onderzoeksresultaten aanleiding tot het nader onderzoeken van de taaleis die gesteld wordt aan pedagogisch
medewerkers die werkzaam zijn in de vve. Ondanks het behalen van niveau 3F voor de vaardigheid spreken en gesprekken voeren, voldoet geen van de informanten in dit onderzoek aan alle vormen van wenselijk concreet gedrag zoals die door Suijkerbuijk en Kuiken (2010) worden beschreven. Het is daarom van belang om na te denken over manieren waarop ook het
73
vertonen van dit concrete gedrag gestimuleerd kan worden. Allicht is scholing voor alle pedagogisch medewerkers nodig om het vertonen van alle 47 vormen van concreet gedrag te kunnen bewerkstelligen.
Het idee dat goede taalinput nodig is om vve-kinderen te kunnen bieden wat zij nodig hebben om mee te kunnen komen in het Nederlandse onderwijs en in de Nederlandse samenleving, zal iedere pedagogisch medewerker onderschrijven. Dat een aantal pedagogisch medewerkers in dit onderzoek suggereren de taaltoets in te voeren voor collega’s met een NT2-achtergrond of voor ouders die thuis geen Nederlands spreken, is dan ook begrijpelijk. Er wordt dan echter
voorbijgegaan aan het feit dat ook Nederlanders onderling verschillen in taalniveau. Wanneer ik na afloop van mijn onderzoek of tijdens mijn werk soms nog verontwaardigde of verbaasde opmerkingen over de taaltoets beantwoordde, probeerde ik uit te leggen dat een advocaat anders praat dan iemand die alleen het basisonderwijs heeft afgerond, en dat verschil soms ook te horen is als je ’s avonds eerst bij de advocaat aanschuift en later bij degene die weinig schoolervaring heeft. Het is dan ook zeker nuttig om meer begrip te creëren bij de doelgroep die de taaltoets maakt en het doel van de taaltoets en het daarmee beoogde resultaat duidelijker te illustreren: een tweede taal kan een voorspeller zijn van taalniveau, maar is dat niet altijd. Hetzelfde geldt voor het – bij de pedagogisch medewerkers minder bekende – verschil in sociaaleconomische
achtergrond. Het bewustzijn van het vervullen van de sleutelrol die de pedagogisch medewerker hierin speelt, zal mijns inziens enig onbegrip en ongenoegen jegens de taaltoets weg kunnen nemen.
74
Referenties
Baker, C. (2000). The care and education of young bilinguals: an introduction for professionals. Clevedon, Verenigd Koninkrijk: Multilingual Matters Ltd.
Baker, C. (2006). Foundations of bilingual education and bilingualism (4e ed.). Bristol, Verenigd Koninkrijk: Multilingual Matters.
Baker, A., Blankenstijn, C. & Roelofs, M. (2000). Pragmatiek. In S. Gillis & A. Schaerlaekens (Red.). Kindertaalverwerving: een handboek voor het Nederlands (p. 287-325).
Groningen, Nederland: Martinus Nijhoff uitgevers.
Bee Chin, N. & Wigglesworth, G. (2007). Bilingualism: an advanced research book. Londen, Verenigd Koninkrijk: Routledge.
Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie (2015). Geraadpleegd op 22 juli 2015 via http://wetten.overheid.nl/BWBR0027961/geldigheidsdatum_22-07-2015
Besluit bekostiging WPO [artikel 27] (2015). Geraadpleegd op 26 december 2015 via http://wetten.overheid.nl/BWBR0003862/geldigheidsdatum_26-12-
2015#HoofdstukIII_TitelII_Artikel27
Blewitt, P. (2015). Growing vocabulary in the context of shared book reading. In B.
Kümmerling-Meibauer, J. Meibauer, K. Nachtigäller & K. Rohlfing (Red.), Learning
from picturebooks: perspectives from child development and literacy studies (p. 117-
136). East Sussex, Verenigd Koninkrijk: Routledge.
Bossers, B. (2013). Woordenschat. In B. Bossers, F. Kuiken & A. Vermeer (Red.), Handboek
Nederlands als tweede taal in het volwassenenonderwijs (p. 166-207). Bussum,
Nederland: Coutinho.
Bossers, B., Werf, R. van der & Veen, L. van (2012). Teksten op maat, woorden op maat: zelfstandig werken aan taalvaardigheid met de Nieuwslezer. Les, 176, p. 16-20.
Brancheorganisatie Kinderopvang & MOgroep (2014, 2 oktober). Uitnodiging regiobijeenkomst
ondersteuningstraject VVE verhoging taalniveau pedagogisch medewerkers voor
kinderopvangorganisaties en peuterspeelzalen binnen G86 gemeenten. Geraadpleegd via
http://www.mogroep.nl/?file=9724&m=1400767606&action=file.download Broekhof, K. (2012). ‘Je bent een voorbeeld voor de kinderen’: taalstimulering in de
75
Bureau kwaliteit kinderopvang (n.d.). Subsidieregeling kinderopvang taal- en
interactievaardigheden. Geraadpleegd op 18 mei 2015 via
http://www.stichtingbkk.nl/subsidieregeling-kinderopvang-taal-en- interactievaardigheden.html
CBS (n.d.). Achterstandsleerling. Geraadpleegd op 2 juni 2015 via http://www.cbs.nl/nl- NL/menu/methoden/begrippen/default.htm?ConceptID=2510
Cebeon (2015). Evaluatie specifieke uitkering en gemeentelijk beleid inzake onderwijsachterstanden. Geraadpleegd via
http://www.nji.nl/nl/Evaluatiespecifiekeuitkeringgoab3feb2015.pdf
Centre for Community Child Health & The Smith Family (2004). Let’s read: literature review
executive summary. Geraadpleegd via http://www.letsread.com.au/getmedia/5d62126b-
110c-4e72-9535-b297d65a569a/LetsRead_ExecSumm.pdf.aspx CFI (2006). Nieuwe gewichtenregeling basisonderwijs. Geraadpleegd via
http://www.vosabb.nl/wp-content/uploads/2013/06/CFI-brochure_gewichtenregeling.pdf Dickinson, D. (2011). Teachers’ language practices and academic outcomes of preschool
children. Science, 333, p. 964-967. doi: 10.1126/science.1204526
Dickinson, D., Hofer, K., Barnes, E. & Grifenhagen, J. (2014). Examining teachers’ language in Head Start classrooms from a Systemic Linguistics Approach. Early Childhood Research
Quarterly, 29, p. 231-244. doi: 10.1016.j.ecresq.2014.02.006
Diepen, R. van. (2008, 18 april). 25 tips voor een perfecte online enquête [Blogpost]. Geraadpleegd via
http://www.marketingfacts.nl/berichten/25_tips_voor_een_perfecte_online Doorlopende leerlijnen Taal en Rekenen (2009). Geraadpleegd via
http://www.taalenrekenen.nl/downloads/referentiekader-taal-en-rekenen- referentieniveaus.pdf/
Elsäcker, W. van, Beek, A. van der, Hillen, J. & Peters, S. (2013). In: Nederlands Jeugdinstituut (n.d.). Voorleesexpress. Geraadpleegd op 3 juni 2015 via
http://www.nji.nl/nl/Databanken/Databank-Effectieve-Jeugdinterventies/Erkende- interventies/VoorleesExpress
Gelauff-Hanzon, C. (2007). Spelen ís leren: harmonisatie van opvang en educatie voor kleine kinderen. Jeugd en Co Kennis, 1, p. 78-81. doi: 10.1007/BF03085457
76
Groot, I. de (2014a). Drie locatiemanagers over de taaltoets. Geraadpleegd op 8 mei 2015 via http://www.kinderopvangtotaal.nl/Opleidingen/Actueel/2014/4/Drie-locatiemanagers- over-detaaltoets-1505209W/
Groot, I. de (2014b). Drie pedagogisch medewerkers over de taaltoets. Geraadpleegd op 8 mei 2015 via http://www.kinderopvangtotaal.nl/Opleidingen/Actueel/2014/4/Drie-
pedagogisch-medewerkers-over-de-taaltoets-1499649W/
Groot, I. de (2014c). Kwaliteit VVE stijgt in grootste gemeenten. Geraadpleegd op 8 mei 2015 via http://www.kinderopvangtotaal.nl/Kinderdagverblijven/Actueel/2014/11/Kwaliteit- vve-stijgt-ingrootste-gemeenten-1653214W/
Hart, B. & Risley, T. (2003). The early catastrophe: the 30 million word gap by age 3. American
Educator, spring 2003, p. 4-9.
Helms-Lorenz, M. & Jong-Heeringa, J. de (2006). Ontwikkelingsgericht
woordenschatonderwijs: de implementatie en effecten bij Marokkaanse kleuters.
Groningen, Nederland: GION, Gronings Instituut voor onderzoek van onderwijs, opvoeding en ontwikkeling.
Henrichs, L. (2010). Academic language in early childhood interactions: a longitudinal study of
3- to 6-year-old Dutch monolingual children (Proefschrift, Universiteit van Amsterdam,
Nederland). Geraadpleegd via http://dare.uva.nl/record/1/323955
Hoff, E. (2006). How social contexts support and shape language development. Developmental
Review, 26, p. 55-88.
Hus, Y. (2001). Early reading for low-SES minority language children: an attempt to ‘catch them before they fall’. Folia Phoniatrica et Logopaedica, 53, p. 173-182.
Inspectie van het Onderwijs (2014). Tussenrapportage vve in de G37: monitor kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie in de 27 grote steden in 2013 en 2014. Geraadpleegd via https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2014/11/24/kamerbrief-
voortgang-bestuursafspraken-g37-en-afsluiten-convenant-vve
Jantrao [nickname]. (2009, 6 juli). Hoe maak ik een goede vragenlijst of enquête? Geraadpleegd op 10 augustus 2015 via http://educatie-en-school.infonu.nl/methodiek/38809-hoe- maak-ik-een-goede-vragenlijst-of-enquete.html
Jepma, IJ. & Abell, O. (2014). Kieswijzer toetsen taalniveau pedagogisch medewerkers in
77
Kuiken, F. (2011). Taalbeleid in de Amsterdamse voor- en vroegschoolse educatie. Toegepaste
taalwetenschap in artikelen, 2, p. 81-89.
Kuiken, F. (2012). Begin bij het begin: eisen aan leidsters kinderopvang en het gevolg voor het mbo-onderwijs. In: T. Hendrix, T. Hovens, A. Kappers & J. Graus (Red.), Taalonderwijs
in het mbo: ontwikkelingen, problemen en oplossingen (p. 48-51). Amsterdam,
Nederland: Vereniging van Leraren in de Levende Talen.
Kuiken, F. & Droge, S. (2010). Woordenlijst Amsterdamse kinderen: deelproject ‘woordenschat’
– Taalproject UvA-RUG. Geraadpleegd via http://dare.uva.nl/document/523460
Leoned (n.d.). Schooltaalwoorden. In: Kennisplatform taalontwikkelende leraar. Geraadpleegd op 19 mei 2015 via http://www.leoned.nl/documents/doc_33909.htm
Lips, A. & Woudenberg, C. (2007). Hoort deze peuter nog steeds tot onze doelgroep?
Handleiding voor het bepalen van het peutergewicht. Arnhem, Nederland: Stichting PAS.
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (2015, 7 juli). Het Nieuwe Toezicht: heldere
doelen, duidelijke eisen en betere kwaliteit [brief aan de Voorzitter van de Tweede
Kamer]. Geraadpleegd via http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-
publicaties/kamerstukken/2015/07/07/kamerbrief-het-nieuwe-toezicht-heldere-doelen- duidelijke-eisen-en-betere-kwaliteit.html
MOgroep & Branche Kinderopvang (2014). Ontwikkelingen VVE in kort bestek. Geraadpleegd via http://www.mogroep.nl/categorieen/thema/peuterspeelzaalwerk-
opvoedondersteuning/publicaties/publicatie/5391-ontwikkelingen-vve-in-kort-bestek Mulder, F., Timman, Y. & Verhallen, S. (2009). Handreiking bij de Basiswoordenlijst
Amsterdamse Kleuters (BAK). Geraadpleegd via
http://www.taalschat.com/amsterdamselijst_.pdf
Nation, I. (2006). How large a vocabulary is needed for reading and listening? The Canadian
Modern Language Review / La revue canadienne des langues vivantes, 63(1), p. 59-81.
doi: 10.1353/cml.2006.0049
Nederlands Jeugdinstituut (n.d.a.) Doelgroep voor- en vroegschoolse educatie. Geraadpleegd op 7 november 2015 via http://www.nji.nl/Doelgroep-voor--en-vroegschoolse-educatie Nederlands Jeugdinstituut (n.d.b). Financiering voorschoolse educatie. Geraadpleegd op 2 juni
2015 via http://www.nji.nl/Financiering-voorschoolse-educatie
78
http://www.nji.nl/nl/Databanken/Databank-Effectieve-Jeugdinterventies/Erkende- interventies/VoorleesExpress
Nederlands Jeugdinstituut (n.d.d). Voor pedagogisch medewerkers. Geraadpleegd op 19 mei 2015 via http://www.nji.nl/nl/Oog-voor-interactie/Voor-pedagogisch-medewerkers Nulft, D. van den & Verhallen, M. (2009). Met woorden in de weer: praktijkboek voor het
basisonderwijs. Bussum, Nederland: Coutinho.
Oberon: Zuidam, M. (2009). Overzicht financiën Vroegschoolse Educatie. Geraadpleegd via http://www.oberon.eu/data/upload/Portfolio/files/focus-overzicht-financien-ve.pdf Pedregon, C., Farley, R., Davis, A., Wood, J. & Clark, R. (2012). Social desirability, personality
questionnaires, and the “better than average” effect. Personality and Individual
Differences, 52, 213-217. doi: 10.1016/j.paid.2011.10.022
Piasta, S., Justice, L., Cabell, S., Wiggins, A. Pence Turnbull, K. & Curenton, S. (2012). Impact of professional development on preschool teachers’ conversational responsivity and children’s linguistic productivity and complexity. Early Childhood Research Quarterly,
27, p. 387-400. doi: 10.1016/j.ecresq.2012.01.001
Reynolds, A., Temple, J., White, B. & Ou, S. (2011). Age 26 cost-benefit analysis of the child- parent center early education program. Child Development, 82(1), p. 379-404. doi: 10.1111/j.1467-8624.2010.01563.x
Rijksoverheid (n.d.). Taalachterstand peuters. Geraadpleegd op 2 juni 2015 via
http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/taalachterstand/taalachterstand-peuters Rutten, S. (2009). Voor- en vroegschoolse educatie in een veranderende omgeving: stand van
zaken en een blik vooruit. Utrecht, Nederland: Sardes.
Sardes (n.d.). TINK-training: taal- en interactievaardigheden in de kinderopvang. Geraadpleegd op 19 mei 2015 via http://www.sardes.nl/S29-TINK-training-Taal--en-
interactievaardigheden-in-de-Kinderopvang.html
Scheele, A. (2010). Home language and mono- and bilingual children’s emergent academic
language: a longitudinal study of Dutch, Moroccan-Dutch, and Turkish-Dutch 3- to 6- year-olds (Proefschrift, Universiteit Utrecht). Enschede, Nederland: Ipskamp Drukkers.
Scheele, A., Leseman, P., Mayo, A. & Elbers, E. (2012). The relation of home language and literacy to three-year-old children’s emergent academic language in narrative and instruction genres. The elementary school journal, 112(3), p. 419-444.
79
Street, B. & Lefstein, A. (2007). Literacy: an advanced resource book. New York, NY: Routledge.
Snell, M., Doswell Forston, L., Stanton-Chapman, T. & Walker, V. (2013). A review of 20 years of research on professional development interventions for preschool teachers and staff.
Early Child Development and Care, 183(3), p. 857-873. doi:
10.1080/03004430.2012.702112
Suijkerbuijk, E. & Kuiken, F. (2010). Professionele expertise taal en vve. Amsterdam, Nederland: Universiteit van Amsterdam.
Taaltoets VVE roept veel vragen op bij medewerkers (2014, 15 januari). Geraadpleegd op 20 mei 2015 via http://www.werkeninkinderopvang.nl/taaltoets-vve-roept-veel-vragen-op- bij-medewerkers/3154
Trivette, M., Dunst, C., Hamby, D. & O’Herin, C. (2009). Characteristics and consequences of adult learning methods and strategies. Research Brief, 3(1), p. 1-33.
Velsink, M. (2014a). Keuze uit twee taal- en interactietrainingen. Geraadpleegd op 7 mei 2015 via http://www.kinderopvangtotaal.nl/Kinderdagverblijven/Actueel/2014/12/Keuze-uit- twee-taal-eninteractietrainingen-1662631W/?intcmp=related-content
Velsink, M. (2014b). Op naar 3F: hoe staat het met de taaltoets? Geraadpleegd op 8 mei 2015 via http://www.kinderopvangtotaal.nl/Kinderdagverblijven/Actueel/2014/4/Op-naar-3F- hoe-staat-het-metde-taaltoets-1498058W/
Velsink, M. (2014c). Taaltoets voor pm’ers is niet doeltreffend. Geraadpleegd op 8 mei 2015 via http://www.kinderopvangtotaal.nl/Kinderdagverblijven/Actueel/2014/1/Taaltoets-voor- pmers-is-nietdoeltreffend-1445785W/
Velsink, M. & Bussel, M. van (2015). Beter communiceren met jonge kinderen. Geraadpleegd op 7 mei 2015 via
http://www.kinderopvangtotaal.nl/Kinderdagverblijven/Actueel/2015/1/Beter- communiceren-metbabys-1681372W/?intcmp=related-content
Verhoeven, L. & Aarnoutse, C. (Red.) (1999). Tussendoelen beginnende geletterdheid: een
leerlijn voor groep 1-3. Nijmegen, Nederland: Expertisecentrum Nederlands.
Vermeer, A. (2005). Ontwikkeling van mondelinge vaardigheden. In F. Kuiken & A. Vermeer (Red.), Nederlands als tweede taal in het basisonderwijs (p. 25-53). Utrecht/Zutphen, Nederland: ThiemeMeulenhoff.
80
Vrolijk, O. (2011). Competent in leesbevordering: leesbevordering in opleidingen Pedagogisch Werk en Onderwijsassistent. Les, 169, p. 32-35.
VVE in Nederland. (n.d.). Geraadpleegd op 19 februari 2015 via http://www.vveplatform.info/vve/vve-in-nederland/
vve schakelklassen en zomerscholen (n.d.). FAQ: Is het voldoende als de taaltoets gehaald is? Geraadpleegd op 23 mei 2015 via http://vveschakelklassenzomerscholen.nl/over-dit- project/faq/
Weijenberg, A. van de & Velsink, M. (2015). Kinderen profiteren van training pm’ers. Geraadpleegd op 12 augustus 2015 via
http://www.kinderopvangtotaal.nl/Opleidingen/Actueel/2015/5/Kinderen-profiteren-van- training-pmers-1768316W/?dossier=5889&widgetid=1
81