5. Conclusies en beperkingen
5.2. Beperkingen
Wat betreft de dataverzameling waren gegevens van leerlingen over de voor- en
vroegschoolse educatie slechts op één van de twaalf onderzochte scholen geregistreerd in het digitale leerlingvolgsysteem ParnasSys, maar kindgegevens van een langere tijd terug zijn vaak niet beschikbaar, niet ingevoerd of niet overgezet vanuit een ander leerlingvolgsysteem. Daardoor was het noodzakelijk om de gegevens te verzamelen uit papieren dossiers, wat een tijdrovende klus was. Daarnaast moest er ook worden onderzocht welke leerlingen, welke taalinterventies hebben gevolgd. Ook dit stond niet digitaal geregistreerd. De papieren dossiers verschaften echter genoeg informatie over zowel deelname aan voor- en vroegschoolse educatie, als over deelname aan andere interventies.
De resultaten uit het onderzoek moeten met voorzichtigheid worden geïnterpreteerd omwille van allerlei praktische en methodologische beperkingen. Ook voor dit onderzoek geldt dat er geen sprake is van een experimentele opzet, de onderzoeksgroepen klein zijn, er onvoldoende informatie is over kenmerken van de gevolgde programma’s, onvoldoende informatie over achtergrondkenmerken van deelnemers en een te korte onderzoeksperiode. De scholen zijn onder andere geselecteerd op bereidwilligheid om deel te nemen aan het onderzoek in het tijdsbestek waarin het onderzoek is uitgevoerd. Daarnaast heeft elke school een ander vve- en taalachterstandenbeleid. Net als Driessen (2012) moet er worden geconcludeerd dat er zoveel variatie is in de lokale vormgeving van vve, dat het vrijwel onmogelijk is om in de analyse alle condities adequaat onder controle te houden. Dat maakt het lastig om op eenduidige wijze inzicht te krijgen in de effecten van vve. De onderzochte scholen zijn niet representatief voor heel Amsterdam; ze geven daarentegen wel inzicht in wat zich in Amsterdam afspeelt op het gebied van voor- en vroegschoolse educatie.
69 Een vervolgonderzoek naar de schoolcarrière van leerlingen na de voor- en vroegschoolse educatie over een langer tijdsbestek maakt het mogelijk om nauwkeuriger onderzoek te doen en rekening te houden met de genoemde methodologische beperkingen. Op dit moment werkt Amsterdam met twee (voor)scholen mee aan het longitudinale pre-COOL onderzoek van het Kohnstamm Instituut. Het onderzoek sluit aan op het cohortonderzoek onderwijsloopbanen COOL5-18 en pre-COOL (vierjarigen- en tweejarigencohort). In 2014 is Amsterdam daarnaast een eigen pre-COOL onderzoek gestart met behulp van kindgegevens van tien pilots peuterscholen. Het is de bedoeling om zo meer inzicht te krijgen in welke maatregelen werken om het gewenste resultaat te behalen. Data verkregen uit deze cohortonderzoeken zouden kunnen worden gebruikt voor eventueel vervolgonderzoek. Hierbij is het
71
Literatuur
Aleman, A., & Tuijl, C. van (2000). Meta-analyse, heterogeniteit, en de effecten van voorschoolse educatieve programma’s: een kritische beschouwing. Pedagogiek,
20(2), 162-166.
Anderson, L.M., Shinn, C.M.S., Fullilove, M.T., Scrimshaw, S.C., Fielding, J.E., Normand, J. & Carande-Kulis, V.G. (2003). The effectiveness of Early Childhood Development Programs; a systematic review. American Journal of Preventive Medicine, 24, 32-46. Barnett, W. S. (1995). Long-term effects of early childhood programs on cognitive and
school outcomes. The Future of Children, 5(3), 25-50.
Blok, H., Fukkink, R. G., Gebhardt, E. C., & Leseman, P. P. M. (2005). The relevance of delivery mode and other programme characteristics for the effectiveness of early childhood intervention. International Journal of Behavioral Development, 29(1), 35- 47.
Blom, S., Gugten van der, M. & Dieters, M. (2010). Programma-evaluatie Koers Nieuw
West. Sociaal-economisch kopprogramma voor de Westelijke Tuinsteden in Amsterdam. Amsterdam: DSP – groep.
Bruggers, I., Driessen, G & Gesthuizen, M. (2014).Voor- en vroegschoolse voorzieningen, effectief of niet? - De samenhang tussen deelname aan voor- en vroegschoolse voorzieningen en de taal- en rekenprestaties van leerlingen op de korte en langere termijn; Uitgave: Mens en maatschappij, 89(2), 117-150(34).
Burger, K. (2010). How does early childhood care and education affect cognitive
development? An international review of the effects of early interventions for children from different social backgrounds. Early Childhood Research Quarterly, 25, 140-165. College van Burgemeester en Wethouders (2010). Kwaliteitskader Voor- en Vroegschoolse
Educatie (vve) 2010-2014. Gemeente Amsterdam.
Driessen, G. (2007). ‘Peer group’ effecten op onderwijsprestaties. Een internationaalreview
van effecten, verklaringen en theoretische en methodologische aspecten. Nijmegen:
ITS – Radboud Universiteit Nijmegen.
Driessen, G. (2012). Variatie in Voor- en Vroegschoolse Educatie / Een onderzoek naar de
uiteenlopende wijzen waarop in gemeenten vorm wordt gegeven aan VVE. Nijmegen:
ITS. ISBN 978 – 90 - 5554 - 436 – 3.
EPPE (2004). The effective provision of preschool education (EPPE) project. Final Report. London: University.
Gemeente Amsterdam. (2015, februari). Jaarrapportage 2014. Voor- en vroegschoolse
educatie.
Goede, D. de, & Reezigt, G.J. (2001). Implementatie en effecten van de Voorschool in
Amsterdam. Groningen: GION.
Gorey, K. M. (2001). Early childhood education: A meta-analytic affirmation of the short- and longterm benefits of educational opportunity. School Psychology Quarterly,
72 Harrison, L.J., Goldfield, S., Metcalfe, E. & Moore, T. (2012). Early learning programs that
promote children’s developmental and educational outcomes. Resource sheet no.15
produced for the Closing the Gap Clearinghouse.
Heckman, J.J. (2000). Policies to foster human capital. Res. Economics, 54, 3-82. Houtveen, A., Van der Velde, V & Van Niekerk, J. (2011). Opbrengst van taalbeleid:
Eindrapportage pilots taalbeleid onderwijsachterstanden. Utrecht: Hogeschool
Utrecht/Zuidam en Uithof Utrecht BV.
Inspectie van het Onderwijs (2014, 23 mei). De kwaliteit van voor- en vroegschoolse
educatie in de gemeente Amsterdam 2013. Ministerie van Onderwijs, Cultuur en
Wetenschap.
Inspectie van het Onderwijs (2014, september). Tussenrapportage vve in de G37.
Monitor kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie in de 37 grote steden in 2013 en 2014. Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap ISBN: 978-90-8503-343-
1.
Kampen, van A., Kloprogge, J., Rutten, S & Schonewille, B (2005). Voor- en vroegschoolse
Zorg en Educatie. De toekomst verkend. Sardes Utrecht.
Karssen, M. Van der Veen, I., Veen, A., Daalen, M. van & Roeleveld, J. (2013). Effecten van
deelname aan en kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie. Amsterdam:
Kohnstamm Instituut. Rapport 894.
Kuyk, J. van (2000). Piramide Project. Educatieve methode voor drie-zesjarige kinderen.
Wetenschappelijke verantwoording. Arnhem: Cito.
Ledoux, G., Roeleveld, J., Driessen, G., Cuppen, J. & Meijer, J. (2011). Prestaties en
loopbanen van doelgroepleerlingen in het onderwijsachterstandenbeleid; stand van zaken en ontwikkelingen in de periode 1994-2007. Amsterdam / Nijmegen:
Kohnstamm Instituut / ITS.
Leseman, P.M., M.E. Otter, H. Blok & P. Deckers (1998). Effecten van voor- en vroegschoolse educatieve centrumprogramma’s. Een meta-analyse van studies gepubliceerd tussen 1985 en 1996. Nederlands Tijdschrift voor Opvoeding, Vorming
en Onderwijs, 14(3),134-154.
Leseman, P., Otter, M., Blok, H. & Deckers, P. (1999). Effecten van voor- en
vroegschoolse educatieve centrumprogramma’s. Een aanvullende meta-analyse van studies gepubliceerd tussen 1985 en 1996. Nederlands Tijdschrift voor Opvoeding,
Vorming en Onderwijs, 15(1), 28-37.
McKey, R., Condelli, L., Ganson, H., Barrett, B., McConkey, C. & Plantz, M. (1985). The
impact of Head Start on children, families, and communities (Final report of the Head
Start Evaluation, Synthesis, and Utilization Project). Washington, DC: U.S.
Department of Health and Human Services, Administration on Children, Youth, and Families.
Meer, M. & Kuiken, F.(2014). Evaluatieonderzoek Vakantieschool Taal 2013-2014. Faculty FGw: Amsterdam Center for Language and Communication (ACLC).
73 Merrel, C., P. Tymms & P. Jones (2007). Changes in Children’s Cognitive Development at
the Start of School in England 2000-2006. Durham: CEM Centre, Durham University.
Mulder, L., Hoeven, A. van der, Vierke, H., Ledoux, G., Veen, I. van der, Oud, W., Daalen, M. van, & Roeleveld, J. (2008). Inrichting en effecten van schakelklassen: Resultaten
van het evaluatieonderzoek schakelklassen in het schooljaar 2006/2007.
Nijmegen/Amsterdam: ITS/SCO Kohnstamm Instituut.
Mulder, L., Hoeven, A. van der, Vierke, H., Veen, I. van der, & Elshof, D. (2009). Inrichting
en effecten van schakelklassen: Resultaten van het evaluatieonderzoek schakelklassen in het schooljaar 2007/2008. Nijmegen/Amsterdam: ITS/SCO-Kohnstamm Instituut.
Mulder, L., Veen, I. van der, Paas, T., & Elshof, D. (2011). Onderwijsprestaties en
schoolloopbanen na de schakelklas: Een vervolgonderzoek bij leerlingen die in 2006/2007 of 2007/2008 in een schakelklas hebben gezeten. Nijmegen/Amsterdam:
ITS/SCO-Kohnstamm Instituut.
Mulder, L., Veen, I. van der, Derriks, M., & Elshof, D. (2012). De schakelklasleerlingen
verder gevolg. Het tweede vervolgonderzoek bij leerlingen die in 2006/07 of 2007/08 in een schakelklas hebben gezeten. Nijmegen / Amsterdam: ITS/SCO-Kohnstamm
Instituut.
Mulder, L. & Meijnen, W. (2013). Onderwijsachterstanden in de BOPO-periode 2009-2012.
Een reviewstudie. Nijmegen: ITS, Radboud Universiteit Nijmegen.
Mutsaers, K., Zoon, M., Baat, M. de & Prins, D. (2013). Wat werkt bij het voorkomen en
terugdringen van onderwijsachterstanden? Utrecht: NJI.
Nap-Kolhoff, E., Schilt-Mol, T. van, Simons, M., Sontag, L., Steensel, R. van, & Vallen, T. (2008). VVE onder de loep. Een studie naar de uitvoering en effectiviteit van voor- en
vroegschoolse educatieve programma’s. Tilburg: IVA.
Reynolds, A. J., & Temple, J. A. (2008). Cost-effective early childhood development programs from preschool to third grade. Annual Review of Clinical Psychology, 4, 109-139.
Schonewille, J.T., van’t Klooster, A.T., Wouterse, H. & Beynen, A.C. (2000) Time courses of plasma magnesium concentrations and urinary magnesium excretion in cows subjected to acute changes in potassium intake. Vet. Quart, 22, 136–140. Schweinhart, L. J., Montie, J., Xiang, Z., Barnett, W. S., Belfield, C. R., & Nores, M.
(2005). Lifetime effects: The HighScope Perry Preschool study through age 40. (Monographs of the HighScope Educational Research Foundation, 14). Ypsilanti, MI: HighScope Press.
Slaap, C. & Kuiken, F.(2013). Vakantieschool Taal 2012-2013. Een tussenrapportage. Faculty FGw: Amsterdam Center for Language and Communication (ACLC). Veen, A., Roeleveld, J. & Leseman, P. (2000). Evaluatie van Kaleidoscoop en Piramide.
Eindrapportage. Rapport 576. Amsterdam: SCO-Kohnstamm Instituut.
Veen, A., Derriks, M. & Roeleveld, J. (2002). Een jaar later. Vervolgonderzoek evaluatie van
74 Veen, A., R. Fukkink en J. Roeleveld (2006). Evaluatie van Startblokken en
Basisontwikkeling. Implementatie en effecten van het programma Startblokken en Basisontwikkeling in het kader van Voor- en Vroegschoolse Educatie. Amsterdam:
SCO-Kohnstamm Instituut. Rapport 751.
Veen, A., Veen, I. van der, Heurter, A., Paas, T. (2012). Pre-COOL cohortonderzoek.
Technisch rapport vierjarigencohort, eerste meting, 2009-2010. Amsterdam:
Kohnstamm Instituut. Rapport 880.
Veen, A., Karssen, M., Daalen, M. van, Roeleveld, J., Triesscheijn, B. & Elshof, D. (2013a).
De aansluiting tussen voor- en vroegschoolse educatie en tussen vroegschoolse educatie en groep 3. Amsterdam: Kohnstamm Instituut. Rapport 892.
Veen, A., Veen, I. van der, Heurter, A.M.H., Paas, T. & Karssen, A.M. (2013b). Pre-COOL
cohortonderzoek. Technisch rapport vierjarigencohort, tweede en derde meting, 2010-2011 en 2011-2012. Amsterdam: Kohnstamm Instituut. Rapport 914.
Vegt, A.L. van der, Studulski, G., Kloprogge, J. (2007). Voorschoolse voorzieningen en
onderwijskansen. Review van de onderzoeksliteratuur. Utrecht: Sardes.
Vijfeijken, van M., Schilt-Mol, T. van (2012): Nieuwkomers in het basisonderwijs Onderzoek
naar benodigde competenties van leerkrachten, intern begeleiders en schoolleiders die werken met nieuwkomers. ISBN 978-94-6167-088-5 Eindhoven School of
Education / IVA beleidsonderzoek en advies.
Websites • http://www.pre-cool.nl/ • http://www.amsterdam.nl/onderwijs-jeugd/voorschool/ • http://nji.nl/Voor--en-vroegschoolse-educatie-(vve) • http://www.kohnstamminstituut.uva.nl/ • http://www.owinsp.nl/onderwijs/Voor-+en+vroegschoolse+educatie
75