Op het vlak van onderzoeksevaluatie moeten we een onderscheid maken tussen: − de evaluatie van het individuele ZAP-lid, partim onderzoek;
− de evaluatie van de (indieners van) projectvoorstellen;
− het nagaan van het onderbouwen van het academisch onderwijs door origineel onderzoek via de onderwijsvisitaties;
− de kwaliteitsbewaking van het onderzoek;
− en de doorlichting van het onderzoeksmanagement.
In het kader van de associaties ent zich hierop nog het uitbouwen van een gemeen- schappelijke kwaliteitszorg met de betrokken hogescholen.
Al komen de meeste van deze benaderingen ontegensprekelijk overeen met rele- vante doelstellingen, toch moet nadrukkelijk op het gevaar van een administratieve overbelasting van de vorsers worden gewezen, waardoor zelfs de goede uitvoering van hun kerntaken in het gedrang komt. Het groeiend aantal verplichtingen die de overheid en de kredietverschaffers aan de instellingen en de academici opleggen, leidt tot een wildgroei aan verantwoording van de kwaliteit, rapportering, doorlich- ting, enz. … die niet enkel de vorsers en de administratie van hun eenheid en/of instelling treft, maar ook de (buitenlandse) peers die worden aangezocht om te par- ticiperen.
8.2. Kwaliteitsbeoordeling van het onderzoek
Voor wat de kwaliteitsbeoordeling van het onderzoek in strikte zin betreft, hebben de Vlaamse universiteiten de volgende wensen:
− Eigen verantwoordelijkheid: de Vlaamse universiteiten zijn tevreden met de hui- dige regelgeving die de verantwoordelijkheid voor de kwaliteitszorg in het on- derzoek bij de instellingen zelf legt. Iedere universiteit draagt primair zelf de verantwoordelijkheid voor de functionering van haar onderzoeksgroepen en zet de daartoe nodig geachte instrumenten inzake kwaliteitszorg in. Ad hoc geza- menlijke initiatieven van twee of meer universiteiten werden, waar dit opportuun werd geacht binnen hun respectievelijke beleidscontext en planning, in het verle- den reeds meermaals ondernomen en leverden een positieve bijdrage.
− Duidelijkheid: de basis en doelstellingen van de kwaliteitsbeoordeling moeten voor alle betrokken partijen duidelijk zijn.
− Belasting: de kwaliteitsbeoordeling van het onderzoek moet zo weinig mogelijk overlast voor de onderzoekers en de onderzoeksadministratie inhouden.
− Monitoring: door systematische monitoring is steeds een actueel beeld van de situatie beschikbaar, dat zo nodig aanleiding kan geven tot nadere studie. − Doelgericht: de keuze van de methodologie staat in functie van het doel en het
beoogde gebruik van de kwaliteitsbeoordeling van het onderzoek.
De Vlaamse universiteiten menen dat een algemene, globale kwaliteitsbewaking van het onderzoek en van het onderzoeksmanagement kan steunen op informatie uit het jaarverslag, bibliometrische analyse en/of peer review. Een extra vorm van verslaggeving specifiek voor kwaliteitsbeoordeling van het onderzoek is niet nodig. Als het jaarverslag hiertoe voldoende informatie bevat, kan men hierop een beroep doen voor een systematische monitoring, maar het kan ook dienen als basisinfor-
matie voor eventuele externe beoordelingscommissies. Via een weergave van de verschillende initiatieven op het vlak van kwaliteitszorg voor het onderzoek in hun jaarverslag tonen de universiteiten aan dat zij de onderzoekskwaliteit voldoende ter harte nemen.
De verschillende beschikbare instrumenten van kwaliteitszorg hebben elk hun ei- gen voor- en nadelen en mogelijke vormen van “bias”. Sommige Vlaamse universi- teiten zijn voorstander van een systematische evaluatie van de onderzoekskwaliteit via peer review (al dan niet in combinatie met bibliometrische analyses, zie verder), aangezien peer review elementen kan aanreiken ter remediëring en een vrij volledig beeld kan geven van de kwaliteit van het onderzoek.
Andere universiteiten kennen een primaire rol toe aan bibliometrische analyses, die de kwaliteit van het onderzoek weliswaar niet in haar volle rijkdom tot uiting laten komen, maar wel voordelen bieden op het vlak van beschikbaarheid en toeganke- lijkheid van basisgegevens (permanent in internationale databanken aanwezige basisinformatie) en mogelijkheden inzake monitoring. Bibliometrische databanken zoals beschikbaar via Web of Science zijn hoofdzakelijk relevant voor de natuur- en biomedische wetenschappen en worden als dusdanig ook gebruikt bij de verde- ling van de BOF-financiering. Sinds 2008 worden voor de BOF-sleutel de gegevens uit de Science Citation Index Expanded uitgebreid met de gegevens uit de Social Sciences Citation Index, de Arts & Humanities Citation Index en de twee Procee- dings-indexen. In een later stadium (2011) zullen ook de gegevens uit het Vlaams Academisch Bibliografisch Bestand voor de Sociale en Humane Wetenschappen (VABB-SHW) (databank in opbouw) kunnen worden toegevoegd. Deze twee uitbrei- dingen laten toe dat ook voor de gedrags- en cultuurwetenschappen een kwantita- tieve, meetbare en controleerbare methodologie kan worden gehanteerd.
Om de bovenstaande doelen op het vlak van kwaliteitszorg te verwezenlijken, heb- ben de afdelingen Onderzoekscoördinatie van de Vlaamse universiteiten cellen op- gericht die vorm en inhoud moeten geven aan de kwaliteitszorg, en dit naast en bo- venop het basistakenpakket van deze afdelingen. Deze cellen beschikken inmiddels over belangrijke expertise inzake kwaliteitszorg. Zij vormen een steeds belangrijker instrument bij het beoordelen van de eigen (relatieve) sterktes en zwaktes in het gevoerde onderzoek.
Bijlage 7:
Lijst van gebruikte afkortingen
AAP Assisterend Academisch Personeel AP Academisch Personeel
ATP Administratief en Technisch Personeel BAP Bijzonder Academisch Personeel BOF Bijzonder Onderzoeksfonds ECOOM Expertisecentrum O&O Monitoring ESF European Science Foundation
FWO-Vlaanderen Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek – Vlaanderen HUB Hogeschool-Universiteit Brussel
IOF Industrieel Onderzoeksfonds
IWT-Vlaanderen Instituut voor de aanmoediging van Innovatie door Wetenschap en Technologie in Vlaanderen K.U.Brussel Katholieke Universiteit Brussel
K.U.Leuven Katholieke Universiteit Leuven
KVAB Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten
NWO Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek SBO Strategisch Basisonderzoek
tUL transnationale Universiteit Limburg UGent Universiteit Gent
UHasselt Universiteit Hasselt
VABB-SHW Vlaams Academisch Bibliografisch Bestand – Sociale en Humane Wetenschappen
VLIR Vlaamse Interuniversitaire Raad
VRWI Vlaamse Raad voor Wetenschap en Innovatie VUB Vrije Universiteit Brussel