De belangrijkste factoren

De verschillende respondentgroepen (beleidsambtenaren jeugd en CJG-coördinatoren,

vertegenwoordigers van de migrantenorganisaties, CJG-professionals en migrantenouders) zijn allen bevraagd over de factoren die een rol spelen bij het al dan niet bereiken van migrantengezinnen door het CJG. In de eerste fase hebben we de belangrijkste factoren verzameld bij de

beleidsambtenaren jeugd, CJG-coördinatoren en vertegenwoordigers van migrantenorganisaties Het vaakst noemden zij factoren die te maken hadden met communicatie. Hieronder wordt verstaan:

 Naamsbekendheid;

 Positief imago CJG;

 Inhuren tolken of gebruik van zorgconsulenten;

 Spreiding van aanbod in de wijk;

 Mond-tot-mondreclame;

 Herkenbaar en toegankelijk gebouw;

 Spreiding van locaties over de wijken;

 Openstelling buiten kantooruren.

De zwaarstwegende factor hier is naamsbekendheid. De respondenten geven aan dat het CJG bij veel migrantengezinnen niet bekend is. En als het wel bekend is, is er het probleem dat het CJG een slecht imago heeft.

Een tweede groep zwaarwegende factoren zijn volgens de beleidsambtenaren jeugd,

CJG-coördinatoren en vertegenwoordigers van migrantenorganisaties heeft betrekking op de methodiek, de manier waarop de gezinnen benaderd worden door CJG-professionals. Daarbij werden de

volgende benaderingswijzen genoemd:

 Persoonlijke, vertrouwenwekkende benadering, tijd nemen voor de cliënt, luisteren;

 Flexibele, vraaggerichte benadering;

 Outreachende benadering, cliënten opzoeken bij vindplaatsen en thuis;

 Samenhangende benadering: meerdere professionals werken vanuit één plan per gezin.

Op de derde plaats is een groep factoren te vinden die betrekking hebben op personeel. Hieronder wordt verstaan:

 Personeelsbestand is divers en gemengd van samenstelling en een afspiegeling van de bevolkingssamenstelling;

 Interculturele deskundigheid professionals;

 Kennis van de sociale kaart, netwerkgerichtheid, kennen en gekend worden.

Deze derde wordt duidelijk meer genoemd door de respondenten van de gemeenten en CJG’s dan door de vertegenwoordigers van de migrantenorganisaties.

Drie andere factoren (beleid, migrantenorganisaties en overig) werden aanzienlijk minder vaak genoemd, met uitzondering van de factor samenwerking met migrantenorganisaties bij de respondenten van de migrantenorganisaties (16%).

In de tweede fase van het onderzoek zijn achttien van de in de eerste fase genoemde factoren getoetst door de CJG-professionals en de migrantenouders.

Prioritering door CJG-professionals De CJG-professionals waardeerden de factoren op een schaal van belangrijkheid van 1 tot en met 10. Tien factoren scoorden gemiddeld een 8 of hoger. Acht factoren scoorden lager dan een 8.

De aanvullende factoren die de

respondenten noemden, sluiten hier geheel bij aan:

 Bekendheid van het CJG: 4x

 Tijd voor vertrouwen en motivatie: 5x

 Inhuren tolken: 3x

 Vraaggericht, flexibel werken: 3x

 Gebruik van folders in diverse talen: 3x

 Positief imago CJG: 2x

 Interculturele deskundigheid: 2x

Hoe belangrijk vindt u de volgende factoren voor de toegankelijkheid van het CJG voor migrantengezinnen?

(op een schaal van 1 tot 10, 1= zeer onbelangrijk / 10=

zeer belangrijk)

N=145

Persoonlijke, vertrouwenwekkende benadering 8,79 Kennis van de sociale kaart, netwerkgerichtheid 8,67 Samenhangende benadering, 1 gezin, 1 plan 8,59

Flexibele, vraaggerichte benadering 8,52

Positief imago CJG 8,39

Naamsbekendheid 8,26

Interculturele deskundigheid CJG-professionals 8,26

Mond-tot-mondreclame 8,26

Spreiding CJG-aanbod over de wijken 8,24

Outreachende benadering, gezinnen opzoeken 8,09 Samenwerking met vrijwilligers uit de migrantengroep 7,94 Herkenbaar, aantrekkelijk en toegankelijk CJG-gebouw 7,86 Verspreiden van landelijk beschikbare kennis 7,74

Inhuren tolken 7,67

Sturing en beleidsmatige prioritering diversiteitsbeleid 7,17

Divers personeelsbestand 7,13

Gebruik van zorgconsulenten 6,99

Openstelling CJG buiten kantooruren 6,47

Prioritering door migrantenouders

De migrantenouders zijn nadrukkelijk gevraagd naar de belangrijkste factoren. Wat maakt dat u een CJG wel zou bezoeken? Wat verwacht u dan? En welke knelpunten ervaart u in het zoeken en bezoeken van CJG’s?

Er komen zeven factoren nadrukkelijk naar boven in de vijf rondetafelgesprekken²⁰: 1. Persoonlijke benadering, vertrouwen en tijd

2. Vraaggericht mijn vraag en mijn cultuur begrijpen 3. De naamsbekendheid van het CJG

4. Communiceren zonder taalbarrière 5. Rol van de migrantenorganisatie

6. Samenhangende benadering (weten waar je terecht kunt) 7. Deskundigheid

Persoonlijke benadering, vertrouwen en tijd

Ouders willen graag dat ze centraal staan, dat ze serieus genomen worden, dat de professionals echt luisteren. Vanwege taal- en culturele verschillen is er meer tijd nodig en verdieping in de andere cultuur. “Ze zouden vaker moeten toetsen of ze mij begrijpen.” “Het duurt even voor ik in een voor mij andere taal heb uitgelegd wat mijn vraag of probleem is.”

Vertrouwen speelt een grote rol. Als een ouder een leerkracht of andere professional kent, dan gaat hij er eerder naar toe, net zoals bij de leerkracht en de huisarts. Via de huisarts en de leerkracht (school) is aanbod toegankelijker. Die kennen ze en vertrouwen ze als die adviseren over

bijvoorbeeld een opvoedcursus. Die kennen ook hun kinderen. Sommige migrantenouders geven aan dat ze te snel zeggen dat het wel goed gaat, ook al spelen er meerdere problemen. De tijd nemen, vertrouwen wekken en doorvragen is gewenst om dat te voorkomen.

Vraaggericht mijn vraag en mijn cultuur begrijpen

De gesproken migrantenouders zijn verschillend. De ene ouder is de Nederlandse taal machtig, andere niet. De ene ouder hecht meer aan specifieke gedragsnormen dan de andere. De een laat een dochter zwemmen, de ander niet. Professionals (ook leerkrachten) snappen die verschillen niet altijd.

Professionals zouden volgens ouders moeten oppassen met generalisaties. Wanneer gegeneraliseerd wordt, haakt de migrantenouder af.

Verder geven professionals niet altijd antwoord op de vraag van de ouder. Soms probeert een professional gerust te stellen met ‘uw kind groeit er wel over heen’ en wordt een doorverwijzing tegengehouden. Soms komt een professional met standaard-adviezen of vage adviezen, vooral bij grotere kinderen, zo ervaren sommige ouders dat. “Ze hebben veel woorden nodig met teveel informatie waar ik niet om heb gevraagd. Ik wil korte en krachtige antwoorden.”

De zorgen van de ouders worden zo niet weggenomen.

De naamsbekendheid van het CJG

De migrantenouders kennen de naam ‘CJG’ (of de naam die er in hun gemeente aan het CJG gegeven is) niet of nauwelijks (zie ook §4.2).

Communiceren zonder taalbarrière

Ouders die de Nederlandse taal niet goed machtig zijn, gaan niet zo snel naar een instantie. De meeste migrantenouders van de rondetafelgesprekken gaven aan zich wel te redden, ondanks het soms gebrekkige Nederlands. Als ze al enige tijd in Nederland wonen, verstaan ze het Nederlands vaak wel. Maar bij moeilijke en beladen onderwerpen is communiceren in een taal die je slecht

20In volgorde van belangrijkheid voor de migrantenouders naar inschatting van de onderzoekers op basis van de rondetafelgesprekken.

Koude doorverwijzing

Een migrantenmoeder vertelde tijdens een van de rondetafelgesprekken: “Ik moest bellen naar iemand van een andere instantie. Maar die was natuurlijk niet aanwezig die dag. Dus moest ik nog een keer bellen. Dan hoeft het voor mij al niet meer.”

beheerst, vaak lastig. Een professional die de taal machtig is of een tolk is dan zeer gewenst. De inhoud van de gesprekken wordt dan veel rijker.

Huisartsen en andere hulpverleners kunnen een beroep doen op de tolkentelefoon. Dat is echter een gedoe met afspreken. Sinds 2012 is het in verband met bezuinigingen door het Rijk moeilijker om een tolk aan te vragen²¹. Een professional uit de eigen groep is voor sommige ouders een uitkomst, zowel in verband met de taal als met het begrip van de culturele achtergrond. Andere ouders zien dat minder zitten “Ze hoeven mijn problemen niet te weten.”

Rol van de migrantenorganisaties

Migrantenorganisaties kunnen een essentiële rol spelen in het bereiken van migrantengezinnen door CJG’s. Zij hebben vaak zowel zicht op de vragen en behoeften van de migrantenouders, als op het beleid en het aanbod aan opvoedondersteuning in een gemeente. Zo kunnen zij de ouders adviseren én kunnen zij de gemeenten en hun CJG’s adviseren.

Samenhangende benadering (weten waar je terecht kunt)

Voor veel migrantenouders is het Nederlandse zorgstelsel niet goed te vatten. Ze weten dat er veel instanties zijn, maar overzien het niet altijd. “Er is een doolhof aan instellingen.” Een kritiekpunt is dat er veel te veel wordt doorverwezen. “En dan verlies je de mensen uit onze cultuur.” “Dan lopen ze tegen een instelling aan in plaats van geholpen worden door een persoonlijke vaste professional, zoals de huisarts dat is.” “Niet steeds weer een ander gezicht.” “Niet steeds weer je verhaal vertellen, terwijl ze het al zouden moeten weten of

feitelijk al hebben. Dat wil ik niet meer.”

Het eerste contact wordt als heel belangrijk geacht alsmede warme overdrachten: niet afstandelijk doorverwijzen, maar afspraken maken of meegaan als verwijzende

professional.

Deskundigheid

De migrantenouders wensen competente professionals: professionals die hun vak verstaan (een goede opleiding en ervaring met opvoeding), en ook een interculturele deskundigheid in huis

hebben. Huisartsen voldoen aan deze verwachtingen. Ouders geven aan iemand deskundig te vinden als zij een antwoord krijgen op hun vragen of een oplossing voor hun probleem. Ook wordt door verschillende ouders aangegeven dat zij het belangrijk vinden dat de professional zelf kinderen heeft, zodat hij weet wat het is om een kind op te voeden en dus weet waar hij het over heeft.

Finale prioritering

Kijkend naar de input van alle respondentgroepen, is het volgende overzicht te maken:

21Zie brief FEZ-U-3064251 d.d. 25 mei van de Staatssecretaris van VWS aan de Tweede Kamer. De cliënten (of hun vertegenwoordigers) worden zelf verantwoordelijk voor het machtig zijn van de Nederlandse taal. Een regeling vanuit de Rijksoverheid om tolk- en vertaaldiensten in de zorg te vergoeden past daar niet bij en daarom stopt het kabinet deze per 1 januari 2012. Een patiënt/cliënt kan iemand meenemen zodat patiënt/cliënt en zorgverlener elkaar beter begrijpen. Dat geldt overigens natuurlijk niet alleen voor de Nederlandse taal spreken, maar heeft breder betrekking op de communicatie tussen zorgverlener en patiënt/cliënt. Indien gewenst kan bij een taalprobleem een patiënt/cliënt ook zelf voor eigen rekening een professionele tolk of vertaler inhuren. Wanneer een zorgverlener er onvoldoende vertrouwen in heeft dat patiënt/cliënt en zorgverlener elkaar begrijpen, kan de zorgverlener - in overeenstemming met de patiënt/cliënt - ertoe overgaan zelf een tolk of vertaler in te zetten.

Factor

+++ = Vaakst genoemd open vragen beleidsambtenaren jeugd Hoogste prioritering CJG-professionals en

migrantenouders

++ = Minder vaak genoemd/lagere prioritering + = Minst vaak genoemd/laagste prioritering 0 = Niet genoemd

Beleidsambte- naren jeugd Migranten- organisaties CJG- professionals Migranten- ouders

Beleid Sturing, ambities, prioritering + + ++ 0

Verspreiden van landelijke kennis + + ++ 0

Communicatie Naamsbekendheid +++ +++ +++ +++

Imago CJG ++ +++ +++ +

Tolken - taalbarrière +++ ++ ++ ++

Spreiding van aanbod in de wijk + 0 +++ +

Mond-tot-mondreclame + + +++ +

Herkenbaar gebouw + + ++ +

Openstelling buiten kantooruren + 0 + +

Personeel Divers personeelsbestand +++ + ++ +

Interculturele deskundigheid ++ ++ +++ ++

Kennis van sociale kaart ++ 0 +++ 0

Methodiek Persoonlijke benadering, vertrouwen en tijd +++ ++ +++ +++

Flexibele, vraaggerichte benadering +++ + +++ +++

Samenhangende benadering, één plan, weinig doorverwijzingen. + ++ +++ ++

Outreachende, vindplaatsgerichte benadering ++ + +++ 0

Migranten -organisaties

Samenwerking in het werken met vrijwilligers ++ ++ ++ ++

Gearceerd zijn de factoren die breed (door alle groepen) als meest belangrijk worden gezien.

In document Bereik bereikt (pagina 38-43)