Beantwoording subvragen

5.2.1 Waarom heeft de OECD een actieplan opgesteld en wat houdt dit in?

In februari 2013 heeft de OECD een rapport gepubliceerd waarin een internationaal probleem werd aangekaart, het probleem omtrent BEPS. Vrij vertaald betekent BEPS grondslaguitholling en het verplaatsen van winst. In dit rapport constateert de OECD dat multinationals op allerlei wijzen hun belasting plannen, om ervoor te zorgen dat er zo min mogelijk belasting wordt betaald. Waar de focus in de belastingwereld altijd heeft gelegen op het voorkomen van dubbele belasting, werd nu vastgesteld dat dit beleid misbruikt werd door multinationals om de belastingverplichting zo laag mogelijk te houden. De OECD

concludeert dat de ontwikkeling van de internationale belastingregels de ontwikkelingen van het marktsysteem niet heeft kunnen bijhouden, met als gevolg dat verschillende jurisdicties een stuk minder belasting binnenkregen. Naar aanleiding van dit eerste rapport heeft de G-20 de OECD gevraagd om een actieplan te schrijven, waarmee in kaart gebracht kon worden hoe deze problemen aangepakt konden worden.

Het actieplan wat de OECD in juli 2013 heeft gepubliceerd bevat vijftien verschillende actiepunten welke ervoor moeten zorgen dat de problemen omtrent BEPS teruggedrongen worden. Deze actiepunten kunnen worden onderverdeeld in vijf hoofdpunten. Het eerste hoofdpunt is de digitale economie. Hierin draait het om de uitdagingen die de digitale economie van tegenwoordig met zich meebrengt voor het internationale belastingsysteem. Het tweede hoofdpunt is de internationale coherentie. Hierin wordt vooral besproken hoe internationale belastingsystemen beter op elkaar afgestemd kunnen worden. Het derde hoofdpunt behandelt het herstellen van de effecten en voordelen van internationale standaard. Hierin worden de gevolgen van de globalisering en het steeds groter wordende verdragennetwerk behandeld. Het vierde hoofdpunt behandelt de vraag naar transparantie, zekerheid en voorspelbaarheid. Hierin staat het creëren van meer transparantie centraal. De OECD ziet deze grotere transparantie als een van de belangrijkste manieren om het

probleem omtrent BEPS op te lossen. Het vijfde en laatste hoofdpunt concentreert zich op het multilaterale instrument. Hierin ligt de nadruk op het creëren van een raamwerk wat

multilateraal doorwerkt.

Het merendeel van de actiepunten bestaat uit het doen van aanbevelingen. De OECD kondigt met deze actiepunten aan dat er een rapport gepubliceerd zal worden waarin aanbevelingen gegeven worden om de problemen op te lossen. Daarnaast zijn er enkele actiepunten die zich concentreren op het onderzoek, zoals bijvoorbeeld het vaststellen van de uitdagingen die de digitale economie met zich meebrengt. Tot slot bevatten een aantal actiepunten wijzigingen in het modelverdrag van de OECD. Al deze actiepunten samen moeten er in de toekomst toe leiden dat het probleem omtrent BEPS teruggedrongen kan worden.

5.2.2 Hoe verloopt de implementatie van de doelstellingen van het actieplan en wat is de huidige stand van zaken?

In het gepubliceerde actieplan is direct ook vastgelegd wat de deadlines voor de

verschillende actiepunten zijn. De OECD heeft de actiepunten in drie verschillende groepen verdeeld, welke allemaal een eigen implementatiedeadline hebben. De eerste groep bevat de actiepunten waarvan de OECD verwacht op relatief korte termijn doorbraak te kunnen hebben. Deze actiepunten worden verwacht in september 2014 uitgewerkt te zijn. Het gaat hier voornamelijk om actiepunten waarin aanbevelingen of onderzoek wordt gedaan. De tweede groep bestaat uit actiepunten welke langer nodig hebben om uitgewerkt te worden. Deze actiepunten bevatten vooral aanbevelingen op gebieden waarop de OECD langer onderzoek moet doen. Deze actiepunten worden in september 2015 verwacht. De derde en laatste groep bevat slechts een aantal actiepunten welke het moeilijkst te implementeren zijn. Het verwachtingspatroon is dat deze laatste actiepunten in december 2015 uitgewerkt zijn. Dit houdt in dat de OECD in totaal tweeëneenhalf jaar heeft uitgetrokken voor het de implementatie van het actieplan. Op dit moment loopt de implementatie van de actiepunten op schema, de eerste resultaten worden in september 2014 verwacht.

In het tweede deel van het hoofdstuk is de huidige stand van zaken behandeld. Omdat de implementatiedeadlines nog moeten komen, zijn er nog geen actiepunten volledig uitgewerkt. Wel zijn er verschillende conceptrapporten gepubliceerd, waarin de OECD een eerste opzet van de uitwerking heeft gemaakt, welke open waren voor commentaar vanuit de belastingwereld. Aan de hand van deze conceptrapporten en het daarop geleverde commentaar zal de OECD uiteindelijk de actiepunten uitwerken. Er zijn conceptrapporten gepubliceerd op het gebied van de digitale economie, op het gebied van de hybride mismatches, op het gebied van verdragsmisbruik en op het gebied van transfer pricing. Daarnaast is country-by-country reporting aan de orde gekomen. Aan de hand van deze conceptrapporten is een beeld gevormd over de huidige stand van zaken. De

conceptrapporten bevatten eerste aanbevelingen en uitwerkingen van de actiepunten. Hierin komt bijvoorbeeld naar voren dat er nog extra onderzoek is vereist naar bepaalde situaties. Ook publiceert de OECD hierin enkele vragen, welke beantwoord zijn geworden door bepaalde instanties uit de belastingwereld.

De OECD lijkt op de goede weg om de deadlines te halen. De verschillende

conceptrapporten tonen aan dat er al het nodige onderzoek gedaan is. Daarnaast zorgen de reacties van instanties uit de belastingwereld ervoor dat het probleem en de aanbevelingen van alle kanten bekeken worden, zodat een zo goed mogelijk beeld ontstaat.

5.2.3 Wat zijn de toekomstverwachtingen en hoe reageert Nederland?

Op het actieplan zijn de nodige reacties verschenen in de literatuur. Waar elke auteur op zijn eigen manier commentaar levert op verschillende reacties, komen er toch een aantal

algemene verwachtingen naar boven. Veel wordt benadrukt dat het plan in theorie de juiste punten aanpakt, alleen dat het maar de vraag is in hoeverre dit in te praktijk valt uit te werken. Daarnaast wordt ook benadrukt dat de plannen weinig concreet zijn. De algemene houding is erg afwachtend.

Ook zijn er meer specifieke reacties en verwachtingen voor de toekomst. Deze reacties bevatten vaak ook een afwachtende houding, het succes van het plan hangt af van de implementatie. Wel bevatten deze reacties inhoudelijk vaak meer ondersteuning. Zo wordt benadrukt dat de ontwikkelingen op het gebied van transfer pricing de goede kant op gaan. De OECD heeft hier al de nodige aanbevelingen voor gedaan, maar ook al een wijziging toegepast in het modelverdrag. Deze actiepunten beginnen dus vorm te krijgen. Daarnaast is er een uitgebreid idee gepresenteerd over hoe het multilaterale instrument vormgegeven kan worden. Wel blijft hier ook de kanttekening dat het doorvoeren hiervan erg lastig zal worden. Specifieke verwachtingen op het gebied van het actiepunt omtrent de digitale economie zijn minder hoog. Het actiepunt bevat enkel een aankondiging tot meer onderzoek, concrete maatregelen zullen hier (nog) niet te verwachten zijn.

Nederland heeft niet stilgestaan sinds het actierapport is gepresenteerd. De minister heeft benadrukt dat Nederland zijn steentje wil bijdragen aan het tegengaan van het

probleem omtrent BEPS. Wel wordt erbij gesteld dat Nederland hier niet alleen in kan opereren. Alle landen moeten ondersteuning geven om het plan naar een hoger niveau te tillen. Er wordt zorgvuldig gekeken of de te nemen maatregelen niet ongunstig uitpakken voor het Nederlandse fiscale vestigingsklimaat. Een aantal maatregelen die Nederland al heeft genomen zijn het aanscherpen van de substance-eisen, het uitbreiden van de

informatie-uitwisseling en het ondersteunen van lage-inkomenslanden. Deze ondersteuning zal bestaan uit het heronderhandelen van belastingverdragen, om enkele

antimisbruikbepalingen toe te voegen, en het ondersteunen van de belastingdiensten van deze landen zodat ze zelf instaat zijn om problemen aan te pakken. Al deze maatregelen moeten ervoor zorgen dat Nederland bijdraagt aan het oplossen van het probleem omtrent BEPS. Nederland verwacht hierbij dat andere landen hetzelfde zullen doen.