ALGEMEEN 1.1 Inleiding

De Provinciale milieuverordening Zuid-Holland, verder te noemen de Pmv, bevat regels voor de bescherming van de kwaliteit van het grondwater met het oog op de waterwinning in bij de verordening aangewezen gebieden. Deze regels vormen het achtergebleven deel van de Pmv. De regels voor de overige onderwerpen van de Pmv zijn overgeheveld naar de Omgevingsverordening Zuid-Holland, zoals deze op 1 april 2019 in werking is getreden.

In de Omgevingsverordening Zuid-Holland zijn alleen de beleidsarme onderdelen van de Pmv opgegaan.

Beleidsarm zijn de te wijzigen regels voor de bescherming van de kwaliteit van het grondwater met het oog op de waterwinning niet.

Met de Pmv 2021 worden de regels van de Pmv voor de bescherming van de kwaliteit van het grondwater met het oog op de waterwinning gewijzigd en ondergebracht in de Provinciale milieuverordening Zuid-Holland 2021, verder te noemen de Pmv 2021.

Een meer ingrijpende wijziging van de regels voor de bescherming van de kwaliteit van het grondwater met het oog op de waterwinning is om allerlei redenen geboden.

Ten eerste wordt met de Pmv 2021 ten dele uitvoering gegeven aan richtlijn Richtlijn 2000/60/EG of te wel de Kaderrichtlijn water³ en Richtlijn 2006/118/EG of te wel de Grondwaterrichtlijn⁴. De Kaderrichtlijn water en de Grondwaterrichtlijn stellen eisen aan de kwaliteit van grondwater. De eisen hebben onder meer betrekking op grondwaterlichamen met een waterwinlocatie. Naleving van de eisen moet worden verwezenlijkt via het regionaal waterplan.⁵ Het regionaal waterplan is onderdeel van de Omgevingsvisie Zuid-Holland 2019. Het regionaal waterplan bevat een omschrijving van de gewenste bescherming van grondwaterlichamen en van de daarbij horende termijnen.⁶ De provincie is verantwoordelijk voor de bescherming van de bronnen voor de drinkwaterproductie en dus ook voor de naleving van de kwaliteitseisen voor die bronnen op grond van de Kaderrichtlijn water. Deze bescherming vindt in daadwerkelijk plaats vindt via onder meer de Pmv 2021.⁷ Met de Pmv 2021 wordt ter uitvoering van de Kaderrichtlijn water tevens een nieuw gebiedsbeschermingsregime geïntroduceerd: gebieden voor aanvullende strategische voorraden. Dit zijn voor toekomstig gebruik bestemde grondwaterlichamen. De term gebieden voor aanvullende strategische voorraden is afkomstig uit de Structuurvisie Ondergrond.⁸

Ontwikkelingen hebben de afgelopen veertig jaar niet stilgestaan. Nieuwe bedreigingen doen zich voor. Andere zijn misschien meer of minder ernstig dan veertig jaar geleden werd aangenomen. Daarom zijn de regels ook inhoudelijk tegen het licht gehouden. Dit heeft deels geleid tot aanscherpingen, deels tot verlichtingen.

Vele veranderingen hebben zich voorgedaan in de landelijke en deels Europese regelgeving. Op die veranderingen moeten de regels voor de bescherming van de kwaliteit van het grondwater met het oog op de waterwinning worden aangepast.

1.2 Pmv 2021

Gekozen is om de regels voor de bescherming van de kwaliteit van het grondwater met het oog op de waterwinning tijdelijk in een zelfstandige regeling onder te brengen: de Pmv 2021. Dit houdt verband met de urgentie van de regeling. Uitvoering moet worden gegeven aan de Kaderrichtlijn water en de Grondwaterrichtlijn. Daarnaast behoeven de regels te worden geactualiseerd.

Een afzonderlijke regeling is op dit moment het meest efficiënt. Inpassing van de regels voor de bescherming van de kwaliteit van het grondwater met het oog op de waterwinning in de vigerende Omgevingsverordening Zuid-Holland is een lastige aangelegenheid, mede vanwege de juridische complexe structuur van de regels. Bovendien is de inwerkingtreding van de Omgevingswet op dit moment op afzienbare termijn voorzien: 1 januari 2022.

3 Richtlijn 2000/60/EG; PbEG 2000, L 327/1.

4 Richtlijn 2006/118/EG; PbEU 2006, L 372/19.

5 Artikel 12, eerste lid, Bkwm.

6 Artikel 4.4, tweede lid, onder b, Waterwet.

7 Omgevingsvisie Zuid-Holland 2019, p. 120.

8 Kamerstukken 3313

De werkzaamheden voor de inbouw van de regels voor de bescherming van de kwaliteit van het grondwater met het oog op de waterwinning in de Zuid-Hollandse Omgevingsverordening hebben tegelijkertijd plaatsgevonden.

Een ontwerp van de Zuid-Hollandse Omgevingsverordening met regels voor de kwaliteit van het grondwater met het oog op de waterwinning overeenkomstig de uit de Omgevingswet voortvloeiende structuur heeft van 11 mei tot 22 juni 2020 voor inspraak ter inzage gelegen.

1.3 Procedureel

De Pmv 2021 is in nauwe samenspraak met de Omgevingsdienst Haaglanden tot stand gekomen. Deze dienst is belast met de uitvoering van de regels voor de bescherming van de kwaliteit van het grondwater met het oog op de waterwinning.

Op de totstandkoming van de Pmv 2021 is afdeling 3.4 van de Algemene wet bestuursrecht (uniforme openbare voorbereidingsprocedure) toegepast. In het kader van deze procedure is een ieder in de gelegenheid gesteld een zienswijze over het ontwerp naar voren te brengen. Een ontwerp van de Pmv 2021 is in het kader van de openbare voorbereidingsprocedure voor commentaar toegezonden aan een groot aantal betrokkenen. Het gaat om de volgende partijen.

Overheidsorganisaties:

het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat,

het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, het ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Sport het ministerie van Economische Zaken en Klimaat, de Inspectie Leefomgeving en Transport,

gedeputeerde Staten van Noord-Holland, Utrecht, Noord-Brabant en Zeeland, het Interprovinciaal Overleg (IPO),

burgemeester en wethouders van de gemeenten in de provincie Zuid-Holland, het dagelijks bestuur van de waterschappen in de provincie Zuid-Holland, de omgevingsdiensten in Zuid-Holland,

het Functioneel Parket (Openbaar Ministerie),

de politie van Rotterdam/Rijnmond en van Zuid-Holland Zuid,

Bedrijfsleven Drinkwaterbedrijven VNO-NCW,

de Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie (VNCI), Deltalinqs

Agrarische sector Bouwnijverheid

In dit deel van de toelichting worden de belangrijkste onderdelen van de zienswijzen en voornoemd advies weergegeven.

1.4 Communicatie

Vanwege het grote maatschappelijke belang van de regels voor de bescherming van de kwaliteit van het grondwater, de introductie van een nieuw gebiedsbeschermingsregime, de gebieden voor aanvullende strategische voorraden, en de diverse wijzigingen van de huidige regels voor de bescherming van de kwaliteit van het grondwater met het oog op de waterwinning, zal bij gelegenheid van de inwerkingtreding van de Pmv 2021 de nodige informatie worden gegeven.

Primair moet daarbij worden gedacht aan informatie op de provinciale website en sociale media. Verder zullen, indien daaraan behoefte blijkt te zijn, informatiebijeenkomsten, worden georganiseerd.

1.5 Uitvoeringsregelgeving van gedeputeerde staten

Op grond van de Provinciewet kunnen provinciale staten de bevoegdheid tot het stellen van regels overdragen aan gedeputeerde staten, tenzij de aard van de bevoegdheid zich tegen een dergelijke overdracht verzet. De overdracht kan ook betrekking hebben op de vaststelling van verordeningen.

Voor zover de bevoegdheid betrekking heeft op verordeningen door strafbepalingen of bestuursdwang te handhaven, kan overdracht van deze bevoegdheid alleen plaatsvinden voor zover het betreft de vaststelling van nadere regels voor door provinciale staten aangewezen onderwerpen.⁹

De overdracht heeft in beginsel alleen betrekking op de regulering van beleidsarme onderwerpen.

Van dit uitgangspunt is op een punt afgeweken. De Pmv 2021 bevat de bevoegdheid voor gedeputeerde staten te voorzien in een regeling, indien de verwachte of gebleken effecten van een activiteit voor de kwaliteit van het grondwater met het oog op de waterwinning in een grondwaterbeschermingsgebied het stellen van regels naar het oordeel van gedeputeerde staten dringend noodzakelijk maken en naar hun oordeel een wijziging van de omgevingsverordening door provinciale staten niet kan worden afgewacht, de zogenaamde spoedvoorziening. Een spoedvoorziening wordt noodzakelijk geacht omdat aard, omvang en intensiteit van het gebruik van de bodem en ondergrond is toegenomen en de gevolgen daarvan voor de kwaliteit van het grondwater met het oog op de waterwinning niet altijd ruim van te voren goed voorzienbaar zijn. Een spoedvoorziening kan daarom aan de orde zijn.

Over een door ons getroffen spoedvoorziening worden provinciale staten onverwijld in kennis gesteld. Een door gedeputeerde staten genomen besluit wordt vervangen door een definitieve regeling van provinciale staten.

1.7 Leeswijzer

In hoofdstuk 2 wordt kort ingegaan op de betekenis van drinkwater, grondwater en op de diverse typen bedreigingen van de kwaliteit van het grondwater voor de waterwinning.

In hoofdstuk 3 wordt een uiteenzetting gegeven van de relevante regelgeving in verband met de kwaliteit van het grondwater met het oog op de waterwinning (het juridisch kader).

In hoofdstuk 4 wordt ingegaan op de Omgevingswet en op de gevolgen van die wet voor de regels voor de bescherming van de kwaliteit van het grondwater met het oog op de waterwinning.

In hoofdstuk 5 wordt ingegaan op aanleiding en uitgangspunten en de Pmv 2021 en op de meest relevante wijzigingen.

In hoofdstuk 6 wordt ingegaan op de aanwijzing van grondwaterbeschermingsgebieden, de verschillende gebiedscategorieën daarvan en de wijzigingen van die gebieden respectievelijk gebiedscategorieën.

Hoofdstuk 7 bevat informatie over de aanduiding van grondwaterbeschermingsgebieden.

Hoofdstuk 8 gaat over een aantal hoofdelementen van de Pmv 2021.

Hoofdstuk 9 gaat in op de onderwerpen van regulering met betrekking tot het voorkomen of beperken van verontreiniging.

Hoofdstuk 10 gaat in op de specifieke onderwerpen met betrekking tot het voorkomen of beperken van de aantasting van de slecht-doorlatende eigenschappen van bodemlagen.

Hoofdstuk 11 gaat over de uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid.

Hoofdstuk 12 gaat over Europeesrechtelijke aspecten in relatie tot de regels voor de bescherming van de kwaliteit van het grondwater met het oog op de waterwinning.

Hoofdstuk 13 bevat informatie over de gevolgen voor burgers, bedrijfsleven en overheden.

Hoofdstuk 14 bevat informatie over het overgangsrecht.

Hoofdstuk 15 bevat de artikelsgewijze toelichting.

Hoofdstuk 16 bevat de transponeringstabel.

9 Artikel 152 Provinciewet.

HOOFDSTUK 2: GRONDWATER EN DE GEVAREN VOOR DE KWALITEIT DAARVAN