☐ 4.2 Oude vernisresten tussen verf en
Vernislaag 2 en 3 Afwijkende punten
3.1 Vernisresten op de originele lijst Vernissoort en patroon van kwaststreken e.d.
hetzelfde als op het schilderij
!
-3.2 Originele afwerklaag van de originele lijst op het schilderij
Boven vernislaag
☐
Onder vernislaag!
4. Verfdwarsdoorsnede
4.1 Vuillaag tussen verf- en vernislaag
Vernis ligt direct op de verflaag
☐
Vuillaag onder de vernislaag!
4.4 Verbinding vernislaag en verfoppervlak
Hechte verbinding vernislaag en verfoppervlak
☐
-Conclusie originaliteit vernis
De herkomst en restauratiegeschiedenis, voor zover die bekend zijn, geven geen aanleiding om te denken dat het vernis niet origineel is.
De schildertechnische achtergrond van Breitners werk voor zover die bekend is, geeft geen aanleiding om te denken dat het vernis niet origineel is. Het materiaaltechnische onderzoek ondersteunt de hypothese dat de eerste vernislaag origineel is. De twee vernislagen die hier overheen zijn aangebracht lijken niet origineel.
De craquelurepatronen in de vernislaag komen overeen met de ouderdomscraquelures in de verflagen. Alle vernislagen zijn dus aangebracht vóór het ontstaan van de barsten. Zeker is dat één vernislaag aangebracht is ná het ontstaan van de jeugdcraquelures. Daarnaast wordt geconstateerd dat alle schades
Bierings, UvA, 2015
150
in de verflagen ook in het vernis aanwezig zijn. De afwerklaag van de lijst is achtergebleven op het schilderij, boven op de eerste vernislaag. Op
verfdwarsdoorsnede SK-A-3583/2.2 is namelijk de vergulding van de lijst te zien (laag 5) met daaronder de vernislaag. Dit monster is genomen op een plek waar de lijst de verflaag al in een vroeg stadium heeft vervormd. Daarnaast hebben de vernislaag en de verflaag een zeer hechte verbinding, waarbij deze in elkaar gevloeid zijn.
De onderste vernislaag op verfdwarsdoorsnede SK-A-3583/1 is erg dun en zou gepigmenteerd kunnen zijn omdat hierin deeltjes te zien zijn. Dit zou ook kunnen komen door het in elkaar vloeien van de verf- en vernislaag, zoals op verfdwarsdoorsnede SK-A-3583/2.2 te zien is. Er is een vuillaag aanwezig tussen laag 1 en 2 en tussen laag 2 en 3. Dit betekent dat er enige tijd heeft gezeten tussen het aanbrengen van de drie vernislagen, waarvan de bovenste twee dus niet origineel zouden zijn.
De bovengenoemde kenmerken ondersteunen de hypothese dat de eerste vernislaag origineel is. De twee vernislagen die hier overheen zijn aangebracht lijken niet origineel. Ook de GCMS resultaten sluiten bovenstaande conclusie niet uit en laten zien dat het vernis uit meerdere lagen bestaat.
Bierings, UvA, 2015
151
Bijlage 7. Case studie: monsterformulieren
In deze bijlage zijn de monsterformulieren van verfdwarsdoorsnedes en schraapsels voor de GCMS analyse uiteengezet. Ten eerste wordt er een schema weergegeven met
informatie over het aantal monsters dat is genomen en de belangrijkste resultaten van de GCMS analyse. Omdat dit onderzoek gefocust is op vernissen zullen de
verfdwarsdoorsnedes voornamelijk op dit onderwerp worden geïnterpreteerd. De foto’s van de verfdwarsdoorsnedes zijn gemaakt met een Leica
onderzoeksmicroscoop type DM 2500 M. Het gebruikte UV-filterblokje is A/DAPI- HOECHST “UV” Excitation BP 360/40 – Mirror RKP 400 – Emission LP 425. De methode en resultaten van de GCMS analyse worden in bijlage 8 uiteen gezet. De gevonden componenten worden echter wel benoemd in het monsterformulier. Titel en inventarisnummer schilderij Nummers verfdwarsdoorsnedes GCMS resultaten SK-A-2968 Rustende cavalerie
1 Mogelijk zijn meerdere vernislagen aanwezig.
Aangetoond is een drogende olie, colofonium en dammar. Huidvet is aanwezig in het monstermateriaal
SK-A-2978
Huzaren
1 Mogelijk zijn meerdere vernislagen aanwezig.
Drogende olie is aanwezig, copaiva balsem, een spoor schellak, verouderde colofonium en dammar. Aanwijzingen voor een proteïne. Huidvet is aanwezig.
SK-A-3528
Buurtje in Den Haag of Scheveningen
1 Mogelijk zijn meerdere vernislagen aanwezig.
Succinic acid en Borneol zijn aangetoond, deze componenten kunnen wijzen op een Baltic Amber. Verouderde colofonium, dammar en mastix zin aanwezig. Aanwijzingen voor een proteïne en een carbohydrate.
SK-A-3535
Bosgezicht
1 Mogelijk zijn meerdere vernislagen aanwezig.
Opvallend is de aanwezigheid van
paraffinewas. Drogende olie is aanwezig, larix terpentijn, verouderde colofonium, dammar en mastix. Kleine aanwijzingen voor een proteïne en een carbohydrate.
SK-A-3540
Gemberpot met anemoon
- Mogelijk zijn meerdere vernislagen aanwezig.
Mogelijk is een drogende olie aanwezig, verouderde colofonium, dammar en mastix. Mastix lijkt nog redelijk vers te zijn. Aanwijzingen voor een proteïne en een carbohydrate. SK-A-3543 De Prinsengracht bij de Lauriergracht, Amsterdam 1 1.2
Mogelijk zijn meerdere vernislagen aanwezig. Mogelijk is een drogende olie aanwezig, verouderde colofonium, dammar en mastix. Mastix lijkt nog redelijk vers te zijn. Aanwijzingen voor een proteïne en een carbohydrate. SK-A-3583 Rustende cavalerie 1 2 2.2
Mogelijk zijn meerdere vernislagen aanwezig. De aanwezigheid van een drogende olie is twijfelachtig. Copaiva balsem, verouderde
Bierings, UvA, 2015
152
colofonium en dammar zijn aanwezig, mogelijk ook weinig mastix. De analyse toont Bisphenol- A, kan afkomstig zijn van een epoxy;
waarschijnlijker is een vervuiling van het monstermateriaal
Bierings, UvA, 2015
153 7.1 Rustende cavalerie/SK-A-2968
Monsternummer: SK-A-2968/1 Kunstenaar: George Hendrik Breitner Titel: Rustende cavalerie
Datering: 1880-1890 Inv.nr.: SK-A-2968
Eigenaar: Rijksmuseum Amsterdam
Datum monstername: 29 mei 2015 Door: Juul Bierings obv Gwen Tauber Type monster: Verfdwarsdoorsnede Gebruikte analyses: -
Locatie (in cm) 9,6 cm van boven
0,6 cm van links
Beschrijving monsterlocatie (en gat) Indeuken door lijst. Beschadiging in de verflaag.
Reden voor monstername De laagopbouw mbt vernis/samenstelling
vernis
Beschrijving van het monster (voor
verwerking) Verwachtingen/hypothetische laagopbouw
Vernis Verflaag(en) Grondering niet
Methode monstername Met scalpel
Ingebed in Technovit 2000, uitgehard in Technotray CU.
Opmerkingen tijdens inbedden Het inbedmateriaal werd zeer langzaam hard
Geslepen met Geslepen met natslijpsysteem tot vóór het
monster en gepolijst met Micro Mesh tot 12000.
Laa g nr.
Dikte (µm)
Beschrijving laag (daglicht en UV) Beschrijving deeltjes (deeltjesgrootte) Identificatie (evt. met resultaten van analyses)
3 1-3 Zeer dun vernis, niet in scheur (waarschijnlijk ontstaan door breken moster) Wit/blauwige fluorescentie
Rechts zit een deeltje in de vernislaag. Damar en colofonium (zie GCMS bijlage 8.2) 2 20-25 Verflaag 2 oranje .
Bierings, UvA, 2015
154
Figuur 5 Foto van monster SK-A-2968/1 in darkfield (vergroting 500x)
Bierings, UvA, 2015
155
Zelfde verfdwarsdoorsnede na nog een keer slijpen
Figuur 7 Foto van monster SK-A-2968/1 in darkfield na nog een keer slijpen. Korrels boven monster liggen los op inbedmateriaal. (vergroting 500x)
Figuur 8 Foto van monster SK-A-2968/1 in UV licht na nog een keer slijpen. Korrels boven monster liggen los op inbedmateriaal. (vergroting 500x)
Bierings, UvA, 2015
156
Figuur 9 Foto van monsterlocatie
Bierings, UvA, 2015
157 Monsternummer: SK-A-2968/A
Kunstenaar: George Hendrik Breitner Titel: Rustende cavalerie
Datering: 1880-1890 Inv.nr.: SK-A-2968
Eigenaar: Rijksmuseum Amsterdam
Datum monstername: 29 mei 2015 Door: Juul Bierings obv Gwen Tauber Type monster: schraapsel
Gebruikte analyses: Niet geanalyseerd
Locatie (in cm) 9,6 cm van boven
0,6 cm van links
Beschrijving monsterlocatie (en gat) Schraapsel van alleen het vernis.
Reden voor monstername Samenstelling vernis
Beschrijving van het monster (voor
verwerking) Verwachtingen/hypothetische laagopbouw
Zeer dunne vernislaag dus kan evt wat verf in zitten. Evt. Niet analyseren.
Methode monstername Scalpel zacht schrapen over oppervlak
Bierings, UvA, 2015
158 Monsternummer: SK-A-2968/B
Kunstenaar: George Hendrik Breitner Titel: Rustende cavalerie
Datering: 1880-1890 Inv.nr.: SK-A-2968
Eigenaar: Rijksmuseum Amsterdam
Datum monstername: 29 mei 2015 Door: Juul Bierings obv Gwen Tauber Type monster: schraapsel
Gebruikte analyses: GCMS
Locatie (in cm) 0,1 cm van boven
9 cm van rechts
Beschrijving monsterlocatie (en gat) Schraapsel van alleen het vernis.
Reden voor monstername Samenstelling vernis
Beschrijving van het monster (voor
verwerking) Verwachtingen/hypothetische laagopbouw
Zeer dunne vernislaag dus kan evt wat verf in zitten. Maar minder dan A.
Methode monstername Scalpel zacht schrapen over oppervlak
Mogelijk zijn meerdere vernislagen aanwezig. Aangetoond is een drogende olie, colofonium en dammar. Huidvet is aanwezig in het monstermateriaal
Figuur 12 Foto van monsterlocatie
Bierings, UvA, 2015
159 7.2 Huzaren/SK-A-2978
Monsternummer: SK-A-2978/1 Kunstenaar: George Hendrik Breitner Titel: Huzaren
Datering: 1880-1890 Inv.nr.: SK-A-2978
Eigenaar: Rijksmuseum Amsterdam
Datum monstername: 29 mei 2015 Door: Juul Bierings obv Gwen Tauber Type monster: Verfdwarsdoorsnede Gebruikte analyses: -
Locatie (in cm) 15,1 cm van boven
0,5 cm van rechts
Beschrijving monsterlocatie (en gat) Waar de lijst goud op het verfoppervlak heeft achtergelaten.
Reden voor monstername De laagopbouw mbt vernis/samenstelling
vernis
Beschrijving van het monster (voor
verwerking) Verwachtingen/hypothetische laagopbouw Vernis Goud Verflaag(en)(wit en grijs?) Grondering? (wit)
Methode monstername Met scalpel
Ingebed in Technovit 2000, uitgehard in Technotray CU.
Opmerkingen tijdens inbedden Het inbedmateriaal werd zeer langzaam hard
Geslepen met Geslepen met natslijpsysteem tot vóór het
monster en gepolijst met Micro Mesh tot 12000.
Laa g nr.
Dikte (µm)
Beschrijving laag (daglicht en UV) Beschrijving deeltjes (deeltjesgrootte) Identificatie (evt. met resultaten van analyses)
11 0-1 Vuillaag Enkele kleine, donkere
deeltjes. Niet echt een laag.
10 0-15 Vernislaag. Blauwe/wittige fluorescentie.
9 0-1 Vuillaag Enkele kleine, donkere
deeltjes. Niet echt een laag.
8 0-15 Veel minder fluorescentie dan laag 10. Lijkt een zachte, niet egale laag, beetje
brokkelig.
Enkele deeltjes, bruinig.
7 0-5 goud
6 0-20 Eenzelfde verflaag als 4. Deze zou ook bij 4 kunnen horen.
5 0-5 Fluorescerende laag, zelfde als laag 10?
Tussenvernis? 4 0-50 Grijzige verflaag Kleine blauwe deeltjes
Bierings, UvA, 2015
160
zwart/bruine deeltjes in een wit/beige laag 3 0-15 Rood/oranje verflaag Met meer rood/oranje
deeltjes dan laag 2 2 25-60 Witte verflaag Met rood/oranje deeltjes 1 50-90 Witte grondering.
Fluoresceert fel groen.
Bierings, UvA, 2015
161
Figuur 15 Foto van monster SK-A-2978/1 in darkfield (vergroting 400x)
Bierings, UvA, 2015
162
Figuur 17 Foto van monster SK-A-2978/1 in darkfield (vergroting 500x)
Bierings, UvA, 2015
163
Figuur 19 Foto van monster SK-A-2978/1 in UV licht (vergroting 500x)
Bierings, UvA, 2015
164
Figuur 21 Foto van monsterlocatie
Bierings, UvA, 2015
165 Monsternummer: SK-A-2978/A
Kunstenaar: George Hendrik Breitner Titel: Huzaren
Datering: 1880-1890 Inv.nr.: SK-A-2978
Eigenaar: Rijksmuseum Amsterdam
Datum monstername: 29 mei 2015 Door: Gwen Tauber
Type monster: schraapsel Gebruikte analyses: GCMS
Locatie (in cm) 8,5-11 cm van boven
0,5 cm van rechts
Beschrijving monsterlocatie (en gat) Luchtpartij rechts. Schraapsel van alleen het vernis. Zeer dunne laag.
Reden voor monstername Samenstelling vernis
Beschrijving van het monster (voor
verwerking) Verwachtingen/hypothetische laagopbouw
Vernis
Methode monstername Scalpel zacht schrapen over oppervlak
Mogelijk zijn meerdere vernislagen aanwezig. Drogende olie is aanwezig, copaiva balsem, een spoor schellak, verouderde colofonium en dammar. Aanwijzingen voor een proteïne. Huidvet is aanwezig.
Bierings, UvA, 2015
166
Figuur 23 Foto van monsterlocatie
Bierings, UvA, 2015
167
7.3 Buurtje in Den Haag of Scheveningen/SK-A-3528 Monsternummer: SK-A-3528/1
Kunstenaar: George Hendrik Breitner Titel: Buurtje in Den Haag of Scheveningen Datering: 1880-1923
Inv.nr.: SK-A-3528
Eigenaar: Rijksmuseum Amsterdam
Datum monstername: 29 mei 2015 Door: Juul Bierings obv Gwen Tauber Type monster: Verfdwarsdoorsnede Gebruikte analyses: -
Locatie (in cm) 0,4 cm van boven (begin papier)
8,0 cm van rechts
Beschrijving monsterlocatie (en gat) Lacune aan de rand van het verfoppervlak/papier
Reden voor monstername De laagopbouw mbt vernis/samenstelling
vernis
Beschrijving van het monster (voor
verwerking) Verwachtingen/hypothetische laagopbouw Vernis Verflaag(en) Grondering?(wit) In twee gebroken
Methode monstername Met scalpel
Ingebed in Technovit 2000, uitgehard in Technotray CU.
Opmerkingen tijdens inbedden Het inbedmateriaal werd zeer langzaam hard
Geslepen met Geslepen met natslijpsysteem tot vóór het
monster en gepolijst met Micro Mesh tot 12000.
Laa g nr.
Dikte (µm)
Beschrijving laag (daglicht en UV) Beschrijving deeltjes (deeltjesgrootte) Identificatie (evt. met resultaten van analyses)
6 0-15 Tweede vernislaag? Meer brokkelige laag, zonder deeltjes. Fluoresceert minder dan laag 5, blauwig.
5 0-5 Vernislaag, erg dun en fluoresceert sterk, gelig/groen.
4 60-70 Beige verflaag met kleine deeltjes zwart oranje
3 0-5 Donker, dunne laag
2 25-65 Beige verflaag/grondering . 1 25-30 Witte grondering
Bierings, UvA, 2015
168
Figuur 25 Foto van monster SK-A-3528/1 in darkfield (vergroting 400x)
Bierings, UvA, 2015
169
Figuur 27 Foto van monster SK-A-3528/1 in darkfield (vergroting 500x)
Bierings, UvA, 2015
170
Figuur 29 Foto van monster SK-A-3528/1 in UV licht (vergroting 500x)
Bierings, UvA, 2015
171
Figuur 31 Foto van monsterlocatie
Bierings, UvA, 2015
172 Monsternummer: SK-A-3528/A
Kunstenaar: George Hendrik Breitner Titel: Buurtje in Den Haag of Scheveningen Datering: 1880-1923
Inv.nr.: SK-A-3528
Eigenaar: Rijksmuseum Amsterdam
Datum monstername: 29 mei 2015 Door: Juul Bierings obv Gwen Tauber Type monster: schraapsel
Gebruikte analyses: GCMS
Locatie (in cm) 0,8 cm van boven
1,4 cm van links
Beschrijving monsterlocatie (en gat) Schraapsel van alleen het vernis.
Reden voor monstername Samenstelling vernis
Beschrijving van het monster (voor
verwerking) Verwachtingen/hypothetische laagopbouw
Vernis
Methode monstername Scalpel zacht schrapen over oppervlak
Mogelijk zijn meerdere vernislagen aanwezig. Succinic acid en Borneol zijn aangetoond, deze componenten kunnen wijzen op een Baltic Amber. Verouderde colofonium, dammar en mastix zin aanwezig. Aanwijzingen voor een proteïne en een carbohydrate.
Bierings, UvA, 2015
173
Figuur 33 Foto van monsterlocatie
Bierings, UvA, 2015
174 7.4 Bosgezicht /SK-A-3535
Monsternummer: SK-A-3535/1 Kunstenaar: George Hendrik Breitner Titel: Bosgezicht
Datering: 1880-1890 Inv.nr.: SK-A-3535
Eigenaar: Rijksmuseum Amsterdam
Datum monstername: 29 mei 2015 Door: Juul Bierings obv Gwen Tauber Type monster: Verfdwarsdoorsnede Gebruikte analyses: -
Locatie (in cm) 1,1 cm van onder
0,7 cm van rechts
Beschrijving monsterlocatie (en gat) Vervorming van natte verf door lijst. Met bolus en goud van de lijst.
Reden voor monstername De laagopbouw mbt vernis/samenstelling
vernis
Beschrijving van het monster (voor
verwerking) Verwachtingen/hypothetische laagopbouw
Zeer bros evt. door vervorming. Bolus
Bladgoud Vernis
Verflaag(en) (groen, wit) Grondering niet mee
Methode monstername Met scalpel
Ingebed in Technovit 2000, uitgehard in Technotray CU.
Opmerkingen tijdens inbedden Het inbedmateriaal werd zeer langzaam hard
Geslepen met Geslepen met natslijpsysteem tot vóór het
monster en gepolijst met Micro Mesh tot 12000.
Laa g nr.
Dikte (µm)
Beschrijving laag (daglicht en UV) Beschrijving deeltjes (deeltjesgrootte) Identificatie (evt. met resultaten van analyses) 5 25 bolus 5 ? Goud? 4 ? vernis 3 ? groen 2 ? Bruin/zwart . 1 ? grijs
Dit monster is zo verstoord dat er geen conclusies uit getrokken kunnen worden. Dit is waarschijnlijk veroorzaakt door de druk van de lijst.
Bierings, UvA, 2015
175
Figuur 35 Foto van monster SK-A-3535/1 in darkfield (vergroting 400x)
Bierings, UvA, 2015
176
Figuur 37 Foto van monster SK-A-3535/1 in darkfield (vergroting 500x)
Bierings, UvA, 2015
177
Figuur 39 Foto van monster SK-A-3535/1 in UV licht (vergroting 400x)
Bierings, UvA, 2015
178
Figuur 41 Foto van monster SK-A-3535/1 in UV licht (vergroting 500x)
Bierings, UvA, 2015
179
Figuur 43 Foto van monsterlocatie
Figuur 44 Foto van monsterlocatie
Nog een keer geslepen, foto’s omgedraaid omdat de onderzijde eventueel ook de rode laag kan zijn. Ook nu is het monster nog onleesbaar.
Bierings, UvA, 2015
180
Figuur 45 Foto van monster SK-A-3535/1 in darkfield (vergroting 500x)
Bierings, UvA, 2015
181 Monsternummer: SK-A-3535/A
Kunstenaar: George Hendrik Breitner Titel: Bosgezicht
Datering: 1880-1890 Inv.nr.: SK-A-3535
Eigenaar: Rijksmuseum Amsterdam
Datum monstername: 29 mei 2015 Door: Juul Bierings obv Gwen Tauber Type monster: schraapsel
Gebruikte analyses: GCMS
Locatie (in cm) 13-14 cm van boven
3-4 cm van links
Beschrijving monsterlocatie (en gat) Schraapsel van alleen het vernis.
Reden voor monstername Samenstelling vernis
Beschrijving van het monster (voor
verwerking) Verwachtingen/hypothetische laagopbouw
Zeer dunne vernislaag dus bij druppel op oppervlak. Voelt wasachtig
Methode monstername Scalpel zacht schrapen over oppervlak
Mogelijk zijn meerdere vernislagen aanwezig. Opvallend is de aanwezigheid van
paraffinewas. Drogende olie is aanwezig, larix terpentijn, verouderde colofonium, dammar en mastix. Kleine aanwijzingen voor een proteïne en een carbohydrate.
Bierings, UvA, 2015
182
Figuur 47 Foto van monsterlocatie
Bierings, UvA, 2015
183 7.5 Gemberpot met anemonen/SK-A-3540 Monsternummer: SK-A-3540/1
Kunstenaar: George Hendrik Breitner Titel: Gemberpot met anemoon Datering: 1900-1923
Inv.nr.: SK-A-3540
Eigenaar: Rijksmuseum Amsterdam
Datum monstername: 29 mei 2015 Door: Juul Bierings obv Gwen Tauber Type monster: Verfdwarsdoorsnede
Gebruikte analyses: Door het monster heen
geslepen.
Locatie (in cm) 0,6 cm van boven
2,2 cm van links
Beschrijving monsterlocatie (en gat) Ophoping vernis langs haartje, gecraqueleerd en zeer bros.
Reden voor monstername De laagopbouw mbt vernis/samenstelling
vernis
Beschrijving van het monster (voor
verwerking) Verwachtingen/hypothetische laagopbouw
Alleen vernislaag(en)
Methode monstername Met scalpel
Ingebed in Technovit 2000, uitgehard in Technotray CU.
Opmerkingen tijdens inbedden Het inbedmateriaal werd zeer langzaam hard
Geslepen met Geslepen met natslijpsysteem tot vóór het
monster en gepolijst met Micro Mesh tot 12000.
Bierings, UvA, 2015
184
!
Monsternummer: SK-A-3540/A Kunstenaar: George Hendrik Breitner Titel: Gemberpot met anemoon Datering: 1900-1923
Inv.nr.: SK-A-3540
Eigenaar: Rijksmuseum Amsterdam
Datum monstername: 29 mei 2015 Door: Juul Bierings obv Gwen Tauber Type monster: schraapsel
Gebruikte analyses: GCMS
Locatie (in cm) 0,7 cm van boven
2,0 cm van links
Beschrijving monsterlocatie (en gat) Schraapsel van alleen het vernis.
Reden voor monstername Samenstelling vernis
Beschrijving van het monster (voor
verwerking) Verwachtingen/hypothetische laagopbouw
Zeer bros vernis
Methode monstername Scalpel zacht schrapen over oppervlak
Mogelijk zijn meerdere vernislagen aanwezig. Mogelijk is een drogende olie aanwezig, verouderde colofonium, dammar en mastix. Mastix lijkt nog redelijk vers te zijn. Aanwijzingen voor een proteïne en een carbohydrate.
Bierings, UvA, 2015
185
Figuur 49 Foto van monsterlocatie
Bierings, UvA, 2015
186
7.6 De Prinsengracht bij de Lauriergracht, Amsterdam/SK-A-3543 Monsternummer: SK-A-3543/1 en 1.2
Kunstenaar: George Hendrik Breitner Titel: De Prinsengracht bij de Lauriergracht,
Amsterdam
Datering: 1880-1923 Inv.nr.: SK-A-3543
Eigenaar: Rijksmuseum Amsterdam
Datum monstername: 29 mei 2015 Door: Juul Bierings obv Gwen Tauber Type monster: Verfdwarsdoorsnede Gebruikte analyses: -
Locatie (in cm) 14,1 cm van onder
31,5 cm van links
Beschrijving monsterlocatie (en gat) Onderin het schilderij, bij kleine lacunes. Twee zijdes lagen vrij.
Reden voor monstername De laagopbouw mbt vernis/samenstelling
vernis
Beschrijving van het monster (voor
verwerking) Verwachtingen/hypothetische laagopbouw
Zeer brosse verflaag. Monster brak. Dus erg klein. Twee delen. Een met een donkere verflaag, een met een lichte verflaag. Beide ingebed.
Vernis
Verflaag (een monster donker, een licht) Grondering
Methode monstername Met scalpel
Ingebed in Technovit 2000, uitgehard in Technotray CU.
Opmerkingen tijdens inbedden Het inbedmateriaal werd zeer langzaam hard
Geslepen met Geslepen met natslijpsysteem tot vóór het
monster en gepolijst met Micro Mesh tot 12000.
Laa g nr.
Dikte (µm)
Beschrijving laag (daglicht en UV) Beschrijving deeltjes (deeltjesgrootte) Identificatie (evt. met resultaten van analyses) 7 0-3 Vuillaag
6 0-5 Vernis, wittige /groenigere fluorescentie
Mastiek (GCMS) 5 0-1 Donker vuillaagje tussen de
vernislagen 4 en 6 4 0-20 Vernis, dik, zachtblauwe
fluorescentie
Damar (GCMS)
3 10-15 Beige verflaag Met oker deeltjes
2 5 Blauwe verflaag Met groot rode/oranje
deeltje 1 5-50 Witte grondering. Gelige
fluorescentie.
Krijt> cocolieten, Krijt, zink en lood?
1.2
Bierings, UvA, 2015
187
g nr. (µm) en UV) (deeltjesgrootte) (evt. met
resultaten van analyses)
5 0-5 Vernis, fluoresceert meer dan laag 3.
Mastiek (GCMS) 4 0-1 Vuillaag
3 5-15 Vernis, dik, zachtblauwe fluorescentie
Damar (GCMS)
2 1-10 Beige verflaag met aardpigmenten
1 50 Witte grondering. Gelige fluorescentie
Krijt, zink en lood?
Bierings, UvA, 2015
188
Figuur 52 Foto van monster SK-A-3543/1 in UV licht (vergroting 500x)
Bierings, UvA, 2015
189
Figuur 54 Foto van monster SK-A-3543/1.2 in UV licht (vergroting 500x)
Bierings, UvA, 2015
190
Bierings, UvA, 2015
191 Monsternummer: SK-A-3543/A
Kunstenaar: George Hendrik Breitner Titel: De Prinsengracht bij de Lauriergracht,
Amsterdam
Datering: 1880-1923 Inv.nr.: SK-A-3543
Eigenaar: Rijksmuseum Amsterdam
Datum monstername: 29 mei 2015 Door: Juul Bierings obv Gwen Tauber Type monster: schraapsel
Gebruikte analyses: GCMS
Locatie (in cm) 1,6 cm van onder
38,5-40,0 cm van links
Beschrijving monsterlocatie (en gat) Schraapsel van alleen het vernis. Zeer dunne laag dus groter gebied aan de rand van het schilderij.
Reden voor monstername Samenstelling vernis
Beschrijving van het monster (voor
verwerking) Verwachtingen/hypothetische laagopbouw
Zeer dunne vernislaag. Zeker ook wat verf erbij. Dus geen informatie over olie in het vernis.
Methode monstername Scalpel zacht schrapen over oppervlak
Mogelijk zijn meerdere vernislagen aanwezig. Mogelijk is een drogende olie aanwezig, verouderde colofonium, dammar en mastix. Mastix lijkt nog redelijk vers te zijn. Aanwijzingen voor een proteïne en een carbohydrate.
Bierings, UvA, 2015
192
Figuur 57 Foto van monsterlocatie
Bierings, UvA, 2015
193 7.7 Rustende cavalerie/SK-A-3583
Monsternummer: SK-A-3583/1 Kunstenaar: George Hendrik Breitner Titel: Rustende cavalerie
Datering: 1885 Inv.nr.: SK-A-3583
Eigenaar: Rijksmuseum Amsterdam
Datum monstername: 29 mei 2015 Door: Juul Bierings obv Gwen Tauber Type monster: Verfdwarsdoorsnede Gebruikte analyses: -
Locatie (in cm) 1,2 cm van boven
10,0 cm van rechts
Beschrijving monsterlocatie (en gat) Impactschade rechts boven in de hoek. Spinnenwebcraquelure. Het verfdeeltje ligt los. Het gat is tot op het doek na verwijderen. Net naast het verfdeeltje is een retouche aangebracht.
Reden voor monstername De laagopbouw mbt vernis/samenstelling