Administratieve echtscheiding in Denemarken

In Denemarken kunnen echtgenoten die onderling overeenstemming hebben bereikt over de echtscheiding middels een gestandaardiseerd formulier een gemeenschappelijk verzoek tot directe echtscheiding indienen.150 _{Indien louter een van de echtgenoten wilt} scheiden kan een verzoek tot echtscheiding pas worden ingediend als echtgenoten ten minste zes maanden feitelijk gescheiden van elkaar hebben geleefd (lees: gescheiden van tafel en bed). Er dient eerst een verzoek tot ‘separatie’ middels een

148 Jonker 2006, p. 310-316. 149 Jonker 2006, p. 312.

150 Het gestandaardiseerd verzoek tot definitieve echtscheiding is als bijlage 4 toegevoegd.

gestandaardiseerd formulier te worden ingediend.151 _{Dit wordt gezien als een proeftijd} waarin echtgenoten kunnen evalueren of ze daadwerkelijk willen scheiden of dat ze hun huwelijk willen voortzetten.152 _{In bepaalde gevallen kunnen echtgenoten op} eenzijdig verzoek, zonder feitelijke gescheiden te zijn geweest, een echtscheiding aanvragen.153 _{Daarvan is sprake indien een echtgenoot overspel heeft gepleegd,} echtgenoten ten minste twee jaar gescheiden hebben geleefd, geweld jegens een van de echtgenoten of kinderen heeft plaatsgevonden, een der echtgenoten al met een ander gehuwd was, een echtgenoot het kind heeft ontvoerd.154

In Denemarken zijn er twee mogelijkheden waarop een echtscheiding tot stand kan komen. De eerste mogelijkheid die partijen wordt geboden is een echtscheiding middels een bevilling (administratieve akte). De andere mogelijkheid waarop een echtscheiding tot stand kan komen is door een uitspraak van de rechtbank.155 _{In eerste} instantie waren partijen vrij om te kiezen welke procedure zij wilden doorlopen. Vanaf 1 januari 2007 is die keuzevrijheid echter afgeschaft en dienen echtgenoten in Denemarken de administratieve procedure te doorlopen.156

Voordat echtparen administratief kunnen scheiden dienen echtgenoten in Denemarken onderling overeenstemming te hebben bereikt over de juridische gevolgen van de echtscheiding. Partijen dienen overeenstemming te bereiken over het gebruik van de echtelijke woning, de partneralimentatie, pensioenrechten en over een eventuele compensatie (in verband met een onredelijke verdeling naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid), mits van toepassing.157 _{Wanneer echtgenoten hierover geen} 151 Het gestandaardiseerd verzoek tot ‘separatie’ is als bijlage 5 toegevoegd. 152 Seperation <www.statsforvaltningen.dk/site.aspx?p=8652> geraadpleegd op 19 juni 2016.

153 Het gestandaardiseerd verzoek tot definitieve echtscheiding zoals bijlage 4 kan hiervoor worden gebruikt.

154 Divorce <www.statsforvaltningen.dk/site.aspx?p=6396> geraadpleegd op 19 juni 2016.

155 C.G. Jeppesen- de Boer, ‘Administratieve echtscheiding in Denemarken’, FJR 2005, afl. 10, p. 231-235.

156 C.G. Jeppesen- de Boer, ‘Administratieve echtscheiding in Denemarken’, in: M.V. Antokolskaia (red.) Herziening van het Echtscheidingsrecht, Administratieve echtscheiding, mediation, voortgezet ouderschap, Amsterdam: Uitgeverij SWP 2006, p. 271.

157 I. Lund-Andersen & L. Krabbe, Grounds for divorce and maintenance between former spouses Denmark, Department of Private Law, University of Arhus,

October 2002 <ceflonline.net/wp-content/uploads/Denmark-Divorce.pdf> en M.V. Antokolskaia, ‘Administratieve echtscheiding in Denemarken’, in: M.V. Antokolskaia (red.) Herziening van het Echtscheidingsrecht, Administratieve

overeenstemming hebben kunnen bereiken, stuurt de Statsforvaltning de zaak door naar de rechter. De Deense administratieve echtscheidingsprocedure staat voor alle echtgenoten open, ook voor echtgenoten met minderjarige kinderen. Afspraken omtrent de verdeling van gezag en omgang alsmede afspraken over de betaling van kinderalimentatie zijn geen wettelijke voorwaarden voor een administratieve echtscheiding. Indien er wel afspraken hieromtrent zijn gemaakt, kunnen deze in de

bevilling worden opgenomen.158

De Statsforvaltning is een centrale administratieve instantie. Zij is opgericht op 1 juli 2013 en vervangt met negen vestigingen de vijf regionale administratieve instanties die over verschillende provincies in Denemarken waren verspreid159 _{Tot het} takenpakket van de Statsforvaltning behoren onder meer het verrichten van verschillende werkzaamheden voor de Deense ministeries en departementen en valt organisatorisch en economisch onder het ministerie van Binnenlandse Zaken en Economische Zaken van Denemarken.160 _{Ook verricht de Statsforvaltning} verschillende werkzaamheden die betrekking hebben op familieaangelegenheden. Daarbij kan worden gedacht aan aangelegenheden betreffende het huwelijk, alimentatie, echtscheiding, scheiding van tafel en bed, ouderlijk gezag en omgang.161 Daarnaast omvat het takenpakket van de Statsforvaltning tevens het nemen van beslissingen betreffende de rechtsbijstand en is de autoriteit belast met een aantal toezichthoudende taken. De Deense administratieve echtscheiding bevilling en de daarin opgenomen voorwaarden worden door de Statsforvaltning doorgaans van een executoriale titel voorzien.162

De administratieve echtscheidingsprocedure bij de Statsforvaltning is een informele procedure. Zoals eerder in deze paragraaf besproken, wordt de echtscheidingsprocedure in gang gezet door invulling van een standaardformulier. Dit echtscheiding, mediation, voortgezet ouderschap, Amsterdam: Uitgeverij SWP 2006, p. 42.

158 C.G. Jeppesen- de Boer, ‘Administratieve echtscheiding in Denemarken’, FJR 2005, afl. 10, p. 231-235.

159 Om Statsforvaltningen < www.statsforvaltningen.dk/site.aspx?p=4865 > geraadpleegd op 19 juni 2016.

160 Statsforvaltningens opgaver www.statsforvaltningen.dk/site.aspx?p=4867

geraadpleegd op 19 juni 2016.

161 C.G. Jeppesen- de Boer, ‘Administratieve echtscheiding in Denemarken’, FJR 2005, afl. 10, p. 231-235.

162 C.G. Jeppesen- de Boer, ‘Administratieve echtscheiding in Denemarken’, FJR 2005, afl. 10, p. 231-235.

formulier kunnen partijen online raadplegen en downloaden op de website van de Statsforvaltning.163 _{Voordat de aanvraag door de Statsforvaltning in behandeling wordt} genomen, moeten partijen, overeenkomstig de nieuwe wetten van het Deense parlement, de leges van de echtscheidingsprocedure betalen. De hoogte van die leges bedragen 900 Deense Kronen, omgerekend €121,00.164

Indien partijen geen overeenstemming bereiken over de verplichte echtscheidingsvoorwaarden, worden beide echtgenoten door de Statsforvaltning opgeroepen voor een zitting, een zogenaamde vilkarsforhandling (onderhandeling van voorwaarden). Tijdens een vilkarsforhandling onderhandelen partijen bij de

Statsforvaltning over de verplichte echtscheidingsvoorwaarden.165 _{Tijdens de} onderhandeling verschaft een juridisch geschoold ambtenaar van de Statsforvaltning, aan partijen, advies en begeleiding over de juridische gevolgen van de echtscheiding en de inhoud van de overeengekomen voorwaarden.166 _{Voor deelname aan de} vilkarsforhandling zijn de echtgenoten verplicht extra leges ter hoogte van 950 Deense Kronen, omgerekend €127,75 , te voldoen. Voor echtgenoten die onderling wel overeenstemming over de verplichte echtscheidingsvoorwaarden hebben bereikt is de vilkarsforhandling niet verplicht gesteld. Desondanks hebben zij wel de mogelijkheid om een vilkarsforhandling bij de Statsforvaltning aan te vragen.167 _{Bij de}

vilkarsforhandling komt altijd een juridisch geschoold ambtenaar aan te pas, terwijl bij

de Statsforvaltning een dergelijke bepaling ontbreekt. Bij de Statsforvaltning is procesbijstand voor partijen niet verplicht gesteld en niet gebruikelijk.168 _De

Statsforvaltning kan ambtshalve een vilkarsforhandling gelasten indien daarvoor goede

redenen zijn. De Statsforvaltning is bevoegd ambtshalve een vilkarsforhandling te 163 Blanketter <www.statsforvaltningen.dk/site.aspx?p=4879> geraadpleegd op 19 juni 2016.

164 Separation og skilsmisse <http://www.statsforvaltningen.dk/site.aspx? p=4879>geraadpleegd op 19 juni 2016.

165 Sadan behandler Statsforvaltningen din ansogning <

www.statsforvaltningen.dk/site.aspx?p=8654> geraadpleegd op 19 juni 2016. 166 Lund Andersen, I., Jeppesen, C., ‘Danish Report concerning the CEFL

Questionnaire on Grounds for Divorce and Maintenance Between Former Spouses’,

http://www.law.uu.nl/priv/cefl > Working Field 1 > Denmark, p. 8. en Brochure Nar vis skal skilles <www.statsforvaltningen.dk/site.aspx?p=8654> geraadpleegd op 19 juni 2016.

167 Sadan behandler Statsforvaltningen din ansogning

<www.statsforvaltningen.dk/site.aspx?p=8654> geraadpleegd op 19 juni 2016. 168 C.G. Jeppesen- de Boer, ‘Administratieve echtscheiding in Denemarken’, FJR 2005, afl. 10, p. 231-235.

bevelen, indien het vermoeden wordt gewekt dat één van de partijen de gevolgen van de gemaakte afspraken niet zal overzien, kenbaar wordt dat één van de partijen onwetend is ten aanzien van zijn/haar rechten/plichten of het vermoeden bestaat dat één van de partijen onder dwang heeft ingestemd met de verklaring.169 _{Indien er} geconstateerd wordt dat één van de partijen onder dwang heeft ingestemd met de verklaring, zijn partijen geen leges verschuldigd. De Statsforvaltning geeft de bevilling af zodra partijen het eens zijn over de verplichte echtscheidingsvoorwaarden. Leidt de

vilkarsforhandling niet tot overeenstemming maar juist tot een patstelling tussen

partijen, dan stuurt de Statsforvaltning de zaak door naar de rechtbank. In een procedure bij de rechtbank bepaalt de rechter de inhoud en toepassing van de echtscheidingsvoorwaarden.170 _{Hierdoor duurt het langer voordat de echtscheiding tot} stand komt.171 _{Ook is de Statsforvaltning bevoegd het verzoek om een bevilling af te} geven, te weigeren. Dit gebeurt indien er niet aan alle wettelijke vereisten is voldaan, bijvoorbeeld als één der partijen handelingsonbekwaam is. In de praktijk gebeurt dit echter nagenoeg nooit.172 _{Tegen een weigering om een bevilling af te geven, staat voor} partijen administratief beroep open bij Civilretsdirektorat.173

De Deense administratieve echtscheidingsprocedure lijkt een aantal waarborgen te bevatten ter bescherming van de zwakkere partij. Net als in Noorwegen is procesbijstand door een advocaat niet verplicht gesteld. Desalniettemin heb ik toch een waarborg ter bescherming van de zwakkere partij gevonden. Zo kan de

Statsforvaltning een vilkarsforhandling gelasten indien er blijkt dat een van de partijen

zijn rechten/plichten niet kent of het vermoeden bestaat dan één van beide partijen is gedwongen tot een akkoordverklaring. Dit element zou echter niet zo snel worden overgenomen in het wetsvoorstel. Veel ambtenaren van de burgerlijke stand in Nederland zouden daar extra opleiding voor nodig hebben, omdat zij daartoe momenteel niet specifiek zijn opgeleid, aldus de leden van de D66-fractie.174

169 Sadan behandler Statsforvaltningen din ansogning

<www.statsforvaltningen.dk/site.aspx?p=8654> geraadpleegd op 19 juni 2016. 170 Sadan behandler Statsforvaltningen din ansogning

<www.statsforvaltningen.dk/site.aspx?p=8654> geraadpleegd op 19 juni 2016. 171 Sadan behandler Statsforvaltningen din anmondning <

www.statsforvaltningen.dk/site.aspx?p=8654> geraadpleegd op 19 juni 2016. 172 C.G. Jeppesen- de Boer, ‘Administratieve echtscheiding in Denemarken’, FJR 2005, afl. 10, p. 231-235.

173 C.G. Jeppesen- de Boer, ‘Administratieve echtscheiding in Denemarken’, FJR 2005, afl. 10, p. 231-235.