Hoofdstuk 5: Conclusies en aanbevelingen
5.2 Aanbevelingen
In de lidstaten van de Europese Unie alsmede in de landen die aangesloten zijn bij het Weens Koopverdrag worden diverse uitgangspunten gehanteerd in geval van battle of the forms. De uit een strikte lezing van het Weens Koopverdrag voortvloeiende last shot-rule wordt in de literatuur vaak een onwenselijke theorie geacht. De uitkomst van
134BGH 31 oktober 2001, NJW 2002, 1651.
135CISG-AC Opinion no. 13, Inclusion of Standard Terms under het CISG, nr. 10,
http://www.cisg.law.pace.edu/cisg/CISG-AC-op13.html. 136Van Wechem & Spanjaard, Contracteren 2010-1, p.35.
de battle of forms is willekeurig en is niet op wilsovereenstemming gebaseerd. Daarom wordt in de literatuur hoofdzakelijk aangestuurd op de toepassing van de knock-out-rule. Deze oplossingsmethode gaat uit van een consensualistische visie op de contractsvorming en zorgt daardoor voor meer rechtszekerheid. Ook ik ben van mening dat in battle of forms situaties waarop het Weens Koopverdrag van toepassing is de knock-out-theorie moet worden gehanteerd. Voor de bevordering van de rechtszekerheid is het van belang dat internationaal zoveel mogelijk dezelfde interpretatie wordt toegepast. De Nederlandse rechter zou er daarom verstandig aan doen om het rapport van de CISG Advisory Council te volgen die, zoals gezegd, inmiddels uitdrukkelijk zijn voorkeur voor de knock-out-rule heeft geuit.137
Voor wat betreft het Nederlands recht ben ik het met Kruisinga en Mahé eens dat art. 6:225 lid 3 BW moet worden vervangen door de knock-out-rule.138 De rechter is aan zet om meer uniformiteit op het gebied van de battle of forms te genereren.
Vooralsnog zorgen de verschillende oplossingsmethoden omtrent de battle of forms er in de praktijk voor dat steeds weer andere algemene voorwaarden op de overeenkomst van toepassing zijn. Wil een handelspartij er zeker van zijn dat haar eigen algemene voorwaarden de overeenkomst beheersen, dan meen ik dat de contractspartij in iedere fase van het onderhandelingsproces steeds op een duidelijk zichtbare plaats uitdrukkelijk moet verwijzen naar haar eigen voorwaarden. Daarbij doen zij er niet onverstandig aan om een kopie van de algemene voorwaarden mee te sturen zodat de wederpartij de mogelijkheid heeft om van de inhoud van de voorwaarden kennis te nemen. Is er reeds door de wederpartij naar algemene voorwaarden verwezen, dan moet er naast de verwijzing naar de eigen voorwaarden, de aangeboden voorwaarden uitdrukkelijk en geïndividualiseerd worden afgewezen. Hiervan is in ieder geval sprake wanneer duidelijk is dat de voorwaarden worden afgewezen en duidelijk is welke voorwoorden worden afgewezen. Men zou de volgende formulering kunnen hanteren:139
137CISG-AC Opinion no. 13, Inclusion of Standard Terms under het CISG, nr. 10,
http://www.cisg.law.pace.edu/cisg/CISG-AC-op13.html.
138Mahé, VrA 2006/3, p. 14 jo. p. 20; Kruisinga, NTHR 2004-3, p. 66. 139Wessels 1999, p. 83.
‘Wij zijn slechts bereid de overeenkomst uit te voeren met toepasselijkheid van onze algemene voorwaarden (X), die wij reeds aan u hebben toegezonden. Wij wijzen de toepasselijkheid van de door u gehanteerde algemene voorwaarden (Y), waarnaar is verwezen bij opdracht van (datum), uitdrukkelijk van de hand’.
Literatuurlijst
Boeken
Asser/Hartkamp & Sieburgh 6-III* 2014
A.S. Hartkamp & C.H. Sieburgh, Mr. C. Assers Handleiding tot de beoefening van het Nederlands burgerlijk recht. 6. Verbintenissenrecht. Deel III*. Algemeen overeenkomstenrecht, Deventer: Kluwer 2014.
Bertrams & Kruisinga 2010
R.I.V.F. Bertrams & S.A. Kruisinga, Overeenkomsten in het internationaal privaatrecht en het Weens Koopverdrag, Deventer: Kluwer 2010.
Blei Weissman, in: GS verbintenissenrecht
Y.G. Blei Weissmann, ‘art. 6:225 BW, aant. 2.40.3’, in: Y.G. Blei Weissmann (red.), Groene Serie Verbintenissenrecht, Deventer: Kluwer (online).
Van Dunné 2004
J.M. van Dunné, Verbintenissenrecht. Deel 1. Contractenrecht, Deventer: Kluwer 2004.
Hijma e.a. 2013
J. Hijma, C.C. van Dam, W.A.M. van Schendel & W.L. Valk, Rechtshandeling en Overeenkomst (Studiereeks Burgerlijk Recht), Deventer: Kluwer 2013.
Hijma 2010
J. Hijma, Algemene Voorwaarden (Mon. Nieuw BW nr. B55), Deventer: Kluwer 2010.
Hondius 1978
E.H. Hondius, Standaardvoorwaarden: rechtsvergelijkende beschouwingen over standaardisering van kontraktsbedingen en overheidstoezicht daarop (diss. Leiden), Deventer: Kluwer 1978.
Jongeneel 1991
R.H.C. Jongeneel, De Wet algemene voorwaarden en het AGB-Gesetz (diss. VU Amsterdam), Deventer: Kluwer: 1991.
Kröll, Mistelis &Perales Viscasillas 2011
S. Kröll, L. Mistelis & P. P. Perales Viscasillas (eds), UN Convention on Contracts for the International Sale of Goods (CISG), Munich: C.H. Beck. Hart. Nomos 2011.
Kruisinga, in: GS Bijzondere overeenkomsten
S.A. Kruisinga, in: GS Bijzondere overeenkomsten, ‘art. 19 Weens Koopverdrag, aant. 2’, in: S.A. Kruisinga (red.) Groene Serie Bijzondere overeenkomsten, Deventer: Kluwer (online).
Loos 2013
Parl. Gesch. Boek 6
C.J. van Zeben en J.W. Du Pont & M.M. Olthof, Parlementaire geschiedenis van het nieuwe Burgerlijk Wetboek. Boek 6. Algemeen gedeelte van het verbintenissenrecht, Deventer: Kluwer 1982, p. 891-893.
Parl. Gesch. Inv. 3, 5 en 6
W.H.M. Reehuis, E.E. Slob, Parlementaire geschiedenis van het nieuwe Burgerlijk Wetboek. Invoering Boeken 3, 5 en 6. Boek 6. Algemeen gedeelte van het
verbintenissenrecht, Deventer: Kluwer 1990, p. 1437-1438.
Sandee 1995
F.J. Sandee, Algemene voorwaarden en Fabrikatenkoop (diss. Rotterdam), Arnhem: Gouda Quint 1995.
Schelhaas 2011
H.N. Schelhaas, Algemene voorwaarden in handelstransacties (Serie Studiekring Offerhaus), Deventer: Kluwer 2011.
Schlechtriem & Schwenzer 2004
P. Schlechtriem & I. Schwenzer (red.), Kommentar zum Einheitlichen UN-Kaufrecht, München: C.H. Beck 2004.
Van Wechem 2007
T.H.M. van Wechem, Toepasselijkheid van algemene voorwaarden, Deventer: Kluwer 2007.
Van der Werf 1980
H.G. van der Werf, Gebondenheid aan standaardvoorwaarden (diss. Nijmegen), Arnhem: Gouda Quint 1980.
Wessels 1999
B. Wessels e.a., Praktijkhandleiding algemene voorwaarden (Serie Praktijkhandleidingen), Deventer: Kluwer 1999.
Wessels, Jongeneel & Hendrikse 2010
B. Wessels, R.H.C. Jongeneel & M.L. Hendrikse (red.), Algemene voorwaarden, Deventer: Kluwer 2010.
Wessels & Van Wechem 2002
B. Wessels & T.H.M. van Wechem (red.), Contracteren in de internationale praktijk, Deventer: Kluwer 2002.
Tijdsschriftartikelen
Bakels 1984
F.B. Bakels, ‘Art. 6.5.2.8 lid 3 NBW nader bezien’, Weekblad voor Privaatrecht, Notariaat en Registratie 1984,5695, p. 257-262.
Van Erp 1986
J.H.M van Erp, ‘Art. 6.5.2.8 (‘battle of forms’, ‘veldslag der formulieren’), Weekblad voor Privaatrecht, Notariaat en Registratie 1986/5794, p. 515-517.
Von Huber 1979
U. Von Huber, ‘Der Uncitral-Entwurf eines Übereinkommens über Internationale Warenkaufverträge’, 43 Rabels Zeitschrift , No. 3, 1979, p. 413-526.
Janssen 2002
A.U. Janssen, ‘De ‘battle of forms’ in het Weens Koopverdrag’, Weekblad voor Privaatrecht, Notariaat en Registratie 02/6488, p. 355-358.
Kruisinga 2005
S.A. Kruisinga, ‘De battle of the forms in internationaal perspectief: een eerlijke strijd?’, Contracteren 2005-1, p. 4-9.
Kruisinga 2004
S.A. Kruisinga, ‘Commerciële koop over de grenzen: over het gebruik van algemene voorwaarden in internationale verhoudingen’, Nederlands Tijdschrift voor
Handelsrecht 2004-3, p. 60-68.
Mahé 2006
C.B.P. Mahé, ‘Pleidooi voor een herziening van de Nederlandse battle of forms- regeling’, Vermogensrechtelijke Analyses 2006/3, p. 5-25.
Schoordijk 1979
H.C.F. Schoordijk, ‘Battle of forms’, Weekblad voor Privaatrecht, Notariaat en Registratie 1979,5489, p. 501-505.
Sperling 1995
J. Sperling, ‘Battle of the forms: een vergelijking tussen Amerikaans en Nederlands recht’, Nederlands Tijdschrift voor Burgerlijk Recht 1995-1, p. 10-13.
Spier 1985
J. Spier, ‘NGB-Mijmeringen over het NBW’, Nederlands Juristenblad 1985, p. 1268- 1270.
Van Wechem & Spanjaard 2010
T.H.M. van Wechem & J.H.M. Spanjaard, ‘Leerstukken: De toepasselijkheid van algemene voorwaarden onder het Weens Koopverdrag: nieuwe trend in de
Nederlandse (lagere) rechtspraak?’, Contracteren 2010-1, p. 34-38.
Van Wechem, Spanjaard & Kruisinga 2013
T.H.M. van Wechem, J.H.M. Spanjaard & S.A. Kruisinga, ‘Een bespreking van CISG Advisory Council Opinion no 13 Inclusion of standard terms under the CISG’,
Van Wechem & Wissink 2004
T.H.M. van Wechem & M.H. Wissink, ‘De beperkte strekking van de ‘first shot rule’ van artikel 6:225 lid 3 BW’, Vermogensrechtelijke Analyses 2004/2, p. 24-36.
Jurisprudentie
Nederlandse jurisprudentie
HR 24 april 2015, ECLI:NL:HR:2015:1125 (ForFarmers/Doens). HR 28 januari 2005, NJ 2006, 517 (Vergo/Grootscholten). HR 13 juli 2001, NJ 2001, 497 (Hardstaal/Bovry).
HR 28 november 1997, NJ 1998, 705 (Visser/Avéro).
HR 7 november 1986, NJ 1987, 934, m.nt. C.J.H. Brunner (Katan/Klaas). HR 18 juni 1982, NJ 1983, 723 (Plas/Valburg).
HR 13 maart 1981, NJ 1981, 635 (Haviltex).
Hof Den Haag 22 april 2014, ECLI:NL:GHDHA:2014:1341. Hof ’s-Hertogenbosch 18 maart 2014, NJF 2014/215.
Hof ’s-Hertogenbosch 17 december 2013, ECLI:NL:GHSHE:2013:6056. Hof ’s-Hertogenbosch 16 april 2013, ECLI:NL:GHSHE:2013:BZ7927 (Poly Products/Scheldebouw).
Hof Arnhem 8 april 2008, NJF 2008/212. Hof Arnhem 27 november 2001, NJ 2002,265.
Hof Amsterdam 24 februari 1998, JOR 1998/128, m.nt. G.A.J. Boekraad. Hof ’s-Hertogenbosch 24 april 1996, NIPR 1996, 235.
Rb. Overijssel 3 december 2014, ECLI:NL:RBOVE:2014:6259. Rb. Amsterdam 8 januari 2014, ECLI:NL:RBAMS:2014:7.
Rb. Oost-Brabant 23 januari 2013, ECLI:NL:RBOBR:2013:BZ0031. Rb. ’s-Hertogenbosch 1 augustus 2012, ECLI:NL:RBSHE:2012:BX3380. Rb. Amsterdam 3 juni 2009, LJN BK0976.
Rb. Rotterdam 25 februari 2009, LJN BH6416. Rb. Utrecht 21 januari 2009, LJN BH0723. Rb. Zutphen 14 januari 2009, NJF 2009, 244.
Rb. Arnhem 12 januari 2005, ECLI:NL:RBARN:2005:AS5745. Rb. Middelburg 23 februari 1993, KG 1993/123.
Ktr. Alkmaar 3 oktober 2007, ECLI:NL:RBALK:2007:BC:3190. RvA Bouwbedrijven 23 febr. 1999, TvA nr. 18.
Buitenlandse jurisprudentie
BGH 31 oktober 2001, NJW 2002, 1651.
BGH 9 januari 2002, http://cisgw3.law.pace.edu/cisg/text/020109g1german.html. Amtsgericht Kehl 6 october 1995, CISG-Online 162,
http://cisgw3.law.pace.edu/cases/951006g1.html. Cour de Cassation 16 july 1998, CISG-online 344, http://cisgw3.law.pace.edu/cases/980716f1.html. Hof van Beroep Gent 15 may 2002, 2001/AR/0180, http://cisgw3.law.pace.edu/cases/020515b1.html.
Online publicaties
CISG-AC Opinion No. 13
CISG-AC Opinion No. 13, te raadplegen via:
http://www.cisg.law.pace.edu/cisg/CISG-AC-op13.html#1 (laatst geraadpleegd op 12- 06-2016).
Moccia 1989/1990
C. Moccia, The United Nations Convention on Contracts for the international Sale of Goods and the “Battle of forms”, Fordham International Law Journal (1989/1990) 649-679, http://www.cisg.law.pace.edu/cisg/biblio/moccia.html. (laatst geraadpleegd op 09-06-2016).
Murray 2000
J. E. Murray, The Definitive “Battle of forms”: Chaos Revisited, Journal of Law and Commerce (2000) 1-48, http://www.cisg.law.pace.edu/cisg/biblio/murray2.html (laatst geraadpleegd op 11-06-2016).
Viscasillas 1998
M. Del Pilar Perales Viscasillas, “Battle of the Forms” Under the 1980 United Convention on Contracts for the International Sale of Goods: A Comparison with Section 2-207 UCC and the UNIDROIT Principles of International Commercial Contracts, Pace International Law Review, Vol X (1998), 97-155,
http://www.cisg.law.pace.edu/cisg/biblio/pperales.html (laatst geraadpleegd op 09-06- 2016).