Bijlage handreiking: veilige heropening bedrijven en instellingen
Een deel van de vanuit overheidsredenen gesloten voorzieningen gaat weer open. Het gaat
bijvoorbeeld om restaurants en cafés (incl. terrassen), bioscopen, bibliotheken, musea, monumenten en culturele instellingen en/of activiteiten zoals theater en concertzalen. Uiteraard moeten de mensen in deze voorzieningen zo veilig mogelijk kunnen werken en moet het ook voor bezoekers (klant, gast) veilig zijn. Hoe kunnen ondernemers/managers/bestuurders hun bedrijf of instelling veilig in de
’anderhalvemeter-samenleving’ opstarten? Daar heeft het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu een handreiking voor uitgewerkt. Hieronder lees je de adviezen die daarin zijn verwerkt.
Brancheverenigingen kunnen hiermee protocollen voor hun eigen werkomgeving uitwerken. Deze handreiking is ook te gebruiken door bedrijven en instellingen die niet vanuit overheidsredenen gesloten zijn. Brancheverenigingen en koepelorganisaties zijn op dit moment bezig met het vertalen van de RIVM richtlijnen naar hun eigen werkvloer in protocollen. Meer informatie over de stand van zaken in jouw branche kun je krijgen via deze collectieven.
Binnen de verschillende bedrijven en instellingen kunnen er bestaande richtlijnen, kwaliteitsnormen of (arbeidsomstandigheden) wetgeving van toepassing zijn (zoals over de organisatie van
hygiënemaatregelen of schoonmaak). Deze gaan soms verder dan de handreiking van het RIVM.
Uiteraard zijn de bestaande richtlijnen, kwaliteitsnormen of wetgeving in dat geval leidend.
Aanvullende maatregelen binnen beroepsgroepen
Voor de ondernemer/medewerker hebben we richtlijnen gemaakt met aanvullende maatregelen.
Naast specifieke COVID-19 maatregelen kan er ook sprake zijn van al bestaande en misschien strengere maatregelen vanuit de richtlijnen, kwaliteitsnormen of wetgeving voor je branche of beroepsgroep. Deze bestaande richtlijnen blijven uiteraard ook gelden.
Hygiënemaatregelen, afstand houden en een gezondheidscheck zijn de basis
Om er voor te zorgen dat je als ondernemer/medewerker veilig kan werken, is het belangrijk dat je de gezondheidsadviezen opvolgt:
• Volg de hygiënemaatregelen nauwkeurig op. Was je handen regelmatig met water en zeep, zit met je handen niet aan je gezicht, schud geen handen en hoest of nies in je elleboog.
• Het is vanaf nu nodig om een gezondheidscheck te doen bij jezelf en bij je bezoekers. Met een gezondheidscheck bedoelen we dat je voor het aangaan van de dienstverlening altijd checkt of jij gezond bent en of de bezoeker geen klachten heeft die passend zijn bij het nieuwe coronavirus.
• Bij de kaartverkoop of voordat een reservering van een bezoeker plaatsvindt, doet de medewerker een gezondheidscheck bij de bezoeker (zie hieronder de vragen). Als één van deze vragen met ja wordt beantwoord, maak dan geen afspraak of annuleer de reservering.
• Als je als ondernemer/manager/medewerker gezondheidsklachten hebt zoals een neusverkoudheid, hoesten, koorts en/of benauwdheid, dan blijf je thuis om uit te zieken en kun je niet werken. Als je gedurende de werkdag klachten ontwikkelt, stop je met werken en ga je direct naar huis.
• Als je als manager/medewerker tot één van de risicogroepen behoort, maak dan zelf de afweging of het medisch verantwoord is dat je gaat werken. In overleg met de bedrijfsarts moet de afweging worden gemaakt of en welke werkzaamheden kunnen worden uitgevoerd en moet je de
mogelijkheid krijgen werk nog niet te hervatten/andere werkzaamheden op te pakken.
Vragen voor de gezondheidscheck
Wanneer één van onderstaande vragen met JA wordt beantwoord, mag de medewerker niet komen werken, of mag de bezoeker niet naar de afspraak/reservering komen. Het werk of het bezoek moet worden uitgesteld totdat op elke vraag NEE geantwoord kan worden.
1. Heb je de afgelopen 24 uur of op dit moment één of meerdere van de volgende (milde) klachten:
neusverkoudheid, hoesten, benauwdheid en/of koorts (vanaf 38 graden Celsius)?
2. Heb je op dit moment een huisgenoot/gezinslid met koorts en/of benauwdheidsklachten?
3. Heb je het nieuwe coronavirus gehad (vastgesteld met een laboratoriumtest) en is dit in de afgelopen 7 dagen vastgesteld?
4. Heb je een huisgenoot/gezinslid met het nieuwe coronavirus (vastgesteld met een laboratoriumtest) en heb je korter dan 14 dagen geleden contact gehad met deze huisgenoot/gezinslid terwijl hij/zij nog klachten had?
5. Ben je in thuisisolatie omdat je direct contact hebt gehad met iemand waarbij het nieuwe coronavirus is vastgesteld?
Gezondheidscheck bezoekers
Download de afbeelding
Persoonlijke beschermingsmiddelen niet nodig
Als je als ondernemer/medewerker de gezondheidscheck goed doet én als de bezoeker zich daar ook aan houdt, zijn persoonlijke beschermingsmiddelen niet nodig. Het dragen van bijvoorbeeld een mondneusmaskers, schort of wegwerphandschoenen wordt niet geadviseerd. Dat komt omdat het advies is om al bij milde klachten thuis te blijven. Ook om anderhalve meter afstand te houden, geen handen te schudden en vaak de handen met water en zeep te wassen. Deze hygiëneadviezen blijven belangrijk.
Er kunnen zich situaties voordoen waarbij medewerkers structureel niet aan de 1,5 meter norm kunnen voldoen. Bijvoorbeeld in een kleine keuken. In dat geval kunnen de medewerkers de maatregelen, zoals beschreven in de handreiking ‘Veilig werken bij contactberoepen’ hiervoor als kader gebruiken.
Afstand houden & gezondheidscheck
Suggesties voor het beheersen van de bezoekersstroom:
• Medewerkers/bezoekers moeten de gezondheidscheck doen voor aanvang van de dienst/het bezoek.
• Vooraf bij de kaartverkoop/reservering en bij aanvang van het bezoek moeten de bezoekers gewezen worden op de gezondheidscheck.
• De branches waarvoor de overheid een maximum aantal bezoekers heeft aangegeven, moeten dat aantal aanhouden.
• Bij de inrichting van tafels of rond de bezetting in een ruimte/zaal moeten bezoekers zich strikt aan 1,5 meter afstand kunnen houden. Ten opzichte van elkaar en ten opzichte van medewerkers (dit hoeft niet bij huis-/gezinsgenoten).
• Attendeer bezoekers er op dat zij afstand van elkaar houden.
• Zorg voor een soepele doorstroming, door bijvoorbeeld deuren open te zetten/automatische deuren.
• Houd het kassa-/baliecontact zo beperkt mogelijk.
Voor medewerkers en bezoekers die behoren tot de risicogroep geldt:
• Een medewerker die tot één van de risicogroepen behoort, maakt zelf een afweging of het werken medisch verantwoord is voor de eigen gezondheid. In overleg met de bedrijfsarts maak je de afweging of en welke werkzaamheden je kan uitvoeren en de werknemer moet de mogelijkheid krijgen werk nog niet te hervatten/andere werkzaamheden op te pakken.
• Bezoekers die tot een risicogroep behoren, wegen zelf af of zij een dergelijke voorziening kunnen en willen bezoeken.
• De branche maakt voor risicogroepen, eventueel met een bedrijfsarts en/of arbeidshygiënst, beleid zodat de voorziening voor de medewerkers én bezoekers die in een risicogroep zitten zo veilig mogelijk is.
Voor zwangere medewerksters geldt:
• Voor zwangere medewerksters kan in overleg met de bedrijfsarts een passend advies gemaakt worden. Hiervoor kunnen de uitgangspunten worden gebruikt zoals beschreven door het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu . De branchevereniging of koepelorganisatie kan op basis van dit document eigen beleid rondom zwangere medewerkers opstellen.
Social distancing tijdens werk/bezoek
Suggesties om er voor te zorgen dat medewerkers en bezoekers afstand van elkaar kunnen houden:
• Beperk het aantal personen in een ruimte (een maximum van 30 gasten, bezoekers moeten reserveren). De bezoekers en medewerkers moeten zich op 1,5 meter kunnen bewegen. De eigen verantwoordelijkheid van mensen is hier heel belangrijk. Geef looprouters aan bijv. naar de toiletten, bij in –en uitgangen.
• Spreid eventueel de bezoekers door ruimere openingstijden (uiteraard passend binnen de geldende openingstijden).
• Maak vaste looproutes en communiceer dit duidelijk.
• Laat bezoekers buiten wachten (met 1,5 meter afstand) en laat hen pas binnen op de gereserveerde tijd.
• Zorg dat er voldoende afstand is tussen de zitplaatsen in bioscopen, theaterzaal of aankomstruimte.
• Beperk het aantal personen in de toiletruimtes door bijvoorbeeld vakken/lijnen op de grond te maken zodat gasten wachten met 1,5 meter afstand.
• Houd toezicht op het liftgebruik (bijvoorbeeld bij krappe liften: neem de lift naar boven, loop zoveel mogelijk naar beneden). Geef aan maximaal 1 persoon in de lift of meerdere personen uit één huishouden. Ook hier kan voor de liftdeur een vak/lijn gemaakt worden.
• Geef bezoekers geen toegang tot privéruimtes, keuken, omkleedruimtes of kantoor.
• Bevestig een fysieke (kunststof)barrière, bijvoorbeeld bij balie/informatiepunt/kassa of receptie, wanneer de 1,5 meter afstand niet haalbaar is.
• Bij het veilig inrichten van de werkplek en publieke ruimte, kan een arbeidshygiënist, na onderzoek op locatie, de ondernemer op maat adviseren over eventuele passende technische en
organisatorische maatregelen, zoals over de toepassing van schermen.
Hygiëne voor medewerkers en bezoekers
Het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu heeft algemene hygiënerichtlijnen voor openbare ruimtes. De punten hieronder zijn de minimale eisen die worden gesteld. Houd ook rekening met aanvullende maatregelen op hygiëne of schoonmaak vanuit eigen richtlijnen/kwaliteitseisen of (arbeidsomstandigheden) wetgeving van de onderneming/instelling/branche/sector.
• Zorg dat medewerkers bij aankomst hun handen wassen. En bied bezoekers de mogelijkheid om hun handen te wassen, het beste is met water en zeep. Als het écht niet anders kan, dan kun je een desinfecterende handgel aanbieden.
• Zorg voor voldoende (hand)zeep voor de bezoekers en papieren handdoekjes in toiletten.
• Maak handcontactpunten zoals deurklinken, pinautomaten, touchscreens (waarmee bezoekers wel in aanraking komen) meerdere keren per dag schoon. Houd hierbij rekening met de intensiteit van het gebruik, bij intensief gebruik bijvoorbeeld een keer per uur schoonmaken en desinfecteren. Bij minder intensief gebruik bijvoorbeeld om de twee uur.
• Intensiveer de schoonmaak van stoelen, leuningen, tafels etc. en de toiletten. Huishoudelijk schoonmaken per klant wisseling en minimaal meerdere keren per dag desinfecteren;
• Bij vervuiling met lichaamsvloeistoffen het oppervlak huishoudelijk reinigen en daarna desinfecteren met een oppervlakte desinfectans.
• Maak na iedere werkdag de gehele voorziening goed schoon volgens het reguliere schoonmaakprotocol.
• Bekijk welke schoonmaakmiddelen er worden gebruikt en hoe ze moeten worden toegepast. Alleen op materialen/oppervlaktes die goed huishoudelijk schoon zijn gemaakt is een oppervlakte
desinfectans effectief. Gebruik schone schoonmaakdoekjes bij zichtbaar vuil of bij intensief gebruik elk uur.
• Lees op de gebruiksaanwijzing van de oppervlakte desinfectans hoe deze toegepast moet worden.
Een oppervlakte desinfectans rechtstreeks aanbrengen op een tissue en oppervlakte hiermee goed
vochtig maken heeft de voorkeur op een spray. Let op de inwerktijd van de oppervlakte desinfectans.
• Ventileer ruimtes. Bijvoorbeeld door de ramen/deuren regelmatig open te zetten.
o Algemene aanvulling op dit punt; Volgens de informatie van het RIVM is ventileren geen aantoonbare beschermende maatregel. Ventileren en luchten zijn belangrijk voor een algemeen gezond binnenklimaat. Een gezond binnenmilieu met droge, zuurstofrijke lucht vermindert de kans op hoofdpijn, concentratieproblemen,
slaperigheid, allergieën, infecties en andere lichamelijke klachten. Bij ventileren komt voortdurend verse buitenlucht binnen. Dit gebeurt bijvoorbeeld door ventilatieroosters of ramen open te houden. Of misschien heeft uw voorziening mechanische ventilatie.
Hierbij wordt actief lucht weggezogen uit het pand, waardoor verse buitenlucht via ventilatieroosters of -ventielen naar binnen stroomt. Een mechanisch
ventilatiesysteem werkt alleen goed als de roosters, ventielen en filters regelmatig worden schoongemaakt en er elke vijf jaar onderhoud aan de kanalen plaatsvindt.
Pas dwarsventilatie toe: zorg dat buitenlucht via twee tegenover elkaar geplaatste ventilatieopeningen binnenkomt, zoals ramen, deuren of roosters.
o Lucht de ruimte bij intensief gebruik en minimaal 1x daags. Luchten betekent bijvoorbeeld ramen en deuren 10 minuten tegen elkaar open te zetten.
Herhaal ook binnen het bedrijf/de instelling op meerdere plekken de algemene adviezen:
• Schud geen handen.
• Hoest/nies in de binnenkant van de elleboog.
• Gebruik papieren zakdoekjes om de neus te snuiten en gooi deze daarna weg.
Aanvullende aandachtspunten voor medewerkers:
• Zorg dat medewerkers over een eigen eetgelegenheid/pauzeruimte/toilet(ten)/omkleedruimte etc.
beschikken waar zij afstand kunnen houden en hygiënemaatregelen kunnen opvolgen.
• Als de medewerker gezondheidsklachten heeft die een risico vormen voor de bezoeker (zoals verkoudheids-klachten, hoesten, benauwdheid of koorts) kan er niet worden gewerkt. Zie gezondheidscheck.
• Medewerkers kunnen bij klachten laagdrempelig worden getest via bedrijfsarts, GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst of huisarts.
• Train en begeleid medewerkers op de maatregelen en dat zij toezien dat zij en bezoekers 1,5 meter afstand houden.
• Het advies voor medewerkers geldt ook voor vrijwilligers en stagiaires.
• Jongeren (< 18 jaar) hebben recht op extra bescherming vanuit arbeidsomstandighedenwet.
• Werk zoveel als mogelijk in vaste teams. Als er minder wisseling is in personeel, is de kans op verspreiding van het nieuwe coronavirus kleiner.
• Was de handen op de volgende momenten:
o Bij zichtbaar vuil
o Wanneer zij plakkerig aanvoelen o Na een toilet bezoek
o Na het snuiten van de neus o Voor –en na het bereiden van eten o Na schoonmaak werkzaamheden o Na het uittrekken van handschoenen o Na handcontact met dieren
o Na contact met lichaamsvloeistoffen of uitwerpselen
• Op you-tube zijn filmpjes te zien van het RIVM over de juiste wijze van handenwassen.
Aanvullende aandachtspunten voor leveranciers:
• Ook voor leveranciers geldt een gezondheidscheck voor het aanvangen van de dienst/werkdag.
• Spreek van te voren een aankomsttijd en -plaats af. En bespreek van te voren op welke manier de goederen moeten worden afgeleverd.
• Maak ook voor leveranciers vaste looproutes en communiceer dit duidelijk.
• Houd 1,5 meter afstand tussen de leverancier en de medewerkers die de goederen in ontvangst nemen en zorg voor voldoende mogelijkheden om de handen te wassen.
Aanvullende opmerkingen met betrekking tot toiletten
Toiletten
Op elke gelegenheid moeten voldoende toiletten aanwezig zijn. Factoren die van belang zijn voor de toiletvoorzieningen zijn:
• Zorg voor voldoende toiletpapier.
• Zorg voor één of meerdere gehandicaptentoiletten inclusief faciliteiten.
• Plaats in de toiletvoorziening een wastafel met stromend water, een zeepdispenser en wegwerphanddoekjes.
• Plaats een afvalbak in of direct naast de toiletruimten.
• Zorg voor damesverbandcontainers in de damestoiletten.
• Hang een schoonmaakschema bij het toilet.
• Zorg voor toezicht bij de toiletvoorziening, zodat de het toilet hygiënisch schoon en bevoorraad blijft.
• Reinig het toilet bij zichtbaar vuil en volgens de werkinstructie van het RIVM in de bijlage.
• Vraag aan ouders/verzorgers om hun kind te begeleiden of helpen naar het toilet.
Openbare toiletten/ mobiele toiletten:
• Zie aandachtspunten vaste toiletten.
• Het aantal te verwachten bezoekers.
• De samenstelling van het publiek (mannen/vrouwen/jeugd etc.).
• De gemiddelde verblijfstijd.
• Het soort activiteit(vanwege het gedragspatroon).
• Het type toiletten (toiletten op waterspoeling of mobiele toiletten) dat wordt gebruikt.
• De verwachte piekdruktes.
• Het consumptieve gedrag (wordt er veel gedronken?).
• Zorg voor één of meerdere gehandicaptentoiletten inclusief faciliteiten.
• Plaats direct naast de toiletten een wastafel met stromend water, een zeepdispenser en wegwerphanddoekjes.
• Plaats een afvalbak in of direct naast de toiletruimten.
• Zorg voor voldoende verlichting in de toiletruimten.
• Zorg voor toezicht bij de toiletvoorziening, zodat de het toilet hygiënisch schoon en bevoorraad blijft.
Bijlage werkinstructie schoonmaken sanitair
In dit document staan RIVM adviezen over de werkwijze voor de dagelijkse en wekelijkse schoonmaak van sanitaire voorzieningen. De dagelijkse schoonmaak is de instructie voor zes dagen in de week en de wekelijkse schoonmaak voor de zevende dag van de week.
Dagelijkse schoonmaak sanitaire voorzieningen 1. Spoel de toiletten door, bij voorkeur met gesloten deksel.
2. Giet schoonmaakmiddel (bijvoorbeeld een wc-reiniger) in de toiletpot.
3. Borstel de binnenzijde van de toiletpot.
4. Laat de oplossing enige tijd inwerken.
5. Leeg ondertussen de afvalbakken en vervang de afvalzak.
6. Maak de spiegels schoon.
7. Maak de wastafels aan de binnen-, buiten- en onderkant schoon; gebruik eventueel een schuurspons voor het verwijderen van hardnekkig vuil.
8. Maak de wastafelkraan schoon.
9. Maak de douchekraan, -kop en -wand schoon.
10. Controleer de overige wanden op zichtbare vlekken en verwijder deze.
11. Maak lichtknoppen, deurklinken en andere dingen die veel met de handen worden aangeraakt schoon.
12. Verwijder vuil uit de afvoerputjes.
13. Borstel nog een keer grondig de binnenzijde van de toiletpot.
14. Spoel het toilet door, bij voorkeur met gesloten deksel, en spoel gelijktijdig de toiletborstel uit.
15. Maak de doorspoelinstallatie, de buitenkant van de toiletpot en de toiletbril schoon.
16. Dweil de douche- en overige vloeren.
17. Dweil de toiletvloer.
Wekelijkse schoonmaak sanitaire voorzieningen 1. Spoel de toiletten door, bij voorkeur met gesloten deksel.
2. Breng een periodieke ontkalker aan onder de randen.
3. Verdeel het product met toiletborstel door de gehele toiletpot, ook onderin het “waterslot”.
4. Laat het minimaal 5 minuten inwerken.
5. Maak ondertussen de buitenkant van de afvalbak, randen, richels, radiatoren, vensterbanken en deuren schoon.
6. Borstel vervolgens de binnenzijde van de toiletpot grondig.
7. Spoel het toilet door en maak gelijktijdig de toiletborstel schoon.
8. Breng een periodieke ontkalker aan op schuursponsje.
9. Maak hiermee de douchekraan, douchekop en de wastafels en -kranen schoon.
10. Maak de douchewanden nat met water.
11. Breng een periodieke sanitair reiniger aan op een schoonmaakdoekje.
12. Beweeg het doekje met een draaiende beweging over de douchewand. De aanwezige kalkzeep zal loskomen van de wand en gaan schuimen.
13. Spoel direct hierna af met schoon koud water om te voorkomen dat de kalkzeep weer indroogt en op de wand achterblijft.
14. Droog na met een raamtrekker en een doek.
15. Maak de tegelwand rondom de toiletpot schoon tot ± 1 meter hoogte.
Bijlage voorbeelden van schoonmaakschema’s
Hieronder vindt u voorbeelden van schoonmaakschema’s: schoonmaakschema’s per ruimte en schoonmaakschema’s op basis van frequentie. U kunt de schema’s van uw voorkeur aanpassen aan uw situatie of zelf een schoonmaakschema maken.
Enkele algemene schoonmaakadviezen:
• Maak direct schoon bij zichtbaar vuil.
• Volg voor apparaten en installaties de onderhoudsinstructie van de fabrikant of leverancier.
• Maak toiletten, deurklinken, lichtknopjes en andere handcontactpunten die veelvuldig worden gebruikt regelmatig (2x per uur) schoon.
Voorbeeld 1. Schoonmaakschema’s per ruimte Algemene ruimtes
Onderdelen dagelijks wekelijks periodiek
Opmerkingen
Afvalbakken ●
Afvalzakken ● legen en vervangen; sluit zakken goed en bewaar ze in gesloten afvalcontainers, op een aparte opslagplaats
Deuren ● ● deuren binnen wekelijks; deuren buiten 4 keer per jaar
… etc.
Keuken (volg HACCP richtlijn)
Onderdelen dagelijks wekelijks periodiek
Opmerkingen Aanrecht, kranen en gootsteen ● ●
… etc.
Sanitair
Onderdelen dagelijks wekelijks periodiek
Opmerkingen
Wc-pot ●
… etc.
Schoonmaakmaterialen
Onderdelen dagelijks wekelijks periodiek
Opmerkingen
Bezems, trekkers ● aangekleefd vuil verwijderen, ophangen in opslag
Toiletborstel ● ● na gebruik naspoelen; borstel vervangen als deze uit gaat vallen of niet meer goed schoon te spoelen is
… etc.
Voorbeeld 2. Schoonmaakschema’s per frequentie (hoe vaak schoonmaken)
Elke dag schoonmaken
Wat of waar Opmerkingen Datum uitgevoerd
Toilet en toiletruimte Wanden, vloeren, toilethouder
Afvalzakken Dagelijks verwijderen
… etc.
1 keer per week schoonmaken
Wat of waar Opmerkingen Datum uitgevoerd
Deuren
… etc.
Periodiek schoonmaken
Wat of waar Opmerkingen Datum uitgevoerd
Koelkast 1 keer per 2 weken
Ventilatieroosters 2 keer per jaar (nat) schoonmaken
… etc.
