Doet ie ’t wel of doefïëJEyt niet

---1---^UTiTIECENTWM

NEDERLANDSE W JUHBKL

Doet ie ’t wel of doefïëJEyt niet

Komt Wiegel terug of niet? Na het interview met RTL-4 afgelopen zondag zijn de speculaties weer niet van de lucht. In de uitzending deed Hans Wiegel de op zich weinig nieuws bevattende mededeling dat hij zich volgend jaar weer "vrij man” acht en dus ook een terugkeer naar de Haagse politiek niet uitsluit. Dat doet hij al tien jaar niet, alleen is nu de datum waarop hij wel of niet terugkeert dichterbij gekomen. In de uitzending van RTL-4 bleek een NIPO-peiling uit te wijzen dat Hans Wiegel de populairste politicus van dit moment is. Hij ligt daarin weliswaar een procent achter bij Ruud Lubbers, maar het percentage mensen dat geen vertrouwen in hem heeft, ligt lager dan het percentage dat geen vertrouwen heeft in Lubbers.

De woensdag daarop kwam het Parool met een artikel waarin stond dat Hans Wiegel een vice- premierschap zou ambiëren na een lijsttrekkerschap. Den Haag stond op z’n kop. Zou ie?! Maar nee, van meer dan speculaties is geen sprake. Waarom?

Allereerst staat nergens geschreven wanneer en of dit kabinet in een crisis geraakt. In de twee­ de plaats is het onzeker of de W D na de verkiezingen, wanneer die ook mogen zijn, in een posi­ tie komt om te regeren. Dat zal geheel afhangen van de verkiezingsuitslag. In de derde plaats heeft de W D zich op de Algemene Ledenvergadering in Amsterdam uitgesproken over de te volgen koers in verband met in de toekomst te vormen coalities. En wel als volgt: geen blokka­ des, maar ook geen geflirt. Gelijke afstand tot de andere partijen. In dit licht is het dus duidelijk dat ook alle speculaties over een mogelijke invulling van ministerschappen direkt doorverwezen kunnen worden naar het rijk van de voorbarigheid.

Niettemin wil ik benadrukken dat mocht Hans Wiegel terugkeren naar het hart van de politiek, ik hem van harte zal verwelkomen. En als hij zich kandidaat wil stellen voor een lijsttrekker­ schap, dan verheug ik mij daarover zeer. Welke partij kan zich immers zo gelukkig prijzen als de W D doordat zij de meest populaire politicus in haar midden weet? De weg omhoog ligt open voor de W D en met de steun van mensen als Hans Wiegel zullen wij het op die weg nog ver

brengen. Frits Bolkestein

De bijzondere bijstand

Vorige week werd het wetsontwerp over de bij­ zondere bijstand in de Kamer behandeld. Bij­ zondere bijstand is een financiële ondersteu­ ning voor diegenen die door bijzondere om­ standigheden niet van de algemene bijstand of van de AOW kunnen rondkomen.

Het wetsvoorstel beoogt de beleidsmatige en fi­ nanciële verantwoordelijkheid voor deze bijstandsvorm van het rijk naar de gemeenten te verleggen. Zo krijgen gemeenten de handen meer vrij om individuele financiële noodsitua­ ties aan te pakken.

Rechtsgelijkheid waarborgen

De W D kan zich thuis voelen bij de kernbegrip­ pen van decentralisatie, deregulering en maat­ werk in het wetsvoorstel, aldus woordvoerder Robin Linschoten. Toch kijkt de fractie met ge­ mengde gevoelens naar enkele onderdelen er­ van. Ten eerste ligt bij decentralisatie het ge­ vaar van rechtsongelijkheid op de loer. On­ danks de uniformerende rol van de jurisprudentie wil de W D betere waarborgen ingebouwd zien. Daarom diende de W D een kamerbreed ondersteunde motie in om na twee jaar een evaluatie te houden naar mogelijke rechtsongelijkheid en de wijze waarop de ge­

meenten met de verkregen beleidsvrijheid zijn omgegaan.

Ten tweede is het onbegrijpelijk dat het kabinet het budget voor bijzondere bijstand met 100 miljoen wil verhogen, terwijl het bestaande bud­ get van 200 miljoen jaarlijks niet wordt opge­ maakt. Bovendien geven beleidsintensiverin­ gen geen pas in een tijd waarin zoveel bezui­ nigd moet worden. Het voorstel om de verdeelsleutel van 90 % ten koste van het rijk en 10 °/o voor de gemeenten (zoals ook opge­ nomen in het WD-partijprogramma) los te la­ ten, werd op aandrang van CDA, PvdA en W D teruggedraaid.

Inlichtingen: Robin Linschoten, 070-3182895.

Vorige week geen

VVD-Expresse

Vanwege de vrije dagen en de vervroegde inle- veringsdatum van kopij is de WD-Expresse vo­ rige week niet uitgekomen. Het merendeel van de in de Kamer behandelde onderwerpen kon namelijk niet opgenomen worden. De belang­ rijkste Kamervergaderingen van vorige week zullen in dit nummer van de WD-Expresse als­ nog aan de orde komen. Daarom komt deze week de rubriek "W D en het nieuws” te ver­ vallen.

VERDER IN DIT NUMMER

- Het democratisch tekort bij de functionele decentralisatie - Het rapport "Recht in beweging”

- Basiskennis is het belangrijkste bij lerarenopleidingen

- Minister D’Ancona geïnterpelleerd over de Frankfurter Buchmesse

WEEKBERICHT

Lerarenopleidingen

Tijdens de bespreking van de beleidsnotitie over lera­ renopleidingen voor het basisonderwijs (de PABO’s) merkte Jan Franssen op dat er van onderwijsgeven­ den in de toekomst steeds meer gevraagd zal worden omdat de maatschappij ingewikkelder wordt. Para­ doxaal genoeg blijkt dat studenten aan pedagogische academies een onvoldoende kennisniveau hebben in de vakken die zij later moeten onderwijzen. Het voor­ stel van staatssecretaris Wallage (PvdA) om de kernop- leiding voor leraren met een jaar te verkorten om tijd vrij te maken voor een specialisatie, vond de woord­ voerder dan ook vrij zinloos.

De huidige vierjarige opleiding was voor het verkrijgen van basisbekwaamheden broodnodig en moest niet worden opgesplitst. Pas na de eerste fase zou door verplichte bijscholing een specialisatie moeten worden aangeboden, waarin o.a. diepgaand aandacht aan het jonge kind wordt besteed. Daarnaast was een betere begeleiding van de beginnende leraar gewenst.

Dweilen met de kraan open

De kwaliteitsverbetering van leraren kon gebaat zijn bij een verbetering van de instroom van studenten, bv door het stellen van toelatingseisen. Dan zouden tege­ lijkertijd alle voorgestelde bijspijkerprogramma’s over­ bodig worden en het "dweilen met de kraan open" vermeden worden. De staatssecretaris bleef zich ech­ ter tegen een scherpere selectie verzetten, omdat dit naar zijn zeggen strijdig zou zijn met het huidige toela- tingsregime voor het hoger onderwijs. Tevens herhaal­ de de woordvoerder de VVD-voorkeur voor het opzet­ ten van educatieve faculteiten, waar ook nascholing en research naar onderwijs en opleiding plaats kon vin­ den. De bewindsman deelde deze voorkeur en hij be­ loofde snel een keuze te maken uit de door de PABO’s gedane voorstellen.

Het gaat er immers om, aldus de woordvoerder, dat Nederland de boot in het verenigd Europa niet mag missen. Kennisontwikkeling is hierbij zeer belangrijk. Een breed ondersteunde discussie is nodig over plaats, profiel en inhoud van het leraarsberoep. Voor deze herwaardering zou het uitroepen van "Het jaar voor de leraar” een mogelijkheid zijn.

lnl.:Jan Franssen 070-3182886.

Afslanking van de overheid

Vorige week werd de Kamer voor de derde maal ge­ rapporteerd over de afslanking van het ambtenarenap­ paraat. Robin Linschoten constateerde dat er nog wei­ nig voortgang is geboekt met dit door het vorige kabi­ net gestarte project. Over de "Grote Efficiency Operatie” die minister Dales bij haar aantreden in dit verband had aangekondigd, is veel geschreven en nog meer uitgelekt. Maar concrete plannen liggen er na anderhalf jaar nog steeds niet op tafel. Het aantal ambtenaren is in 1991 zelfs gestegen, ondanks alle discussies over afslanking en de Kameruitspraak om dit aantal te bevriezen. Het verder praten over proce­ dures en uitgangspunten van de operatie, waar het CDA ook tijdens het debat weer op aandrong, is vol­ gens de WD-woordvoerder dus een gepasseerd sta­ tion. De VVD wil geen woorden meer, maar daden.

2

Trap van bovenaf schoon

Minister Dales (PvdA) beloofde nog vóór de zomer met afgeronde plannen te komen om het aantal ambtena­ ren met de beoogde 9000 af te slanken en de uitgaven met fl 6,6 miljoen te verminderen. Wanneer de secretarissen-generaal bij hun voorbereidende voor­ stellen niet tot voldoende resultaat kunnen komen, zul­ len onafhankelijke deskundigen worden ingeschakeld. Dat kon wel wat scherper, vond de W D - woordvoerder. Een topambtenaar die niet in staat is uit­ voering te geven aan een politiek besluit, is niet te handhaven. Zo wordt de trap echt van bovenaf schoongeveegd, en dat is tenslotte een van de doelstellingen van de afslanking van de overheid. Inlichtingen: Robin Linschoten, 070-3182895.

Melding vennootschappen

Op de kameragenda van deze week stond ook het wetsvoorstel over de melding van ter beurze genoteer­ de vennootschappen. Voorgesteld wordt een mel­ dingsplicht in te stellen bij een belang van tenminste 10 % in een vennootschap.

Verlaging ondergrens

De WD-fractie onderschrijft het wetsvoorstel in grote lij­ nen maar bepleit een verlaging van de benedengrens van 10 naar 5 %. Een deelname van 5 % is immers al een groot pakket. Het voordeel is dat vennootschap­ pen vroegtijdig inzicht krijgen in de verspreiding van aandelen over de verschillende grote aandeelhouders. Verschuivingen worden zo zichtbaar en een sluipende overval van een Nederlandse of buitenlandse aandeel­ houder kan eerder worden vastgesteld. De openbaar­ heid van grote belangen noopt bovendien minder tot het opwerpen van een overmaat aan juridische be­ schermingsconstructies, die in de richtlijnen van het Vennootschapsrecht onder vuur komen te liggen. Een amendement voor verlaging van de grens naar 5 % is inmiddels door VVD en PvdA ingediend.

Inlichtingen: Rudolf de Korte, 070-3182890.

De subsidiebijbel

Vorig jaar december werd het kabinetsverslag over de subsidies uitgebracht. Rudolf de Korte noemde deze week het inmiddels tot "subsidiebijbel” omgedoopte rapport een gedegen bijdrage tot een doelmatiger sub- sidiebeheer. Doorlichting van de 25 grootste subsidie­ regelingen heeft een afslanking van 3,1 miljard opgele­ verd. Onduidelijk is echter of het aangedragen mate­ riaal wel uitputtend benut is. Ook zijn de 700 kleinere regelingen nog steeds onontgonnen gebied. De W D is daarom van mening dat er nog 2 miljard gulden ex­ tra op de subsidies bezuinigd kan worden. De op­ brengst kan allereerst dienen om het financieringste­ kort naar 3,25 % te brengen, en vervolgens om de loon- en inkomstenbelasting te verlagen.

Bovendien bewerktstelligt de sanering van de kleinere regelingen een vermindering van de onevenwichtig hoge uitvoeringskosten en de grote aantallen ambte­ naren die met de uitvoering gemoeid zijn.

Recht in bew eging

Maandag 6 mei jl besprak de Kamer met de minister en staatssecretaris van justitie de nota’s "Recht in be­ weging” en "Strafrecht met beleid” . In die nota’s wor­ den de beleidsvoornemens van het departement en het openbaar ministerie voor de jaren negentig uiteen­ gezet. Benk Korthals merkte namens de VVD op dat de aangekondigde herbezinning op de justitiële taak en de beleidsintensiveringen allemaal prachtige voorne­ mens zijn, maar dat het uiteindelijk toch gaat om de be­ strijding van de criminaliteit.

Veiligheid op straat

De individuele burger moet zich gewoon weer veilig voelen op straat zodat hij kan gaan en staan waar hij zelf wil.

Terugdringen van criminaliteit is een primaire over­ heidstaak waar geen "herbezinning" voor nodig is. Het justitiële beleidsplan "Samenleving en criminali­ teit", de voorloper van "Recht in beweging", richtte zich daarom op herstel van het normbesef door vergro­ ting van de pakkans. In de periode tussen 1985 en 1990 is de gevangeniscapaciteit bijna verdubbeld en de capaciteit van politie, openbaar ministerie en rech­ telijke macht belangrijk vergroot.

Dit beleid heeft in korte tijd tot resultaat geleid. De jaar­ lijkse stijging van de criminaliteitcijfers is tot staan geko­ men. De VVD vindt daarom dat dit beleid moet worden voortgezet.

Inlichtingen: Benk Korthals, 070-3182902.

De Frankfurter Buchmesse

Jan Franssen heeft afgelopen dinsdag bij minister D’Ancona (PvdA) gevraagd om een duidelijke rege- ringsuitspraak over de deelname van Nederland als themaland op de Frankfurter Buchmesse. Deze groot­ ste boekenbeurs ter wereld geeft elk jaar één land de gelegenheid zich cultureel te presenteren. Nederland is in 1993 aan de beurt.

Berichten over een mogelijke afzegging omdat de overheid het benodigde geld niet bij elkaar zou kunnen krijgen, zijn bij velen in het verkeerde keelgat gescho­ ten. Hoewel er reeds twee jaar op ambtelijk niveau overleg is geweest, is er nog geen beslissing gevallen. De VVD ziet hierin het ontbreken van een heldere stu­ rende hand van de minister en neemt geen genoegen met haar toezegging tot oprichting van een stichting die zich met de organisatie zal bezighouden.

Daarom drong de VVD-woordvoerder in een motie aan op een toezegging van de Nederlandse deelname op de Buchmesse. Tevens vroeg hij de minister hiervoor voldoende geld vrij te maken, aangezien aan deelna­ me niet alleen culturele maar ook politieke en economi­ sche belangen verbonden zijn. Nadat de motie met meerderheid van stemmen werd aangenomen, beloof­ de de minister dat zij volgende week zal meedelen hoe zij deze van plan is uit te voeren.

Inlichtingen: Jan Franssen: 070-3182886.

WEEKBERICHT__________________

VVD EXPRESSE 19

AGENDA______________________ 3

Gastcollege

Dinsdag 21 mei geeft Nel Ginjaar-Maas om 9.30 een gastcollege op de Hoge School Midden-Nederland in Utrecht over onderwijs en minderheden.

Uitreiking AKO-prijs

Dinsdag 21 mei wordt om 17.00 uur door voorzitter Frits Bolkestein in Krasnapolsky in Amsterdam de win­ naar bekendgemaakt van de AKO-literatuurprijs.

Radio-uitzending

Dinsdagavond heeft de VVD weer een radio- uitzending. Aanvang 18.20 uur, radio 5.

Internationale conferentie

Woensdag 22 en donderdag 23 mei wordt in de Rid­ derzaal een internationale conferentie over "Parlemen- tary democracy and international security policy” geor­ ganiseerd. Frits Bolkestein zal een van de inleiders zijn. Na de inleidingen volgt een discussie waar o.a Sari van Heemskerck, Frans Weisglas en Frits Korthals Altes aan deelnemen.

Lelystad Airport

Vrijdag 24 mei zal Annemarie Jorritsma aanwezig zijn bij de in gebruikstelling van de baanverlichting op Lely­ stad Airport.

Europa en de Palestijnen

Op zaterdag 25 mei zal Erica Terpstra een inleiding houden voor de VVD-jongeren Den Haag over "Euro­ pa en de Palestijnse kwestie” .

Inlichtingen: Patricia Spanje: 020-6612310.

Buitengewoon hoogleraar

Dinsdag 28 mei zal Joris Voorhoeve aan de Rijksuni­ versiteit te Leiden zijn inaugurele rede uitspreken ter gelegenheid van de aanvaarding van het ambt van buitengewoon hoogleraar in de bestuurskunde.

r

I .:‘x-v Wilt u graag wekelijks op de hoogte blijven I - van de standpunten van de VVD-fractie in I de Tweede Kamer? Dan kunt u nu gebruik I maken van een speciale

kennismakings-aanbieding. Wanneer u de ingevulde bon opstuurt, krijgt u tot het zomerreces de VVDEXPRESSE voor de gereduceerde prijs van fl 30.

Bon opsturen naar: VVD-EXPRESSE VVD-fractie

Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus 20018, 2500 EA Den Haag Naam:

Adres:

Postcode:____________________ geeft zich op als abonnee op de VVD-Expresse

WEEKBERICHT

4

ER GAAN STEEDS MEER STEMMEN

OP VOOR HET LIBERALISME.

Functionele decentralisatie

Momenteel bestaan er in ons land meer dan 600 orga­ nen van functioneel bestuur. Hiertoe behoren uiteenlo­ pende organisaties zoals waterschappen, Kamers van Koophandel, de Ziekenfondsraad enz. Aan deze open­ bare lichamen heeft de overheid door functionele decen­ tralisatie een deel van haar taken overgedragen. De de­ centralisatie kan in een grondwettelijke vorm gegoten worden, zoals bij de waterschappen, en in een niet­ grondwettelijke, zoals bij zelfstandige bestuursorganen.

Bezwaren

Een gedecentraliseerd bestuursorgaan is echter niet on­ dergeschikt aan een minister. Er is geen direkte politie­ ke sturing en de ministeriële verantwoordelijkheid is be­ perkt. Aangezien zodoende ook geen parlementaire con­ trole kan worden uitgeoefend, spreekt de W D in dit verband van een fundamenteel democratisch tekort. Dit geldt ook voor het maatschappelijk middenveld, een net van particuliere al dan niet levensbeschouwelijke orga­ nisaties die bepaalde maatschappelijke functies ver­ vullen.

In het debat over de kabinetsnota noemde Jan Kees Wie- benga het gebrek aan democratische controle een van de bezwaren van functionele decentralisatie. Een ander bezwaar is dat het openbaar bestuur steeds meer ver­ kokert, waardoor het voeren van een integraal beleid be­ moeilijkt wordt. Bovendien wordt de positie van provin­ cies en gemeenten erdoor ondergraven.

Kleine doeltreffende overheid

De VVD is zoals bekend voor een kleine doeltreffende overheid. Functionele decentralisatie is hiervoor niet het belangrijkste instrument, omdat er zoveel bezwaren aan kleven. Aansluiting bij de grondwettelijk vastgelegde bestuursopbouw (gemeente-provincie-rijk) ligt volgens de VVD meer voor de hand. Uitgangspunten hierbij zijn het tegengaan van de verkokering en het behoud van de democratische beleidsafweging.

Maar de eerste vraag is of de overheidstaak geprivati­ seerd kan worden. Indien de taak bij de overheid dient te blijven is uitoefening zo dicht mogelijk bij de burger gewenst: de territoriale decentralisatie naar provincies en gemeenten. Als dat niet kan, betreft het een over­ heidstaak die in het algemeen uitgevoerd moet worden onder de volledige ministeriële verantwoordelijkheid. Pas aan het eind van dit traject is in bijzondere gevallen func­ tionele decentralisatie het aangewezen instrument. Bij de beslissing om een overheidstaak te decentraliseren, dient de minister van Binnenlandse Zaken een coördineren­ de rol te spelen en niet de vakminister zoals nu het ge­ val is. Ook moeten de toetsingscriteria die nu nog te vrij­ blijvend zijn, wettelijk worden vastgelegd.

Sanering

Tegelijkertijd bepleit de W D een sanering van het be­ staande oerwoud van zelfstandige bestuursorganen. Het is onbegrijpelijk dat het kabinet die 600 organisaties on­ gemoeid laat, terwijl blijkens recent onderzoek van de Rijksuniversiteit van Groningen slechts 50 % aan de toet­ singscriteria voldoet. Zo’n saneringsoperatie zou binnen twee of drie jaar te verwezenlijken zijn.

Maatschappelijk middenveld

Het feit dat de kabinetsnota het maatschappelijk midden­ veld buiten beschouwing laat, is een duidelijk gebrek. De helft van het probleem dreigt hierdoor buiten schot te blijven. Ten onrechte, want het middenveld heeft zich ontwikkeld tot een pseudo-overheid die zich echter niet democratisch laat controleren. En juist waar zo’n orga­ nisatie uit belastinggelden gesubsidiëerd wordt, is een volledige democratische controle nodig. Subsidiëring van het maatschappelijk middenveld zou volgens de VVD slechts mogelijk moeten zijn onder wettelijk vast­ gelegde voorwaarden. Daarom wil de WD-fractie dat het kabinet ook over de verhouding overheid- maatschappelijk middenveld duidelijk positie bepaalt. Er is nog te veel mist rond dit onderwerp, terwijl er vele mil­ jarden guldens bij betrokken zijn.

Het debat gaf het ongewone beeld te zien van een meer­ derheid van PvdA, W D en D66 die terughoudend stond tegenover functionele decentralisatie, met een CDA- fractie die vrijwel alleen stond. Volgende week volgt het antwoord van de regering.

Inlichtingen: Jan Kees Wiebenga, 070-3182904.

Kandidatuur voorzitterschap

In verband met het tussentijds aftreden van de voorzit­ ter van de W D, dr. L. Ginjaar, stelt het hoofdbestuur me­ vrouw mr E.J.J.E. van Leeuwen-Schut te Zoetermeer kan­ didaat voor de functie van partijvoorzitter.

Mevrouw van Leeuwen was onder meer voorzitter van de Emancipatieraad; lid van de Provinciale Staten van Zuid-Holland en lid van het curatorium van de Tel- dersstichting.

De W D-Expresse is een uitgave van de m rAnnelien

Kappeyne van de Coppello Stichting, onder redactie van Clemens Cornielje, hoofd afdeling Voorlichting van de Tweede Kamerfractie van de W D enAndrea Neder- lofen Dominique Peters, medewerkers afdeling Voor­ lichting. Een abonnement kost fl 60 en is aan te vragen b ij de W D-fractie, Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018, 2500 EA Den Haag, telefoon 070-3182879.