c c
CFDD [hJ ~ D cç1] ~ [f.j)
o.crat1
e politiek .,
1n beweging
Oud-redacteur A. W. Abspoel wijdt een beschouwing aan de ontwikkeling binnen twee politieke partijen. De "grote vernieuwer" D'66 heeft het dieptepunt van haar bestaan
bereikt; de VVD daarentegen vertoont een sterke groei.
Tournee Wiegel
Tijdens zijn toernee langll de kamercentrales spreekt Hans Wiegel, voorzitter van de VVD- fractie in de Tweede Kam('r, de komende wel•en in de volg nde plaatsen:
• S december te Weert voor de kamercentrales 's-Bertogenboooh en Limburg. Apollozaa.l, Beck- stfaat 18. Aanvang 20.30 uur.
• 17 december te Alphen a.an de Rijn ''oor de kamercentrale Lei- den.
=-a •
Radio-uitzending van de VVD: woensdag 28 novem- ber· van 18.20-18.30 uur, over de zenders Hilversum I (402 m).
Op zaterelag 24 november, een dag dus na het verschijnen van deze editie van ons blad, zullen tenminste twee po- litieke partijen in een buitengewoon congres bijeenkomen. De VVD verga- dert in Breda ter nadere bespreking van enkele hoofdpunten van het eerder, op onze laatste jaarvergadering, reeds glo- baal aanvaarde ,.Liberaal Manifest" en ter vaststelling van enige op dit mani- fest gebaseerde stellingen. Tevens zal een resolutie over de inkomenspolitiek worden behandeld. D'66 zal in Utrecht bijeenkomen om te beslissen over het voortbestaan en de naaste toekomst van deze partij.
Het verschil tussen beide gebeurtenis- sen is frappant en typerend voor de te- gengestelde situatie, waarin beide par- tijen verlteren. D'66 bevindt zich organi- satorisch, financieel en wat haar doel- stellingen en geloof in de eigen toe- komst betreft in een volslagen wanorde.
Vooral sedert de verkiezingsuitslag in Zaanstad, welke het échec bij de jongste Kamerverkiezing slechts kon bevesti- gen, is de verwarring compleet. Partij- kopstukken bestrijden elkaar openlijk (Imkamp, Ter louw, ten Brink); sommi-
• ge afdelingen willen zichzelf opheff!JD;
de Rotterdan1se raadsfractie van D'66 en die in de Rijnmondraad zien geen ratio meer om zich voor de komende raadsverkiezingen opnieuw kandidaat te stellen; de regio Drechtsteden (Dor- drecht en omgeving) heeft in een motie voorgesteld, de samenwerking met de PvdA en de PPR te verbreken; prof .. mr. J. Wessel, hoogleraar in het be- stuursrecht in Delft, heeft zich al eerder van D'66 afgescheiden en heeft een splinterpartijtje opgericht, dat zich nu ,.Liberaal Democratische Partij" noemt.
Bloedarmoede
Het is een dramatische ontwikkeling voor de partij van Van Mierlo en Gruij- ters, welke nu zeven jaar geleden met zoveel jeugdig enthousiasme werd opge- richt en aanvankelijk ook wel succes leek te hebben. Als politieke partij is D'66 echter door bloedarmoed·e en steri- liteit ten onder gegaan. Het zo hoog verheven "pragmatisme", dat als een hoogwaardig produkt in verhouding tot .,verouderde ideologieën" als liberalisme en socialisme werd geëtaleerd, bleek in werkelijkheid een bloedarm geval. Als bindmiddel en ter enthousiasmering van een wat grotere schare van leden en aanhangers bleek het te falen. En het- zelfde geldt voor de met een zeker fana- tisme verdedigde ,.nieuwe staatsrechte- lijke denkbeelden", die (men denke aan het in wezen nagestreefde presidentiële stelsel) ten dele wezensvreemd zijn aan onze volksaard.
Zo ligt de situatie voor de partij, die eens droomde gemakkelijk dertig Ka- merzetels te kunnen halen en thans met haar terugval van elf op zes zetels zelfs nauwelijks meer tot de middelgrote fracties kan worden gerekend. Ondanks alle verzeket•ingen van vroeger, o.a. van drs. Gruijters, dat D'66 zich zou ophef- fen wanneer zij onder een bepaald mini- mum aantal zetels zou dalen (zij is im- mers principieel tegen kleine partijen) wil het hoofdbestuur toch nog een uiter- ste poging doen om de partij te redden.
Het .,eigen gezicht" van D'66, wat dat dan ook moge zijn bij een zuiver .,prag- matische" partij welke doodsbang is voor het beleiden van ,.beginselen", is thans het plechtanker, waaraan -men zich tracht vast te klampen.
Het hoofdbestuur van D'66 zal onder- tussen de door enkele leidende figuren uit de partij ingediende resolutie(s) er
met meerderheid van stemmen wel doorkrijgen. Maar dat de pa~·tij met haar nieuwe aanloop de kiezers op enigszins grote schaal (opnieuw) zal aanspreken, lijkt uitei'St onwaarschijn- lijk.
Opgang
Lijdt D'66 dus aan de moeilijkheden en verdrietelijkheden van de naderende ondergang, dan wel van het vooruitzicht op een minimaal en slepend voortbe- staan. De zwarigheden, waar sommigen in de VVD op dit ogenblik mee kampen, zijn daarentegen de - heel wat gemak- kelijker te verwerken - aanpassings- moeilijkheden, verbonden aan een bijna overrompelende opgang en groei, vol- gend op de meer geleidelijke groei van de twintig jaren, daaraan voorafgaand.
Aan het wegnemen van die twijfels en zwarigheden zullen we wat moeten doen. En dat lijkt toch niet zo moeilijk voor wie immers niet gehinderd wordt door de onvermijdelijke geprikkeldheid van humeur om geleden verliezen, maar in de goede stemming verkeert van de succesvolle werker en propagandist, die constateert dat zijn ideeën bij een steeds breder en gevarieerder publiek aanslaan.
De vrees van sommigen is, dat de gro- te toeloop van o.a. rooms-katholieke en protestants-christelijke medeburgers, het principiële liberale karakter van de partij wel eens zou kunnen aantasten.
Naar mijn overtuiging, ten onrechte. Zij vergeten dan immers, dat onze grote voorman uit het verleden, Thorbecke,
oo~ overtuigd orthodox-protestants was en tegelijk grote triomfen vierde ook in Brabant en Limburg. Het was eens zelfs Maastricht, dat hem naar de Kamer af- vaardigde. En talloze katholieken noem- den zich trots ,.Papo-Thorbeckiaan". In zoverre zou men hetgeen zich thans voor onze ogen voltrekt, een herstel van het Thorbeckiaanse karakter van de li- berale partij kunnen noemen.
Vele poorten
Wat zich thans openbaart, is trouwens een altijd in liberale kring warm ge- koesterde gedachte geweest. Zo sprak een thans misschien wat vergeten, maar stellig grote liberale figuur uit het ver- leden, mr. H. C. Dresselhuys, in 1922 beeldend van het liberalisme als "een stad met vele poorten", waar orthodox- en vrijzinnig-protestanten, rooms-katho- lieken en onkerkelijke humanisten vrij
konden binnen treden en zich thuis voe- len, op grond van hun gelijk politiek inzicht.
Niet ten onrechte heet, hetgeen nu in de partij wordt besproken, dan ook een ,.liberaal" manifest, dat door mr. Geert- sema is getypeerd als ,.een uitstekende gespreks-leidraad voor al diegenen die zich op het liberalisme willen bezinnen".
Geen kans
In de aftakeling van D'66 en ook van DS'70 zit naar mijn overtuiging tevens de tendens, dat ons kiezersvolk, mede waarschijnlijk in de hand gewerkt door de afschaffing van de stemplicht (op- komstplicht), duidelijker is gaan inzien dat het stemmen op te kleine partijen geen zin heeft. Politieke invloed vraagt nu eenmaal machtsvorming (in demo- cratische zin) en daar zijn partijen van enige importantie voor nodig.
Daarom zal ook de gooi van pro!.
Wessel naar een nieuw partijtje (de z.g.
VERVOLG OP PAGINA 7
In dit blad brochure
VVD nu
In het hart van dit blad treft men een speciale uitgaaf van de VVD aan, een brochure, getiteld VVD NU. Daarin is o.a. opgeno- men de integrale telrst van de re- de, die de voorzitter van onze
Tweede-Kamerfractie, Hans Wie- gel, heeft uitgesproken tijdens de algemene politieke beschouwingen naar aanleiding van de Troonrede
~n de Miljoenennota. van het kabi- net-Den Uyl. Voorts de belang- rijkste passages uit zijn betoog in tweede termijn, na het antwoord van de regering.
Een uitvoerig artikel is gewijd aan de "regenbegroting'', die de VVD indiende. De brochure bevat verder artikelen over de regering en het geweld, over de vrijheid of de omgebakken mens, over rooms, rood en machtsspreiding. Men vindt er een geschreven pol'tret van Wiegel in~ enige informatie over het Liberaal Manifest, enkele ingezonden brieven en uiteenlo- pende zaken zoals citaten uit Vrij Nederland en uit andere bladen.
De partij verspreidt deze bro- chure, die een goed stuk docu- mentatie over de VVD vormt, op grote schaaL Het exempla.ar dat men in dit blad aantreft moet men zelf vouwen en aan de bo- venkant opensnijden.
veertiendaagse uitgave van de volkspartij voor vrijheid en democratie nummer 109713 november 1973
2 - vriidag 23 november 1973
In deze rubriek vindt men aankondigingen van spreek- beurten en VVD-vergade- ringen, bestuursmutaties en andere wetenswaardigheden uit afdelingen, kamer- en statencentrales. Kopij voor de volgende rubriek dient de redactie te bereiken uiterlijk vrijdag 30 november. Adres:
Redactie Vrijheid en Demo- cratie, Pieter de Hooghlaan 87, Hilversum.
JOVD-bijeenkomsten
DE JOVD NOORD organiseert 24 no- vember haar jaarlijkse districtsdag. Bij die gelegenheid spreken drie jonge Ka- merleden, A. L. ter Beek van de PvdA, drs. D. J. D. Dees van de VVD en drs.
A. Schouten van de ARP over actuele politie'k. Beurs A-Kerkhof, Groningen.
20.00 uur.
UTRECHT- 28 november: generaal M. W. J. Broekmeijer over "Het defen- siebeleid in het kabinet-Den Uyl" en 12 december: mr. W. J. Geertsema over
"Wat is liberalisme?". Hotel-Restaurant Pays-Bas, Janskerkhof te Utrecht. 20.00
uur (voor beide bijeenkomsten).
ZUIDLAREN - Vrijdagavond 23 no- vember: onderwijsdebat met onder meer mevrouw N. Smit-Kroes (Tweede Ka- merlid VVD). Restaurant "Sprookjes- hof". Aanvang 20.00 uur.
LEEUWARDEN - 30 november:
mevr. mr. E. Veder-Smit (Tweede Ka- merlid VVD) spreekt over volksgezond- heid en milieuhygiëne.
. vrijheid en - - democratie
• De redactie van Vrijheld en Democratie is ·gevestigd te Hil- verswn, Pieter de Hooghlaan 87.
Hoofdredacteur en voorzitter van de redactiecommissie Is de heer Ph. C. la Chapelle.
• De abonnementen-administratie wordt verzorgd door het alge- meen secretariaat van de VVD, Koninginnegracht 57 te Den Haag (telefoon 070 - 604808). Voor adreswijzigingen etc. wende men zich dus tot het algemeen secreta- riaat.
• De advertentie-exploitatle wordt verzorgd door de Nederlandse Dagblad Unie, Westblaak 180 (postbus 824) te Rotterdam, tele- foon 010 • 14 7211.
algemeen secretariaat
• Het algemeen secretariaat van de VVD Is gevestigd te Den Haag, Koninginnegracht 57, tele- foon 070 - 604808 (na 19 decem- ber: 070 - 614121). Postrekening:
67880 ten name van algemeen se- cretaris van de VVD te Den Haag.
VRIJHEID EN DEMOCRATtf
VVD van A tot Z
Al'W:STERDAM - Op een openbare le- denvergadering van de afdeling Amster- dam spreken op 26 november de Tweede Kamerleden H. J. L. Vonhoff, mr. H. E.
Koning en G. W. Keja over resp. "De algemene politieke toestand en het CRM -beleid", "Belastingvraagstukken en wat daarmee samenhangt" en "So- ciale vraagstukken en wat daarmee sa- menhangt".
APPINGEDAM - Op uitnodiging van de ondercentrale Fivelingo spreekt mevrouw mr. E. Veder-Smit, lid van de Tweede Kamer, op 17 december te Ap- pingedam, Ekenstein, 20.00 uur.
ASSEN - Op 13 december vindt in Bellevue te Assen de eindbehandeling plaats van de discussienota Drenthe an- no door de kamercentrale Drenthe. Aan- vang 19.30 uur.
BATHMEN - Deze nieuwe afdeling treedt 27 november voor het eerst in de openbaarheid met een spreekbeurt van · de heer H. J. L. Vonhoff, lid van de Tweede Kamer, in hotel Bode. Aanvang 20.00 uur.
BUSSUM - De afdeling vergadert op 26 november in .,De Gooische Boer" De belangrijkste agendapunten zijn: de vaststelling van het gemeenteprogram- ma 1974 en de opstelling van een voor- lopige groslijst van kandidaten voor de gemeenteraadsverkiezingen. Aanvang 20.00 uur.
DRIEBRUGGEN - Op 5 november · werd de afdeling Driebruggen opgericht.
Het Tweede Kamerlid mevrouw drs. N.
Smit-Kroes hield een inleiding over: "De VVD - Nu". De afdeling begint met 41 leden. Het voorlopig bestuur is als volgt samengesteld: A. J. A. v. d. Burg (voorz.), J. Stekelenburg, Prins Willem Alexanderstraat 41, Waarder, tel.: 03487 - 616 (secr.) elf L. C. de Ru (pen- ningm.).
FRANEKER - Op 3 december spreekt G. W. Keja, lid van de tweede kamer, voor de statencentrale Franeker.
De Koornbeurs, Franeker, 20.00 uur.
GROOTEBROEK-BOVENKARSPEL - Op 7 december spreekt G. W.
Keja, lid van de Tweede Kamer, op .de oprichtingsvergadering van de afdeling Grootebroek-Bovenkarspel. Het Dorps- huis, Zesstedenweg, Grootebroek.
HENGELO - Op het "Broodje VVD"
van de afdeling Hengelo spreekt me~
vrouw drs. N. J. Ginjaar-Maas, lid van de Tweede Kamer, op 10 december. Co- sa.
's-HER'TOGENBOSCH - De afdeling belegt op 18 december een ledenverga- dering in hotel Centraal, Markt 51-57.
Aanvang 20.15 uur.
HETEREN _:Ir. H. W. F. C. Donker- sloot, lid van de Provinciale Staten Gel- derland voor de VVD, is als gastspreker uitgenodigd op de eerste openbare bij- eenkomst van deze nieuwe afdeling. De- ze bijeenkomst wordt gehouden op 26 november in .,Het Wapen van Heteren".
Aanvang 20.00 uur.
HOOGE EN LAGEZWALUWE Op donderdag 29 november wordt hier een nieuwe afdeling opgericht in ge- bouw "Ons Belang" te Lage Zwaluwe.
Spreker is drs. D. J. D. Dees, lid van de Tweede Kamer. Aanvang 20.00 uur.
LIMBURG - Tijdens de ledenverga- dering van de Kamercentrale Limburg van 26 oktober in de Oranjerie te Roer- mond is het proviciaal bestuur als volgt samengesteld: W. J. A. Van den Berg (voorz.), J. Comée (vice-voorz.), mevr. M. Hampel Betz, Prins Claus- straat 12, Stramproy, tel.: 04956 - 1225
(eerste secr.), mevr. F. E. Riemslag Vroom (tweede secr.), A. A. Robijns (penningm.), J. H. J. Willems, drs. L.
Brans, J. R. S. Bongaerts, J. I. C. Van Haren, mr. J. C. C. de Pree, dr. F.
Schepman, mr. G. M.H. Thijssen, J. H.
C. W. J. M. Verhagen.
De ledenvergadering van de Kamer- centrale waar de vaststelling van de kandidatenlijsten voor de verkiezing van de leden van de Pronvinciale Staten zal plaatsvinden, wordt gehouden op 23 november in de Oranjerie te Roermond, 20 uur.
KERKRADE Op 14 december spreekt H. J. L. Vonhoff, lid van de Tweede Kamer voor de afdeling· Kerk-
rade. Café-restaurant 't Wieltje, Aker- straat 36, 20.30 uur.
LEEUWARDEN - Op 10 december spreekt A. Ploeg, lid van de Tweede Kamer, voor de afdeling Leeuwarden.
20.00 uur, OranjehoteL
LICHTENVOORDE- Op 22 oktober is de afdeling Lichtenvoorde opgericht.
Er zijn 90 leden genoteerd. Het voorlo- pig bestuur wordt gevormd door: H.
Brenninkmeyer (voorz.), mevr. M. W.
Hoste-Vromen, Heusinkveldstraat 2, Lichtenvoorde, tel.: 05443 - 2264 (secr.), L. J. A. Willeros (penningm.), de heer en mevrouw W. J. Nijhof-Piel en J. A.
Domhof (leden).
MEPPEL-STEENWIJK - De liberale kring Meppel-Steenwijk e.o. organiseert op 15 december een propaganda-feest- avond in Havelte. Spreker is de voorzit- ter van het Europees parlement, mr. dr.
C. Berkhouwer. Hotel Buter, 20.00 uur.
uur.
NIJKERK - Op 12 oktober werd de afdeling Nijkerk opgericht, met een 40-tal leden. Het voorlopig bestuur wordt gevormd door de heer A. van Wamelen (voorz.), de heer C. M. Jan- sen, Beethovenlaan 47, Nijkerk, tel.:
03494 - 3671 (secr.) en de heer M. W.
Akkerman ( penningm.).
NOORD-KENNEMERLAND - Het
dagelijks bestuur van de ondercentrale Noord-Kennemerland (afdelingen Alk- maar, Heiloo, Bez·gen, Castricum, Uit- geest, de Egmonden, St. Pancras en Heerhugowaard) is als volgt samenge- steld: drs. J. Roelofs (Heiloo, voorz.), J.
de Veen (Heerhugowaard, waarn. secr.) en W. Schoehuys (Alkmaar, pen- ningm.).
PIJNACKER Op 26 november spreekt drs. G. M. V. van Aardenne, lid van de Tweede, Kamer voor de afdeling Pijnacker. 20.15 uur, Van Ouds het Raadhuis, Oostlaan 15.
RENKUM - De afdeling belegt 26 november een algemene ledenvergade- ring in hotel Klein Zwitserland, aan- vang 20.00 uur.
ROSMALEN - De afdeling belegt 10 december (en niet 19 dec., zoals abusie- velijk is geconvoceerd) een ledenverga- dering in café .,De Drie Linden". Onder meer zal op deze vergadering een defi- nitief afdelingsbestuur worden gekozen.
Het voorloplige secretariaat is door drs.
J. Sprij overgenomen van M. Bergkamp.
Het adres is: Vincent van Goghlaan 23, Rosmalen (wijk Hintham- Zuid).
ROTTERDAM -- Op 26 november houdt de districtscentrale Rijnmond haar jaarvergadering in het Rijnhotel te Rotterdam. Een beschouwing over de politieke toestand in Rijnmond wordt gegeven door de gecommiteerde drs. L.
van Leeuwen. Aanvang 20.00 uur.
UITHOORN - .,Een dak boven je hoofd" is de titel van de spreekbeurt die het kamerlid L. M. de Beer op 17 de-
cernher houdt voor de afdeling Uithoorn.
Clubhuis Uithoornse Tennisclub, Colijn·
laan.
UTRECHT - Het bestuur der kamer- centrale Utrecht is sedert oktober als volgt samengesteld: mr. G. A. W. C.
baron van Hemert tot Dingshof (Maarn, voorz.), mr. J. Schuttevaer (P. de Hooghstr. 30, Utrecht, secr.), mevr. H.
H. Olthof-Kuiper (Baarn, penningm.), jhr. ir. A. J. H. de Beaufor·t (Wouden- berg, ondervoorz.), ing. J. J. Ebbers, mevr. ir. A. M. Hartman-Köhler, mr. J.
E. J. Hemmes, drs. W. K. Hoekzema, ing. H.E. A. Ostendorf, drs. A. J. Pluy- mert, dr. ir. S. A. Schouten.
UDEN - Het bestuur van de afdeling is als volgt samengesteld: voorz.: G. van deP Vlies, secr., A. J. Krekelaan (Cim- baallaan 24), penningm. P. van der Jagt, en leden mevrouw P Fennema-van der Laan, en J. F. Blom.
WEERT - Voorafgaande aan de spreekbeurt van fractievoorzitter Hans Wiegel (3 dec., 20.30 uur, Apollozaal, Beekstraat 13) belegt de afdeling van 17.00 tot 19.00 uur een informele bijeen- komst in hotel .,De Rogsteker", Lang- straat 15. Leden van centrale- en afde- lingsbestuur, staten- en gemeenteraads- leden krijgen de gelegenheid met de heer Wiegel van gedachten te wisselen.
De bijeenkomst wordt besloten met een persconferentie rond 19.30 uur.
WEST-ZEEUWSCD-VLAANDEREN - Op 3 december spreekt L. M. de Beer voor de afdeling West Zeeuwseh-VIaan- deren over politieke beginselen van de VVD. 20.00 uur, hotel 't HoekjP, Nieuwstraat 1, Sluis.
WINSCHOTEN - Op de 12 novem- ber gehouden vergadering is het bestuur van de afdeling als volgt samengesteld:
voorz. H. H. Graven, secr. mej. S. A.
Roosenburg, penningm. J. A. van der Sluis, 2e secr. G. R. W. Sprenger, leden mevrouw C. Steynis-de Boer, D. T. Bar- lagen en B. Verlaan. Het adres van het secretariaat is nu: Wilhelminasingel 73, Winschoten (tel. 05790 - 5142).
ZOELEN - Op 9 oktober is opgericht de afdeling Zoelen. De gemeente Zoelen omvat de plaatsen Kerk-Avezaath, Ka- pel-Avezaath, Wadeooijen en Zoelen.
Het bestuur is als volgt samengesteld:
W. Zwart (voorzitter), mevrouw J.
Bults-Boekhold (Tielseweg 28, Kerk- Avezaath, secr.), G. G. van Rijs- wijk (penningm.) en mevr. G. H. Van Ballegooien-van Ommeren, J. Ch. Aris- se, M. W. Ch. Udo en J. Witte (leden).
ZOETERWOUDE - Op 26 november spreekt mr. F. Portheine, lid van de Tweede··Kamer, op de oprichtingsverga- dering van de afdeling Zoeterwoude.
20.00 uur, Ons Huis, Kosterpad 3.
ZWOLLE - Op 3 december spreekt mevrouw drs. N. Smit-Kroes, lid van de Tweede kamer op een informele bijeen- komst van de afdeling Zwolle. Suisse, ingang Blijmarkt, 17.45 uur.
POLITIEKE VERNIEUWING IN NEDERLAND
het nieuwe THEMA-nummer van het maandblad Wending, met bijdragen van o.a.
PROF. DR. A. HOOGERWERF:
Onvrede over macht en 'beleid;
JOS VAN DIJK:
Is de Nederlander politiek apathisch?;
PROF. DR. J. VAN DEN DOEL:
Politieke vernieuwing;
DR. J. VAN PUTTEN
De meeste politieke partijen zijn van zichzelf vervreemd;
DRS. J,. P.J. DE BRUYN EN DRS. J. W. FOPPEN:
Politieke deconfessionalisering;
Christen-democratische partijen in de ban van kerkleden;
PROF. DR. D. H. M. MEUWISSEN:
Staatkundige hervorming?;
DR. A. PEPER:
Vakbeweging en politieke vernieuwing;
DRS. D. BOONSTRA:
Generatieverschil en politieke verandering;
DRS. L. HOGEBRINK:
Over kerkelijk vredeswerk en politiek.
Losse nummers verkrijgbaar bij de boekhandel èn bij de uitgever: f 3,50 (plus verzendkosten).
B 0 E K E N C E N T R U M B.V.
Antwoordnummer 1776 - 's-GRAVENHAGE
(enveloppe zonder postzegel verzenden).
VRIJHEID EN DEMOCRATIE
Regering gokt met budget
Het kabinet heeft zijn groots'e plannen in duigen zien val- len. Er resteert een begro- tingsgat, dat met de dag toe- neemt. Een principieel ander beleid is noodzakelijk. O.a.
tot deze conclusies komt ons kamerlid drs. G. M. V. van Aardenne in dit artikel van zijn hand over de bègrotings- behandeling sociale zaken.
Mini;;ter Boer;;ma moest dat wa;;
duidelijk - - in zijn antwoord bij de be- grotingsbehandeling van sociale Zaken de mening van het kabinet geven over de loonpolitiek voor 1974. De onderhan- delingen over een centraal akkoord wa- ren zojuist mislukt, omdat de vo•:gens de minister zo constructieve ! )vakbewe- ging praktisch niets wilde (of kon, ge- zien haar achterban) toegeven. Maar de door de onzekerheden van de oliecrisis gevormde - nog schemerige ---- achter- grond bepaalt inmiddels het kader voor een loonbeleid.
De minister was somber. Dat is geen wonder, want de situatie lijkt ongun- stig. De energiecrisis --- die bij blijvende produkUebeperking van aardolie een structureel karakter .rou kunnen krijgen - gaat gepaard met een aanmerkelijke prijsstijging, ook van diverse andere grondstoffen op de wereldmarkt. De economisc'he positie van Nederland zal hierdoor zeker een terugslag krijgen, en dat zal o.a. kunnen leiden tot verdere stijging van de werkloosheid.
De zorg voor de werkgelegenheid was terecht toch al een hoogtepunt van het
debat geweest. Het kabinet-Den Uyl heeft f 1150 miljoen uitgetrokken voor werkgelegenheidSilllaatregelen op de be- groting-1974, maar het effect van deze - vooral werkverschaffinga-politiek is ta- melijk gering. Een structurele aanpak ontbreekt; ik had daar al bij de algeme- ne financiële beschouwingen op gewezen.
Eerder dan iemand had kunnen den- ken blijkt de gok van het kabinet mi- slukt te zijn. Inflatoire uitgaven ten be- hoeve van de werkgelegenheid, een ver- hoging van de overheidsuitgaven, daar- bij ter bestrijding van de inflatie een revaluatie, een voorschot op de begro- tingsruimte voor als de infLatiebestrij- ding zou slagen en dat alles in het ka- der van de nivellering... Het kabinet heeft 21ijn grootse plannen in · duigen zien vallen. Er resteert een begrotings- gat van Duisenberg, waarvan de om- vang met de dag toeneemt. En ook al moet worden erkend, dat de energiecri- sis niet bij het opstellen van de miljoe- nennota WIIB te voorzien, wêl had men kunnen bedenken dat een zo veelzijdige gok een reer groot risico inhield, als er ergens eens iets mis zou gaan.
De uitkomst van de besprekingen over het Centraal Akkoord was minder opgewekt dan de gezichten op deze foto doen vermoeden. Een deel van het kabinet zit hier tegenover de vakbondvertegenwoordigers. Vertegenwoordigers van werk- gevers en werknemers waren het eens geworden over een Centraal Akkoord. De vreugde was van korte duur: Enkele da- · gen later moesten de werkgeversvertegenwoordigers laten weten dat zij hun achterban niet mee hadden kunnen krijgen.
Het Centraal Akkoord, de overeenkomst die ons loonbeleid voor de toekomst zou moeten bepalen, hangt weer in de lucht.
De noodwet in de pers
De meeste dagbladen hebben vorige week veel begrip opgebracht voor de aankondiging van noodmaatregelen op het gebied van de lonen door minister Boersma. De olieboycot en het uitblijven van een Centraal Akkoord leek een aan- tal kranten voldoende redenen om zich op moeilijke omstandigheden voor te be- reiden. De NRC was echter van oordeel dat niet het mislukken van het centraal akkoord maar wel de olieboycot en .,de scherpe stijging van de invoerprijzen die het gunstige effect van de revaluatie op onze ruilvoet goeddeels ongedaan dreigt te maken", de regering noodza- ken tot een .,crisismanagement". Het ontbreken van het akkoord is niet zo zeer aanleiding als een hinderpaal voor het nemen van geëigende maatregelen, omdat .,de regering een van de essentië- le gegevens voor haar beleidsbepaling mist". Bovendien meent de krant dat een noodwet niet het geschiktste middel is om vorm te geven aan een inkomens- beleid . .,Alleen de uitzonderlijke omstan- digheden rechtvaardigen dit stuk gele- genheidswetgeving, dat als onderdeel moet worden gezien van een veel om- vattender pakket crisismaatregelen. De regering pakt de zaak verstandig aan door niet onmiddellijk in te grijpen ... Op dit ogenblik bestaat alleen enige zeker- heid over het feit dat er opnieuw weinig of niets terecht zal komen van het te- rugdringen van de inflatie. Zelfs een verscherpt loon- en prijsbeleid zàl de ge- volgen voor ons land van een wereld- inflatie niet kunnen afwenden. Het kabi- net dat volgend jaar waarschijnlijk voor de noodzaak komt te staan haar gehele budgetbeleid aan te passen aan nieuwe feiten, kan zich optrekken aan het feit dat de sociale partners het bij hun over- leg in de Stichting van de Arbeid over één ding wel eens waren: de bereidheid om de gevolgen van de oliecrisis onder ogen te zien", aldus de NRC.
Achterhaald
Trouw meent dat het nauwelijks voor discussie vatbaar is dat de regering de mogelijkheid dient te krijgeri om via een noodwet de inkomensontwikkeling in 1974 te beheersen. Het aanvankelijk' tot stand gekomen Centraal Akkoord zou volgens het blad wel eens door de feiten achterhaald kunnen zijn. .,Met andere woorden: de mogelijkheden tot inkomensverbetering zouden- volgend jaar wel eens beperkter kunnen zijn dan nog maar kortgeleden werd veronder- steld. In dat - onverhoopte - geval wensen wij het kabinet de moed toe om daar met doortastendheid de consequen- tie uit te t~ekken, en dat natuurlijk niet alleen ten nadele van de inkomensgroe- pen die onder de cao vallen".
De Volkskrant wijst in dit verband op de mededeling van minister Boersma .,dat hij bij een ingreep in de inkomens.
ook de niet-cao-inkomens zal binden".
De krant trekt echter in twijfel of de minister daar een redelijk waterdicht systeem voor kan ontwerpen. Behalve op het gebied van de lonen maakt de vermindering van de olieaanvoer vol- gens het blad ook andere maatregelen noodzakelijk: distributie van de schaar- se brandstoffen en maatregelen om te voorkomen dat de situatie wat al te ge- makkelijk wordt aangegrepen om men- sen te ontslaan. .,Indien het tot beper- king van de economische activiteit komt zal ontslag voorkomen moeten worden en dient het opvangen van de financiële schade voorop te staan... Als het in de nabije toekomst onvermijdelijk mocht blijken - en die kans bestaat - zal de regering de aangekondigde voorzienin- gen moeten invullen. Dan zal haar uit- gangspunt, een rechtvaardiger samenle- ving, aan een harde praktijk worden getoetst".
De Tijd: ,.Als er ooit tijd voor mati-
vrijdag 23 november 1973 - 3
Nivellering
Intussen klaprot het kabinet - 11.10 bleek uit de woorden van minioS'ter Boers- ma - zich nog steeds vast aan zijn nivelleringsprogr.am. Toen de minister aankondigde dat hij waarschijnlijk een machtigingswet zou indienen waarmee hij arbeidsvoorwaarden zou kunnen op- leggen, liet hij doorschemeren dat deze dan wel ongeveer die van het verworpen centraal akkoord zouden zijn - waar- mee de vakbeweging dan door het kabi- net beloond zou worden voor haar .,contructiviteit"! Nu is het duidelijk dat zo'n machtigingswet, waarroe ook de in- komens van niet-cao-werknemers en van beoefenaars van vrije beroepen oou- den moeten worden beheerst, alleen in een tijd van crisis tot stand kan komen.
Desalniettemin bleef de minister lang de vraag - o.a. van de KVP en van mij -
ontwij~en of hij de nieuwe, ongunstige cijfers over oil!Ze economie, die het Plan- bureau nu aan het uitrekenen is , t.z.t.
mee de grondslag zal laten zijn van zijn ingrijpen. Nu al blijkt dat het ontwerp- akkoord zou leiden tot een hogere loon- ko&tenstijging dan die van 10%, die het kabinet als baBis van zijn beleid zegt te beschouwen. Om in dat ~ader de mach- tingawet te gebruiken om de niv·elle- ringseisen van de vakbeweging alsnog door te voeren, heb ik misbruik van een noodsituatie genoemd.
Ander beleid
Er dient een principieel ander beleid aan de orde te komen. Wij moeten erop rekenen dat er in 1974 in het geheel geen ruimte zal zijn voor welvaartsstij- ging. Als er offers gevraagd moeten worden, dan zal de regering dat in de eerste plaats doen van de economisch ste•rkeren. Dat is juist, maar dan zal zij zelf ook haar beleid moeten wijzigen en op moeten houden haar hersenschimmi- ge en betweterige idealen op nationaal ên internationaal terrein na te jagen, die ong al zoveel kwaad hebben ge- daan. Als de stokpaarden op stal zijn, zal er genoeg werk zijn om onze economi- sche positie en de werkgelegenheid voor
ons allen te behouden.
Helaas wijst alles erop dat het kabi- net-Den Uyl deze beleidscansequentie niet zal trekken. Dan zal worden beves- tigd dat het niet tegen de situatie is opgewassen en dat het er goed aan zal doen het bewind aan anderen over te dragen.
ging en voor openbaar gemeen overleg was, is het nu. De regering kan deze kwestie niet samen met de sociale orga- nisaties in het overleg en zeker niet met de organisaties van vrije beroepen die buiten het overleg staan in het geheim gaan zitten behappen." Om deze reden bepleit het blad uitstel van de cao-on- derhandelingen tot de machtigingswet er is ... Eerst moeten de gevarenkansen geïnventariseerd worden. Alles wat voor die tijd gebèurt kan leiden tot de paniek waarvan iedereen zegt dat die moet worden vermeden".
Niet ver genoeg
Het Parool vraagt zich af of de rege- ring -niet verder had moeten gaan dan het aankondigen van een plan. .,Het is juist dat de gevolgen van de crisis in het Midden-Oosten op het ogenblik nog niet in hun volle omvang kunnen wor- den overzien. Het had echter de voor- keur verdiend uit te gaan van de op dat punt meest ongunstige veronderstellin- gen en daarnaar nu reeds, zowel op het gebied van de olievoorziening als op dat van de inkomens en prijzen, te hande- len. Was dat dan later meegevallen, dan waren thans genomen maatregelen ge- makkelijk terug te draaien geweest".
De Telegraaf meent dat de regering stellig het recht en de plicht heeft te trachten zich het beslissingsrecht toe te eigenen, maar het blad vraagt zich af welke beslissingen de regering en met name ,.vakbondsminister" Boersma zal nemen. ,.Een zich van zijn verantwoor- delijkheid tegenover het gehele Neder- landse volk bewust zijnde minister had kunnen zeggen, dat weliswaar uitvoerig is onderhandeld over de verdeling van de koek in 1974, maar dat het voor hem zeer de vraag is of er nog een koek valt te verdelen. En dat hij om die reden de beslissing nog gedurende enige tijd wil aanhouden."
4 - vrijdag 23 november 1973 VRIJHEID EN DEMOCRATIE
Amsterdams college schiet tekort
door H. J. Vaders medewerker van de WO-fractie in de Amsterdamse gemeenteraad
Raad van Ameland wil boren
"De VVD-fractie ziet het huidige Col- lege van Burgemeester en Wethouders van Amsterdam volgend jaar met vreugde verdwijnen", aldus de heer H.
H. Jacobse, fractie-voorzitter van de hoofdstedelijke VVD-gemeenteraads- fractie, in het kader van zijn Algemene Beschouwingen van de Begroting 1974.
(14 nov.) (Gemeenteraad van Amster- dam: 45 leden, onder Wlie 6 VVD. Colle- ge van B. en W. samengesteld uit PvdA, CPN en Confessionelen.)
Als toetsste·en voor de kwaliteit van het dagelijks bestuur noemde de heer
·Jacobse vooral de woningbouw en wo- ningdistributie ("Amsterdam draaft als een blind paard nog steeds door op weg naar hoogbouw, niet rekening houdend met de wensen van de burgerij"), de stadsvernieuwing .("geen concrete vi-
sie"), de verhouding tussen bevolking en bestuur ("er bestaat geen vertrou- wensrelatie meer tussen bevolking en bestuur"), de werkgelegenheid, de fi- nanciële positie van de stad en niet in de laatste plaats de veiligheid in Am- sterdam.
Dieptepunt
Over het werkgelegeheidsbeleid van het College kon de heer Jacobse kort zijn. "Een onrustbarende zaak, een ab- soluut dieptepunt". Amsterdams dage- lijks bestuur heeft in enkele jaren tijd honderden miljoenen gestoken in de ont-
wikkeling van het westelijk havenge- bied. Echter, van enige acquisitie, van een duidelijke visie hoe de opgespoten terreinen te vullen met voor Amsterdam zo belangrijke industrie is geen sprake.
Daarentegen gaat de uittocht van be- drijven uit de stad onverminderd voort.
Jacobse: "De werkloosheid in de Am- sterdamse regio is ernstiger dan in er- kende "noodgebieden" zoals het noor- den van het land en Limburg".
Niet uitgekomen
Na jaren wachten op een ideaal kabi- net waren de verwachtingen hoog ge- spannen bij het nieuwe, moeizaam tot stand .gekomen kabinet-Den Uyl. Nu im- mers zou de trieste financiële positie der stad Amsterdam wel verbetèren, vooraJ ook omdat Wim Polak, ex-wethouder van Amsterdam, staatssecretaris van Binnenlandse Zaken (belast met Ge- meentelijke Aangelegenheden) werd.
Gaat het nu· met een rode regering en Polak als staatssecretaris beter? De heer Jacobse: "Ik mag constateren, dat het College in de afgel()pen periwe er niet in is geslaagd een aanvaardbare oplossing van de nijpende tekorten (me- tro geldverslinder no. 1 onder andere!) te bewerkstellingen, noch onder de vori-
ge, noch onder de huidige regering".
Politie
"De Amsterdammers en de Amster-
~
dammers niet alleen, zijn verontrust, zijn bang" merkte de heer Jacobse op.
Amsterdam is in enkele jaren de onvei- ligste stad van Europa geworden en heetlt zich ontwikkeld tot distributiecen- trum van heroïne, een aangelegenheid van de zware onderwereld. Jacobse pleitte dan ook voor een systematische bestrijding van c.q. controle op activitei- ten die de onderwereld naar Amsterdam lokken, Daarnaast is het hoofdstedelijke politie-apparaat dringend aan belangrij- ke versterking toe. "Geconstateerd mag worden, dat het beleid in de afgelopen jaren, om het voorzichtig uit te druk-
ken, weinig vruchtbaar is geweest".
Betere kwaliteit
Samenvattend kon de heer J acobse weinig lichtpunten zien na vier jaar be- leid van het zittende College. Jacobae
over de aanstaande gemeenteraadsver- kiezingen: "De VVD is van mening dat in de komende jaren Amsterdam een sterk College moet hebben. Persoonlijke bekwaamheid . van kandidaatwelthou- ders zowel als een politieke samenstel- ling met een redelijke meerderheid zul- len zwaar moeten wegen. De VVD zal
noch de verantwoordelijkheid noch de oppositi-e schuwen. Het komende dage- lijks bestuur dient naar onze mening van ·een betere kwaliteit te zijn dan het
huidige".
Friesch Grot1ingsche Hypotheekbank N.V.
pandbrieven
een veilige belegging met zeer hoog rendement
De raad van Ameland is veertien da- gen geleden akkoord gegaan met borin- gen naar aardgas op zijn grondgebied.
Het besluit viel met vier tegen drie stemmen. De doorslag gaf bij de stem- ming het nieuwe KVP-raadslid J. Kie- vit, die voór de boring stemde. Zijn voorganger, met voorkeurstemmen in de raad gekozen, had zich altijd tégen de boringen gekeerd. Het aangenomen raadsbesluit heeft betrekking op een wij:!!iging in de bestemmingsplannen, waarin ~asboringen onder bepaalde voorwaarden zin toegestaan. De Neder:
landse Aardoliemaatschappij moet ove- rigens nog wachten alvorens zij kan be- ginnen met boren. Het raadsbesluit moet eerst nog worden voorgelegd aan burgers en aktiegroepen. Zij moeten de gelegenheid krijgen bezwaarschriften in te dienen. Ook Gedeputeerde Staten van Friesland moeten het raadsbes:uit nog goedkeuren. Een van de drie tegenstem- mende raadsleden, mevrouw H. Straat- sma-Willemsen (PvdA), vond dat het gemeentebestuur in deze zaak "is afge- gaan als een gieter". Een ander mads- lid, de heer Gramsbergen nam het woord chantage in de mond en hij doel- de daarmee op de houding van de Ne- derlandse Gasunie die de levering van aardgas aan Ameland alléén maar ex- ploitabel kan maken, als met de daar- voor aan te leggen pijpleiding ook gas kan worden afgevoerd dat op Ameland wordt gewonnen. Maar er zijn raadsleden die daarin geen vertrouwen hebben. Drs.
J. P. van den Berg, directeur van de Gasunie in Groningen, heeft echter ver-
~ekerd dat Ameland met voorrang van aardgas wordt voorl!lien, rodra de ver- gunningen er zijn. Daarmee kan nog wel zo'n vijf tot zeven jaar gemoeid zijn. Er wordt namelijk een stroom pro- testen verwacht. Bij de protesterenden zal zich zeker ook een deel van de Ame- landse VVD aansluiten. De VVD is (nog) niet in de Amelandse raad verte- genwoordigd. Ameland's VVD-voorzitter
J. Klaassen '~egt: "Persoonlijk ben ik tegen boren op ons eiland. We hebben juist zeer onlangs de meningen in onze afdeling over deze kwestie gepeild. En daaruit is gebleken dat 60 tot 70 pro- cent . er op tegen is. Helaas hebben we niets in de raad te zeggen. Voorlopig willen we pleiten voor het behoud van ons natuurgebied, dat opnieuw aan een grote aanslag komt bloot te staan in zo'n geval. Kijk, als dat gas op een bepaald moment nodig zou zijn - over zo'n tien jaar als de andere spaarpotjes
beginnen op te raken - dan zouden we misschien om het natuurgebied heen Amelands gas kunnen weghalen. Overi- gens blijf ik het een rare zaak vinden dat zo'n piepkleine raad met één stem meerderheid kan beslissen over een zaak die ik van enorm gewicht vind".
We zullen onder de bevolking in elk geval een actie ontketenen om B en W onder de bezwaarschriften te bede-lven", aldus de heer Klaassen.
Fa. P. Visser & Zonen
Voor aanleg van:
Centrale verwarming Oliestookinstallaties Aardgasinstallaties Warmwatervoorziening
Sinds 1903
DORPSSTRAAT 167 -TEL. 01802-1206·1395 -ZEVENHUIZEN (Z.-H.)
