Vraag nr. 35
van 25 november 1997
van mevrouw MARIJKE DILLEN
Geneesmiddelenconsumptie – Sensibilisering De Christelijke Mutualiteiten (CM) hebben een campagne gelanceerd onder de titel "Gezondheid uit een doosje ?", met het opzet de bevolking te sensibiliseren om niet onmiddellijk bij iedere klacht te grijpen naar een geneesmiddel uit een d o o s j e, maar meer aandacht te hebben voor alter-natieven.
De Christelijke Mutualiteiten wijzen onder andere de overheid met de vinger voor de kwaal van het verkeerde en overmatige geneesmiddelenverbruik, dat in ons land hoger ligt dan in de andere We s t -Europese landen.
1. Kan de minister bevestigen dat er in ons land inderdaad een hoger gebruik wordt genoteerd van geneesmiddelen dan in ons omringende lan-den ?
2. Welke initiatieven heeft de minister opgezet om de bevolking te sensibiliseren minder gebruik te maken van geneesmiddelen ? En om de patiënt te overtuigen om, als er toch geneesmiddelen noodzakelijk zijn, de goedkoopste en meest effi-ciënte middelen te nemen ?
3. Zijn er initiatieven genomen naar de geneeshe-ren toe, die hier eigenlijk een zeer grote verant-woordelijkheid dragen ?
Zo ja, welke ?
Antwoord
1. Dat er een hoger geneesmiddelengebruik is in België in vergelijking met andere landen, k a n niet algemeen worden gesteld, maar dient te worden genuanceerd.
Verkoopcijfers
Op basis van de verkoopcijfers kan wel een trend worden vastgesteld, namelijk dat bepaal-de soorten geneesmidbepaal-delen in België meer wor-den gebruikt dan in Fr a n k r i j k , Duitsland en Nederland. Dit geldt met name voor antibiotica, geneesmiddelen voor het zenuwstelsel en geneesmiddelen voor de ademhaling. Vo o r andere geneesmiddelen, onder andere cardio-vasculaire middelen en maagdarmmiddelen,
scoort België lager in vergelijking met de voor-noemde landen.
Bevolkingsonderzoek
De enquête van de We r e l d g e z o n d h e i d s o r g a n i-satie (WGO) waarbij het geneesmiddelenge-bruik van jongeren tussen 11 en 15 jaar wordt vergeleken tussen 25 regio's of landen (waaron-der Vlaan(waaron-deren en Wallonië) voor het jaar 1994, geeft voor Vlaanderen volgende conclusies : geneesmiddelen tegen hoest of verkoudheid en die tegen hoofdpijn scoren iets hoger dan het g e m i d d e l d e, geneesmiddelen tegen slaapstoor-nissen scoren gemiddeld en die tegen maagpijn scoren onder het gemiddelde (HBSC : H e a l t h Behaviour Study of School Aged Children). Er is een verschil merkbaar tussen V l a a n d e r e n en Wallonië, waarbij het verbruik in Vlaanderen lager ligt dan in Franstalig België.
Uit IMS-gegevens (Informations Médicale Sta-tistiques) van 1989, waarbij de verkoop van kal-meermiddelen wordt vergeleken tussen landen, is Frankrijk de koploper en komt België op de tweede plaats, met een verkoop die 5 maal gro-ter is dan in Groot-Brittannië en 2,5 keer grogro-ter dan in Nederland. Bevolkingsonderzoek in Bel-gië wijst uit dat het hier vooral gaat om een groep van 10 % chronische gebruikers.
2. Ik ga er in dit punt van uit dat het om genees-middelen gaat die niet op het voorschrift staan, anders kiest de patiënt uiteraard niet.
Hiervoor is de productie van een patiëntenfor-mularium ondersteund, waarbij voor de meest voorkomende aandoening een keuze wordt gemaakt uit de bestaande geneesmiddelen,in de eerste plaats op basis van de werkzaamheid van het geneesmiddel. Na dit eerste criterium is er ook een rangschikking op basis van de prijs, wat leidt tot een beste keus in verband met de ver-houding kwaliteit-prijs.
De bestaande fiches handelen over : griep, ver-k o u d h e i d , m a a g d a r m p r o b l e m e n , p i j n , ver-k o o r t s, vitaminen en zelfzorg in het algemeen. Andere thema's zullen nog worden uitgewerkt.
Farmaca maakt deel uit van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie (VIG) (als A -voorziening) en houdt zich bezig met verschil-lende aspecten van het verhoogd geneesmidde-lengebruik, zoals verder wordt aangegeven. Dit zijn initiatieven om de bevolking te
sensibilise-ren om minder gebruik te maken van genees-middelen.
Voor de groep geneesmiddelen die in België in vergelijking met andere landen meer frequent en langer dan nodig worden gebruikt, namelijk de benzodiazepines, zijn reeds verschillende ini-tiatieven ontwikkeld.
Naar jongeren toe ondersteun ik sinds enkele jaren meerdere initiatieven. Er is de ontwikke-ling van lesmateriaal rond het omgaan met geneesmiddelen, met de naam "Hoe een pilletje rollen kan ...". Deze lespakketten worden voor-al in het beroepsonderwijs, het bijzonder en het technisch onderwijs verspreid. De doelstelling is een gezonde kritische houding stimuleren : doorbreken van de vanzelfsprekendheid om voor elk kwaaltje onmiddellijk naar een genees-middel te grijpen, omgaan met klachten, d e geneesmiddelen op hun waarde leren schatten. Voor jongeren bestaat er ook een doosje "Fa r-Well" dat in 1996 en 1997 telkens in 10.000 exemplaren werd verspreid door leerkrachten, psycho-medisch-sociale centra (PMS), h e t Medisch Schooltoezicht (MST) en preventie-diensten. Dit doosje bevat elementaire informa-tie over gebruik van geneesmiddelen bij veel voorkomende klachten.
In 1996 heb ik de ontwikkeling van een gezel-schapsspel met de naam "Straf spul" onder-s t e u n d , dat momenteel in meer dan 100 exem-plaren wordt gebruikt in scholen. De bedoeling van het spel is om op een ludieke manier vol-gende thema's aan bod te laten komen : gezond-h e i d , klacgezond-hten en gebruik van geneesmiddelen. Het is uitgewerkt in samenwerking met het Centrum voor Informatieve Spelen.
3. In januari 1997 is de vierde editie uitgekomen van het geneesmiddelenboekje "De juiste keuze, de beste prijs". Dit is tot stand gekomen door overleg van de werkgroep Farmaca en de dienst Gezondheidsbevordering van de Socialis -tische Mutualiteiten (SM) als VIG-voorziening. Deze uitgave is ook op diskette verkrijgbaar. Tot op heden steun ik de productie en de ver-spreiding van een formularium voor huisartsen voor gebruik bij bejaarden. Dit formularium bevat een keuze van ongeveer 130 geneesmid-d e l e n , waarbij geneesmid-de beste kwaliteit-prijsverhou-ding het doel is. Dit formularium wordt momen-teel door meer dan 100 artsen, rust- en
verzor-gingstehuizen (RVT) en rusthuizen in Vlaande-ren gebruikt.
In verband met het hoge gebruik van slaap- en k a l m e e r m i d d e l e n , heb ik een draaiboek voor huisartsen ondersteund, dat wordt besproken in de LOK-groepen, in het kader van de navor-ming van artsen. Er wordt aan de huisarts methodieken aangereikt die kunnen leiden tot het minder voorschrijven van deze geneesmid-delen en tot het bespreken van het langdurig gebruik.
Een belangrijke bedenking bij deze vraag is dat uit onderzoek blijkt dat het voorschrijfgedrag van artsen in hoge mate wordt bepaald door de manier waarop zij informatie krijgen over geneesmiddelen. In België gebeurt dit hoofdza-kelijk via het systeem van commercieel-medi-sche vertegenwoordigers.
Het creëren van meer onafhankelijke informa-tiebronnen is dan ook een van de belangrijkste factoren om het voorschrijfgedrag te beïnvloe-den.
Dit is echter de verantwoordelijkheid van de federale regering.
