Startschot
DOCUMENT ATIECENTRUM
NEDERLANDSE POLITIEKE
^
PARTIJEN
Vandaag gaat in Dordrecht onze Provinciale Statencampagne van start. Ruim twee weken lang zullen wij de kandidaten voor Provinciale Staten vanuit de Tweede Kamer ondersteunen.
Mijn collega's en ik zullen, vanuit onze landelijke positie, eigen accenten zetten.
'Werk, werk en nog eens werk' is het motto van dit kabinet. Om werk te scheppen, wil de VVD de lasten voor burgers en bedrijfsleven verminde ren. Dat is goed voor de bedrijven en de werkgelegenheid.
Ook wil de VVD dat de overheid doelmatiger - en dus zuiniger - gaat werken.
Op beide terreinen is de inzet van de provincie onmisbaar. Daarom is een sterke inbreng van de VVD in de provinciale staten wenselijk. De VVD is een partij met een band die loopt via de Europese en landelijke bestuurslaag naar de regionale en lokale bestuurders. De provinciale bestuurders vormen de verbindende schakel tussen Rijk en Gemeente. Hun positie is dus van het grootste belang.
Uw stem bij de verkiezing van de Provinciale Staten telt dus zwaar en zelfs dubbel. De Staten kiezen namelijk de leden van de Eerste Kamer. Bovendien bestaat de mogelijkheid dat de VVD in een aantal provincies de grootste partij zal worden. Als dat lukt, zullen er op acht maart veel nieuwe VVD-statenleden bijkomen, waardoor ook de Eerste Kamerfractie groeit.
Ik hoop u allen vanmiddag te mogen begroeten in Dordrecht. En mocht dat onverhoopt niet lukken, tot ziens op één van de vele bijeenkomsten die tussen nu en acht maart in het hele land worden georganiseerd.
Frits Bolkestein
Betuweroute en A-73
In de afgelopen week vond een interpellatie plaats, betreffende twee infrastructurele werken: de Betuweroute en de Limburgse autoweg A73.
Het CDA gaf tijdens de interpellatie aan dat zij de regering wilde bewegen voor 8 maart, dag van de Statenverkiezingen, duidelijkheid te ver schaffen over de aanleg van de Betuweroute. Zij diende dan ook een motie in waarin de regering gevraagd wordt om uiterlijk 3 maart een besluit over de Betuweroute te nemen. Deze motie was mede ondertekend door Groen Links.
Het kabinet is van mening dat de termijn van besluitvorming binnen 6 maanden zoals vastge legd in het regeerakkoord niet zo vast ligt als het CDA en GL het zien. "Het rapport van de Commissie Hermans is geen rapport waar men eenvoudig “Ja'' of “Nee" tegen zegt". “Het gaat om de zorgvuldigheid van de besluitvor ming", aldus minister Jorritsma van Verkeer en Waterstaat. Hiervoor is ondermeer voldoende overleg met lagere overheden nodig. Voor de besluitvorming over de Betuweroute betekent dit dat er enkele weken extra nodig zullen zijn. VVD-fractievoorzitter Bolkestein ondersteunde tijdens de interpellatie het standpunt van het kabinet, evenals de PvdA en D,66. Het CDA vroeg de fractievoorzitter naar de mening van de VVD over de aanleg van de Betuweroute. Bolkestein gaf aan dat de VVD-fractie eerst het standpunt van het kabinet afwacht voordat de VVD haar mening zal geven. De VVD-fractie wil met name van de bewindslieden weten hoe zij de opmerkingen van de Commissie Hermans
terzake de rentabiliteit van dit grote project zal onderbouwen. “De VVD-fractie vraagt niet om een wiskundig bewijs, alleen plausibiliteit", aldus de woordvoerder.
A-73
Groen Links had nog enkele vragen over de besluitvorming met betrekking tot de A-73 en diende een motie in waarin gevraagd werd uiterlijk 3 maart een besluit te nemen over de aanleg van de A-73.
Het kabinet kon hier kort over zijn, omdat zij volgende week met een besluit zal komen. De VVD-fractie hecht aan een breed bestuurlijk draagvlak in Limburg dat bestaat vóór aanleg op de Oost-oever van de Maas. Een snelle besluitvorming is naar de mening van de VVD- fractie wenselijk. Ook andere partijen gebruik ten de interpellatie om een reactie te geven op de vragen van het CDA en GL.
De PvdA gaf aan dat zij voor aanleg op de West-oever is. Haar standpunt over de Betuweroute is: aanleggen zoals voorgesteld door de Commissie Hermans.
Dt66 heeft voorkeur voor aanleg van de A-73 op de West-oever, maar indien de regering overtuigende argumenten heeft voor een aanleg op de Oostelijke oever dan zal dat in overwe ging worden genomen.
Inlichtingen:
Nellie Verbugt: 070-3182892 Jan Dirk Blaauw: 070-3182887
Verder In dit nummer
- Hoger Onderwijs
- Uitbreiding Europese Unie
- Dubbele nationaliteit
- Euthanasie
159
VAN BINNENHOF
Hoger
onderwijs
De Tweede Kamer debatteerde deze week over de nadere invulling van de intentieverklaring inzake de ontwikkeling van het hoger onderwijs. Op 9 decem ber 1994 had de minister van OC&W deze intentieverklaring gesloten met de voorzitters van de samenwerkende universiteiten en hogescholen. Bij de behandeling hiervan, eind december 1994, door de Tweede Kamer hadden de VVD en de andere regeringsfracties vooral forse kritiek geleverd op de voorgenomen collegegeldverhoging van f 1000 voor studenten. In reactie hierop had de minister in samenwerking met de instellingen een nadere uitwerking van de intentieverklaring aangekondigd.
H o o fd p u n te n
Woordvoerder Monique de Vries bena drukte tijdens het debat van de afgelo pen week dat de aanvullende-voorstellen een aantal verbeteringen te zien geven: 1. de collegegeldverhoging van f 1000
wordt gereduceerd tot een gefa seerde verhoging van f 500 (1996: f 150; 1997: f 175; 1998: f 175) onder gelijktijdige vermindering van de rijksbijdrage voor de instellingen. Ook deeltijdstudenten, auditoren en examenstudenten krijgen te maken met de collegegeldverhoging; 2. de universiteiten krijgen een extra
korting opgelegd van f 23 miljoen in 1996; f 27 miljoen in 1997;
f 21 miljoen in 1998 en f 16 miljoen in 1999 en volgende jaren. De hoge scholen krijgen in verband met hun budgettaire situatie geen extra kort ing opgelegd;
3. de verhoging van de collegegelden wordt gekoppeld aan de opstelling van een werkprogramma kwaliteit en studeerbaarheid voor studenten. De bedoeling hiervan is goede onder wijsprogramma^ in combinatie met kwalitatief goed onderwijs te waar borgen;
4. voor de instellingen is een bedrag van f 500 miljoen beschikbaar ten einde het onderwijs te verbeteren. Dit bedrag wordt gekoppeld aan een door de instellingen op te stellen kwaliteitsplan;
5. het ministerie stelt structureel een bedrag van f 34 miljoen beschikbaar ter opvanging van de verdere noodzakelijke bezuinigingen.
C o lle g e g e ld e n
De compensatie van de collegegeldver hoging voor inkomensgroepen tot f 64.500 blijft helaas overeind. Omdat de midden- en hogere inkomens niet gecompenseerd worden gaat hiervan een nivellerende werking uit. Deeltijd studenten, auditoren en examenstu denten die geen studiefinanciering ontvangen worden echter niet gecom penseerd. De woordvoerder is verheugd over het feit dat er een koppeling wordt gelegd tussen de jaarlijkse collegegeld verhoging en de totstandkoming van het werkprogramma voor studeerbaarheid.
Inlichtingen:
Monique de Vries, 070-3182894.
Uitbreiding
Europese Unie
VVD-woordvoerder Frans Weisglas heeft er in de afgelopen week tijdens een debat met minister van Mierlo (D66) van Buitenlandse Zaken op gewezen dat de EU een evenwicht moet zoeken tussen snelle toetreding van de Midden-en Oosteuropese landen en de slagvaar digheid van de Unie. Hiertoe moeten zowel de Midden- en Oosteuropese landen als de huidige lidstaten van de EU een inspanning leveren.
V e r e is t e a a n p a s s in g e n van p o te n tië le lid s t a te n
De vereiste aanpassingen voor de toet reders zijn als criteria geformuleerd in de conclusies van de Europese Raad van Kopenhagen. Kern is dat een huidig geassocieerd land in staat moet zijn om de verplichtingen van het lidmaatschap na te kunnen komen door te voldoen aan de politieke en economische voor waarden.
A a n p a s s in g e n van de EU
De aanpassingen van de Unie moeten gericht zijn op zowel het vergroten van de effectiviteit en daadkracht van de Unie als de financiële beheersbaarheid. Effectiviteit en daadkracht kunnen alleen worden bereikt wanneer de EU zich beperkt tot kerntaken. Volgens de VVD heeft het Verdrag van Maastricht zich begeven buiten de kerntaken: het sociale beleid zoals dat in het Verdrag is neergelegd gaat te ver. Wanneer de regering in de Intergouvernementele
Conferentie in 1996 Maastricht gaat evalueren, moet aandacht worden geschonken aan de vraag welke
onderwerpen na Maastricht ten onrechte naar Europa zijn overgeheveld.
Beperking tot de kerntaken impliceert dat de EU zich durft over te geven aan een grootscheepse exercitie van deregu lering. Daar waar wij binnen Nederland proberen tot minder regels, minder wetgeving te komen, moet dat ook in Europa gebeuren. Het zou een belangrijk onderdeel van de Nederlandse inzet moeten zijn: minder en niet meer regels in Europa.
V e rg ro te n van de e f f e c t iv it e it en d a a d k ra ch t
Behoud van de effectiviteit en daad kracht van de Unie zal ook moeten bete kenen dat zal worden gewerkt met zogenaamde kopgroepen. In een vergrote Europese Unie zal niet steeds sprake kunnen zijn van een volledig gezamenlijk optreden van alle 28 lidstaten. Er zal onvermijdelijk een Europa van verschillende snelheden tot stand komen, waarbij per onderwerp een wisselende kopgroep zal ontstaan. Daarbij moet voorop staan dat in beginsel alle lidstaten aan ieder beleid sterrein van de Unie moeten deelnemen, al hoeft dat niet op hetzelfde moment. Een andere belangrijke randvoorwaarde is dat het bestaan van verschillende kopgroepen niet mag leiden tot verspl intering van de interne markt. Per beleidsterrein zullen net als bij de EMU duidelijke criteria moeten worden vast gesteld.
F in a n c ië le b e h e e rsb a a rh e id
De tweede vereiste voorafgaand aan de toetreding is vergroting van de finan ciële beheersbaarheid van de EU. Toetreding van landen als Polen, Hongarije, Tsjechië en Slowakije leidt bij ongewijzigd financieel beleid tot een enorme toename van de begroting van de EU. Landbouw-, structuur- en cohesiebeleid zouden moeten worden gewijzigd. Dit zou een thema moeten worden op de IGC.
Ook moet ten behoeve van het vergroten van de financiële beheers baarheid de fraude keihard aangepakt worden.
Inlichtingen:
TOT BUITENPOST
Wijziging van
de Rijkswet op
het Neder
landerschap
Deze week is in de Tweede Kamer de eerste tranche van de wijzigingen van de Rijkswet op het Nederlanderschap behandeld. De belangrijkste punten daaruit zijn de herformulering van het kernartikel over de naturalisatie; de dubbele nationaliteit voor vreemdelin gen in Nederland; het niet meer automa tisch verlenen van het Nederlanderschap aan een kind dat wordt erkend (maar pas na drie jaar verzorging en opvoeding door een Nederlander); behoud van de Nederlandse nationaliteit voor Nederlanders in het buitenland.
Het kernartikel over de naturalisatie wordt opnieuw geformuleerd. Naturalisatie is pas mogelijk als de verzoeker v ijfja a r toelating en hoofdver blijf in Nederland dan wel de
Nederlandse Antillen of Aruba heeft gehad. Zo wordt voorkomen, dat een illegaal die hier v ijfja a r heeft gewoond, kan worden genaturaliseerd. Dit heeft de instemming van de VVD.
Zeer kritisch daarentegen staat de VVD tegenover de dubbele nationaliteit. Voorgesteld wordt het vereiste van afstand doen van de oorspronkelijke nationaliteit te schrappen. Het wetsvoor stel maakt het dus mogelijk naast de Nederlandse nationaliteit een andere nationaliteit te hebben. In de huidige wetgeving moet iemand die zich laat naturaliseren afstand doen van zijn oorspronkelijke nationaliteit, tenzij dat niet mogelijk is. Dit geldt bijvoorbeeld voor Marokkanen. Naar de mening van de VVD moet de migrant bij het verwerven van het Nederlanderschap een keuze maken. Als men kiest voor de Nederlandse nationaliteit, dan moet men afstand doen van de oorspronkelijke nationaliteit. Als gevolg van een motie van CDA en PvdA is de afgelopen jaren reeds op deze wetswijziging vooruitgelo pen. De VVD vond dat zeer verwerpelijk, want zo werd gehandeld in strijd met de wet. PvdA en D66 hebben geen bezwaar tegen een meervoudige nationaliteit.
De VVD stemt in met de bepaling dat een kind dat wordt erkend pas na drie jaar verzorging en opvoeding door een
Nederlander de Nederlandse nationaliteit krijgt.
Aanvankelijk was in het wetsvoorstel bepaald, dat Nederlanders die tevens een vreemde nationaliteit hebben na tien jaar ononderbroken verblijf in het buitenland het Nederlanderschap zouden verliezen. Mede op grond van de inbreng van de VVD is deze bepaling gewijzigd. Nederlanders met een dubbele nationaliteit die tien jaar in het buitenland verblijven, kunnen nu hun Nederlandse nationaliteit behouden. Voorwaarde is dat ze in het bezit zijn van een verklaring van het
Nederlanderschap dan wel van een Nederlands paspoort.
Inlichtingen:
Benk Korthals, tel.: 070-3182902
Euthanasie
Afgelopen woensdag debatteerde de Kamer met de ministers Borst (D66) van Volksgezondheid en Sorgdrager (D66) van Justitie over het vervolgingsbeleid inzake euthanasie. Het debat was een gevolg van de uitspraak die de Hoge Raad deed in de zaak Chabot, waarbij het ging om hulp bij zelfdoding van een vrouw die geestelijk verminkt was. In deze zaak ging het niet om een patiënt die lichamelijk leed maar psychisch ten einde raad was.
VVD-woordvoerder Dick Dees sprak zijn waardering uit voor het feit dat het kabinet in een brief aan de Kamer uiteengezet heeft welke gevolgen voor het vervolgingsbeleid worden verbonden aan het Chabot-arrest. Met deze brief legt het kabinet verantwoording af en is de parlementaire controle op aanpas singen in het vervolgingsbeleid, waarvoor de minister van Justitie een primaire verantwoordelijkheid draagt mogelijk.
W e t t e lijk e re g e lin g
De VVD-fractie is om twee redenen voorstander van een wettelijke regeling. In de eerste plaats is het de taak van de formele wetgever (regering en parle ment) om de normen te formuleren en de grenzen te stellen bij vraagstukken van leven en dood. Het is geen goede zaak dat in een parlementaire democra tie normstelling toevalt aan de rechter. In de tweede plaats kunnen oplossingen via de rechtspraak sterk gekleurd zijn door één bepaalde zaak en ontbreekt vaak de duurzaamheid, het gezag en de volledigheid, die eigen behoren te zijn aan een wettelijke regeling.
In h o u d e lijk e to e ts in g
De woordvoerder stelde dat de VVD- fractie meent dat de conclusies van de minister zowel een procedurele als een inhoudelijke toets behoeven. De proce durele toets wekt bij de VVD een indruk van zorgvuldigheid en behoedzaamheid. Bij de inhoudelijke toetsing ligt een aantal spanningsvelden.
1. Moet er al dan niet sprake zijn van een stervensfase?
2. Wat zijn de verschillen tussen somat isch lijden en psychisch lijden?
3. Wordt er voldoende onderscheid gemaakt tussen levensbeindiging op verzoek en levensbeëindiging zonder verzoek?
4. Wat is de perceptie van het arrest en de rechtsoverwegingen van de Hoge Raad?
P r in c ip ie e l d e b at
'Ondanks alle meningsverschillen over euthanasie en ondanks het feit dat het moeilijk was om compromissen te vinden, kan in elk geval worden vastge steld dat de Kamer als mede-wetgever, samen met de regering, op buiten gewoon zorgvuldige en gewetensvolle wijze met de problematiek is omgegaan', zo stelde de woordvoerder. De VVD- fractie vindt dat als het gaat om opzettelijke levensbeëindiging zonder verzoek van de patint, met grote behoedzaamheid en zorgvuldigheid te werk moet worden gegaan. Dit moet niet aan de rechter worden overgelaten. De woordvoerder nodigde de bewinds lieden dan ook uit, de toezeggingen van het vorig kabinet gestand te doen, om de Kamer te informeren over haar opva ttingen. Over deze opvattingen moet dan een principieel en inhoudelijk debat worden gevoerd over normen, zorgvul- digheidsvereisten en aandvaardbaarheid van het ingrijpen. Tot die tijd zullen gevallen van opzettelijke levensbeëindi ging zonder verzoek, met het oog op de handhaving van de wettelijke norm, naar de mening van de VVD-fractie steeds aan de rechter moeten worden voorge legd, al beseft de woordvoerder dat zich hierbij menselijke dilemma's kunnen voordoen.
OPINIE
Thorbeckeprijs
Maandag 13 februari ontving Frits Bolkestein uit handen van dhr. J.T h .J. van den Berg, voorzitter van de Thorbeckestichting, de Thorbeckeprijs. Deze prijs wordt uitgereikt aan de politicus die zich het afgelopen jaar het meest welsprekend heeft getoond. Bij deze gelegenheid hield Frits Bolkestein een toespraak die hieronder, in verkorte vorm is afgedrukt.
E ig e n c u ltu u r
"Men heeft in Nederland geen hoge pet op van de eigen cultuur", zei mijn veel te vroeg overleden collega Annelien Kappeyne van de Coppello bij de behan deling van de nota over de internatio nale culturele betrekkingen op 18 juni 1979. Zij weet dat aan een minderwaar digheidscomplex. Ik vermoed dat zij gelijk had. Dat minderwaardigheidscom plex werd in de jaren zeventig versterkt door de invloed van Nieuw Links. Die stroming meende dat alle leefwijzen en dus alle culturen gelijkwaardig waren. Een "l'm OK, you're O K"-gevoel leidde tot een cultuurrelativisme en een te gemakkelijk internationalisme, dat in feite laksheid verried. Het Erasmushuis in Djakarta - het Nederlands Cultureel Centrum daar - werd in april 1970 door onze ambassadeur met een toespraak in het Engels geopend. Zou het Maison Descartes in Abidjan of de British Coun- cil in Nairobi ooit in een andere taal dan het Frans of Engels zijn geopend?
V la a n d e re n
Wij projecteren ons minderwaardig heidsgevoel op de Vlamingen, op wie sommigen onder ons zeer ten onrechte neerkijken. De rij van vooraanstaande Vlaamse kunstenaars is lang. Sinds het midden van de jaren tachtig zijn de Vlamingen bezig met een lange mars door onze theater-instellingen. Op de bijeenkomst van het Algemeen Nederlands Congres in Brussel op 28 april 1990 liet onze toenmalige minister van Cultuur Hedy d'Ancona zeggen dat er geen cultuurgemeenschap tussen Nederland en Vlaanderen bestond. De reacties in Vlaanderen logen er niet om. De Gazet van Antwerpen had het over "een kiein-Hollandse mentaliteit". Op 1 augustus van dat jaar liet de Vlaamse minister van Cultuur weten dat het Nederlandse ministerie zijn Vlaamse tegenhanger "denigrerend en beledi gend" had behandeld.
Nu kan men twisten over de betekenis van de woorden "cultuur" en "cultuur gemeenschap". Wij spreken dezelfde taal. Taal is de belangrijkste drager van de cultuur. Toch wordt de Gazet van Antwerpen even weinig boven de grens gelezen als NRC-Handelsblad daaronder. En er zijn duidelijke verschillen in onze politieke culturen. Nederlandse bewinds lieden hebben niet de bevoegdheid eigen kabinetten te benoemen. In Vlaanderen spelen partijvoorzitters de eerste viool. In Nederland niet - althans
niet in de VVD. Er is in Nederland minder cliëntelisme. En, zoals gezegd, ons taalgebruik is armetieriger.
De N e d e rla n d se ta a l
"Doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg", ligt ons voor in de mond. Maar eenvoud kan gebrek aan stijl maskeren. Op zichzelf zijn uiterlijkheden van beperkt belang. Maar zij werken door in gebieden die tot de essentie behoren. Men ziet dat aan de
beheersing van het Nederlands bij ons. De indirecte rede wordt nauwelijks nog begrepen en slechts door een enkeling gebruikt. Niet alleen worden er vele fouten van grammatica en stijl gemaakt; wie zich daaraan ergert, gaat voor een kniesoor door. Het woord "misschien" dreigt uit het Nederlands te verdwijnen. Overal wordt het vervangen door "mogelijk". In plaats van "hoewel" wordt het afschuwelijke "ondanks het feit dat" gebruikt.
C a lv in is m e
Onze soberheid kan kaalheid worden. Onze bewondering voor Willem Elsschot wordt niet door Hugo Claus gedeeld. In 1989 zei de grote Vlaamse schrijver Claus: "Nederlanders zijn een beetje bang voor het grote gebaar. (-) Jullie Calvinisten geloven dat soberheid, eenvoud, ja zelfs zuinigheid deugden zijn. (-) W at Calvinisten beschouwen als overbodige krullen en varianten is bij ons de essentie". Voor een deel voel ik met hem mee. Maar of het waar is dat grote literatuur niet sober kan zijn, zoals Claus beweert, betwijfel ik. Aeschylus was sober. Kafka ook.
Overigens kunnen Belgen ook kort zijn. De grote Belgische staatsman Paul-Henri Spaak moest eens Den Haag bezoeken. Om hem te begeleiden werd een Nederlandse politicus afgevaardigd, die lid van de ARP was. Van welke partij was hij lid, wilde Spaak weten. Van de Anti-Revolutionaire Partij, liet deze man naar waarheid weten. En welke revolutie betreft dat dan, zo vroeg Spaak verder? De Franse revolutie, luidde het wat verlegen antwoord. "Toujours?", vroeg Spaak.
B e e ld s p r a a k
Niets werkt zo goed als analogie om een betoog te verduidelijken. "Zoeken naar een eerlijke politicus is als vragen naar vis in een groentewinkel", zei de Japanse minister van financiën een paar jaar geleden. Dat sloeg natuurlijk op
Japan. "Voor een democratisch verkozen politicus is het even moeilijk een gezond begrotingsbeleid te voeren als voor een hond om een worstvoorraad aan te leggen". Dat geldt voor Japan en Neder land. O f het ook voor België geldt, mag de Heer Tobback zeggen. "Met de sociale partners over afschaffing van de overlegeconomie praten, is als met de kalkoen het kerstmaal bespreken “ . Dat geldt zonder twijfel voor zowel Nederland als België.
Maar het is niet waar dat hoe fraaier de beeldspraak is, des te beter zij doel treft. Aan het begin van het kabinet Van Agt- Wiegel zei een collega: "Het pad van dit kabinet zal niet bezaaid zijn met rozen maar met gebalde vuisten". Afschuwelij ke beeldspraak maar de voorspelling kwam uit. "Men begint met paars en men eindigt met bont en blauw", zei de Heer Tobback na de jongste kabinetsfor matie in Nederland. Een zeer aanspre kend beeld maar of dat bewaarheid wordt, moet nog blijken. Hoedt u dus voor het beeld dat plausibel lijkt maar voos is. Politiek gaat niet over de vorm maar over de inhoud.
"Het zou bepaald ongewenst zijn als onverhoeds honderdvijftig kristalzuivere redenaars elkaar te lijf zouden gaan met de vlammende zwaarden van hun wels prekendheid, op de plaats waar nu de moeilijk uit hun bastaardwoorden komende compromissenbakkers hun ondoorzichtig werk doen". Dat schreef de huidige staatssecretaris voor cultuur Aad Nuis in 1985. Het geldt nog steeds. In ons parlement schaadt retorische overdaad.
W e lsp re k e n d h e id
In het jaar 75 na Christus schreef de Romeinse geschiedschrijver Tacitus dat welsprekendheid slechts onlusten vergezelde en de prikkel was van een onbeheerst volk, wars van gehoorzaam heid en ernst. Daarom kan zij in goed geordende staten ook niet ontstaan. "Zolang Rome stuurloos was, zolang het zich afmatte in partijschappen en twisten en tweedracht, zolang er geen vrede was op het forum en geen eendracht in de senaat (-), heeft onze staat ongetwij feld een sterke welsprekendheid voort gebracht, evenals in een braakliggend veld enkele welige kruiden opschieten". Aldus Tacitus.
