Overpeinzingen na het Kamerdebat over de grenscorrecties

VRIJBEID EN DEMOCIATIE

VRIJDAG 29 APRIL 1949 - No. 57

,

Als de vos de ^pass1e

preekt, ...

(pag. 6l.

WEEKBLAD VAN Of VOLKSPARTIJ VOOR VRIJHEID EN DEMOCRATIE

MISPLAATSTE VERONTWAARDIGING

D

e Regering heeft in de laatste dagen harde noten te kraken gekregen wegens haar houding bij de behandeling van het ontwerp- grenscorrecties in de Eerste Kamer. Men acht het van verschillende zijden onbehoorlijk, dat zij het leven van het Kabinet aan de over dit ont- werp te nemen beslissing heeft gebonden. Daar- door is de Eerste Kamer in een dwangpositie ge- bracht. Op politidw gronden had zij nu te aan- vaarden, wat haar meerderheid op zakel\jke gronden waarschijnlijk had willen verwerpf'rl. Ilt 1noet eerlijk bekennen, dat ik deze vcrontwaar- diging niet begrijp. Wat de RE'g"('J"ing ht>cft ge- daan, was parkmentair in geen cnk<:>l opzicht abnormaal. De grondslag van hf't. parlementaire stelsel is de ministeriële vc·rantwoordelijkheid.

Deze is alleen bPstaanbaar, wanneer van een minister· niets kan worden vel'la.ngll, dat hij niet met zijn verantwoordelijkheid in wiereenstem- ming meent te kunnen br·engen. Dit betekent, dat een minister· of een Kabinet te all€m tijde het recht heeft heen te gaan, wanneer hij een be- slissing der Kamer in str\jd met die verantwoor- delijkheid acht. Gelijk de Kamer harel'zijds steeds de bevoegdheid heeft ministers het vertrouwen op te zeggen en hen àldus naar constitutioneel gewoonterecht tot hee.ngaan te verplichten.

Dit alles. is zo nozel 1s het:

neer te schrijven.

elementail·, <lat lwt haast on- nog 0~11~ met zoveel woorden Dat het stellen ener ministeriële pm·tefeuille- kwestie of ener Kabinctskwestk voor een Kamer wel eens niet aangenaam lran zijn, spreekt van-

zeiL De Kamer wonlt er door voor de ltcuze ge- steld Of een beslissing te nemen, die zij liever niet nemen wil Of een minister of een Kabinet waarin zij in het algemeen wel vertrouwen stelt, te zien heengaan. ~:{aar wat voor de Kamer niet aangenaam is, is daarom voor de Regering nog·

niet ongeoorloofd. Ongeoorloofd is zodanig op-

tn~den der Regering alleen, wanne('r zij, louter om haar zin door te drijven, nwt de portefeuilles rammelt. Een Regering, die dat doet, zal daar- van ongetwijfeld op den duur de gevolgen onder- vinden. Een steeds weer stellen van de portl'- feuille-ltwestic draagt zeker niet b\i tot vel·ster- lcing van het ministerieel gezag. In het onder- havige geval kan men' echter niet met grond be- weren, dat de Regering voor haar standpunt geen behoorlijke motieven heeft kunnen aanvoeren.

Het buitenlands beleid is sedert de bevrijding op het verkrijgen van grenscorrecties gericht ge- weest. De Regering heeft de uiterste moeite ge- daan om de grote geallieerden te bewegen daarin toe te stemmen. Zij heeft daarbij_ niet alles kun- nen verkrijgen, wat zij wilde, maar z\j heeft ten slotte toch het een en ander bereikt, dat een einde maakte aan sinds jaren hoogst ongewenste toestanden. !)() Kamers, die bij de behandeling·

van verschillend<> begrotingen va,n Buitenlandse- Zalten alle gelegenheid hadden van haar gevoe- len ter zake te doen blijken, hé!bben de Regering nimmer te kennen gegeven, dat zij haar op de W<'g der grenscorrecties niet zouden \vnlen vol- gen. E:n nu zou een der Kamo;-rs haar op h<'t laatRte ogenblik een halt Will<'n toE> roepen~

••

Men versta mij goed. Ik betwist geen ogen·

blik het recht der Kamer om zullts te doen.

::\laar ik acht het tegelijkertijd volkomen begrij- pelijk, dat de Regering :zich bij een afwijzend vo·

tum niet gelaten wilde. neerleggen. vVant ik acht het met de Minister van Buitenlandse Zaken zonneldaar, dat het prestige der Regering door een parlementaire veroordeling harer gTenscorrec- tie politiek tegenover de mogendheden met wie zij heeft onderhandeld, een gevoelige klap zou hebben gekregen. Dat het Kabinet zich na een dergelijk afwijzend votum niet meer opgewekt zou gevoelen het buitenlands beleid te blijven voeren, acht ik derhalve alleszins aannemelijk en onder dergelijke omstandigheden kan ik het stel-

len der Kabinetskwestie niet afkeuren.

Daarbij komt nog iets anders. Een afwijzend votum der Eerste Kamer zou die Kamer niet al- leen geplaatst hebben tegenover het Kabinet, doch ook tegenover de Tweede Kamer. Natuur-

lijk heeft de Eerste Kjtmer daartoe het recht.

Maar hier geJUt het zeker een recht, waarvan zij, ook in haar 0i-g·en belang, met grote omzich- tigheid gebruik moPt maken. Zij mag het - al- thans in belangrijke aangelegenheden -- alleen doen, wanneer z\j twUfelt of de beslissing der Tweede Kamer W<'l recht heeft doen wedervaren aan de gevoelens, cliP in het volk leven. Dit heeft zich voorgedaan in 1927 bij de behandeling van het Nederlands-Belgisch verdrag. De Tweede Kamer had dit verdrag met een zeer kleine meer- derheid goedgekeurd. Er was in het land Pen zeer stE'rkc oppositiP tegen. De Eerste Kamer heeft toen een daad van wijs beleicl vcnicht mot het verdrag af tC' wijzen.

B\i deze grenscorrecties was het gans ande1·s.

De meerderheid in de Tweede Kamer was een grote meerderheid. Tegenover f>4 voorstanders stonden 24 tegensLanrJers. Van f'Ptl oppositie van enige betE'kenis wns in het land geen sprake. On-

Door Mr. P.J. OUD

der dergelijlte ornstandight>den past ook los van de vraag enér Kabinetskwestie voor de Eerste Kamer de grootste voorzichtigheid: "The strengtil of the House of Lords is in his weakness" is een oude Engelse spreuk. Eens - veertig jaar ge- leden - heeft het Hogerhuis die spreuk vergeten.

Het wilde sterk zijn en wees belangrijke wets- voorstellen, die de instemming hadden van Je Re- gering en' de overgrote meerderheid van het La- gerhuis, af. Het gevolg was, dat het de Pariia- ment Act van 1911 had te ondergaan. clie de macht der Lords danig heeft gekorb\·iekt.

I^k kan het -- 1os van dl' betelteni;; det· grens- correcties op zichzelf -- ÏI) de Regering slechts waarderen, dat zij tegenover de oppositie

in de Eerste Kamer een krachtige houding heeft aangenomen. Gedurende mijn parlementaire loop- baan heb ik het ook wel eens anders gezien. In 1922 liet het Kabinet-Ruys de Beerenbrouek en- kele ontwerpen zijner grondwetsherziening zonder

slag of stoot door de Eerste Kamer verwerpen.

Veel respect heeft dit Kabinet zich daardoor, noch bij voorstanders, noch bU de tegenstanders van die ontwerpen verworven. Men mag van een Regering verlangen, dat zij staat voor haar za- ken. Zij is dit, wat de behandeling in de Eerste Kamer aangaat, ook tegenover de Twt>erle Ka- mer verplicht.

Aan de andere kant b het allerminst zo. dat een Kamer, die zich bij haar beslissing mede laat leiden door de overweging, dat een afwijzend vo- tum ernstige politieke gevolgen zal hebben. daar- mede blijk zou geven van zwakte. Het entrefilet van "Trouw". dat de Eerste Kamer van thans op grond van haar houding bij de grens~orTPeties

vergelijkt met de "Menagerie du Roi" uit de t\id van Koning Willem I, is e1· volstrekt naast. Het is geen bewijs van slaafsheid, wanneer men too.nt zich zijn vei·antwoordelijkheid bewust te zijn.

Mag ik voor de redacteur van .,Trouw" nog eens een parlementaire herinnering op halen? In 1930 werkte de heer Colijn bU de behandeling der Tarwewet in de Tweede Kamer mede aan een be- slissing die hij zakelijk verkeerd achtte. onder politieke druk van de zijde der Regering. HU bracht toen zijn stem uit, naar zijn eigen woor- den, "vi coactus", bezwWcend voor g-c\\Cld. Was Co lijn toen r\jp voor "het apenhok des Konings"?

H^{et is} waar in 1930 was een rechts Kabii1.:-t aan het bewind, mede steunende op de anti-revolutionnaire fractie. Thans is de anti-revo- lutionnaire partij in de oppositie. Dit mG,!?,'P echter

haar verantwoordelijkheid een andere doen zijn, het geeft haar niet het recht ande1·en, die een andere verantwoordelijkheid dragen, slaafsheid te verwijten, omdat zij terugschrikkE'n voor politieke gevolgen. die zeker niE'l zouden :.djn in hPt belan":

van het land.

VF:RBODEN!

W^ij lezen in het Vrije Volk de hieronder vol- gende ontboezeming van een "luisteraar uit Zwolle", gericht aan de hoofdredacteur van genoemd socialistisch dagblad:

Van de directie der Nede1·l.cmd.>e Spoo?·- wegen, waar ik a.ls conducteur werkzaam.

ben, k1·eeg ik een aanbod om. een afgekeU?·d rijtuig te kopen om dit in te 1·ichten tot wo- ning. Ook een collega k1·eeg een dergelijk aanbod. Wij zijn beiden verl.oofd en wiUeu graag trouwen. Toen wij ons ter verkrijging van een gerneenteli,jke vergunning 1-·oor 1Jlaa.t- sing van de Tütuigen· tot de directeur van Bouw- en Woningtoezicht wendde·n, kregen wij een weigeTinu. Terwijl wij op het ter··

rein van mün vriends vader mogen wonen, particulie1· dus, stond men ons niet toe met eigen hulp en middelen dat te bereiken, wat zoveel jonge mensen willen zonder de kans te hebben, die wij krijgen.

De ambtenaar zei, dat bij inwilliging van ons ver.zoek onze woning van het toegestane bouwvolume zou worden afgetrokken. Zwol- le mag 108 woningen bouwen en dat zou.

als wij toesternming zouden krijgen, terug- gebracht worden op 106. Dit lijkt ons dwaas.

Onze rijtuigen .zitten vol materiaal om tP verbouwen. Wij tasten niets aan, wat ge- distribueerd i.s, wij ontlasten het steed.s moei- lijker wordende woningvraagstuk door zelf te helpen. Het wil e1· bij ons niet in, dat in 1949 'met een woningtekort van 300.000 en meer voor ogen, ons de gelegenheid ont •

nornen kan worden. :elf e~n 1'0LwaaH1ig,•

woninu in te riclttC'I!.

Ove1· ::;ep;en jaa1· zu,~ wij veertig .)llltT ûltcl.

Moeten wU tot zolang blijven wac';ten, on- gehuwd, terwijl wij over enlcel.e ·maande'l in een ruime wonia.g ktmnen Iepen? Wi,i kennen het type rijfttig doo·r en door. Dt>

indeling keuken, kamer, twee .~laapkame1·s.

W.C., kasten, bergn~imte, ·verwarnn1.g, alle~

is welove1·wogen ingedeeld en zeel' ruim Vll'J.

afmeting. Nu vraag ik mij dag en nacht af.

hoe ter weTela iemand i•t deze tijd zoict.' kan verbieden .

Het oer-solide materiaal: sta.l.e11 lmiiell- wand, houten binnenwctnd, gantndccrt een levensduur van vijftien jaar. W\; hebben een rtliergunstigste plek beschikbn:a: geen Oostenwi:nd, in de zon achter een p<!re·~laan­

tje, vri) op ongeveer veertig meter a,fsta.n1!

van een rij oude hui.zen, terwijl nn.ze op- vattingen omtrent de ge.zondshcidsleer een waarborg zijn, dat de volksgezondheid bi.i ons niet zal worden bedreigd, zoals in veie gevallen van in· en samenwoning e•l in oude krotten in de binnenstad het geval is, Doet u iets voo1· ons. Alleen de vergunning heb- ben wij nodig. de rest doen wij zelf, en goe(/.

Tot zover de briefschrijver.

Ons commentaar? Ziedaar de resultaten van het aankweken van de bureaucratk. waaraan de socialisten toch niet bepaald geheel. onschul- dig zijn. Het blijft triest en men zou bijna tot de conclusie Immen, dat hE't tegenwoordig ver ..

boden is iets te mogen.

VRIJHEID EN DEMOCRATIE 28 APRIL 1H9 - Pal'. I

( ____ P __ A_R __ L __ E_M __ E __ N_T __ A __ I_R __ E ___ F_L __ I_T __ S_E __ N ___ )

Overpeinzingen na het Kamerdebat over de grenscorrecties

STIKKER .... dies ....

De twced0 werddool"log, waarin .Nedaland zowel als zijn Over- zeese Gebiedsdelen rechtstreeks wer- den betrokken, ~eeft dit alles wel zeer radicaal gewijzigd.

Of wij het toejuichen of niet: onze politiek van volkomen afzijdigheid heeft afgedaan. De onafwendbare gang der historie hèeft ons land zelfs geplaatst middenin de bt·anding der internationale politiek.

In de teg-0.nstclling der ideologieën, welke de wereld thans beheersen, bleek een keuze niet te ontgaan. De les van München en het werelddrama dat op München volgde; waarbij het ene land na het ander, dat gemeend had neutraal te kunnen blijven en· nu door gebrek aan militair en diploma- tiek voor-overleg over een gezamen- lijke verdediging een gemakkelijke prooi werd van 0en gewetenloze, maar machtig<' agressor, staat vom·

alle democratieën als ee~ mene tekcl aan de wand geschreven.

De voliron van V\Test-Euroj :1, vast- besloten zich geen tweede "Mün- chen" mf'er te laten WPlgevallen, zijn doende zich, gesteund door de .Nieuwe Wereld, diplomatiek, econo- misch en militair hecht aaneen te sluiten. Benc•lux, West-Europese Unie en Atlantisch Pact zijn reeds realiteit of staan op het punt het te worden.

Dit alles heeft Jwt buitenlandse beleid thans ook voor o n s land ge- maakt tot een der gewichtigste on- derdelen van het Regeringsprogram.

Het PIE'in, de zetel van dè minister van Buitenlandse Zaken, is voor de gemiddelde .Nederlander geen vaag begrip meer; het is het .Nederlandse

"Downingstrcet" gew;orden.

* * *

Nieuwe omstandigheden vr·agen echter nieuwe vormen. Het zou, althans naar onze persoonlijke mening, een van de goede zijden van het zo uitzonderlijk Rcherpe treffen tussen Regering en Eerste Kamel' bij het spRnnende debat over het machtigingsontwerp-grenscorreeties zijn, wimneer het deze noodzaak voor de verhouding tussen Regering en Kamers ten aanzien van de wetge- ving op buitenlands gebied zou heb- ben aangetoond.

Regering èn. Kamers moeten, naar het ons voorkomt, thans toch wel tot de overtuiging zijn gekonw.n, dat in buitenlandse aangelegenheden, ---- waarin eenmaal door de minister en zijn diplomatidce medewerkers ge- voerde vaak moeizame~ onderhande- lingen en aiR resultaat daarvan ge- sloten voorlopige overeenkomsten, de Kamprs in belangrijke mate voor een fait accompli worden gesteld (waar- bij amendering practisch onmogelijk is en verw"rping· de Regering in een uiterst modltike positie kan brengen en haar onderhandelingspositie in andere zaken kan ondermijnen), - een grondig en geregeld vooroverleg noodzakelijk is.

Tussentijdse "full-dress" -debatten, zoals bijvoorbeeld het Engelse par- lement die kent, ook zondt-r dat er

Wie van de wat ouderen onder onze lezers herinnert zich niet nog de tijd, dat ons volk volkomen apathisch stond tegenove1· kwesties van buitenlands beleid? Apathisch n i e t voo1· 'hetgeen zich in het buitenland zelf afspeelde. In tegendeel. Onz·e dagbladen gingen er prat op, hun lezers do01· eigen c01·respondenten en op talrijke andere wijzen van dag tot dag voo1· te lichten ove1· al hetgeen ;~ich, politiek, cultureel en anderszins, in de ons omringende en verder gelegen landen voordeed.

Maar wd stond ons volk, stonden wij allen, althans in overgrote meer·- derheicl, volkomen onverschillig tegenover de buitenlandse politiek van ons eigen lcmd. VerklaarbaaT was dat wel. Wij leefden toen immers in de tijd van de meest strikte ne1ttmliteitspot.itiek. De buitenlandse para- gmaf uit de achtereenvolgende troonreeles behoefde meestal niet veel meer te omvatten dan de ste!Li.ge verzeke1·ing, dat onze betrekkingen tot de andere mogendileden/ook in het afgelopen jaar weder van de meest vriendschappelUke aard wm·en gebleven. Het contact tussen de minister van Buitenlandse Zaken en de Staten-Generaal bepe1·kte zich voo1·name- lijk tot 's ministers jaa1·;.ijkse verdediging van zi.in begroting, waarmede hij oveT het algemeen niet zo hed veel moeite had. De ee1·ste wereld- oorlog, waarin onze oude neutmliteitspolitiek b!.eef gehandhaafd, de daa1·op gevolgde w1·ijvingen met onze Zuide1·bm·cn en de op1·ichting van de Volken?ond, brachten, _incidenteel, onze _,,lmitenlandse politiek" wel wat meer m de belangstellmg, maar de vraagstukken van zniver binnen- landse politieke aard bleven toch verreweg domine1·en .

een bt>paald verdrag of een bepaal- de gebeurtenis aan ten grondslag ligt, zijn, buiten de begrotingsbehan- deling, in .Nederland ~:,-een gewoonte.

Maar er is, zoals het "Handelsblad"

opmerkte, geen l'Cden, in deze rich- ting niet een oplossing te zoeken.

comité-generaal van hun weinige sympathie of zelfs van hun absolute afwijzing van enige eenzijdige grens- wijziging, groot of klein, hadden doen blijken. Zou het een erg ge- waagde speculatie zijn te veronder- stellen, dat de heren Bierema en Mo- lenaar, namens wie de heer 'Vende- laar mede het woord voerde en die zonder de portefeuille-dreiging mede hun tegen zouden hebben uitgespro- ken, tot laatstbedoelde categorie hebben behoord?

Wederzijdse onaangename verras- singen, zoals zich thans bij de mach- tigingswet-grenscorrt>cties hebben voorgedaan, lm1men Regering èn parlement clan bespaard blijven. Z~i

zouden tevens de belangstelling van ons volk in de algemene aspecten der buitenlandse politiek kunnen sti- muleren.

• * *

Een dies ater, een ongeluksdag, noemde mr. Wenclclaar, nadat minister Stikker namens het gehele Kabinet de portefeuille-lnvestie had grsteld, die 21ste April.

Ministet· Stikker verweet nu de Eerste Kamer, dat haar na de nota en het comité-generaal van October 1946 toch bel,end kon z\jn, in welke richting de Regering· in deze werkte en dat zij, (de Kamer) sinelsdien op geen enlwle wijze van een veranc!Prd inzicht had doen blijken.

Een dies ater inderdaad! En wel, zoals in een van onze grote dagblacle,n, op deze uitdrukking in- gaande, wt>rd opgemerkt: voor mi- nister Stikker, voor het Kabinet in zijn gehe<'l èn voor de Kamer.

Voor de• Kamer als geheel was dit verwijt zt>ker niet zonder grond, maar vo<w een aantal individuele le- den als bijvoorbeeld de woordvoerd<'t' van 0'1Ze fractie, m.r. Wendelaar, die>

eerst latt>r hun intrede i.n de Kanwr deden, kon dit niet gelden, even- min als voor hen, die reeds bij dat

Voor· onze bekwame minister van Buitenlan<ÎS<' Zaken, omdat, zoals ditzelfde blad schreef, aan deze, wiens persoonlijk optreden en wiens buitenlands beleid nog kort geleden bij de behandeling van zijn begroting in de Tweede Kamer van a 11 e zij-.

0

is - bij t-ijd en wi:jle - óók nog journalist en in die eervolle hoedanigheid stelt hij dan belang in alles wat de journalistiek betreft. De laatste tijd heb ik het daarmee druk gehad en

• ~

'

0

~ '

0

t

mijn (grijzende) slapen kloppen nog van vero11twaardiging ove1· die Telegraaf- Trouw-Parool-histo1·ie, die nu, gelukkig_, weet· min of meer in het juiste spoot· is gekomen. Het was heel weinig ( tele)grafelijk.

Maa1· nu is er wee1· wat nieuws op komst: register voor journalisten en tuchtt·echt voor (of tegen) dezelven. De hooggeleerde Pompe heeft er een wetsontwerp voor- ge- maakt, waartegen mijn (grijzende) sla.pen wéér gaan pro- testeren. Ik h o u d nu eenmaal niet van door de Staat opgelegde tuchtigingen ten opzichte van geestelijk-vol- wassen mensen en het i.s .iuist die geestelijke volwassen- heid die m~i. uiteraard bescheiden, doet vragen of die :iounwlisten met zèlf in staat zijn de tucht in hun ge- lederen te bewaren en of zij daartoe de hulp van de kadi's en de koddebeiers van Vadert.ie Langneus nodig 11 ebben. Is het bootje der vaderlandse journalis1iek wer- kelijk zó lek, dat het motto moet luiden: Pompe of ver- zuipen?

Ik geloof er niets van. Ik meen dat dat bootje nog best zeewaardig is en dat het niet nodig is dai Vade1· Bemoeial naast kapitein en eerste stuw· op de brug komt.

Ilc wil er niet aan denken, zoals sommige wansmake- lijke ke1·eltjes dat gedaan hebben. te komen aandmgen met Seyss Inquart. Wie dat deden, tonen alleen dááTdoo•·

reeds hun onbevoegdheid tot oordelen.

Maat· ik wil wel, bescheiden burger die ik ben, zeggel>

dat de voorstanders van deze Pompeuze dwangbuizerij ril met héél bijzondere argumenten moeten komen, om mij te overtuigen dat hierdoo1· niet een goed en groot st11.k vaderlandse democratie over boord gaat.

Voomlsnog staat clie oude Nederlandse leeuw in mij

op zijn achterste poten. ·

De aloude en bep1·oejde persvrijheid is een der liefste geestelijke eigendommen van

DEZE BURGER.

WENDELAAR .. .. atet· ....

den (met uitzondering van de com- munisten) zulk een bijna ongekende lof was toegezwaaid, thans de on- dankbare taak was toegewezen, het machtigingos-ontwerp betreffende de g11enscorrecties in een in meerder- .heid feitelijk afwijzende Kamer te

moeten verdedigen.

Voor het Kabinet i.n zijtl geheel, omdat het meende genoopt te zijn in deze aangelegenheid de portefeuille·

l;:westie te moeten stellen en des- wege zelfs van zijn naaste geestver- wanten de fiolen hunner ongezouten politieke toorn ovt>r de hoofden kreeg uitgestort.

Voor de Kamer tenslotte, wijl zij zieh in een onhoudbare dwangpositie zag geplaatst, welke haar, het lands- belang voor ogen houdend, in meer- derheid een ontwerp deed aanvaar•

den, dat zij op uitsluitend zake- l ij k e gronden waarschijnlijk zou hebben afgewezen.

* * *

Het leven, óók het staatkundig leven, is veelal zeer gecompli- ceerd. Daarom zal hij, wiens taak het is, de parlementaire gebeurtenissen van de dag voor de lezers van dag- of weekblad weer te geven en te commentariëren, zich vóór alles moeten hoeden voor het uitsluitend denken in termen van zwart en wit.

Wij wijzen er reeds eerder op, dat, wanneer uit het conflict van de 21c April voor de vcrhouding tussen Re- gering en Parlement in buitenlandse aangelegenheden een zekere lering zou kunnen worden getrokken voor het scheppen van nieuwe overleg- mogelijkheden, het dramatische con- flict van deze dag ook zijn nuttig!' zijde zou hebben gehad.

Er is echter meer. Toen wij onze beide geesh·erwanten, de heer Stikker achter de Regeringstafel, zich bewust van zijn eigen verant- woordelijkheid als raadsman der Kroon en als lid van het Kabinet en de heer Wendelaar, zich niet minder bewust van zijn plicht als volksver- tegenwoordiger om naar eigen ge- weten hier een oordeel uit te spre- ken, beiden naar oprechte overtui- ging het landsbelang dienend, --· te·

genover elkander zagen staan, kwam ons een lang vergeten herinnering plotseling voor de geest. Een radio- uitzc,nding uit de Duitse Rijksdag-, die wi:j, kort vóór de oorlog, beluis- terden, waar Adolf Hitier een van zijn beruchte redevoeringen de zaal instuwde. Een nauwelijks aan te ho- ren hysterisch gebral, dat door een schijnparlement van enige honder- den slitafsc zielen om de paar minu·

ten door een tienvoudig "Sieg Heil"

werd onderbroken.

Op het ogenblik, dat d i t beeld ons voor de geest kwam, konden wij geen teleurstelling over deze poli·

tieke "broederstrijd" meer voelen, maar was er slechts plaats voor een grote dankbaarheid, dat dit in ons goede, democratische en vrijheidlie- vende land mogelijk was.

H i e r stonden geen slaven, maar spraken, vrijt-, zelfbewuste mannen •••

A.

· VRIJHEID EN DEMOCRATDI

VBIJBIID 11

DEMOCRATIE

... f'ill'BLAO VAN OI VOLXSP.ARTIJ t'OOI VRIJM_.J) 1:11 OINOeiAr•i

Voorzitier Redactie-comm.: Drs. H. A. Kortbal&.

Redactie-secretaris : Mr. E. Elias

Adres : Victoria Hotel Amsterdam. Kamer 435.

Administratie: Postbus 43, A'foort, teL 5267 Abonnementsprijs f 1.90 p. kwartaal,! 7.50 p. jaar.

Losse nummers 15 cent.

Voor het zenden van abonnements- en adverten·

tie-gelden : Postgiro no. 245103. ten name van de Penningmeester van de Stichting ,.Vrijheid en Democratie" te Amersfoort.

Voor advertenties wen.de men zich tot de adminis- tratie of tot de hoofdvertegenwoordiger: 1.. Vlug, Geestbrugweg 69 Rijswijk <Z.-HJ.

Zoek' de zonzijde

De mens is een kind van de natuur. D<' .krachtige lentezon koestert zijn hoofd en zijn hart en het kan niet anders, of hij ziet de dingen van het dagelijks leven meer optimistisch dan in de koude, gure wintermaanden. Zeker, wij zijn optimistisch. Is er echter ook reden in politiek opzicht van een optimisme te getuigen?

Wij menen deze vraag ten stelligste in de be- vestigende zin te mogen beantwoorden.

De V.V.D. heeft een zeer vruchtbaar en con- structief congres achter de rug. Het is geworden tot een manifestatie van wils- en werkkracht, maar bovenal ook van eenheid. Zij, die ooit aan de innerlijke kracht van onze jonge partij moch- ten hebben getwijfeld en zij die er het grootste belang bij hebben te suggereren dat een derge·

lijke innerlijke kracht en saamhorigheid afwezig zol)den zijn, hebben wij in Utrecht een gevoelige les gegeven. Het bindend element in onze partij is van een ongekende sterkte en wat onze kiezers bovenal zal hebben verheugd, is het g€'- voel voor verantwoordelijkheid dat de V.V.D.

opnieuw aan de dag heeft gelegd.

Wij hebben in deze uiterst moeilijke tijden niet volstaan met het uiten van negatieve critiek, doch onze schouders onder het zware werk ge·

zet. Wij he ben dit gedaan. in een stemming van een grote en spontane eenheid en niet van een eenheid, die het resultaat

1 is van een van boven opgelegde discipline. Wij hebben dit gedaan onder de juiste erkenning wat de begrippen Vrijheid en Democratie, die w~j in ons vaandel voeren, waard zijn.

Na de innerlijke kracht, die wij niet alleen als partij, maar ook en vooral individueel te Utrecht hebben opgedaan, bereiden wij ons voor op de strijd voor de gemeenteraadsverkiezingen. Ook in dit opzicht menen wij te mogen getuigen vaa een gerechtvaardigd optimisme. Doch dit opti·

misme zal slechts kunnen worden bewaarheid.

indien een ieder, die de beginselen van de V.V.D.

ondersteunt, in zijn gemeente het verl{iezing:::- werk mede ter hand neemt en dit niet overlaat aan de vaak kleine en vanouds actieve kernen op wier hoofden het leeuwendeel van de arbeid veelal neerkomt. Aller hulp is vereist. Wij mogen in dit verband terloops nog even wijzen op de grote waar:de van het huisbezoek. Immers, niets is doelmatiger en kan overtuigender werken, dan persoonlijk contact.

Nogmaals. Wij zijn innerlijk gesterkt. Wij zijn optimistisch en wij zijn bovenal dankbaar. Dank·

baar omdat wij in een democratische samen- leving verkeren, waar wij het nog voor de demo- cratische beginselen kunnen opnemen. Dank- baar vooral als wij ons realiseren dat wij het nog kunnen en mogen doen, zulks b.v. in tegenstelling met vele staten in Oost-Europa, waar elke stem van de vrijheid door de niets ontziende onmenselijke dictatuur werd gesmoord.

Wij hebben nog de kans. Opdat men deze be·

nutte en de waarde van deze kans ter dege be- seffe. Daarom, nu meer dan ooit, allen de hand aan de ploeg!

Nog 1neer zon

Er is met betrekking tot de ontwikkeling·

van het communisme in ons rand wij mochten er reeds vaker op wijzen - een opti-

mistisch verloop waar te nemên. Meer en meer gaan de Nederlandse arbeiders en vooral ook de intellectuelen, die tijdens de bezetting een be·

paalde toenadering tot het communisme zochten, zich van deze beweging afkeren. Zo kan o.m . melding worden gemaakt van het feit, dat de laatste kernverkiezing bij de machinefabriek van Stork te Hengelo verratsende resultaten heeft opgeleverd. De communistische Eenheids Val(

Centrale {E.V.C.), die na de bevrijding zestien leden in de personeelsvertegenwoordiging telde, heeft in dit college thans geen enkele afgevaar- digde meer. Een zeer gunstig teken, vooral om·

dat deze ontwikkeling niet op zichzelf staat.

Ook in andere bedrijven gaat de invloed van de communisten kennelijk achteruit. Zeker, dit alles is geen reden om af te glijden naar een toestand van weldadige rust. Het gevaar is nog niet ge·

keerd. Maar deze ontwikkeling moge een aan- sporing zijn om de strijd in ons volk voor de democratische beginselen actiever dan ooit voort te zetten. M.a.w. het is geen hopeloze zaak, ge- lijk sommige ontmoedigden ons vaak willen doen geloven. Integendeel, wij hebben de wind in de zeilen. Het gaat er nu slechts om het roer te grijpen en in de juiste koers te sturen. Dit kan de stuurman niet alleen doen, doch daarvoor moet alle hens aan dek zijn. Welnu, men kenne zijn plaats. De ware democraat tone zich een

actief strijder!

Versnippering

ook bij de gemeenteraadsverkiezingen zal zich, naar uit verschillende berichten blijkt, de versnippering bij de indiening van de candidatenlijsten weer voordoen. In Groningen schijnen twee anti-revolutionnaire candidaten- lijsten ingediend te worden en twee christelijk- historsche. In Den Haag komen ook twee anti- revolutionnaire, n.l. een oude a.r.-lijst en een van hen, die zich stellen op artikel 31 van de Gereformeerde Geloofsbelijdenis.

Hier blijkt opnieuw weer een versnippering van stemmen te gaan geschieden, die uiteinde- lijk slechts ten goede komt aan hen, die men wil bestrijden. Bij de verkiezingen voor de Twee- de Kamer hebben we dit verschijnsel o.m. gezien bij de Middenstandspartij en bij de partij van dr. Feuilletau de Bruyn.

Bij de komende gemeenteraadsverkiezingen schijnt in sommige gemeenten ook de Midden- standspartij weer met een lijst te willen uitko- men. Ook de Nationale Katholieke Partij van de heer Welter schijnt dit keer niet alleen zich te willen bezig houden met het Indische probleem, maar ook candidaten te gaan stellen voor de gemeenteraadsverkiezingen.

Het resultaat van dit alles zal wel weer een groot aantal weggegooide stemmen zijn. Hetgeen te betreuren is. Socialisten en communisten kun- nen er bij de verdeling van restzetels slechts zijde bij spinnen.

Vrijheid en discipline

Generaal Sir William Slim is de opvolger van Veldmaarschalk Montgomery als opperbevelhebber van het Engelse leger. Deze merkwaardige figuur heeft zich een grote naam verschaft door de wijze, waarop hij de strijd tegen de Japanners in Birma in de tweede wereldoorlog heeft gevoerd. Deze man, die uit de aard der zaak veel te maken heeft gehad met het begrip tucht, heeft een uitstekend begrip voor de vrijheid. Zo heeft hij o.m. gezegd:

Sommigen van ons zien, wanneer zij het woord discipline horen, onmiddellijk mensen voor zich in hoge laarzen, die commando's brullen op een exercitieterrein. Er bestaat inderdaad een dergelijke discipline, maar het is niet de ware discipline en het is niet de discipline, die wij hebben willen, zelfs niet op een exercitieterrein.

Ware discipline bestaat niet uit het toeschreeu- wen van bevelen. Dè vrijwillige versta!ldige dis- cipline, waarmee vrije mannen en vrouwen ge- noegen nemen, is iets anders. Het is in de eerste plaats iets. dat woor iedereen geldt van hoog tot laag.

Discipline alleen maakt" het mogelijlt voor mensen om in een gemeenschap samen te leven en toch hun persoonlijke vrijheid te behouden.

Neem je d!e discipline weg of ga .je haar onder- mijnen, dan blijft alleen deze wet over: "een ieder moet iiiOrgen d<: macht in handen te krij-

29 APRIL 1949 - Pag. I

gen, haar te gebruiken en haar aan niemand af te staan." Voor de zwakken en de behoefti- gen verdwijnen dan recht en zekerheid Daarom is ook het vrijwillig aanvaarden van discipline voor iedere man en vrouw eervol in plaats ver- nederend. De zelfbeheersing van de sterkeren beveiligt de zwakken.

Nooit is een land over zijn moeilijkheden heen geraakt zonder discipline. Indien wij over onz"

moeilijkheden heen. willen komen, zullen wij het ook niet zonder kunnen doen. En ieder van ons zal een deel van de last moeten dragen. Laten wij het maar ronduit zeggen: velen onder ons - wat ook hun taak moge zijn in de maatschappij, proberen zich aan die last te onttrekken.

Indien iedereen - niet alleen de anderen naar wie wij altijd wijzen, maar U en ik - werkelijk werkten, wanneer wij verondersteld werden te werken, dan verzeker ik U, dat de moeilijkheden, waar wij nu dagelijks mee te kampen hebben, zouden verdwijnen als sneeuw voor de zon. Maar daarvoor moeten wij niet alleen ons zelf disci•

pine opleggen, maar moeten wij ook gesteund worden door een gezonde publieke opinie, die niets wil weten van een man ·- of hij n nop een hoge of lage post staat -- die probeert er de kantjes af te lopen.

Wij zijn tegenwoordig geneigd, meer waarde te hechten aan vrijheid dan aan verantwoorde·

lijkheid. Vrijheid willen wij allemaal hebben, maar op d<' lange duur krijgen wij nooit iets, dat de moeite waard is, tenzij wij er voor willen betalen. Zo is het ook met vrijheid.

Je kunt discipline hebben zonder vrijheid, maar je kunt geen vrijheid hebben zonder dis·

cipline." '

V redesduiven

Het internationale vredescongres te Parijs, dat uitmondt in een verheerlijking van de Sowjet-Unie en dat in feite helemaal niet zo vredelievend blijkt te zijn, maar alleen maar afgeeft op de Westerse mogendheden, het At·

Iaotische Pact en dergelijke, heeft toch even de vleug van de werkelijke vrijheid in zijn midden gehad. Eve1;.1. de vleug van de werkelijke vrede.

Op het moment, dat de heer Harvey Moore het podium beklom en het gehoor de volgende woorden toevoegde:

"De mensen willen persoonlijke vrijheid, vrij- heid van het woord en vrijheid om hun regering te wijzigen."

Zolang dat niet aanwezig is in vele landen van Oost-Europa, waar men door angst en vrees de mensen stil tracht te houden, zolang zal een vredescongres een chimère blijven. En zullen de vredesduiven even treurig kijken als de duif t>p de plaat van Picasso, die als reclame voor het Parijse eongres ontworpen is.

Waarschuwing

Het jaarverslag van de Banque de la Sociéte Générale de Belgique wijst er o. m. op, dat de aanhoudende "dirigistische" maatregelen in Europa in B~lgië tal van moeilijkheden blij·

ven veroorzaken, ondanks de Marshall-hulp en de intra-Europese verrekening.

Gezien de economische samenwerking in Bene·

luxverband en gezien het streven der Neder- landse socialisten de Benelux voor hun karretje der geleide economie te spannen, lijkt het ons nuttig, dat de Belgen zich met hand en tand tegen een dergelijke gevaarlijke interpretatie verzetten.

Onmiddellijk na de beëindiging van de twee·

de wereldoorlog is België een der weinige lan·

den geweest - en dit ondanks het feit dat er socialisten in het kabinet zaten - die zich niet op het glibberige pad der geleide economie heb•

ben gewaagd. Dit heeft de Nederlandse socia•

listen steeds dwars gezeten. Nu ons land in de Benelux een bepaalde rol zal gaan spelen, be· !I

hoeft het niet te verwonderen dat de socialisten hier te lande mede een vinger in de pap willen houden. Vandaar hun verzoek aan onze minis·

ter van Economische Zaken, de Benelux toch vooral niet te veel in de richting van een vrije economie te laten uitgroeien.

Welnu, wij citeerden in dit verband een Bel·

gische stem die hoopgevend is. Toch blijft waak- zaamheid geboden. Jmmers, stokpaardjes zijn weliswaar onschuldig uitziende, maar daarom niet minder gevaarlijke dieren.

'\'B'IJHEID EN DEMOCRATIE

A rdelingsnieuws

NAAflJ)EN-HL'IZEN

Vrouw en jongere De7,er rlagC'n hielrl tle afd. Naar- (len - Huizen een led?nvergadering.

Als hoofdpunt was aan de orde can- didaatstelling gC'meentL'raadsleden voor Naardt>n. Uit de vergadering kwam naar voren, dat het zeer op prijs gesteld zou worden, dat in de komende zittingsperiode een vrouw in de gemecnteraacl zou worden ge- bracht en tevens iemand die tot de jongeren behoorde.

Rekening houdende met deze wen- sen, werd in onderling overleg en algemene instemming na gehouden stemmingen de navolgende eandi- datenlijst opgemaakt: 1. J. P. de Haan; 2. Mevr. M. C. van Wijn-

gaarden~van IJsendijk; 3. mr. A.

van der Straaten; 4. H. Millenaar;

5. L. J. Koster; 6. F. W. Köttd- brink; 7. mr. E. Heldring; 8. W.

Hofland (in verband met verblijf buitenlands, heeft deze candidaat nog-niet kunnen veridaren dat hij hiermede accoord gaat); 9. mevr. J.

Th. Kunh---Legras; 10. E. P. Smidt.

BREI> A

Gemt\Cnteraadseandidaten De ledenvergadering der afdeling Breda stelde voor de gemeenteraads- verkiezingen de volgende candida- tenlijst samen: 1. mr. E. H. Toxo- pcus; 2. J. H. Kloezen; 3. E. van Overbeek; 4. mej. mr. M. H. J. Men- thou Bake; 5. J. A. Colenbrander;

-6. A. Koeleman; 7. E. J. Melzer; 8.

mevr. L. van 't Rood---Kleinsmiede.

HEERENVEEN

Dertig!

Op 21 dez~r sprak de heer J. G.

H. Cornelissen voor onze afdeling over de V.V.D. en de middenstand, en over actuele onderwerpen de midden- stand betreffende. De spreker had een aandachtig gehoor en oogstte een welverdiend succes. Na afloop werd de candidatenlijst voor de ge- meenteraad vastgesteld. De propa- ganda-commissie bracht in de la!lt- ste weken dertig nieuwe leden aan.

De afdeling besloot over te gaan tot het nemen van een collectief abonnement op "Vrijheid en Demo- cratie".

GRONINGEN

Mooi zo In Groningen is ook een afdeling der Jongerenorganisatie van de V.

V. D. opgericht, waarvan het secre- tariaat is: Rijnstraat 12 a. (Er moe- ten er nog heel wat volgen! -- red.

V. enD.).

DORDUECHT.

Het werk gaat voort!

Dordrecht hield zijn maandelijkse lmderavond, waarin twee cursisten een maidenspeech hielden. Drs. H. A.

Korthals vertelde het een en ander over het werk van de enquête-com-

missie. De afdeling kwam op 22 April in ledenvergadering bijeen ten einde de candidatenlijst voor de gemeenteraad samen te stellen. Ter inleiding van deze vergadering hield de afdelingsvoorzitter, de heer Jac.

~· Hazelaar, een korte rede, waar- m hij de politiek van de dag be- sprak, in het bijzonder de diverse persuitingen ten aanzien van de be- wogen Eerste Kamer-zittingen

(grenscorrecties!). Na uitvoerige besprekingen werd de candidaten- J.ijst vastgesteld als volgt:

1. H. v. Gijn (zittend lid), 2 J. G.

Kobus (zittend lid), 3 \V, de Visse1·, 4 mevr. dr. H. B. van Bilderbeek--

van Mcurs, 5 H. Groencveld, 6 mevr. A. M. A. de Voogd-Revers, 7 P. W. van Houten, 8 mevr. 1\-!. E.

den Duytsen~Buytenhek, 9 N. H.

Wepster, 10 P. Hoebée, 11 A. Lem- kes Jr., 12 C. Romeyn, 13 ir. E.

van Gelder, H A. J. Reitsma, 15 mevr. I. C. F. J. Soer· Versnel, 16 D. J. van Leen, 17 B. de Koningh, 18 J. F. Meyeraan.

S. :XGiiroea

· HOFJUWELIER · S GRAVENHAGE '

HOOGSTRAAT .23 TELEfOON 11 !7.57

GESCHENKEN IN ALLE PRIJZEN

BOLNES

Dieselmotoren

25-140Q P.K.

i ^N ~;;;::~~<lek I

~

:·;~~~::pellen I

111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111

IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIInlllllllllllllllllllllllllllllllllll

N.V.

Machinefabriek

IJZER-ST AAL- EN METAALGIETERIJ

v.h. BAKKER ^& Co.

RIDDERKERK

•

11111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111

STAALCONSTRUCTIES

ANNO 18.tl3 SPOORWEGMATERIAAL

29 APRIL 1949 Pag. l

IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIniiiiiiiiiiHIIIIIIIIIIIII!IIIINIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII!IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII!IIIIIIII

N. V. SCHEEPSWERVEN

1-1 ^El~~

BOLNES en PAPENDRECHT

DWARSHELLINGEN 115 Meter

DROOGDOK

11 5 x 30 Meter

~IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII

J. en K. SMIT's

KINDERDIJK

SCHEEPSWERVEN EN MACHINEFABRIEKEN

H.P. Gelderman&Zonen N.V.

OLDENZAAL

fabrikanten van

ruwe-, geverfde-, gebleekte- en bedrukte katoenen·, celvezel· en kunstzijden manufacturen

Scheepswerven en Machinefabriek

- - - -- - · - · - - -

BOLNES

(~---~-·--~ ___ m_~~--·---)

1111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111

N.V. Nederlandsche Caoutchouc- en Gutta- Perchafabriek

v.h.Bakker & Zn.

Ridderkerk

• Technische rubberartikelen

•

11111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111

L. ~mit & Zoon

KINDERDI.JR

Baggermateriaal Zeesleepboten

Passagiersschepen Machines

Motoren Ketels

I IUHHIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIHHHHIIIIIHIIIHIIIIIIIIIIIIIUII