Vrijheid en
WEEKBLAD VAN VOOR VRIJHEID
NUMMER 982
DE VOLKSPARTIJ EN DEMOCRATIE
VRIJDAG 6 DECEMBER 1968
Mr. dr. Berkhouwer
lnTweede Kam,er:
Weerbaarheid mogen wij niet verwaarlozen
In aansluiting aan hetgeen wij vorigé week reeds schreven over het resultaat van het debat in de Tweede Kamer over de nota inzake het Navo- en defensiebe- leid 1968, laten wij hieronder- nog enige citaten volgen uit de rede van onze geestverwant mr. dr. Berkhouwer:
., Terwijl de discussie over het bestaansrecht van de Navo in volle gang was, werd in de nacht van 20 <;JP 21 augustus plotseling het dieptepunt bereikt in de vorm van de gewelddadige bezetting van Tsjechoslowakije door de Sowjet-Unie en een viertal van haar 'bondgenoten. Na detze nacht kent Praag weer de lugubere sinisterheid, die ons bekend is uit Franz Kafka's roman Het Proces. Aan die agressie werd meege- daan door een 'land dat zièh de Duitse Democratische Republiek noemt. Er is hier iets gezegd over het al dan niet erkennen van dit land. Ik heb het daar niet gemakkelijk mee. Dit land, of wat het ook mag zijn, is me_deplichtig ge- weest aan iets dat volgens het Volken- recht een internationaal misdriijf is. En marge zou ik de vraag willen stellen. of Wij nog wel stilstaan bij de mogehjk·
beid en de plicht om die agressie onge- daan te maken. Blijven wij ons neerleg- gen bij de aanwezigheid van de Sow·
jet-troepen en andere troepen als gevolg van dit internationale misdrijf op het gebled van Tsjechoslowakije? Zou deze belangrijke hinderpaal niet moeten . wor- den weggenomen - ik heb begrepen dat dit onder andere een onderwerp van gesprek was van enk_ele Amerikaans~
senatoren in het Kremhn - alvorens wiJ opnieuw de ontspanning ter hand. kun·
nen nemen?
Twee maanden vóór de overweldiging van de Tsjechen -door het domme - dom in verscheidene betekenissen van het woord - geweld van hun zich noemende bondgenoten had onze Kamer de nota inzake het Navo- en het de- fensiebeleid 1968 ontvangen. In deze no·
ta komen twee toonaarden naar voren.
Ondanks zekere verheugende tekenen die een ontspanning deden wanen, ver·
maande de regering ons toch tot voor~:
gezette waakzaamheid. Helaas - WIJ stellen het met weinig vreugde vast - is dit vermaan, door wat er is gebeurd, gerechtvaardigd: ge bleken. .
Mijn politieke vrienden en mij, . als jurist spreekt het in het bijzonder aan dat U:, de nota de Noordatlantische Ver- dragsorganisatie wordt voorgesteld als een onderdeel van een, door ons begee~
de, ontwikkeling naar de verwerkeliJ·
king van een wereldrechtsorde. 0~ te beginnen is deze ontwikkeling gericht op d:e gelijkgezinde componenten rond de Atlantische Oceaan. Maar er is voorts een open venster naar de landen in het Oosten en men is altoos bereid tot een dialoog met deze landen."
ONTSPANNING?
Heeft men, zo vroeg mr. Berkhouwer zich in een later deel van zijn betoog af, in Oost en West onder ontspanning wel altijd hetzelfde verstaan?
En hij vervolgde: "Laat ik era;t? h~~
inneren, dat Chroesjtsjow nog voor ZIJn
MR. DR. 0. BERKHOUWER ... operatie gelukt, patiënt bezweken ...
val ~eeft gezegd: vreedzame coëxisten- tie betekent voor ons voortzetting van de strijd op alle gebieden met alle mid'- delen, behalve volledige oorlog. Brel!lj·
new zei op 29 maart 1968 tijdens een rede voor de partij in Moskou: Ideolo- gisch heeft onze partij altijd gesteld, dat vreedzame coëxistentie onbestaan- baar is. ·
Ik ben van mening, dat helaas een van de lessen van Praag moet zijn dat de ontspanning door de kleine staten van West-Europa - ieder voor zich en niemand voor hen allen - weinig geslaagd is tot dusverre. Volgt uit Praag niet imperatief, dat wij slechts gezamenlijk in Europa en tezamen met de overige bondgenoten tot ontspanning kunnen komen en met name te dier zake ·onze pogingen moeten voortzetten met de nog niet overweldigde gebie-- den als Joegoslavië en Roemenië? De recente gebeurtenissen hebben ons ook geleerd, dat de gedachte van een vere·
nigd Europa van Brest tot de Oeral een illusie is. De werkelijkheid is een Sow- jet-imperium van de Elbe tot Vladi- vostok.
Door sommigen is wel eens gesteld, dat Praag geacht kan worden een suc- ces te zijn van de ontspanningspolitiek.
Dit is geen understatement, maar lijkt mij een grote misvatting. Bepaalde be·
windalieden in andere landen hebben gesteld: als wij niet zo succesvol had- den ontspannen, zou de agressie tegen Praag niet hebben plaatsgevonden. Die agressie zou dus het bewijs zijn van het welslagen van de ontspanningspolitiek.
Neemt u mij niet kwalijk, maar toen îk dit hoorde en las heb ik alleen maar moeten denken aan dat bekende gezeg- de: de operaties is gelukt, maar de pa- tiënt is bezweken.
Zolang er onzekerheid is, mogen wij
onze weerbaarheid niet verwaarlozen.
De huidige maatregelen, die worden voorgesteld, hebben geen offensief ka·
rakter, maar beogen slechts een op peil brengen van de verdediging; een ge- deeltelijlre opheffing van tekort_komin- gen bij een blijvende minderheld ·ran divisies aan onze kant. Het gaat erom, dat wij geen risico mogen scheppen om als het ware ons aan te bieden als een onweerstaanbare prooi voor haviken, die ten aanzien van Praag de overhand hebben gehad. · -
Wij zijn blijvend bereid tot s.ar menspraak. Er · zijn al zo dikwiJls uitspraken van wijlen John Kennedy ge- citeerd. Ik wil er ook een citeren, al zou ik dit in een misschien wat andere zin doendan de mij voorafgaande sprekers.
Wijlen John Kennedy heeft eens ge-
·zegd: ."Wij hebben nimmer vrees om te onderhandelen maar zullen niet onder- handelen uit vrees.' Zo zien wij de hui·
dige situatie. Wij zien de Navo als een onderlinge maatschap tot waarborg ':an de persoonlijke vrijheden en menseliJke waarden, die wij aan weerskanten van d:e Atlantische Oceaan rekenen te beho·
ren tot ons gemeenschappelijke en geestelijke erfgoed. Bij het gebruiken van dit beeld kom ik tevens aan de premies, die wij betalen om de risico's te dekken, waarvoor die maatschap !JI
bedoeld. Als de risico's toenemen, stij- gen de premies. Indien wij deze onder- linge maatschap billijken en gerecht·
vaardigd en noodzakelijk achten mo~
ten wij bere<.id zijn een bijdrage aan die premieverhoging te leveren."
Aan het eind van zijn rede stel- de mr. Berkhouwer vast: "Wij zul.
len niets ·anders kunnen doen, zelfs na Praag dan streven naar de verwezenlij- king van het ideaal, dat er in de één of andere vorm een wereldomspannende rechtsorde moet komen, waarin de macht van het recht het recht van de macht zal moeten overwinnen en waar·
in het mogelijk is voor alle mensen om in vrede en welvaart - om deze reden dus ook ontwikkelingshulp - met el·
kaar te leven.
Om dit te bewerkstelligen, zal er nog een bijzonder lange weg door ons moe- ten worden afgelegd. Ondanks alle moeilijkheden is het fascinerend om ons daarvoor in te zetten met alle middelen waarover wij de beschikking hebben."
-PRIKKELS-
• K. L. Poll in Supplement Alge·
meen Handelsblad: "Kunstenaars zijn zeldèn vrienden van de over- heid. Dat is niets nieuws. Wel be·
trekkeiijk nieuw,- althàns in Ne·
derland, is de sterke mate waarin zij financieel van de overheid af·
bankeiijk zijn •. Het bedrag QP de begrotingen voor subsidies, sti·
pendia, opdrachten, e.d. neemt de laatste jaren gestadig toe. Para,- doxaal geformuleerd is de ver·
houding tussen overheld en kunst als volgt te omschrijven: lrunste·
naars steunen regering steeds minder; regering steunt kunste- naars steeds meer."
. • Uit het verslag in de NRC van een herdenkingsrede van staatsraad mr. J. V. Rijpperda Wiersma, oud-hoogleraar in het staatsrecht: "Mr. Wiersma zei zich zorgen te maken over een gegroeide geneigdheid bij somml·
gen aan acties ten behoeve ,.an allerlei belangen, ook geestelijke, kracht bij te zetten door rook en door stank, door lawaai en gri·
mas, kortom door allerlei soort geweld. overdonderen is iets an·
ders dan overtuigen. Het is tiran- niek en het · is - als het woord democratie enige zin heeft - volkomen ondemocratisch".
• Uit een overzicht in Het Va,- . derland van: Wat brengt de TV met Kerst?: "Netty Bosenfelt zal op eerste kerstdag de vraag:
"Wat betekent Kerstmis 1968 voor u?" voorleggen aan o.a. een brandweerman, aan de voorzitter van de Club van dikke mannen en aan Gert Timmerman".
• Slotalinea hoofdartikel in Het Vaderland over het jongste half- jaarlijkse rapport van de SER:
Kort en goed wat ons betreft
~ag men die 'halfjaarliJkse rap- porten in hun bonte moogeling van wetenschappelijke analyse en ventilerende pressiegroep gerust afschaffen. Ze irriteren meer dan ze de discussie en de economie vooruit helpen. Bovendien: ze lo- pen altijd achter de realiteit, zie de valutacrisis".
• Pag. 5: Van Riel over mili'taire politiek
• Pag. 6: VVD en bevolkingsvraagstuk
• Pag. 7: De machtige "200"
2 - vrijdag 6 december 1968
UIT DE PARTIJ
8 BEEMSTER
· In de ledenvergadering van de afde- ling Beemster heeft één der vrouwelijke leden gepleit voor meer inspraak van de vrouwen in de woningbouwplannen van de gemeente. De discussie die daar- op volgde, had tot resultaat dat de VVD-raadsfractie zich bereid verklaar- de een voorstel te doen tot de instelling van een vrouwenadviescommissie voor de woningbouw.
e
NIJMEGENOp een studiegroepbijeenkomst te Nij- megen is de propaganda voor de part·ij aan de orde geweest. Na een inleiding van propagandist Sterrenberg werden hem door de aanwezigen vele suggesties gedaan. Eén daarvan was het plaatsen van advertenties in streekland- en tuin- bouwbladen. Een andere om meer aan- dacht te besteden aan het begrip
"volkspartij". Te vaak wordt de VVD als een werkgeverspartij beschouwd.
Vrij algemeen werd het beginselpro- gramma van de partij voor buitenstaan- ders "onleesbaar" geacht. De hoofdza- ken daaruit zouden op een prettige wij- ze moeten worden gepresenteerd. De brochure "Waarom zou ik lid worden van de VVD?" werd een stap in de goede richting genoemd.
8 ZUIDLAREN
Op een ledenvergadering van de afde- ling Zuidlaren' in hotel Ros Beijaard op 19 november he-eft wethouder Kanon sa- men met de andere fractieleden de be- langrijkste punten die het laatste half jaar in de raad aan de orde zijn ge- weest, aan een beschouwing onderwor- pen.· Dat waren o:m. het woonwagen- kamp, de ontsluiting van de Meeroevers, het instructiebad, het plan-Zuid en de rioolzuivering-sinstallatie. · Het bestuur, waarin de K. Hovius voorzitter is, werd met twee leden - de heer W. Dalen-Gil- buys en de he,er J. B. Poortman - tot , zeven personen uitgebreid.
e
LEIDSCHENDAMDe afdeling Leidschendam houdt op maandag 9 december een openbare ver- -gadering, gewijd aan de Navo en het
Navo-verdrag, da:t binnenkort ·verlengd moet worden. Het Tweede-Kamerlid de heer G. Koudijs zal de vergadering toespreken en de eventuele discussie lei- den.
Gaarne nodigt de afdeling Leidschen- dam ook de leden van de afdelingen Berkel-Rodenrijs, Leiderdorp, Nootdorp, Pijnacker, Rijswijk, Voorburg, Voorschoten en Zoetermeer uit de ver- gadering bij te wonen.
De verga_f!ering heeft plaats in de au- la van de School met de Bijbel, Dobbe- laan 10 (tussen Pres. Kennedyplein en Schout van Eyklaan) te Leidschendam, en begint om 20.15 uur.
·e BREDA
Tijdens een op 4 november gehouden ledenvergadering heeft de afdeling Bre- dá van de VVD afscheid genomen van de heer P. Vroon, die na vele jaren het penningmeesterschap te hebben bekleed om gezondsheidsredenen zijn functie moest neerleggen.
In de bestuursvacature werd de heer J:P. W. A. A.M. Taks gekozen.
De heer K. B. van Buren heeft het.
_penningmeesterschap van de heer Vroon overgenomen en het door hem _ waarg.enomen secretariaat overgedra-
gen aan de heer Taks.
Het afdelingsbestuur is thans samen- gesteld als volgt: W. Verwey, voorzit- -ter; J. P. W. A. A. M. Taks, secretaris;
K. B. van Buren, penningmeester; drs.
. A. H. van Rij (vice-voorzitter), me- vrouw W. Jäger-Middelbeek, ir. E.
Schreuder en F. J. Melzer jr., leden.
Het secretariaat is gevestigd: Regen- tesselaan 9, Postbus 604, Breda, tel.
01600 - 34917.
Vrijheid enrw1 Democratie L!?..t
DbiiÇMMRE@ ( ftdtipetoyiyrll!èi9114Mi&UI
Weekblad van de VolkspartiJ Yoor Vrijheid en Democratie.·
Adres van de administratie (zowel voor abonnementen al•
voor advertenties) z Witte de Withstraat 78 te Rotterdam (postbus 824 te Rotterdam).
Tel 010-1110 00, abonnemen- ten toestel 219, advertentie•
toestel 224. Postgiro: 245108 t.n_.v. Administratie Vrijheid en Democratie te Rotterdam.
Hoofdredacteur:
Ph. C. la Chapelle Jr.
Adrq van de redactles Nieuwe Herengracht 89 B te Amsterdam-C.
Kepi ..-oor deze rubriek AB- den -•= meyr. mr. B. de RtHiek-Beddlng, Stadhouder_ . . plantaoea lU, Dea Baac.
De Vrouw {11)
Uitgangspunt van de Actiegroep Man, Vrouw, Maatschappij (zie verslag persconferentie en commentaar in onze rubriek in Vrijheid en Democratie van 8 nov. jl. ), is, dat opvattingen over de natuur van "de man" en "de vrouw"
niet anders dan vooroordelen zijn. In het bijzonder over de vrouw bestaan er, naar de mening van genoemde groep, irrationele verwachtingen. Zij zou de verzorgster bij uitstek zijn, de spil van het gezin, passief in seksuele zaken, _af- hankelijk, niet agressief, doch tolerant in menselijke relaties.
Zo is haar een beeld opgedrongen en een rol toebedeeld, waardoor haar plaats in - en haar bijdrage aan - de samenleving is bepaald, een heel ande- re dan die van de man.
Het "individu" moet meer mogelijk- heden krijgen en bestaande rolverwach- tingen dienen van hun starheid ontdaan te worden.
Als liberaal spitst ge dan de oren;
deze conclusie klinkt bekend. Ge grijpt het bij de hand liggend Beginselpro- gram van onze partij en ja, daar staat het ten voeten uit en scherp geformu- leerd in art. 4: .,De partij beschouwt de vrijheid van de mens, die naar zijn- aard bestemd is · als vrije persoonlijk- heid in gemeenschap te leven, als het _ kostbaarste goed... Zij ziet de vrije menselijke geest als de levenskracht der gemeenschap. Zij wenst dan ook de vrije geestelijke en maatschappelijke ontplooiing van alle mensen zonder on- -derscheid naar geestelijke overtuiging,
nationaliteit, geslacht, ras, huidskleur taal of maatschappelijke positie met te bevorderen." ·
Sterker nog: onze partij maakt dit waar.
. !n alle bescheidenhèid en voldoening,
ZlJ vastgesteld, dat in en door onze par- tij de vrouw "gelijke kansen" krijgt. En ook "gelijke beloning" als het alleen van haar afhing. Bij de enigszins emoti- onele discussie tussen minister Rooivink en de heer Kloos in de Eerste Kamer kort geleden, bleek. overigens weer, dat de desbetreffende conventie van het In-
t~rnational. Labour Office nog steeds met door Nederland is geratificeerd.
Nu terug naar de vrouw en haar ima- ge. Is het wel zo, dat zoals gemakkelijk
gesteld wordt, er een stereotiep beeld van de man en de vrouw bestaat -of verandert het naar tijd plaats ' en omstandigheden?
. Margaret Mead, antropologe, schrijft
In "Sex and Temperament" - ondanks de titel een serieUs boek - over een volksstam, waar de vrouwen de kost ophalen en na het zware werk 's avonds bij het kampvuur onder het genot van een pijp, elkaar sterke verhalen vertel- len. De mannen snijden hout, bedenken nieuwe danspassen en zorgen voor de kinderen.
In oorlogstijd moeten in onze maatschappij vrouwen vaak "mannen- werk" doen. Streven naar meer emanci- patie is dan ook veelal na perioden van oorlogstoestand te verwachten. Juist na zo een periode heeft Aristofanes destijds (Athene, 392, v. C.) zijn "Vrouwenrege- ring" geschreven, een parodie op de emancipatie van de vrouw.
Voor ons hiel4 de oorlog in 1945 wel op, maar de koude oorlog is gekomen en gebleven. Met als gevolg enerzijds een zekere ontnuchtering, die leidt tot cynisme en kritiek. Aan de andere kant:
ontwikkeling van de technische moge- lijkheden, mede dank zij de oorlog;
versneld en in schaalvergroting leven;
de betrekkelijkheid van kennis en erva- ring; de devaluatie van bestaande waarden.
Kerk en overheid grij:pen naar public relations, om zich te projecteren en bij voorbaat duidelijk te maken; want tijd om daden af te wachten is er niet meer.
In een studium generale in Utrecht wordt de leegheid van emoties, woor- den, muziek, gedachten en 'Vijzen, waarop de mensen maatschappelijk verkeren gekritiseerd.
Niets wordt meer op zijn face-value genomen, alles wordt doorgelicht, ont- leed, uitgekleed. Het is de tijd van de grote striptease. Ook "de vrouw" ont- komt daar niet aan.
Het novembernummer van de Neder- landse Vereniging van Vrouwen met academische opleiding (VV AO) brengt een zakelijk artikel van dr. W. H.
Posthumus-van der Goot "Pleidooi voor een nieuwe wending." Vrouwenbelan- gen", het maandblad van de Neder-
VRIJHEID EN DEMOCRATIE
landse Vereniging voor Vrouwenbelan- gen begint zijn · oktobernummer met een provocerend rapport "The status of women in Sweden."
Rapport over gemeentelijke en provinciale belastingen
Als liberaal, geneigd om: te behouden, wat goed is, te vernieuwen, waar nodig is, vraag je je af: "wat heeft nog waar- de, wat moet overboord, en wat is de norm, mijn waarde-meter?"
J. F. SCHOUWENAAR-FRANSSEN.
Leiden-leiderdorp
De commissie ad hoc uit de Vereni- ging van Staten- en Raadsleden van de VVD, ingesteld om het ontwerp van wet tot wijziging van de bepalingen inzake gemeentelijke en provinciale belastin- g-en te bestuderen heeft haar advies aan
·het bestuur der Vereniging uitgebracht.
De commissie bestaat uit mr. K.
Op 6 november j.l. -hield de Vrouwen- groep van Leiden-Leiderdorp een geslaagde bijeenkomst met als onder- werp "Waarom lid van de VVD?" mej.
mr. A. Kappeyne van de Coppello gaf een duidelijk overzicht vvan de partij- en, die in de Tweede Kamer zitting hebben en hoe men uit deze veelheid en verscheidenheid tot de goede keus kan komen. Na deze inleiding, die op spran- kelende wijze gebracht werd met grap- jes en uitspraken van politici,· volgde een zeer geanimeerde discussie.
Sneep (Overveen, voorzitter), jhr. mr.
S. J. Ploos van Amstel ('s Gravenhage, secretaris), mr. F. C. Vorstman (Hil- versum), mr. J. Drijber (Middelburg), K. H. Brandt ('s-Gravenhage), en H. G.
v. Zwijndregt ('s-Gravenhage, plaats- vervangend secretaris).
Het gestencilde rapport is verkrijg- baar bij de heer K. H. Brandt, Thorbec- kelaan 312 te 's-Gravenhage tegen beta- ling van f 1,50 voor leden der Vereniging - en f 3.-- voor niet-leden, plus f 0,60
portolwsten.
Blaemsier~unst
vlh J. C. do LANGE' a Koninklijke T ulnbouwlnrJçhtlng Hol/everanclor ven H. M. do Koningin
~ MEENl12.5- ROTTERDAM • TEL. 137977-122303
Spreekbeurten
Perio1le van 4 december 1968 tot en met 9 januari 1~69
9 dec.
9 dec.
9 dec.
9 dec.
9 dec.
9 dec.
9 dec.
10 dec.
11 dec.
11 dec.
~2 dec.
12 dec.
12 dec.
12 dec.
13 dec.
13 dec ..
13 dec.
H dec.
16 dec.
Zeist (20.00 uur, Frigi; onderwerp: China) Delft (21.00 uur, liberale avond)
Leidschendam . (20.15 uur, Prot. Chr.
lagere school, pobbellaan 10)
Arnhem (onderwerp: Buitenlands beleid en ontwikkelingshulp)
Santpoort (20.00 uur,. café-restaurant De
W~yman; onderwerp: Een liberale kijk op de toekomst; afd. Velsen)
Boskoop (20.00 uur, hotel Neuf) Emmen
Den Haag (20.00 uur, restaurant Bosch- lust; onderwerp: Rechten van de mens,
th~orie en praktijk; Vrouwe-ngroep) Zwolle (hotel Geitenbeek; onderwerp:
Ondernemingsrecht; mede georganiseerd door de afd. Kampen)
Deventer (20.00 uur, hotel De Keizer;
onderwerp: Ondernemingsrecht)
Rotterdam (20.30 uur, restaurant Atlantá;
onderwerp: Recreatie en samenvoeging van gemeenten;' kamercentrale Dordrecht)- Helmond (20.15 uur, zaal Traverse; onder- werp: ,Problemen rond Helmond)
Bussum ( Gooische Boer; onderwerp : Her- ziening ondernemingsrecht; afd. 't. Gooi) Amstelveen (opening van Politiek Café in gebouw Palet, Frans Halslaan 33) Dordrecht (20.00 uur, Statenhof; onder- werp: De liberale positie)
Wassenaar (JOVD)
Ommen (20.00 uur, hotel Het Zwarte Paard; onderwerp: Contact met de kie- zers en de presentatie van de VVD;
statencentrale)
Rotterdam (10.00 uur, café-restaurant Engels; onderwerp: Herziening onderne- mingsrecht; kamercentrale Dordrecht) Apeldoorn (Politiek Café; JOVD) 2 jan. Liberale kring Z.O.-Drenthe
4 jan. Hoogeveen (20.00 uur, hotel Homan;
Nieuwjaarsvisite)
Mr. H. van Riel Mr. H. E. Koning G. Koudijs
Mr. J. F. G. Schlingemann
H. Wiegel
Ir. D. S. Tuijnman Drs. Th. H. Joekes
Mevr. mr. E. Veder-Smit
Drs. G. M. V. van Aardenne Mr. H. P. Talsma
Mr. H. van Riel Mr. W. J. Geertsema Drs. G. M. V. van Aardenne H. Wiegel
Mr. dr. C. Berkhouwer Mr. H. E. Koning
H. J. L. Vonhoff
Drs. G. M. V. van Aardenne H. Wiegel
Mr. E. H. Toxopeus H. J. L. Vonhoff
Deze _lijst, waarin In principe alleen spreekbeurten van Kamerleden - die zij vervullen binnen het verband van de partij - worden vermeld, wordt opgesteld door het Algemeen Secretariaat van de VVD, Koninginnegracht 61 te Den Haag (telefoon 070- 604803). De
gegev~ns, waaronder bij voorl~eur ook het aanvangsuur en de plaats waar de ver- gadermgen worden gehouden, dtent men derhalve niet naar de redactie van het weekblad maar naar het Algemeen Secretariaat van de partij te zenden. De lijst wordt elke maan:
dag om 12.00 uur afgesloten.
Radio-uitzending van de VVD: donderdag 19 december, 18.20- 18.30 uur, over de zender Hilversum 11 (298 m.).
VRIJHEID EN DEMOCRATIE
• Kabinet-De Jong inzet?
"Ik juich de door de heer Vondeling :voorzegde polarisatie van eigen karak- ter bewarende partijen toe en ver- heug mij erove-r dat hij dit alles scherp heeft gesteld, even voordat hij weer ac- tief ging meespelen."
Dit zei onze fractievoorzitter in de Eerste Kamer, mr. H. van Riel, tijdens de in deze Kamer gehouden algemene politieke en financiële beschouwingen.
!{lij doelde daarbij op de visie van de heer Vondeling, neergelegd in diens
"Nasmaak en Voorproef", dat de kans bijzonder groot lijkt dat )n 1971 "het kabinet-De Jong en zijn prestaties" de inzet van de verkiezingen zullen zijn.
"Voortzetting van het beleid-De Jong-Witteveen-Roolvink-Beèrnink, ja of neen, daar zal het in 1971 wel om gaan.
Het lijkt mij bijna onontkoombaar, dat de vier partijen ter linkerzijde, PvdA, D'66, PSP en PPR (dan) -een duidelijk alternatief stellen. Dat moet haast wel, wil de parlementaire democratie blijven functioneren." Zo schreef de heer Von- deling en mr. Van Riels reactie was:
"De heer Vondeling doet 'dèze voorspel- ling met recht. Hij heeft het namelijk zelf in de hand, of misschien .voor het overgrote deel in de hand, zijn profetie te doen uitkomen".
Dat minister-president Ds Jong zelf voorlopig nog vrij negatief of althans ontwijkend op deze suggestie inging, zegt weinig. De volgende Kamerverkie- zing lijkt - normaal gesproken - nog ver weg en vooral de houding van de anti-revolutionairen biedt nog altijd gro- te onzekerheid.
Geheel in de lijn van zijn optreden toen hij tevens nog voorzitter was van de ARP,- beleed dr. Berghuis opnieuw zijn sterke voorkeur voor samenwerking van de ARP met de PvdA. Maar bij de replieken kon de -heer Van Riel hem voorhouden, dat zojuist uit de in op- dracht van De Telegraaf door het bu- - reau Veldkamp/Marktonderzoek gehou-
den enquête voor zover het de anti-revo- lutionaire k i e z e r s betreft, opnieuw iets heel anders was gebleken.
Daaruit blijkt namelijk, dat het over- grote deel van de anti-revolutionaire aanhang (zelfs 88 pct ! ) voortzetting van het kabinet-De Jong in zijn huidige sa- menstelling zou wensen en dat oijma twee maal zoveel anti-rev. kiezers zich uitspreken voor samenwerking met de VVD dan met de PvdA.
• Vondeling en de monarchie
Het tweede hoofdstuk van dr. Vonde- lings recent verschenen boekje:
"Nasmaak en Voorproef", is getiteld:
"Wij Juliana, ... enz., ... enz., ... enz." Het is, zoals men uit deze wat prikkelende titel wel reeds begrijpt, gewijd aan de monarchale staatsvorm in het algemeen en aan ons Koninldijk Huis in- het bij- zonder.
Het antwoord, dat dr. Vondeling geeft op de algemene vraag: monarchie of republiek?, is verrassend en verblij- dend. Overtuigde monarch- en Orangisten zouden de monarchale staatsvorm voor ons land en in een parlementaire demo- cratie niet beter kunnen verdedigen dan d·e heer Vondeling hier doet. Hij komt namelijk niet met het soms te berde ge- brachte, maar wel wat goedk(lpe dood·
doenertje: "Ik ben republikein, maar als ons land nu een republiek werd, zou ik koningin Juliana als president kie- zen".
Neen, de heer Vondeling gaat een fer- me stap verder en kiest, hoewel hij volhoudt "principiële voorkeur" voor _ een republiek te hebben, toch 'vóór de monarchie van het Huis van Oranje en verdedigt de voordelen van de opvol- ging door geboorte. pe "praktische" ar- gumenten (zoals hij ze zelf noemt), die de socialistische voorman hiervoor opsomt, zijn precies hetgeen door alle overtuigde voorstanders van de consti- tutionele monarchie in ons land altijd is en wordt aangevoerd.
Dat is toch wel een zo opvallend feit, dat het best aandacht verdiend had in de zeer uitvoerige overzichten en cita- ten, in de dagbladen aan het boek van de heer Vondeling gewijd. In verschei- dene persorganen was dat echter niet het geval, maar wel werd algemeen vermeld op welke wijze de heer Vonde- ling de monarchie van al wat_ dan
"franje" genoemd wordt, zou willen ontdoen.
Dat daarop zo eenzijdig de aandacht is gevallen zonder vermelding van het bovenstaande is wel jammer. Zoiets geschiedt dan onder het motto: "Hond bijt man is geen nieuws, maar man-bijt hond wel". Het valt echter te verdedi- gen, dat het opvallende pleidooi van de heer --Vondeling, juist omdat h i j è'_at heeft gehouden, best onder de "man bijt hond" cat-egorie is te rangsch-ikken.
Dat de lezers van bedoelde dagbla-- den, voor -zover zij zelf ook het boekje van de heer Vondeling hebben gelezen, die eenzijdigheid in de bespreking en de citaten wel is opgevallen, zou als voorbeeld - kunnen blijken_ uit een in- gezonden stukje van iemand in De
Volkskrant, die o.a. schreef: "Dat u uit
~-het ·openhartige boek van dr. A. Vonde- ling juist die regels hebt gelicht, die min of meer ongunstig lijken voor het voortbestaan van ons vorstenhuis, kan
beste: dat Nederland een koninkrijk blijft of dat Nederland een republiek wordt?", slechts 8 pct. van de onder- vraagden de 'I'Oorkeur aan -een repu- bliek gaf. Bij de aanhangers van de PvdA was dit percentage óók 8! ln de Tweede Kamer concludeerde _de heer Vondeling daar toen uit: "dat het Ko- ninklijk Huis en de monarchie in Neder- land tegen een stootje kunnen". Ook, zo schrijft hij, in de herfst van 1966, toen voor de laatste keer "heftige beroering"
ontstond als gevolg van het voorstel tot verhoging van het inkomen der Kroon, bleek dat opnieuw.
De schrijver laat hierop dan volgen:
"Persoonlijk gaf ik daar .ook uiting aan, door op een partijvergadering mijn principiële voorkèur uit te spreken voor de republiek, maar desondanks te kie- zen voor de monarchie van het Huis van Oranje-Nassau en wel op praktische gronden".
Die praktische gronden zijn dan voor
Onze beste_ "ambassadr-ices." Zie: • Erfelijk koningschap
Dr. Berghnis, de PvdA-vriend in de ARP. Zie: • kabinet-De Jong inzet?
ik niet· waarderen. Uit wat hij zelf schrijft, blijkt duidelijk dat hij dit voortbestaan uit praktische overwegin- gen toejuicht ... "
• Erfelijk koningschap
Dr. Vondeling béhandelt allereerst de vraag of er in de moderne tijd nog behoefte is aan een staatshoofd; dit ui- teraard in de zin van onze Grondwet, d.w.z. onschendbaar en met ministers die verantwoordelijk zijn. In de Ver- enigde Staten zijn staatshoofd en mi- nister-president in één persoon ver- enigd. De president vervult daar alle re- presentatieve functies als d e vertegen- woordiger van zijn land e'n volk en is tegelijkertijd de_ politieke chef. Terecht schrijft de heer Vondeling: die combi- natie is zuiver fysiek al haast niet te doen. Bovendien blijft het staatshoofd partijman, hetgeen ongewenst lijkt. Hij kent dan ook in Nederland geen serieus pleidooi voor een l'!amenvoeging van beide taken in één telkens voor korte tijd gekozen persoon. Handhaving dus van een onschendbaar staatshoofd in ons staatsbestel.
Moet dat staatshoofd, zo vraagt hij vervolgens, echter per se een koning zijn; een Oranje, die erfelijk de Kroon bezit? Ook deze vraag is z.i. sterk in discussie geweest, vooral toen tijde van de verloving en het huwelijk van prin- ses Beatrix.
Dr. Vondeling brengt dan in herinne- ring dat toen in een enquête vlak na het Irene-debat in februari 1964 de vraag werd: gesteld: ,.Wat is volgens u het
de heer Vondeling in het bijzonder de volgende:
Een gekozen president zal vrijwel
steed~ in een verkiezingsstrijd betrok- ken zijn geweest. Hij is de kandidaat van een groep geweest en het zal - - iu het gunstigste geval - een vrij lange tijd duren voor hij het symbool is van de volkseenheid, de personificatie van de natie. De kans is groot, dat hij een politicus is geweest; een oud-minister of vooraanstaand Kamerlid. In die functie droeg hij politieke verantwoordelijkheid, hij was niet onschendbaar; hij had een politieke wil en dadendrang. Hij legde daarvan verantwording af, aan de Ka- mer, de partij, de kiezers. Zo'n presi- dent zal het moeite kosten om zich bui- ten de politieke strijd te houden en dat is grondwettelijk noodzaak !
Daartegenover is de opvoeding van een Nederlandse Kroonpretendent ge-
heel ingesteld op politieke onschendbaar- heid. Afgezien van die opvoeding en scholing, acht ook dr. Vondeling "de wijze,- waarop koningin Juliana zelf haar taak vervult, zó voorbeeldig, dat ook hierin een stuk garantie ligt voor de manier, waarop haar opvolgster het moeilijke werk zal doen".
Vervolgens stelt de schrijver, dat men bij ons Koningshuis in velerlei opzichten kan spreken van een mooie traditie.
"Trouw en offervaardigheid van Ora.n- jes zijn meer dan eens in de vader- landse gescriedenis gebleken, hetgeen aan beide kanten zekere verplichtingen geeft." Weliswaar spreekt dat punt van de traditie hem persoonlijk niet zo P-rg aan, maar hij constateert toch "aller- wegen dat het werkt".
Zijn conclusie is hier: "Voorlopig zal niemand in binnen- en buitenland zoveel goodwill ontmoeten als de koningin en de kroonprinses. Ons land kan zich geen betere "ambassadrices" wensen. Dat is enorm vee] waard en daarom moeten wij er zuinig op zijn en dankbaar wezen dat er een opvolgster is die deze honde•
baan (want dat is het vaak) niet alleen aanvaardt, maar zelfs ambieert".
Zoals wij reeds schreven: dat zijn nu precies de argumenten, die ook onzer- zijds steeds zijn aangevoerd. Dat de heer Vondeling zo overtuigd voor de monarchie onder het Huis van Oranje kan kiezen en dan toch nog terloops zegt, dat hij "voorkeur" heeft voor de.
republiek, is ons onbegrijpelijk. Dat zul- len we dan maar als - een dogmatisch stokpaardje beschouwen, dat echter goed op stal blijft opgeslot-en. Dat de heer Vondeling zelf zo weinig voor tra- ditie vatbaar is, vinden we jammer. ,Er
vriidag 6 december 1968 ....; 3
kunnen inderdaad wel eens zinloze tra- ditie zijn (in Engeland zijn er bijvoor- beeld zeker te vinden, naar ons gevoel), maar de meeste zouden wij niet willen missen. Daar komen wij echter een vol- gend maal op, wanneer het om de nade- re voorstellen van de heer Vondeling omtrent die zogenaamde "franje" gaat.
• Enquête: zetel winst
We zijn opnieuw met een kiezers-en- quête verrast. Het is een door het bu- reau Veldkamp-Marktonderzoek in op·
dra9ht van De Telegraaf ingesteld on~
derzoek. -
Uiteraard geldt voor deze enquête de- zelfde_ reserve, die wij ook tegenover de andere recente onderzoekingen hebben in acht genomen. We moeten echter er-
kennen, dat de tot nu toe door het bureau Veldkamp ingestelde enquêtes later vrij juist gebleken cijfers hebben opgele- verd. _Daar komt bij dat het resultaat (dat in De Telegraaf van 28 november j.l. is bekend gemaakt) ook zeer redelijk klopt met hetgeen in de omstandigheden van thans verwacht zou kunnen worden.
Het resultaat van deze enquête ~is als volgt, waarbij onder I zijn opgenomen de zeteltallen welke de partijen thans in de Tweede Kamer bezetten op grond van de verkiezingen van 1967; onder II de zeteltallen, zoals die volgens het Te- legraaf-VeldkamR onderzoek in maart
1968 zouden zijn geweest en onder III de zeteltallen op grond van het jongste onderzoek van deze zelfde zijde.
I 11
KVP ... . 39 36 PvdA
VVD -D'66
ARP CHU PSP
.. ... 37 37 ... 17 17 ... 7 13 ... 15 13 ... 12 12 ... ,.. 4 3 BP Koekoek ... . 3 6
BP Harmsen 4
CPN
SGP ... 5 ... 3
PPR (Aarden) 3
GPV ... ,... 1 15()
• Opkomstplicht
5 3 4 1 150
Hl 37 34 18 18 13 11 5 4 4 3 2 1 150
Na de commentaren, die wij op de andere, eveneens in november gehouden enquêtes in deze rubriek hebben gele- verd, zullen wij ons voor het ogenblik tot één nieuw element beperken. Dat is de invloed van eventuele afschaffing van de opkomstplicht, welke voor de eerste maal in deze enquête is petrok- ken.
Persoonlijk hebben wij nooit de mening gedeeld van hen die vreesden, dat juist wij (de VVD) bijzonder veel nadeel van de te verwachten afschaffing van de opkomstplicht zouden ondervinden.
Wij meenden dat eerder schade zou
~~rden geleden door een typische onpo- hheke groep als. de Boerenpartij en door D'66; ·beide niet-ideologische par- tijen, met weinig of geen gevoel van partijgebondenheid en -traditie bij de aanhangers.
Niet om ?ns (waarschijnlijke) gelijk, maar ter wille_ van de VVD en de door haar voorgestane beginselen en doelein- den, verheugt hèt ons dat dit onderzoek, zo het ook in dit opzicht als representa- tief kan gelden, de juistheid van deze verwachting- bevestigt. Wij lezen daar- over namelijk in het in De Telegraaf opgenomen verslag:
Drie partijen zouden profiteren van afschaffing van de opkomstplicht: VVD, ARP en PSP. Wanneer alleen de stem-- men worden geteld van de mensen, die bij de De Telegraaf-Veldkamp-Markt- onderzoek-enquête zeiden vast van plan te zijn te gaan stemmen, ook als' çle opkomstplicht wordt opgehe- ven, zouden VVD en ARP 1 pct. meer van de stemmen krijgen en de PSP (},6 pct. meer.
In totaal 70 pct. van de geënquêteer- den zei zeker te zullen gaan stemmen.
_Negentien procent zal waarschijnlijk stemmen, 7 pct. waarschijnlijk niet en 4 pct. zeker niet. Deze percentages zijn van belang, omdat, nu de staatscom-
missie-Cals-Donner heeft geadviseerd tot afschaffing van de opkomstplicht bij verkiezingen, het waarschijnlijk is dat al in 1971 de kiezers ongestraft zullen kunnen wegblijven.
Wanneer men alleen de kiezers, die zeker zullen gaan stemmen, in aanmer- king neemt, ziet de stembusuitslag in percentages er aldus uit:
KVP 23.6 (mét opkomstplicht 23,8), PvdA 22,3 (22.1), D'66 10,1 (11,6); VVD 12,6 (11,6), ARP 9,8 (8,8), CHU 7,3 (7,6), PSP 4 (3,4), BP 2,5 (3,2), CPN 2,9 (3,1), SGP 2,4 (2,2), GPV 0,8 (0,8). PPR 1,5 (1,5) 0
Aldus het verslag in De Telegraaf.
Dit betekent dus dat bij die percentEI.- ges ruw geschat bijvoorbeeld de VVD niet 18 zetels, maar bij een percentage van 12,6 pct. der uitgebrachte stemmen 19 of 20 zetels zou krijgen en D'66 geen 18, maar 15 à 16 zetels.
Nogmaals echter: Dit alles met de nodige reserve, welke tegenover opi- nie-onderzoekingen in het algemeen nu eenmaal past.
A. W. ABSPOEL
