1 Opleiding: Master Taalwetenschappen – Neurolinguïstiek
Stageverslag
Universitair Ziekenhuis Gent
Academiejaar: 2016-2017 Marieke Van de Merlen - s3038335
Rode-Poortstraat 16, 3510 Hasselt (BE) +32 491 48 69 78
Stagedocent RuG: Dr. Roel Jonkers Stagebegeleidster UZ Gent: Dr. Katja Batens
2
SCHETSING VAN DE STAGE
Gedurende negen weken (3 x /week) liep ik stage op de afdelingen neurologie en neurochi-rurgie van het UZ te Gent. Door mijn (beperkte) ervaring als logopediste ben reeds in contact gekomen met patiënten met een NAH. Dit gebeurde door stages en vakantiewerk. Nog nooit had ik patiënten gescreend/onderzocht/behandeld die zich nog in de acute fase van een ver-worven neurologische aandoening bevonden. Ik was zeer benieuwd wat mij te wachten stond.
DOELSTELLINGEN
Voor de aanvang van de stage had ik voor mezelf een aantal doelstellingen opgesteld die hier-onder zijn weergegeven.
• Het maken van spontane taal analyses (STA)
o Ik wil leren om correcte STA te maken.
o Op het einde van de stage wil ik op een vlot tempo een STA kunnen maken.
o Ik wil een STA kunnen inzetten als pre- en postmeting bij patiënten.
• Ik wil leren denken in een ruim kader en mijn logopedische kennis met neurolinguïstische kennis verbinden.
• Ik wil kennis maken met patiënten in de (sub)acute fase en mijn handelen hierop afstem-men.
• Ik wil kennis maken met patiënten met een TBI (neurotrauma) en verschillen leren waar-nemen op linguïstisch en pragmatisch vlak tussen patiënten met TBI’s en CVA’s.
VERLOOP VAN DE STAGE
Aangezien dit niet mijn eerste stage was in het klinische werkveld, voelde ik mij al snel op mijn gemak. Mijn begeleidster Katja Batens, zag mij ook niet als een beginnende stagiaire, maar eer-der als gelijke, zeker naarmate de stage voreer-derde. Dat gaf mij een ontspannen en gewaardeerd gevoel. In week 1 heb ik haar op de voet gevolgd. Al snel mocht ik zelfstandig tests en screenings afnemen. Hierbij liet ze mij alleen naar de patiënt gaan. Hierdoor werd ik niet op de vingers gekeken terwijl ik aan het werk was, maar kon ik achteraf indien nodig vragen stellen met be-trekking tot de interpretatie van de test.
Aangezien de patiënten zich allemaal in de (sub)acute fase van het hersenletsel bevinden, ligt de klemtoon op deze afdeling op diagnostiek van taal- en of spraakstoornissen, cognitieve com-municatieproblemen en preventie en screening van slikproblemen, aangezien het laatstge-noemde een levensbedreigende conditie kan vormen. Indien patiënten gedurende langere tijd op de afdeling verblijven (vb. als ze moeten wachten om naar het revalidatiecentrum te gaan), wordt er reeds gestart met logopedische therapie.
(Basti-3
aanse, Bosje & Visch-Brink, 1992), de BNT (Loon-Vervoorn & Stumpel, 1996) en de WEZT (Bas-tiaanse, Maas & Rispens, 2000) afgenomen en geïnterpreteerd. De resultaten en bijzonderhe-den werbijzonderhe-den altijd naderhand besproken.
Na een aantal weken mocht ik zelf kiezen welke patiënten mij interessant leken om te volgen en in aanmerking kwamen voor mijn scriptie. Voor mijn scriptie wilde ik de spontane taal en de discourse van personen met een TBI in de (sub)acute fase analyseren. Ik werd volledig on-dergedompeld in het neurologische jargon aangezien ik ook CT- scans te zien kreeg. Ik keek op naar mijn stagebegeleidster op het vlak van haar neurologische kennis. Zij interpreteert zonder veel moeite scans en kan op basis van leasielokalisatie vertellen welke problemen er te verwachten vallen. Voor mij was het dan ook een enorme uitdaging om mee op die kar te springen. Zelf heb ik de interpretatie van CT-scans bijgespijkerd uit interesse en omdat ik het enorm intrigerend vind om te zoeken naar overeenstemming in neurologische schade en de te verwachtte problemen. Ik wist op voorhand dat deze stage, nog meer dan voorgaande sta-ges neurologisch gericht zou zijn. Tijdens de eerste week was ik dan ook bezorgd dat ik weinig zou kunnen betekenen. Maar naarmate de stage vorderde, bleek dat gelukkig wel zo te zijn. Voor het eerst in mijn leven zag ik hoe sterk een spontaan herstel van afasie kan zijn. Dit was een zeer indrukwekkende ervaring.
In de voorlaatste week kreeg ik mijn evaluatie, die zeer positief was. Ik meldde dat ik me nog niet klaar voelde om patiënten met dysfagie die behandelen en dat dit nog wat onwennig aan-voelde. Naar aanleiding hiervan gaf Katja mij de kans om met een logopediste mee te lopen die gespecialiseerd is in onderzoek en behandeling van dysfagie en laryngectomie. Die dag heb ik ook een FEES onderzoek mee gevolgd, geleid door NKO-arts.
TERUGKOPPELING DOELEN
Ik wil een STA kunnen inzetten als pre- en postmeting bij patiënten.
In week 4 heb ik bij een patiënte die posttraumatische amnesie (PTA) had, de taal geanalyseerd. Het plan om te herevalueren als ze uit de PTA-fase was, is helaas niet gelukt omdat ze reeds vertrokken was naar een revalidatiecentrum.
Algemeen gezien, heb ik gemerkt dat het niet gemakkelijk is om een spontane taal analyse in te zetten als diagnostisch instrument aangezien het analyseren van het taalsample tijdrovend is. Op de stroke-unit van een ziekenhuis moet alles snel en efficiënt verlopen dus dit lijkt mij in deze subacute fase, geen ideale manier. In de revalidatiefase kan het echter zeer nuttig zijn. Ik wil leren denken in een ruim kader en mijn logopedische kennis met neurolinguïstische kennis verbinden.
Ik wist op voorhand dat er geen strikt onderscheid tussen neurolinguïstiek en logopedie bestaat in België. Ten opzichte van mijn bachelorstages, merk ik dat mijn denken op een meer weten-schappelijke, gefundeerde manier verloopt en dat ik een dieper inzicht heb gekregen in neuro-logische stoornissen en de neurofysiologie ervan. De master neurolinguïstiek komt mijn denk-proces dus zeker ten goede.
4
Dit verloopt nog niet optimaal. Hierin wil ik nog groeien, waarbij ervaring een grote rol zal spe-len.
Ik wil kennis maken met patiënten in een acute fase en mijn handelen hierop afstemmen. Al snel voerde ik anamnesegesprekken en screende ik patiënten die waren opgenomen. Dit verliep goed omdat ik dit reeds gewend was van vorige stages. Mijn patiëntencontact ver-liep naar eigen aanvoelen ook zonder problemen. Ik kan ook voldoende emotionele afstand nemen zonder een apathische indruk te geven. In week 5 werd er een patiënt opgenomen op de afdeling cardiochirurgie, die als complicatie bij een hartoperatie een bloeding had gekre-gen. De patiënt werd aangemeld met zware fatische problemen, een verbale en motorische apraxie en dysartrie. Deze patiënt heb ik zelfstandig, onvoorbereid therapie gegeven. Katja gaf hierop zeer positieve feedback. De therapie was onvoorbereid omdat sommige dagen vrij hectisch zijn. Flexibiliteit is dus een must. Hier kon ik gelukkig goed mee om.
Ik wil kennismaken met patiënten met een TBI en verschillen leren waarnemen op linguïstisch en pragmatisch vlak tussen patiënten met TBI’s en CVA’s.
Tot slot heb ik kennis gemaakt met patiënten met een TBI, waarbij taal vaak niet primair stoord is, maar secundair als gevolg van cognitieve problemen. Veel patiënten vertoonden ge-desinhibeerd gedrag als gevolg van hersenschade. Ik heb nooit veel moeite gehad om met deze patiënten om te gaan, maar af en toe was het lastig om patiënten af te blokken indien ze sociaal en/of persoonlijk onaangepast gedrag vertoonden. Hoewel dit relatief vlot verliep zal ik hier ongetwijfeld nog in moeten groeien door herhaaldelijk contact met de doelgroep.
Ik heb ondervonden dat patiënten met een CVA voornamelijk focale letsels hebben en speci-fieke uitvalverschijnselen vertonen. Dit is echter niet het geval bij patiënten met een TBI. Vaak is er sprake van diffuse hersenbeschadiging aangezien de hersenen tegen de schedel gedrukt worden door plotse accelaratie, deceleratie of rotationele krachten. Hierdoor ontstaan ver-schillende microletsels. Gedragsmatig zijn er ook verschillen op te merken. Personen met een CVA vertonen minder frequent gedesinhibeerd gedrag in vergelijking met personen met een TBI. Ook problemen met het executief functioneren, emoties en gedragsregulatie komen zeer frequent voor bij personen met een TBI aangezien de frontaalkwab bijna altijd is beschadigd omdat mensen bijvoorbeeld vallen op hun hoofd of in een verkeersongeval frontaal schade oplopen. Ook contre-coupletsels zijn hier niet zeldzaam.
Conclusie
Door de stage in een ziekenhuis weet ik nu ook dat ik naast het behandelen van neurologische taal- en spraakstoornissen in de revalidatiefase en chronische fase, ook in staat ben om voor-namelijk diagnostisch te werk te gaan. Concreet betekent dit voor mij een uitbreiding voor mijn carrièremogelijkheden.
