RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN
‘Pak je rol’
Stageverslag Fries Museum
Hermina Deelstra | S2541300
Master Kunst- en Cultuurwetenschappen | 9 september 2018
Stagebegeleider: Dirk Boomsma | Stagedocent: Dr. Joost Keizer
Hermina Deelstra h.deelstra@student.rug.nl
S2541300
Master Kunst- en Cultuurwetenschappen Faculteit der Letteren
Rijksuniversiteit Groningen
Stagegever: Fries Museum en Keramiekmuseum Princessehof, afdeling Collecties Stagebegeleider: Dirk Boomsma, teamleider beheer, behoud en kennismanagement
Stagedocent: Dr. Joost Keizer
Voorwoord
De afgelopen maanden heb ik bij het Fries Museum en Keramiekmuseum Princessehof stage gelopen. Ik liep van maandag tot en met donderdag stage en werkte van vrijdag tot en met zondag in het museum. Hierdoor heb ik een goed beeld gekregen van alles wat er zich in het museum afspeelt.
In het bijzonder wil ik Dirk Boomsma en Jos Taekema bedanken voor hun vertrouwen in mij en dat zij tijdens mijn stageperiode potentie in mij hebben gezien en mij de kans
hebben gegeven om de komende periode voor het Fries Museum en Keramiekmuseum Princessehof te gaan werken als Procesbegeleider Ontzameling.
Ik wil mijn collega’s bedanken voor de prettige samenwerking. Daarnaast wil ik Eveline Holsappel en Marlies Stoter bedanken voor hun inhoudelijke bijdragen aan mijn ontwikkelproces tot museumprofessional.
Verder wil ik mijn vriend, familie, vriendinnen en Dr. Jan de Jong bedanken voor hun steun. Zij hebben ervoor gezorgd dat ik het mij is gelukt om drie maanden lang, zeven dagen per week, mezelf te blijven ontwikkelen.
Inhoudsopgave
Inleiding ... 4
Het Fries Museum ... 5
‘Pak je rol’ ... 7 Collectiewaardering ... 7 Bruiklenen ... 9 Implementatie bruikleenproces ... 11 Kunstenaarsavond ... 11 Artikel ... 12 Evaluatie ... 12 Conclusie ... 14 Bibliografie ... 15 Bijlagen ... 16
Bijlage 1: Functiebeschrijving Projectmedewerker Procesbegeleiding Ontzameling ... 16
Bijlage 2: Planning ... 19
Bijlage 3: Formulier Collectiewaardering ... 20
Bijlage 4: Implementatie bruikleenmodule ... 21
Bijlage 5: Artikel ... 28
Inleiding
Na het afronden van mijn studie Leisure Management wilde ik graag een studie aan de universiteit volgen. Ik twijfelde tussen de studie Engelse literatuur en Kunstgeschiedenis. Ik heb toen besloten om me op te geven voor de webklas Kunstgeschiedenis. Een van de opdrachten tijdens de webklas was het bezoeken van een museum en daar een werk uit te kiezen dat je het meest aansprak, om hier vervolgens een stuk over te schrijven. Ik heb er toen voor gekozen om naar het Fries Museum in Leeuwarden te gaan. Toen ik voor het gebouw stond was ik al ontzettend onder de indruk en was ik erg benieuwd naar wat er allemaal was te zien. Mijn bezoek aan het museum die dag heeft mij ervan overtuigd om voor de studie
Kunstgeschiedenis te kiezen. Ik wist het zeker, ik wilde me inzetten voor het Friese erfgoed en zou na mijn studie voor het Fries Museum gaan werken.
Tijdens het eerste jaar van de studie Kunstgeschiedenis heb ik onder leiding van Emmi Visser een aantal keren als vrijwilliger geholpen met het organiseren van activiteiten voor het museum. In het tweede jaar van mijn studie zag ik dat er personeel werd gezocht voor in het museumcafé van het Fries Museum en hier ben ik toen gaan werken. In het derde jaar van mijn studie wilde ik nog meer betrokken zijn bij het Fries Museum en heb ik me als vrijwilliger Beheer en Behoud aangemeld bij Dirk Boomsma. Ik heb anderhalf jaar met veel plezier in het depot van het Fries Museum gewerkt, waarbij ik ervaring met het hanteren van objecten heb opgedaan. Toen ik tijdens de Master Kunst- en Cultuurwetenschappen de kans kreeg om stage te lopen bij een museum, was het voor mij al duidelijk: ik ging stage lopen bij het Fries Museum.
In de eerste weken van de Master heb ik contact met Marlies Stoter, conservator Oude- en Toegepaste Kunst, van het Fries Museum gehad. Op 25 oktober 2017 had ik een afspraak met Marlies gemaakt om het een en andere te bespreken. Uit het gesprek is gebleken dat Marlies graag een levensbeschrijving van ene Albert Martin had gewild. Hier zou ik mijn scriptieonderwerp van maken. Tijdens het gesprek is de stage nog niet besproken omdat Jos Taekema, hoofd collecties, nog met de universiteit in gesprek moest gaan over de toekomstige stageplekken voor studenten bij het Fries Museum. Helaas bleek dat een andere student ‘mijn’ plekje als stagiaire bij Marlies had gekregen en dat Marlies het de druk had om mij ook als stagiaire erbij te hebben. Na overleg met Dirk Boomsma is gebleken dat hij gelukkig wel een plekje voor mij had. Ik was ontzettend blij dat ik, na alle moeite die ik de afgelopen jaren had gedaan, toch stage kon lopen bij het Fries Museum.
Op 28 mei 2018 ben ik aan mijn stage bij de afdeling Collecties begonnen en heb ik twaalf weken lang 32 uur per week stage gelopen en heb ik eind augustus nog een
bruikleencheck op Ameland voorbereid en uitgevoerd. Ik heb ervoor gekozen om veel meer uren stage te lopen dan dat vanuit de universiteit nodig was zodat ik meer ervaring op kon doen. Op 30 augustus heb ik mijn laatste stage dag gehad en op 3 september ben ik met mijn nieuwe baan als Procesbegeleider Ontzameling begonnen (zie bijlage 1 voor de
Het Fries Museum
De organisatie
Het Fries Museum vormt met het Keramiekmuseum Princessehof een gezamenlijke
organisatie. In totaal zijn er ongeveer 50 medewerkers, verdeeld over vijf afdelingen: Finance en Control, Human Resources, Facilitaire zaken, Publiek en Presentaties en de afdeling Collecties. Daarnaast is er natuurlijk ook nog de Directie. Ik maak(te) deel uit van de afdeling Collecties. Jos Taekema is hoofd collecties en Dirk Boomsma is de teamleider beheer, behoud en kennismanagement. Daarnaast bestaat de afdeling Collecties uit acht conservatoren en het team beheer, behoud en management.1
Het Fries Museum beschikt over een omvangrijke en gevarieerde collectie van ongeveer 170.000 objecten en zet deze collectie in om bezoekers te inspireren door de kunst, cultuur en geschiedenis van Friesland te tonen. Door de vrijgevigheid en de verzameldrift van de Friezen, is de collectie door de jaren heen enorm gegroeid. Het museum heeft de taak om voor deze voorwerpen te zorgen. De missie van het Fries Museum is het vergroten van de waardering voor kunst en geschiedenis van en in Friesland. Zo moeten alle objecten in de collectie een relatie hebben met Friesland.2
Verder maakt het Fries Verzetsmuseum, dat zich richt op Friesland tijdens WOII en verbinding maakt met de huidige maatschappelijke ontwikkeling, deel uit van het Fries Museum. Daarnaast zet het Princessehof zijn topcollectie in om met aantrekkelijke tentoonstellingen, zoals Made In Holland, verhalen over zowel Aziatische keramiek als Europese keramiek te vertellen.3
Het ontstaan van het museum
Het Fries Museum is in 1881 opgericht, maar daarvoor was al sprake van een museum. Er is een ongedateerde schets met daarop ‘een ontwerp aan tot stichting van een Museum voor Friesche Oudheden’, door de Friese jonkheer Julius Matthijs van Beyma thoe Kingma, gevonden. Deze schets is waarschijnlijk rond 1820 gemaakt.4 In september 1827 is het ‘Provinciaal Friesch Genootschap ter beoefening van Friesche Geschied-, Oudheid- en Taalkunde’ opgericht. Het Fries Genootschap werd in vier categorieën: taalkunde,
oudheidkunde, geschiedenis en contemporaine toestand van de provincie, verdeeld. Deze vier aspecten van de Friese cultuur zouden worden bestudeerd.5 Vervolgens werd in 1853 het Antiquarisch Kabinet van Friesland ingericht en dit kabinet was de eerste museale instelling van Friese oudheden dat publiekelijk toegankelijk was. Dit kabinet was de directe voorloper van het Fries Museum.6 In 1877 werd de Grote Historische Tentoonstelling, waar zeventien thema’s werden getoond, gehouden. De tentoonstelling was een groot succes en leverde het genootschap veel winst op. De winst heeft het mogelijk gemaakt om een echt Fries Museum te stichten. Het museum werd in het voormalige Eysingahuis aan de Turfmarkt te Leeuwarden gevestigd en werd in 1881 voor publiek geopend.7
Het nieuwe Fries Museum
Sinds de oprichting van het museum is de collectie door middel van vele schenkingen en legaten enorm gegroeid. Daarnaast is het bezoekersaantal van 1997 naar 60.000 per jaar gestegen. Om zijn collectie optimaal te kunnen presenteren en om aan de wensen van het publiek te voldoen was een nieuw museumgebouw nodig.8 Om een nieuw museum te
bouwen, is natuurlijk veel geld nodig. In 2001 is de Friese architect Abe Bonnema overleden en in zijn testament stond dat hij achttien miljoen euro wilde nalaten aan het Fries Museum zodat er een nieuw museum kon worden gebouwd. Hier waren twee voorwaarden aan verbonden, namelijk: het nieuwe museum moest op het Zaailand worden gebouwd en het moest door architect Hubert-Jan Henket, in samenwerking met Bonnema Architecten, worden ontworpen. Hier is het Fries Museum mee akkoord gegaan en in 2012 was de nieuwbouw voltooid.9 Het nieuwe Fries Museum is in september 2013 door Koningin Maxima geopend.10
1 Fries Museum. Over het museum (2018). Geraadpleegd op 9 september 2018 via:
https://www.friesmuseum.nl/over-het-museum/organisatie.
2 Ibidem. 3
Ibidem.
4 A. de Vries. Het verhaal van het Fries Museum. (2013). Bekking & Blitz Uitgevers B.V. Amersfoort. p.23. 5 Idem, p.27.
6 Idem, p.30. 7
Idem, p.33-35.
8 P. Klarenbeek, GRUTSK I, Op weg naar een nieuw fries museum, winter 2004 – nummer 1. p.6. 9 Idem, p.2-3.
‘Pak je rol’
Tijdens de eerste dag van mijn stage is mij duidelijk gemaakt wat van mij werd verwacht: ‘Pak je rol’. Bij het instellen van de handtekening op mijn Fries Museum-mail mocht ik mezelf medewerker noemen in plaats van stagiaire omdat ik anders mijn kwaliteiten tekort zou doen. Vanaf dag één had ik dan ook het gevoel dat ik een echte medewerker was. Ik heb niet een bepaalde opdracht gekregen voor mijn stage, maar ik heb een aantal verschillende taken gekregen. Een van de taken was het begeleiden van de collectiewaardering. Een andere grote taak was dat ik verantwoordelijk was voor de uitgaande bruiklenen en de implementatie van het bruikleenproces. Naast deze taken heb ik een kunstenaarsavond georganiseerd en heb ik een artikel voor in de krant geschreven (zie bijlage 2 voor de planning).
Collectiewaardering
Ontzameling Fries Museum
De afgelopen maanden heb ik mij samen met de conservator Toegepaste kunst en Textiel 16de-20ste eeuw beziggehouden met het waarderen van de deelcollectie meubilair. Het waarderingsproject van het Fries Museum maakt deel uit van het ontzamelingsproject. De provincie Friesland heeft het Fries Museum de opdracht gegeven om de collectie met 20% in te krimpen. Dit is noodzakelijk om de inhuizing van alle objecten in het KSF mogelijk te maken. Momenteel bevindt zich zo een 40% van het totale volume van de collectie,
waaronder meubilair, in het depot in Wolvega. Het doel van het waarderingsproject is dat eind 2020 40% van de collectie in volume is gewaardeerd, dat 20% in volume is ontzameld en dat de overige 80% volledig in het KSF is opgenomen.11
Verzamelgeschiedenis
Op basis van de waardering wordt er gekeken welke objecten kunnen worden ontzameld. Daarnaast zorgt de waardering voor een scherper collectieprofiel. In het verleden is het verzamelen van voorwerpen vaak aan het toeval overgelaten. Tot ver in de 20ste-eeuw zijn grote en kleinere schenkingen in hun geheel in de collectie opgenomen, vaak met specifieke voorwaarden. Verder is ook niet altijd gekeken of de schenking paste bij het collectieprofiel en of het relevant was. Zo zijn veel niet passende en in slechte staat verkerende objecten in de collectie terechtgekomen. Meer dan een eeuw is er op deze manier verzameld en dat heeft gezorgd voor overvolle depots. Door het waarderen van de collectie wordt gekeken welke objecten belangrijk zijn voor de collectie, welke elders beter op hun plek zijn en welke in zo’n slechte staat verkeren dat de kosten van restauratie niet opwegen tegen de waarde ervan voor de betreffende deelcollectie.12
Aanpak
Voordat een object wordt ontzameld, moet er eerst voldoende kennis over het object zijn, of in ieder geval alles zijn gedaan om meer informatie over het object te verkrijgen. Om tot een waardering te komen wordt de methodiek ‘Op de museale weegschaal, dat in 2013 door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed is ontwikkeld, gebruikt.13 Aan de hand van deze methodiek is het mogelijk om aan te geven wat de waarde of betekenis is van objecten. Volgens de RCE is het expliciteren van toegekende waardes noodzakelijk om richting te geven aan behoud, ontwikkeling, gebruik en om maatschappelijk draagvlak voor erfgoed te laten ontstaan.14 De methodiek kan worden gezien als een praktisch hulpmiddel voor het
toekennen van waarde aan objecten, deelcollecties of gehele collecties en is bedoeld voor iedereen die zich bezighoudt met het professioneel beheer van collecties. De
collectiewaardering is in zes stappen onderverdeeld. De eerste stap is het formuleren van de aanleiding van de waardering en dit vast leggen op het waarderingsformulier. De volgende stap in het proces is het bepalen van de criteria die voor de waardering relevant zijn. Het Fries Museum heeft een waarderingsformulier ontwikkelt waarbij de volgende criteria als relevant worden gezien: gebruikswaardering, toestand, historische waarde, herkomst, ensemble, artistiek, informatie en beleving. Er worden drie paraplu-termen gebruikt: museale waardering, cultuurhistorische waardering en sociaalmaatschappelijke waardering. In de vierde stap worden de objecten op al deze criteria beoordeeld aan de hand van een +- systeem waarbij een 0 neutraal is, +++ extreem hoog en --- extreem laag is(zie bijlage 3). Wanneer het formulier is ingevuld, berekend het formulier een cijfer van1 tot en met 10. Wanneer een object een zes of hoger scoort, is het van belang voor het Fries Museum en zijn collectie. Het uitdrukken van culturele waarde in één getal is problematisch, maar biedt enige houvast op het gebied van collectiewaardering. Wanneer een object lager dan zes scoort, wil dat dan ook niet per se zeggen dat het object wordt ontzameld. Vervolgens worden in de vijfde stap de gegevens verwerkt in het waarderingsformulier. De laatste stap in het proces is besluit of actie, dat wil zeggen dat het eindproduct van de waardering als beginpunt en onderbouwing van nieuwe beslissingen of acties gebruikt kan worden. Het belang van het object of de (deel) collectie kan beter worden beargumenteerd, om het belang te bespreken met gebruikers of publiek, om de toegankelijkheid te vergroten en om beslissingen te nemen over ingrepen.
Meubilair
Voor het waarderen van het meubilair hebben we gekeken naar het collectieprofiel. Het meubilair waarvan de maker, gebruiker, of schenker een relatie met Friesland heeft, past in dit profiel. Zo vertellen de stoelen het verhaal van enkele Friese notabelen en kunstenaars, zoals Christoffel Bisschop. Samen met de conservator Toegepaste kunst heb ik de
collectiewaardering van de deelcollectie stoelen uitgevoerd. De deelcollectie stoelen in het Fries Museum bestond aan het begin van de waardering uit circa 150 stoelen. Ze zijn op enkele uitzonderingen na verworven uit schenkingen en legaten en niet door een gericht verwervingsbeleid. Het grootste deel van de stoelen komt uit de periode 1830-1900 en is uitgevoerd in de diverse neo-stijlen. Daarnaast is er een grote groep van circa twintig knopstoelen in de collectie aanwezig. De meubelverzamelng biedt geen representatief overzicht van de ontwikkeling van stijlen of het Friese meubelbezit, maar is tamelijk willekeurig en niet van hoge museale kwaliteit. Daarnaast wisselt de fysieke staat van objecten sterk. Uit de waardering is naar voren gekomen dat de helft van de stoelen kan worden ontzameld.
11Collectieplan Fries Museum 2017-2020. 12
Ibidem.
13
Rijksdient voor het cultureel erfgoed, Op de museale weegschaal; collectiewaardering in zes stappen (2013) Drukkerij Damen, Werkendam.
Bruiklenen
De afgelopen drie maanden was ik verantwoordelijk voor de uitgaande bruiklenen. De Registrar Ilse Stap zei dat er in de vakantieperiode vaak niet zoveel bruiklenen werden aangevraagd, maar dat bleek niet zo te zijn. Ik heb in drie maanden tijd acht
bruikleenaanvragen opgepakt.
Park Vijversburg
Om er een beetje in te komen, kreeg ik gelijk de eerste week al de aanvraag van Park Vijversburg in mijn postvak-in. Park Vijversburg is een niet geregistreerd museum in Tytsjerk. Zij wilden een 86-delig servies van het museum in langdurig bruikleen. Om de bruikleen in gang te zetten, heb ik checklisten gemaakt die door zowel de medewerker beheer & behoud als door de conservator in het desbetreffende vakgebied moet worden ingevuld. Als de B&B medewerker en de conservator beide akkoord gaan met de aanvraag, dan worden de checklists van een akkoord van het hoofd collecties en de directeur voorzien. Dat was voor Park Vijversburg het geval.
Het Fries Museum heeft tot dusver geen kosten in rekening gebracht voor
aangevraagde bruiklenen, maar omdat Park Vijversburg niet een geregistreerd museum is, hebben Dirk en ik dit onder de loep genomen en hebben we een begroting opgesteld. Vervolgens heb ik een contract opgesteld voor Park Vijversburg en heb ik met de senior collectiemedewerker, Nynke Spahr- Van der Hoek, de datum van transport van het servies ingepland. Vervolgens heb ik het contract ondertekend retour ontvangen, is het servies naar Park Vijversburg gebracht en heeft Hanna Hakvoort, collectiemedewerker, de vitrine daar ingericht.
Tresoar
Als snel kwam er een nieuwe aanvraag binnen, die van Tresoar. Zij wilden een schilderij en een kunstkastje lenen voor een tentoonstelling die zij gingen maken. Het aangevraagde kastje bleek in slechte staat te zijn en het bleek ook dat het kastje niet per se nodig was voor de tentoonstelling. Dit kastje is dan ook van de lijst afgehaald. Het aangevraagde schilderij kon ook niet worden uitgeleend omdat het op zaal in het Fries Museum hangt, maar gelukkig was het Fries Museum in het bezit van een repliek. De repliek is schoongemaakt en klaar gemaakt voor Tresoar. Eind augustus wilde Tresoar ook nog een ander object aanvragen voor dezelfde tentoonstelling, maar dat is vanwege het eindigen van mijn stageperiode overgedragen aan mijn collega Ilse Stap.
Museo Nacional Thyssen-Bornemizsa
Toen kwam er een buitenlandse aanvraag binnen. Dit was voor mij erg interessant omdat dit nog niet vaak is voorgekomen. Het museum beschikte dan ook nog niet over alle
standaardbrieven in het Engels. Deze heb ik voor het museum opgesteld. De aanvraag van Museo Nacional Thyssen-Bornemisza biedt het museum mogelijkheden om in toekomst iets van hen te kunnen te lenen. De aanvraag voor Madrid is dan ook goedgekeurd. Ik heb contact opgenomen met de Registrar en heb de contracten opgesteld en verstuurd.
RMO
Het Rijksmuseum van Oudheden heeft om vijf bronzen Romeinse beeldjes gevraagd. Zij wilden de beeldjes niet voor een korte tentoonstelling lenen, maar wilden de beeldjes in langdurig bruikleen. Vanwege de Vikingtentoonstelling die eraan zit te komen, 2019, is besloten akkoord te gaan met aanvraag zodat het Fries Museum ook enkele objecten van hen kan lenen.
Het Amsterdam Museum
Het Amsterdam Museum heeft zowel een aanvraag voor het Fries Museum als voor het Princessehof gedaan. De aanvraag voor het Fries Museum was een Mata Hari plakboek. Dit plakboek was in zeer slechte staat en moest eerst worden gerestaureerd voordat het zou worden tentoongesteld. Dit heb ik toen overlegd met Registrar van het Amsterdam Museum, maar zij hebben vervolgens de aanvraag ingetrokken omdat zij in de tentoonstelling geen plaats meer hadden voor het plakboek. De aanvraag voor het Princessehof was een servies. Het uitlenen van dit servies is goedgekeurd en zal in oktober door de conservator Europese keramiek, Karin Guillard, worden geplaatst.
Kanselarij en Hendrick de Keyser
Daarnaast had het Fries Museum nog twee uitgaande bruiklenen openstaan waarvan het administratieve deel nog moest worden afgehandeld. Dit ging om de bruiklenen van
Vereniging Hendrick de Keyser en de Kanselarij. Voordat het contract van de Kanselarij kon worden getekend, moest er een afspraak met hen worden gemaakt over voorwaarden van het contract. Deze afspraak heb ik gemaakt, maar is vervolgens opgepakt door Dirk en Ilse omdat zij hier meer van afwisten. Het contract heb ik inmiddels opgesteld, maar wacht nog op ondertekening. De bruikleen van Vereniging Hendrick de Keyser is nog niet afgehandeld. Op het contract staan een aantal objecten waarvan de verzekerde waardes nog ontbreken. Dit kan alleen door de conservator worden gedaan, maar de betreffende conservator had daar
voorlopig geen tijd voor. Nou staat deze bruikleen al twee jaar op de planning dus die extra maand maakt dan ook niet zoveel meer uit, maar het zou fijn zijn als het snel wordt
afgehandeld.
Ameland
Om mijn stage af te ronden vond Dirk het belangrijk dat ik ook een bruikleencheck uit zou voeren. Ik heb er toen voor gekozen om een bruikleencheck te doen bij de objecten die de musea op Ameland van het Fries Museum in bruikleen hebben. Het meeste recente bruikleencontract tussen het Fries Museum en Ameland kwam uit 1994. Ik heb veel onderzoek moeten verrichten om duidelijk te krijgen wat er nou precies op Ameland was. Vervolgens heb ik een afspraak met directeur van Museum Sorgdrager, Joop de Jong,
gemaakt. Verder bleek dat het gemeentehuis op Ameland nog drie werken van het museum in bruikleen had. Met hen heb ik ook een afspraak gemaakt. Op donderdag 30 augustus ben ik samen met de Registrar, Ilse Stap, naar Ameland gegaan om de bruikleencheck uit te voeren. Na veel speurwerk bleek alles te kloppen en verkeerden de objecten in goede staat.
Implementatie van het bruikleenproces
Naast het opdoen van kennis betreffende het algemeen bruikleenbeleid, met name de uitgaande bruiklenen, heb ik ook de opdracht gekregen voor de implementatie van het bruikleenproces. In Adlib, de objectendatabase van het Fries Museum is een aparte zoekingang voor de uitgaande bruiklenen gemaakt. Om het hele proces soepeler te laten verlopen, heb ik hiervoor standaardbrieven opgesteld die voor iedere aanvraag kunnen worden gebruikt. De brieven zijn er voor het Fries Museum en het Princessehof en zijn in het Nederlands en in het Engels beschikbaar. Mijn collega Nellie Vrijburg, collectieregistratie, was verantwoordelijk voor het maken van de sjablonen. Vervolgens heb ik deze sjablonen getest en gekeken welke informatie uit de objectendatabase wordt overgenomen in het sjabloon, dus in de brieven. Dit heeft erg lang geduurd omdat er steeds weer nieuwe problemen opdoken en omdat de objectendatabase niet hetzelfde is als het proces van de uitgaande bruiklenen van het Fries Museum. Uiteindelijk is gekeken naar wat de beste oplossing is en zijn we uitgekomen op het volgende: de standaardbrieven zijn gekoppeld aan de database, maar de gegevens die in de aanvraagbrief van de aanvrager staan kunnen niet worden overgenomen in het sjabloon, dit moet door de Registrar worden ingevuld. De sjablonen zijn wel direct gekoppeld aan de database dus de standaardbrieven en -contracten rollen er zo uit, maar er moet dus nog wel het een en ander handmatig worden aangepast.
Kunstenaarsavond
In de eerste week van mijn stage ben ik naar de afdeling Publiek en Presentaties gelopen om te vragen of ik kon helpen met het organiseren van een lezing omdat dit een van de leerdoelen was die ik moest behalen. Hier kwam uit dat er een kunstenaarsavond op de planning stond voor donderdag 14 juni waar ik wel bij kon helpen. Dit leek mij erg leerzaam en hier heb ik dan ook mee ingestemd. In begin 2018 zijn er al gesprekken met de initiatiefnemer B. C. Epker over deze avond geweest. Het moest een avond worden waarin drie Friese kunstenaars in het Fries Museum met elkaar gingen debatteren over de verbinding tussen geschiedenis en kunst. De gespreksleider van de avond was kunsthistoricus David Stroband en de
deelnemende kunstenaars waren B. C. Epker, Pedro Bakker en Alle Jong. Geschiedenis speelt bij alle drie kunstenaars een belangrijke rol en daar hebben zij over verteld. Mijn rol hierin was het contact onderhouden met de kunstenaars, het zorgen voor de PR en het regelen van facilitaire zaken. Daarnaast was ik op de avond zelf gastvrouw. Toen ik voor het eerst B. C. Epker opbelde om te informeren over de stand van zaken, was hij niet erg enthousiast. B. C. Epker vond het jammer dat er door het museum helemaal niets aan promotie was gedaan, omdat zij in januari 2018 al hadden afgesproken dat de kunstenaarsavond op 14 juni zou plaatsvinden. Hij wilde het evenement niet meer doorlaten gaan. Het is mij gelukt om B. C. Epker ervan te overtuigen dat de avond toch door moest gaan en dat ik er persoonlijk voor zou zorgen dat de avond een succes zou worden. Uiteindelijk was de kunstenaarsavond zeer geslaagd en waren er meer dan dertig personen aanwezig.
Artikel
Iedere maand wordt namens het Fries Museum een artikel geschreven voor de Friese weekbladen. Ik mocht het artikel voor de maand augustus schrijven. Het artikel moest over een object uit de tentoonstelling Ferhaal Fan Fryslân gaan. Ik heb er voor gekozen om een artikel over het portret van Syds van Botnia te schrijven en heb hiervoor onderzoek naar grietmannen en tandenstokers gedaan. Mijn artikel is uiteindelijk in tien Friese weekbladen, meer dan 200.000 keer, verschenen.
Evaluatie
Voorafgaand aan de stage zijn een aantal leerdoelen opgesteld die ik tijdens de MA-stage moest behalen. Hieronder licht ik toe waarom ik de leerdoelen heb behaald.
Leerdoelen
1. Zich kennis en inzicht verwerven met betrekking tot de verschillende afdelingen van het museum waar zij stage lopen
Tijdens mijn eerste stage dag heb ik mezelf voorgesteld aan alle medewerkers die op die dag aanwezig waren, maar doordat ik al enige tijd als vrijwilliger in het museum aan het werk was en daarnaast in het museumcafé werk, kende ik de meeste medewerkers al. De kantoren van het Fries Museum zijn open waardoor het gemakkelijk is om een praatje te maken met collega’s van andere afdelingen. Ik maak(te) deel uit van de afdeling Collecties, maar heb gemerkt dat je bij ieder project samenwerkt met de andere afdelingen. Daarnaast ben ik in de eerste week van mijn stage naar de opening van de tentoonstelling ‘Made in Holland’
geweest. Op deze avond heb ik veel van mijn collega’s gesproken en beter leren kennen. Tevens wordt er een keer per maand een gezamenlijke lunch met alle medewerkers
georganiseerd, zodat de verschillende afdeling met elkaar in gesprek gaan. Verder is er veel mailcontact tussen de medewerkers en heerst er een gezellige werksfeer. Iedere drie maanden wordt er een personeelsbijeenkomst georganiseerd waarbij alle afdelingen vertellen over de projecten waar ze mee bezig zijn.
2. De betreffende instelling analyseren en zich vanuit hun kunsthistorische kennis een mening vormen over de collectie, collectievorming en selectie van werken
Ik heb mij met name beziggehouden met de collectiewaardering van het meubilair. Nou is het zo dat ik tijdens de opleiding kunstgeschiedenis helemaal geen meubilair heb bestudeerd. Ik wist hier dan ook niets van. De eerste weken heb ik mij flink ingelezen en ik kan nu goed inschatten in welke eeuw bepaalde meubels werden gemaakt een kan bepaalde modellen van elkaar onderscheiden, maar het is niet mogelijk om in zo een korte tijd een mening te vormen over de collectie. Ik vind dat dit leerdoel niet goed aansluit bij mijn stage en zou het eerder aanpassen naar ‘kennis verwerven van’ in plaats van een mening vormen over de collectie. 3. Vertrouwd raken met de fysieke aspecten van de objecten – onder andere door het maken van conditierapporten- en kennis nemen van technische onderzoek, conservering en
Dit leerdoel had ik voordat ik aan de stage begon al behaald. Ik heb anderhalf jaar als
vrijwilliger in het depot van het Fries Museum gewerkt omdat ik ervaring op wilde doen met het hanteren van objecten. Tijdens mijn stageperiode heb ik mij intensief beziggehouden met het hanteren meubilair en het beoordelen van het meubilair op de fysieke toestand.
4. Vertrouwd raken met het werken met de collectiedatabase
Het Fries Museum werkt met het collectiemanagementsysteem Adlib. Door mijn ervaringen in het depot, kon ik al redelijk goed overweg met Adlib, maar in de eerste week van mijn stage heb ik gelijk een afspraak gemaakt met Fredau Metselaar, collectieregistratie, zodat zij mij nog het een en ander over de database kon uitleggen. Door het intensieve gebruik van Adlib tijdens mijn stageperiode beheers ik het werken met de collectiedatabase nu tot in de puntjes.
5. Ervaring opdoen met het schrijven van teksten voor verschillende doelgroepen of een specifieke doelgroep
Ik heb een artikel geschreven voor in de Friese weekbladen. Er zat erg veel tijd in het
onderzoek naar mijn onderwerp, tandenstokers, omdat hier nauwelijks iets over is geschreven. Ik vond het leuk om iets over tandenstokers te schrijven en vond het uitdagend om een stuk te schrijven voor een doelgroep die niet per se interesse in kunst en cultuur heeft.
6. Betrokken zijn bij een tentoonstelling, een andere project of een website
Tijdens de stageperiode heb ik mij beziggehouden met de collectiewaardering en de uitgaande bruiklenen. De collectiewaardering maakt deel uit van het ontzamelingsproject van het Fries Museum. Ik heb hierbij juridische basiskennis opgedaan over het afstoten van museale
objecten en heb geleerd om te werken met de methodiek ‘Op de museale weegschaal’ dat door de RCE is ontwikkeld. Tijdens het waarderen was mijn taak om de conservator te ondersteunen, zo was ik verantwoordelijk voor het verwerken van de gegevens die uit de waardering voortkwamen. Tevens heb ik kennis opgedaan van het algemene bruikleenbeleid en heb ik mij verdiept in de uitgaande bruiklenen, de evolutie van het bruikleen,
kostenberekening van aangevraagde bruiklenen, et cetera. Daarnaast heb ik een workshop aan het team BBK gegeven over de implementatie van het bruikleenproces. Ik heb stap voor stap het nieuwe proces aan hen uitgelegd en heb in de database laten zien hoe de procedure werkt. 7. Betrokken zijn bij het verzorgen van een lezing voor een museumpubliek
Ik heb meegeholpen met de organisatie van de kunstenaarsavond op 14 juni in het museum. Ik was hierbij verantwoordelijk voor de communicatie met de kunstenaars, de PR, de facilitaire zaken en was op de avond zelf gastvrouw.
8. Kennis hebben hoe het ‘netwerk’ van het museum wordt onderhouden en uitgebouwd. Dit is vooral naar voren gekomen tijdens openingen. Doordat ik met de uitgaande bruiklenen bezig was en veel contact had met andere musea, word ik ook uitgenodigd voor openingen van tentoonstellingen. Dat zijn gelegenheden waarop het netwerk van het museum wordt onderhouden en uitgebouwd.
Conclusie
Ik heb een fantastische stageperiode bij het Fries Museum gehad. Ik heb veel verschillende taken mogen uitvoeren en heb daarbij veel vrijheid gekregen zodat ik mezelf kon
ontwikkelen. De afgelopen drie maanden zijn voorbijgevlogen. In augustus heb ik te horen gekregen dat Jos en Dirk een vacature hadden gemaakt en dat ik mocht solliciteren. Ik heb nu een aanstelling gekregen voor zestien maanden, 32 uur per week en mag aan de slag gaan als Procesbegeleider Ontzameling. Ik ben blij dat ik de stage goed heb afgerond en dat ik nu een fijne startersfunctie bij het Fries Museum heb gekregen. Toen ik met de studie
kunstgeschiedenis ben begonnen was mijn doel om na mijn studie bij het Fries Museum te gaan werken en door hard te werken en stage te lopen bij het Fries Museum heb ik dat doel nu behaald en ben ik klaar voor deze nieuwe uitdaging.
Bibliografie
Collectieplan Fries Museum 2017-2020.
Fries Museum. Over het museum (2018). Geraadpleegd op 9 september 2018 via: https://www.friesmuseum.nl/over-het-museum/organisatie.
Klarenbeek, P., GRUTSK I, Op weg naar een nieuw fries museum, winter 2004 – nummer 1. p.6.
Rijksdienst voor het cultureel erfgoed, Op de museale weegschaal; collectiewaardering in zes stappen (2013). Drukkerij Damen, Werkendam.
Vries, A., Het verhaal van het Fries Museum (2013). Bekking & Blitz Uitgevers B.V. Amersfoort. p.23.
Bijlagen
Bijlage 1: Functiebeschrijving Projectmedewerker Procesbegeleiding Ontzameling
Functiebeschrijving Projectmedewerker Procesbegeleiding
Ontzameling
FUNCTIECONTEXT
Organisatie
Zie bijlage: Notitie Context organisatie d.d. 16-5-2017. Afdeling
De functie
Projectmedewerker Procesbegeleiding Ontzameling is een tijdelijke functie binnen de context van het Fries Museum |Keramiekmuseum Princessehof. De functie is ingericht ten behoeve van het project ”Ontzamelen “ en maakt onderdeel uit van de afdeling Collecties, team Behoud, Beheer en Kennismanagement..
Het project “Ontzamelen” beoogt feitelijke afstoting van deelcollecties van het Fries Museum en Princessehof.
POSITIE IN DE ORGANISATIE
Rapporteert aan
Het hoofd Collecties via de teamleider behoud, beheer en kennismanagement.
Geeft leiding aan
Geeft geen leiding.
De projectmedewerker Procesbegeleiding Ontzameling werkt samen met conservatoren, externe deskundigen , collectiemedewerkers en registratoren. De Projectmedewerker Procesbegeleiding Ontzameling heeft een vaste standplaats in het Fries Museum.
FUNCTIEDOEL
Het Fries Museum / Princessehof wil haar collectie in volume afbouwen tot een beter beheersbaar niveau (ontzamelen). Objecten worden met in achtneming van de vereisten van de LAMO afgestoten. De Projectmedewerker Procesbegeleiding Ontzameling begeleidt het proces van collectiewaardering van deelcollecties, onderzoekt de mogelijkheden voor herplaatsing en beheerst de adminstratieve workflow tot de definitieve herplaatsing van objecten.
Resultaatgebieden Kernactiviteiten Resultaatcriteria
Collectiewaardering - Administratieve voorbereiding van deelcollecties ten behoeve van de collectiewaardering - Plannen en organiseren van collectiewaardering
ism conservatoren en externe deskundigen - Assistentie verlenen bij de uitvoering van
collectiewaarderingen
Conform vastgesteld beleid en procedures Mate van efficiency
- Ondersteunen van onderzoek ten behoeve van de collectiewaardering
- Doen van voorstellen voor verbetering van ontzamelprocedures.
- Voorbereiden en opstellen van ontzamelformulieren en –dossiers
Ontzamelverkeer - Opstellen en voorleggen ter ondertekening van ontzamelbesluiten
- Overleg en correspondentie met collega’s en externe belanghebbenden bij potentiele herplaatsing van collectie
- Aanleveren van objectinformatie ten behoeve van herplaatsing van af te stoten collectie
- Coordineren en bewaken van ontzameldossiers - Zorgdragen voor voldoende adminstratieve
onderbouwing van herplaatsing - Adviseren omtrent ontzameldossiers
- Bewaken van voortgang en termijnen van ontzameldossiers
Conform procedures Accuratesse
Volledigheid
Objectlogistiek - Aansturen van de besluitvorming omtrent de vervoer en afgifte van objecten
- Plannen en organiseren van afgifte van objecten (ism medewerkers coll.beheer)
- Initieren van administratieve en fysieke objectcontroles
-
Mate van efficientie tijdigheid
Kennismanagement - Bijhouden van (ontzamel)administratie als onderdeel van het collectiearchief
- Plannen en organiseren van fotografie voor collectiedocumentatie
- Metadateren van beeldbestanden tbv koppeling in database
- Metadateren van objectdocumenten ten behoeve van het collectiearchief en koppeling in database
- Onderhouden van ontzameldossiers voor duurzaam en toegankelijk archivering.
Betrouwbaarheid Toegankelijkheid Accuratesse WERKGERELATEERDE BEZWAREN Geen COMPETENTIEPROFIEL Competenties (PiCompany) Competentieomschrijving
Competenties
(PiCompany)
Competentieomschrijving
Plannen en organiseren Op effectieve wijze doelen en prioriteiten bepalen en benodigde tijd, acties en middelen aangeven om bepaalde doelen te kunnen bereiken.
Voortgangsbewaking (Opstellen en bewaken van procedures om de) Voortgang van taken of activiteiten van
medewerkers en van de eigen taken en verantwoordelijkheden (te) bewaken en zeker (te) stellen. Samenwerken Actieve bijdrage leveren aan een gezamenlijk resultaat of probleemoplossing, ook wanneer de
samenwerking een onderwerp betreft dat niet direct van persoonlijk belang is.
Resultaatgerichtheid Het actief gericht zijn op het behalen van resultaten en doelstellingen en de bereidheid om in te grijpen bij tegenvallende resultaten.
Probleemanalyse
Signaleren van problemen; herkennen van belangrijke informatie; verbanden leggen tussen gegevens. Opsporen van mogelijke oorzaken van problemen; zoeken naar ter zake doende gegevens.
Vaardigheden:
Affiniteit met cultureel erfgoed Klantgericht Taalvaardig Creatief Nauwgezet Samenwerken Zelfstandig OPLEIDING- EN ERVARING
- Aantoonbaar HBO werk en denkniveau
- Ruime ervaring met administratieve gegevensverwerking - Juridische basiskennis op het gebied van …..
- Gedegen kennis van LAMO
- Kennis van Museale Weegschaal (RCE ) - Kennis van Excel, Word, Irfanview,
- Ruime kennis van en ervaring met beheer en behoud van museale objecten - Ervaring met collectieregistratiesystemen, met name Adlib
Vereiste taalbeheersing
Fries; kunnen voeren van een conversatie op gemiddeld niveau Nederlands; kunnen voeren van een conservatie op goed niveau Engels; kunnen voeren van een conversatie op gemiddeld niveau
Bijlage 2: Planning Weken 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Datum 28-5 4-6 11-6 18-6 25-6 2-7 9-7 16-7 23-7 30-7 6-8 13-8 Collectiewaardering Gebruik van waarderingsformulier kennis van waarderingsformulier Check waarderingsformulier na invullen Interpretatie waarderingsformulier Onderzoek waardering Fysieke betrokkenheid bij objecten Kennis verwerven over de collectie Tentoonstelling Schrijven artikel Ferhaal fan Fryslan Lezing organiseren Uitgaande bruikleen Kennis algemeen bruikleenbeleid Implementatie proces uitgaande bruikleen
Bijlage 4: Implementatie bruikleenmodule
Processtappen Uitgaand Bruikleen:
01. Peilen
De praktijk geeft aan dat conservatoren van bruikleennemende instanties vaak peilen voordat een officiële aanvraag wordt ingediend. De sondering kan op diverse plekken in de organisatie binnenkomen. Namens het museum wordt een indruk gegeven of een bruikleenaanvraag slagingskans heeft en verwezen naar de formele route. Onderstaande documenten worden coulancehalve per mail toegestuurd. De Registrar wordt in de cc meegenomen in de communicatie. Er wordt nooit een toezegging gedaan.
DOCUMENTEN:
PDF bruiklenen voor op website
https://www.friesmuseum.nl/img/uploads/PDF_bruiklenen_voor_op_website_FM.pdf
Standaard Facilityrapport Bruikleennemer
https://www.friesmuseum.nl/img/uploads/Faciliteitenrapport.pdf
RESULTAAT:
CC-mail aan Registrar
02. Registratie Formele Bruikleenaanvraag
Een formele bruikleenaanvraag wordt ingediend ter attentie van de directeur. De Registrar wordt direct ingelicht om de bruikleenaanvraag af te handelen.
De bruikleenaanvraag is voorzien van Facilityreport en Objectenlijst voorzien van de juiste objectnummers. De Registrar controleert beide documenten op volledigheid en
adviseert/faciliteert de aanvrager om tot volledigheid te komen. De periode van bruikleenaanvraag begint als beide documenten volledig zijn aangeleverd. DOCUMENTEN:
Mailwisseling
Aanvraagbrief Bruikleennemer Facilityrapport
Sjabloon Ontvangstbevestiging bruikleenaanvraag RESULTAAT:
nieuw record bruikleenmodule bruikleennummer (FMUjjjj-xx) Ingevuld Tab “aanvraag” (inclusief personen en instellingen) Gekoppelde objectenlijst
Gekoppelde aanvraagbrief en facilityreport gekopppeld Start agendering bruikleenaanvraag
TIJD
Doorlooptijd 1 week Tijdtelling week 1
03. Bruikleencheck Collectieregistratie
De medewerker collectieregistratie voert een eerste check uit op de registratiekwaliteit van de objecten in aanvraag. De focus daarbij ligt op de velden die van belang zijn voor een
bruikleenaanvraag, bijvoorbeeld: eigendom , verwerving, creditline, digitale referenties, contactgegevens en eventueel conflicterende gegevens.
DOCUMENTEN
mail aan Registratie RESULTAAT gecontroleerde registratiekwaliteit TIJD Doorlooptijd 1 week Tijdtelling week 2 04. Bruikleencheck Collectiebeheer
De collectiemedewerker selecteert de objecten op basis van het bruikleennummer. De collectiemedewerker gaat in het depot de objecten langs en past de registratie aan.
Hierbij leg hij de nadruk op beschikbaarheid en toestand. De bevindingen worden toegevoegd aan de database (aanbevelingen en vereisten en toestand). De basisregistratie wordt
verbeterd.
Het sjabloon bruikleencheck wordt uitgedraaid en aanvullende opmerkingen voor onderhandelingen worden naar de Registrar gestuurd.
DOCUMENTEN:
Sjabloon bruikleencheck BBK RESULTAAT:
Gecontroleerde registratie fysieke toestand Advies aan registrar met onderhandelingsruimte TIJD
Doorlooptijd 2 week Tijdtelling week 4
05. Bruikleencheck Conservator
De conservator selecteert de objectenlijst op basis van bruikleennummer. Hij voert een eerste controle uit op inhoudelijke kennis van de objecten en past die waar nodig aan. De nadruk ligt op de juistheid van gegevens die de basis vormen voor de bruikleenaanvraag. Hierbij moet met name worden gedacht aan creditline, inhoudelijke beschrijving, vervaardiger, datering,
verzekeringswaarde, et cetera.
Het sjabloon bruikleenchecklist conservator wordt gebruikt voor advies aan de Registrar. De conservator beoordeelt de inhoudelijke argumentatie voor het bruikleen en eventueel toekomstig gebruik. Een afwijzing is beargumenteerd en voorzien van alternatief object (zo mogelijk).
Het advies wordt aan de Registrar doorgestuurd DOCUMENTEN:
Sjabloon bruikleencheck conservator RESULTAAT:
Gecontroleerde registratie inhoudelijke gegevens Advies aan Registrar met onderhandelingsruimte TIJD
Doorlooptijd 2 week Tijdtelling week 4
06. Verwerking Bruikleenchecks
De Registrar heeft alle gegevens ontvangen en koppelt de documenten. De status van de objecten wordt aangepast in de bruikleenmodule op basis van de bruikleenchecks. Indien nodig wordt de eigenaar van een object toestemming gevraagd voor het ophanden zijnde bruikleen.
STATUS: in behandeling DOCUMENTEN:
Sjabloon toestemming eigenaar voor bruikleen RESULTAAT:
Informatie voor bruikleengesprek aanwezig Toestemming eigenaar
TIJD
Doorlooptijd 1 week Tijdtelling week 5
07. Start Communicatie Bruikleennemer
Op basis van de bruikleenchecks wordt de bruikleenaanvrager geinformeerd over de beslissingen met betrekking tot de bruikleenaanvraag. De Registrar informeert de aanvrager over de vervolgstappen.
DOCUMENTEN:
Sjabloon Afwijzing Sjabloon Toekenning
Sjabloon Voorlopig Bruikleencontract + kostenoverzicht Tijdpad en stappenplan RESULTAAT: De bruikleengever is geinformeerd TIJD Doorlooptijd 1 week Tijdtelling week 6 08. Contractbesprekingen:
De bruikleenaanvrager wenst aanpassingen in het bruikleencontract. De Registrar onderhandelt met de bruikleenvrager op basis van de “aanbevelingen en vereisten” van conservator en collectiemedewerker. Daarnaast geven de bruikleenadviezen aanvullende ruimte voor de onderhandelingen. In de onderhandeling kunnen onderstaande bepalingen nader worden gespecificeerd:
- Restauratiebepalingen - Verpakkingsbepalingen - Transportbepalingen - Conditiebepaling - Opslagbepaling - Koeriersbepalingen - Algemene Tentoonstellingsbepalingen - Eigendomsbepalingen - Klimaatbepalingen - Beveiligingsbepalingen - Mountingbepalingen - Beeldrechten - Beeldkosten (publicatiefotografie) - Handlingkosten - Bruikleenvergoeding - Verzekeringsbepalingen - Creditline bepalingen
Bij twijfel treed de Registrar in overleg met de teamleider of hoofd collecties. Indien nodig worden voorbereidende acties uitgevoerd ten behoeve de onderhandelingen, zoals conditierapportages, restauratieoffertes et cetera. De bruikleennemer blijft steeds geinformeerd.
Bij informeel akkoord wordt de conservator en senior collectiemedewerker geinformeerd.Indien vereist wordt de eigenaar van het object in kennis gesteld van het potentiele bruikleen. Relevante correspondentie wordt gekoppeld. De status van de objecten bruikleenaavraag wordt aangepast.
STATUS: in behandeling DOCUMENTEN:
Sjabloon Voorlopig Bruikleencontract + kostenoverzicht(Nellie) Tijdpad en stappenplan RESULTAAT: Akkoord bruikleenbepalingen TIJD Doorlooptijd 2 week Tijdtelling week 09. Contractondertekening
De Registrar stelt het definitief bruikleencontract op volgens de layout-vereisten van het museum. Hij zorgt voor ondertekening door de gemachtigde functionaris (directeur) en bruikleennemer. Na retour ontvangst past de Registrar de bruikleenstatus van de objecten en contract aan, koppelt de ontvangen documenten. Hij informeert de bruikleennemer over het vervolg van het bruikleentraject.
DOCUMENTEN:
Sjabloon Overeenkomst uitgaande bruikleen RESULTAAT:
Ondertekend bruikleencontract TIJD
Doorlooptijd 1 week Tijdtelling week 9
De Registrar informeert de senior collectiemedewerker met betrekking tot het vervolg en voegt de informatie/tijdpad toe aan de BOFT-lijst. De senior collectiemedewerker draagt zorg voor Orderpicking, Condierapportage; Inpakken; Transporteren van de objecten conform de contractafspraken en de procedure transport. De collectiemedewerker stuurt de
conditierapportage en het bewijs van overdracht naar de Registrar. Vervolgens draagt de Registrar zorg voor de koppeling van de documenten.
DOCUMENTEN: BOFT-lijst Sjabloon Conditierapport Sjabloon Afgiftebewijs RESULTAAT: Ondetekend Conditierapport Ondertekend Afgiftebewijs TIJD Doorlooptijd 2 week Tijdtelling week 12
11. Objectcontrole bij extern beheer
Gedurende de bruikleenperiode monitort de Registrar naleving van de contractbepalingen. Aanvullende gegevens kunnen worden opgevraagd zoals tentoonstellingsfoto’s, aanvullende conditierapporten, klimaatgegevens. De Registrar koppelt de ontvangen documenten.
Indien nodig geacht, kunnen objectcontroles worden geinitieerd. De Registrar treed in overleg met de senior collectiemedewerker betreffende de te nemen acties.
De Registrar monitort het aflopen van de contracttermijnen en initieert de retourtransporten. DOCUMENTEN:
Adlibcheck afloop contract BOFT-lijst
RESULTAAT:
Objectveiligheid tijdens extern beheer
De Registrar monitort aanstaande contractbeeindigingen en start de gesprekken met de bruikleennemer met betrekking tot de noodzakelijke activiteiten van de bruikleenemer (bijvoorbeeld conditierapportage) en informeert de senior collectiemedewerker. De Registrar initieert noodzakelijke activiteiten middels BOFT-lijst.
DOCUMENTEN:
Sjabloon contracteinde volgende maand BOFT-lijst
RESULTAAT:
Conditierapporten
13. Ontvangst objecten
De senior collectiemedewerker draagt zorg voor ontvangst van de objecten en ondertekening van ontvangstbewijs. De standplaatsen van de objecten wordt per direct gewijzigd. De objecten worden uitgepakt en gecontroleerd op aanwezigheid en conditie. Bij afwijkingen wordt een schadeformlier opgesteld en wordt de Registrar direct ge ïnformeerd. De Registrar onderneemt actie conform de procedure Schade.
DOCUMENTEN:
Sjabloon Schade Sjabloon Conditierapport Sjabloon Ontvangstbewijs RESULTAAT:
Objecten retour in eigen beheer
14. Afsluiten contract
De Registrar monitort het einde van het contract en naleving van de contractvereisten. De Registrar controleert de digitale aanwezigheid van alle bruikleenobjecten. De bruikleennemer wordt over de juiste afhandeling geïnformeerd. De Registrar evalueert de ervaringen met de bruikleenemer en voegt deze informatie toe aan de database.
DOCUMENTEN:
Sjabloon Formele Beeindiging contract RESULTAAT
Borgen van ervaringen (Evaluatie)
Bijlage 6: Tekst en afbeeldingen artikel
Geld om vlees te eten
Syds van Botnia (1552-1615), grietman van Wymbritseradeel, draagt een lint om zijn nek met daaraan een, in goud uitgevoerde, vogelklauw. Deze vogelklauw gebruikte hij als
tandenstoker.
De tandenstoker: een symbool van macht en aanzien
In de zestiende- en zeventiende-eeuw droegen Friese edelen als uiting van hun status gouden sieraden en accessoires. Zij lieten zichzelf met deze objecten portretteren en door bestudering van deze portretten kunnen we een indruk krijgen van het uiterlijk van deze sieraden en accessoires. Zo is in het portret van Syds van Botnia een opvallend sieraad te zien, namelijk: een tandenstoker. Deze luxeuze tandenstoker was niet alleen een gebruiksvoorwerp, maar fungeerde, vooral vóór 1625, als sieraad en statussymbool.
In Syds van Botnia’s tijd hadden alleen rijke families de financiële middelen om vlees te kopen. Tijdens het eten kwam vlees tussen de tanden te zitten en om dit vlees weg te halen was een tandenstoker nodig. Iemand die een tandenstoker bezat, gaf daarmee aan dat hij of zij vlees at en dus rijk genoeg was om dat te kopen.
De tandenstokers van adellijke families zagen er niet zo uit als de eenvoudig gefabriceerde houten tandenstokers die wij gebruiken. Ze bestonden uit meerdere
uitvoeringen. Het materiaal van de tandenstoker was een persoonlijke keuze. Dit kon een gouden of zilveren tandenstoker zijn, bijvoorbeeld de in een goud uitgevoerde vogelklauw van Syds van Botnia. Het exemplaar van Syds van Botnia is tamelijk eenvoudig. De meest luxueuze tandenstokers zijn met email en edelstenen versierd. De tandenstokers werden in mooie doosjes bewaard, of aan een ketting gehangen. Het was lange tijd een gewoonte om de tandenstoker rond de nek te dragen, maar met de introductie van het wijdverspreide gebruik van zakken en portemonnees ging de tandenstoker van iets dat aan een ketting hing tot iets dat in een zak werd gestoken.
Machtige mannen in Friesland
Syds van Botnia was tussen 1578 tot aan zijn overlijden in 1615 grietman van
Wymbritseradeel, een grietenij in het gewest Westergoo. Vanaf de zestiende-eeuw tot 1851 telde Friesland dertig grietenijen, die ieder door één grietman werden bestuurd. Een grietenij kan worden vergeleken met een huidige grote gemeente. De grietman, vaak van adellijke afkomst, was de machtigste man van zijn grietenij en droeg zorg voor het dagelijks bestuur. Deze functie komt voor een groot deel overeen met dat van een burgemeester van een plattelands gemeente in de andere provincies. Het onderscheid tussen de grietenijen en de gemeenten in de andere provincies is niet meer dan de naam, maar grietenijen zijn in omvang veel uitgestrekter en aanzienlijker. Hierdoor was voor het grietmanschap meerdere zorg en moeite nodig, maar werd ook meer bekwaamheid en waardigheid vereist. De gemeentewet van 1851 maakt van de Friese grietmannen burgemeesters.
Erasmus Hornick, Ontwerpen voor juwelen met onder meer twee tandenstokers, 1562, © Trustees of the British Museum, Londen (Door gebrek aan ruimte op de pagina, is deze afbeelding uiteindelijk niet gepubliceerd).
Hermina Deelstra is een masterstudent Kunst- en Cultuurwetenschappen aan de Rijksuniversiteit Groningen en loopt stage bij het Fries Museum
