p o INSPECTIE het ONDERWIJS RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK BIJ Obs De Klimop

|p o I N S P E C T I E

het O N D E R W I J S

RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK BIJ Obs De Klimop

School/instelling: obs De Klimop

Plaats: Ter Apelkanaal (Gemeente Vlagtwedde) BRIN-nummer: 12LO

Onderzoeksnummer:

Onderzoek uitgevoerd op: 26 augustus 2008 Conceptrapport verzonden op: 2 4 september 2 0 0 8 Rapport vastgesteld te Groningen op: 3 november 2 0 0 8

I N S P E C T I E

het O N D E R W I J S

1 . ONDERZOEK

Onderzoek

De inspectie heeft op 26 augustus 2 0 0 8 een onderzoek uitgevoerd op de openbare

basisschool De Klimop om na te gaan of er sprake is van tekortkomingen in de naleving van wet- en regelgeving en de kwaliteit van het onderwijs.

Aanleiding

Uit analyses die de inspectie heeft uitgevoerd kwam naar voren dat zich mogelijke tekortkomingen voordoen in zowel de opbrengsten als het onderwijsleerproces.

Gesprek met bevoegd gezag

Op 26 juni 2 0 0 8 heeft de inspectie dit met het bevoegd gezag besproken. Uit dit gesprek en uit de beschikbare informatie konden het bevoegd gezag en de inspectie niet eenduidig vaststellen of deze tekortkomingen al dan niet aanwezig zijn. De inspectie heeft daarom besloten een onderzoek uit te voeren om na te gaan of er daadwerkelijk sprake is van de genoemde tekortkomingen.

Onderzoeksmethode

Deze rapportage is gebaseerd op:

- Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn.

- Analyse van de zelfevaluatie/zelfbeoordeling/eigen rapportage van de school/instelling - Onderzoek op locatie, waarbij

schooldocumenten zijn bestudeerd;

de onderwijspraktijk is geobserveerd;

gesprekken met de directie, zorgcoördinator, en met leraren zijn gehouden.

Toezichtkader

Het onderzoek is uitgevoerd op basis van het toezichtkader 2 0 0 5 , alsmede de aanvullende normeringen die opgenomen zijn in de notitie over beoordeling opbrengsten.

Deze documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl.

Uit het waarderingskader zijn, naast de opbrengsten indicatoren onderzocht uit de volgende aspecten die mogelijk samenhangen met de onvoldoende opbrengsten. De onderzochte aspecten zijn kwaliteitszorg, het leerstofaanbod, het didactisch handelen en zorg en begeleiding.

Naast deze kwaliteitsaspecten heeft de inspectie tevens een aantal wettelijke aspecten onderzocht.

Opbouw rapport

In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek. Bij vastgestelde tekortkomingen is tevens de onderbouwing van deze beoordelingen opgenomen.

In hoofdstuk 3 volgt de conclusie uit het onderzoek en het vervolg van het toezicht, in de vorm van het toezichtarrangement.

I N S P E C T I E

h e t O N D E R W I J S

2. Bevindingen

Naleving

De inspectie heeft onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van wettelijke voorschriften over onderstaande onderwerpen.

Schoolplan in art. 16, lid 1 en 3 WPO Schoolgids in art. 16, lid 2 en 3 WPO Onderwijstijd in art. 8, lid 7, onder b WPO

Wel aanwezig Wel aanwezig

Wel voldaan aan naleving

Kwaliteit

Legenda:

In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en t o t welke bevindingen dit heeft geleid. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de indicator bijdraagt aan de kwaliteit van het onderwijs

1. draagt niet of nauwelijks bij;

2. draagt onvoldoende bij 3. draagt voldoende bij;

4 . draagt in hoge mate bij

5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten)

Oordelen op indicatoren

Hieronder volgt een tabel met de onderzochte indicatoren, beoordeeld op een 5 puntsschaal.

Te beginnen met opbrengsten en vervolgens alle andere onderzochte indicatoren in volgorde van de presentatie in het waarderingskader.

Resultaten

1 12.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de

schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht.

12.2 De sociale vaardigheden van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht.

I N S P E C T I E o

h e t O N D E R W I J S

Ontwikkeling van leerlingen

13.1 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht.

13.2 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden.

13.3 De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte periode van 8 jaar.

2 3

Kwaliteitszorg

1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie.

1.2 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten.

1.3 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen.

1.4 De school w e r k t planmatig aan verbeteractiviteiten.

1.5 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen.

1.6 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van het onderwijs.

1.7 De school waarborgt de sociale veiligheid voor leerlingen en personeel.

Leerstofaanbod

3.1 De aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde zijn dekkend voor de kerndoelen.

3.4 De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden t o t en met het niveau van leerjaar 8.

3.5 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan.

3.6 De leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde zijn afgestemd op de onderwijsbehoeften van individuele leerlingen.

3.8 De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlingengewicht biedt leerinhouden aan bij Nederlandse taal die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een

taalachterstand.

2 3

Tijd

lp o I N S P E C T I E

h e t O N D E R W I J S

Pedagogisch handelen

5.3 De leraren zorgen ervoor dat leerlingen op een respectvolle manier met elkaar omgaan.

Didactisch handelen

1 2 3

6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. • 6.3 De leraren leggen duidelijk uit. • 6.5 De leraren geven expliciet onderwijs in strategieën voor denken

en leren.

Afstemming

7.1 De leraren volgen de vorderingen van hun leerlingen systematisch.

7.3 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen.

Actieve en zelfstandige rol leerlingen

1 2 3

8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. • 8.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie

van hun eigen leerproces die past bij hun ontwikkelingsniveau.

Begeleiding

1 10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van

instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen.

Zorg

1 2 11.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens, bepaalt

de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen.

11.3 De school voert de zorg planmatig uit. • 11.4 De school gaat de effecten van de zorg na. •

lp o I N S P E C T I E

h e t O N D E R W I J S

Onderbouwing Algemeen beeld

De inspectie concludeert dat de kwaliteit van het onderwijs op openbare basisschool De Klimop zeer zwak is. De school komt in aanmerking voor een aangepast arrangement zeer zwakke scholen. Deze conclusie is gebaseerd op onvoldoende eind- en tussentijdse resultaten in combinatie met een op essentiële punten onvoldoende kwaliteit van het onderwijsleerproces. Bovendien is de uitvoering van zorg en begeleiding onvoldoende planmatig. Tevens voldoet het onderwijsaanbod voor de basisvaardigheden (begrijpend lezen) niet aan de kerndoelen en de school kan niet verantwoorden dat alle

basisvaardigheden worden aangeboden t o t en met het niveau groep 8.

Verder ontbreekt het de school aan een verantwoord systeem van kwaliteitszorg.

Daarnaast is de context van de school gewijzigd en doen zich belemmerende

omstandigheden voor. Ongeveer een jaar geleden is een nieuwe directeur aan de school verbonden en is recentelijk de samenstelling van het team gewijzigd. Ook ondervindt de school sinds enige tijd problemen bij het handhaven van een goede relatie tussen ouders en school. Dit heeft geleid t o t ziekteverzuim onder leraren en bovendien heeft het gevolgen voor de kwaliteit van het onderwijs.

Met het aantreden van de nieuwe directeur is een start gemaakt met schoolontwikkeling en kwaliteitsverbetering van het onderwijs. Echter, de inzet is vooralsnog te beperkt en te fragmentarisch om de genoemde knelpunten op te lossen. Ook ontbreekt het aan een professionele schoolcultuur.

Tijdens het kwaliteitsonderzoek is de aangetroffen situatie vooral verklaard door het

ontbreken van beleid gericht op kwaliteitszorg en een integrale evaluatie van de kwaliteit van het onderwijs. De kwaliteit van de opbrengsten en het domein onderwijs en leren wordt onvoldoende geëvalueerd en gemonitord. Dit betreft met name een onvoldoende functionerend primair (didactisch) onderwijsleerproces.

Een sluitend netwerk voor zorg en begeleiding is onder aansturing van de intern begeleider weliswaar in ontwikkeling, maar in de praktijk nog niet gerealiseerd.

Fundamenteel is dat een aantal basale condities en voorwaarden voor het realiseren van goed onderwijs ontbreken. De aangetroffen situatie vraagt om een integrale aanpak. De inspectie gaat over t o t geïntensiveerd toezicht om aan de hand van (prestatie)afspraken te komen tot onderwijs dat minimaal voldoet aan de basiskwaliteit.

Opbrengsten

De leerresultaten aan het einde van het basisonderwijs en de tussentijdse resultaten liggen onder het verwachte niveau. Gezien de kleine aantallen leerlingen is het gewogen

gemiddelde bepaald over de jaren 2 0 0 4 - 2 0 0 8 . De onvoldoende tussentijdse resultaten geven een ongunstig perspectief voor de verdere schoolloopbaan van de leerlingen en zijn mede verklarend voor de uitkomsten van de eindtoets basisonderwijs. Bovendien is de uitslag van de meest recente entreetoets negatief. Dit geeft een ongunstige voorspelling voor de

lp o I N S P E C T I E

hetONDERWIJS

Alhoewel de school een instrument heeft voor het volgen van de sociale vaardigheden, is dit onderdeel niet beoordeeld. Aangezien genormeerde toetsgegevens niet beschikbaar zijn, is de inspectie niet in staat om een waardering te geven. Ook gebruikt de school niet

structureel een methode op dit gebied en zij draagt dan ook weinig planmatig bij aan de ontwikkeling van de sociale vaardigheden van haar leerlingen.

De school kan onvoldoende verantwoorden of leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften (leerlingen die werken volgens een eigen leerlijn) zich ontwikkelen naar hun mogelijkheden.

Voor dit onderdeel heeft de school onvoldoende gegevens beschikbaar, zoals specifieke doelen op jaarniveau en een meetbaar ontwikkelingsperspectief per leerling.

Kwaliteitszorg

Hoewel de school inspanningen heeft gepleegd op het terrein van kwaliteitszorg, is dit onderdeel niet van het vereiste niveau. De schoolleider heeft in ieder geval het beleid nieuw leven ingeblazen en de kwaliteitszorg weer op teamniveau gepositioneerd. De school beschikt over een instrument voor het evalueren van het onderwijs en leren, echter de beschikbare gegevens zijn onvolledig en kennen nog weinig realiteitswaarde. De school heeft geen integraal beeld van de situatie, haar sterke dan wel zwakke onderdelen. Wat vooral ten eerste ontbreekt is een visie op onderwijs en een systematiek voor het evalueren, bewaken en borgen van het onderwijs.

Ten tweede is er nog geen sprake van voldoende betrokkenheid en draagvlak bij alle geledingen.

Gunstige voorwaarden voor zorg voor kwaliteit van het onderwijs zijn ten dele aanwezig.

Wel heeft de schoolleiding gerichte stappen ondernomen om de kwaliteitszorg op- en aan te pakken. Voor het huidige schooljaar werkt het team met een concreet en meetbaar

verbeterplan. Wel vraagt dit schooljaarplan om een inbedding in een totaalbeleid gericht op kwaliteitsverbetering van het onderwijs. Er is te weinig controle over de uitvoering en voortgang en zo nodig het bijsturen en verantwoording afleggen aan alle betrokkenen over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Aan essentiële voorwaarden moet nader vorm en inhoud gegeven worden, zoals onderwijs geven vanuit een professionele schoolcultuur, een

gemeenschappelijke visie op leren en onderwijzen en de inzet van alle direct betrokkenen zoals leraren, leerlingen, ouders en bevoegd gezag.

Ten slotte is geconstateerd dat er geen uitgekristalliseerd beleid is, gericht op het waarborgen van de sociale veiligheid. Het ontbreekt de school aan een veiligheidsplan gericht op inzicht in gevoelens van sociale veiligheid en beleid gericht op preventie en afhandeling van incidenten op dit gebied.

Onderwijsleerproces en zorg en begeleiding

De inspectie heeft tekortkomingen aangetroffen binnen het onderwijsleerproces en de zorgstructuur. De gebrekkige kwaliteit van deze onderdelen vormt een belangrijke verklaring voor de achterblijvende leerprestaties van leerlingen.

# o I N S P E C T I E

h e t O N D E R W I J S

Dit betreft:

• Het onderwijsaanbod:

Cruciale onderdelen van het onderwijsaanbod voldoen niet aan de vereiste kwaliteit.

De school geeft geen uitvoering aan een leerstofaanbod conform de kerndoelen en op het niveau van groep 8, dit betreft met name het vakgebied begrijpend en studerend lezen. Alhoewel de school een ontwikkelingsaanbod voor de kleuterbouw heeft, is in de groepsadministratie onvoldoende verhelderd welke doelen, leerlijnen en activiteiten op het niveau van groep 1 en 2 voor een periode worden nagestreefd. Tevens is niet inzichtelijk en verantwoord in hoeverre het aanbod taal door de gehele school afgestemd is op de specifieke taaibehoeften van de leerlingenpopulatie.

• Het didactisch handelen:

De kwaliteit van het onderwijsleerproces is nogal leraarafhankelijk, dit houdt in dat tijdens klassenbezoeken geconstateerd is dat de kwaliteit van lessen zeer divers is.

Vooral is de rol van de leraar als instructiegever te wisselend waargenomen. Over het geheel genomen wordt weinig ondersteuning aan het leerproces van leerlingen geboden. Gerichte aandacht voor onderwijs in denk- en leerstrategieën is nauwelijks aangetroffen. Het ontbreekt vooral aan een goede lesopbouw en een adequate uitleg.

Bovendien houden de leraren niet voor alle onderdelen van de basisvaardigheden de vorderingen van de leerlingen bij, dit geldt met name voor begrijpend lezen. Doordat de leraren geen systematisch inzicht hebben in de vorderingen van hun leerlingen en voornamelijk klassikaal werken is het onderwijs zowel qua tijd als instructie niet voldoende afgestemd op verschillen tussen leerlingen.

Verder is de actieve en zelfstandige rol van leerlingen in het leerproces in beperkte mate waargenomen.

• De leerlingenzorg:

Het systeem van leerlingenzorg is onvoldoende planmatig. Alhoewel een inhaalslag en verbetering van de leerlingenzorg plaatsvindt, is er nog geen sprake van een

evenwichtig en uitgekristalliseerd zorgbeleid binnen de school.

Zorgbesprekingen leiden in globale zin t o t een bepaling van de aard van de benodigde zorg. Ook worden vervolgactiviteiten vastgesteld, maar deze zijn te weinig doel- en handelingsgericht.

De school heeft het fenomeen zorgleerling gedefinieerd, echter op grond van criteria wordt onvoldoende nauwkeurig bepaald welke planmatige ondersteuning moet plaatsvinden.

Daardoor is er geen onderbouwde planning van het handelen dat gericht is op het wegnemen van geconstateerde belemmeringen en/of het op gang brengen van het bij de leerling passende leer- en ontwikkelingsproces. Handelingsplannen en eigen leerlijnen zijn te weinig een sturings- en verantwoordingsdocument; leraren zijn onvoldoende toegerust voor het ontwikkelen en hanteren ervan.

De aangetroffen kwaliteit van het onderwijs vraagt om een grondige analyse van de beginsituatie. Bovendien vereist de aangetroffen situatie een sterke interne en externe communicatie, draagvlak en professionaliseringstrajecten en een sterke (onderwijskundige) sturing en regie via een integrale aanpak.

H o I N S P E C T I E

h e t O N D E R W I J S

3. Conclusie en vervolg

Het onderwijs is van zeer zwakke kwaliteit.

Er is geen tekortkoming in de naleving van wettelijke vereisten geconstateerd.

Toezichtarrangement

Op grond van het voorgaande, heeft de inspectie voor openbare basisschool De Klimop een aangepast arrangement Zeer Zwakke Scholen vastgesteld. Het onderwijs op obs De Klimop is beneden aanvaardbaar niveau. De inspectie zal het toezicht intensiveren.

Het bevoegd gezag herkent zich in de bevindingen van de inspectie en onderschrijft de noodzaak maatregelen te nemen die opheffing van de geconstateerde tekortkomingen als doel hebben.

Het bevoegd gezag dient binnen zes weken na vaststelling van het rapport een bestuurlijke reactie op de geconstateerde noodzaak t o t verbetering van de kwaliteit aan de inspectie te sturen.

De inspectie beziet de bestuurlijke reactie op de volgende punten:

zijn er activiteiten voorzien die aansluiten bij de geconstateerde kwaliteitsproblemen?

zijn de activiteiten voldoende concreet gepland, zodat de inspectie er in het toezicht op kan aansluiten?

is in redelijkheid aan te nemen dat het plan leidt t o t een verbetering van de vastgestelde tekortkomingen?

Melding

De minister w o r d t van de geconstateerde tekortkomingen op de school op de hoogte gesteld.