Persoonlijke ontwikkeling voor iedereen
Meerjarenplan 2021-2024 Bibliotheek Salland
Unesco Manifest 1994
Vrijheid, welvaart en de ontplooiing van samenleving en individu zijn fundamentele waarden. Deze kunnen alleen worden gerealiseerd door goed geïnformeerde burgers, die in staat zijn hun
democratische rechten uit te oefenen en een actieve rol te spelen in de samenleving. Constructief deelnemen aan het maatschappelijk leven en meewerken aan het vormgeven van de democratie zijn afhankelijk van voldoende opleiding en van vrije toegang tot kennis, wetenschap, cultuur en
informatie.
De openbare bibliotheek, de plaatselijke toegangspoort tot kennis, schept een essentiële voorwaarde voor levenslang leren, onafhankelijke besluitvorming en de culturele ontwikkeling van individuen en maatschappelijke groeperingen.
Inhoud
Inleiding
- Meerjarenplan – stip op de horizon 2
- Fusie – minder kwetsbaar 2
- Bovenlokale afspraken 2
Trends en ontwikkelingen
- Maatschappelijke trends – de veeleisende samenleving 3 - Wettelijk kader en het sterke bibliothekennetwerk 3 - Landelijke convenant/actieagenda – breed gedragen visie 4 - Lokale ontwikkelingen – de vele uitdagingen in het sociaal domein 4
Meerjarenplan
- Missie en visie 6
- Kernwaarden 6
- Ambitie 6
- Programmalijnen
o Schatkamer 7
o Jeugd & Onderwijs 7
o Leven lang ontwikkelen 8
o Flankerend beleid 9
- Kritische succesfactoren 9
Bijlage 1 Uitwerken doelen/resultaten in prestaties/activiteiten 11
Inleiding
Meerjarenplan – stip op de horizon
We noemen dit ons meerjarenplan, maar eigenlijk is een meerjarenplan niet meer van deze tijd. De wereld verandert zo snel dat het onmogelijk is om nu al te voorspellen wat over 4 jaar nodig of mogelijk is. Het is dan ook veeleer een ‘stip op de horizon’. Het gaat over de richting van het bibliotheekwerk, over wat we willen bereiken/betekenen en de functies/rollen die we vervullen.
Meer concrete resultaten werken we uit in de jaarplannen.
Fusie – minder kwetsbaar
Per 1 januari 2020 is Bibliotheek Salland gefuseerd met Bibliotheek Ommen. Een fusie ingezet om de organisatie minder kwetsbaar te maken, de innovatiekracht te vergroten en meer specialisatie, lees kwaliteit, mogelijk te maken. Nu blijven we ook na de fusie een relatief kleine organisatie. De komende tijd gaan we dan ook samen met andere bibliotheken in de regio kijken of er geen zaken zijn die we beter gezamenlijk kunnen oppakken, denk aan bedrijfsvoering bijvoorbeeld.
Bovenlokale afspraken
De afspraken over subsidie en dienstverlening worden nu per gemeente gemaakt. Zo zijn er in de gemeente Olst-Wijhe en de gemeente Ommen al afspraken gemaakt voor de komende jaren. Ook in de toekomst willen we op gemeenteniveau kijken wat lokaal mogelijk/wenselijk is. Desalniettemin is het ook onze wens om rond een aantal onderwerpen bovenlokale afspraken te maken. De
financiering van het bibliotheekwerk loopt nu bijvoorbeeld aardig gelijk op, maar wat als een gemeente besluit de financiering drastisch aan te passen? En ook inhoudelijk kan het zinvol zijn om op hoofdlijnen tot afspraken te komen, omdat op gemeenteniveau veelal dezelfde thema’s spelen.
We zullen in deze beleidsperiode hierover in gesprek gaan met onze gemeenten.
Inhoud
In het volgende hoofdstuk lopen we door de trends en ontwikkelingen die relevant zijn voor het bibliotheekwerk. In het laatste hoofdstuk beschrijven we onze ‘stip op de horizon’.
Trends en ontwikkelingen
Maatschappelijke trends – de veeleisende maatschappij die leidt tot een tweedeling
Onze maatschappij ontwikkelt zich van een verzorgingsstaat naar een participatiesamenleving waarin van inwoners verwacht wordt dat ze zelfredzaam zijn en zelf regie voeren over hun leven en
leefomgeving. Burgers dienen ook een bijdrage te leveren aan de welvaart en het welzijn van de samenleving en elkaar te ondersteunen. Tegelijkertijd is er sprake van een toenemende culturele diversiteit, van individualisering en polarisatie.
Ook leven we in een kennissamenleving waarin mensen geacht worden hun kennis/vaardigheden op peil te houden en een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van kennis. Daarnaast vergt de digitalisering van onze samenleving en de opkomst van nieuwe technologieën dat mensen anders gaan leren, werken en ontspannen.
Kortom, er wordt nogal wat gevraagd van mensen. Feit is dat niet iedereen beschikt over de vaardigheden, kennis en mogelijkheden om daaraan te voldoen. Er ontstaat een kloof, met directe gevolgen voor het welzijn van de ‘achterblijvers’ en de maatschappij als collectief. Een kloof die ook hoge maatschappelijke kosten met zich meebrengt.
Wat cijfers:
• 1 op de 9 mensen (18-65) is laaggeletterd (Olst-Wijhe 13-16 %, Ommen 5-8 %, Raalte 13-16 %);
• 1 op de 5 mensen kan niet goed omgaan met computer of tablet;
• 1 op de 9 kinderen groeit op in armoede.
Er ligt een maatschappelijke opdracht deze kloof te dichten en mensen te ondersteunen bij het zich eigen maken van de benodigde vaardigheden en kennis. Óf om als mensen daartoe niet in staat zijn een vangnet te bieden.
Wettelijk kader en het sterke bibliothekennetwerk
Ook binnen de bibliotheekbranche is er sprake van ontwikkelingen. Sinds 1 januari 2015 is er een nieuwe bibliotheekwet van kracht, de Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen (Wsob).
De wet legt de verantwoordelijkheden van de verschillende bestuurslagen vast:
• Het Rijk is verantwoordelijk voor het stelsel als geheel, voor de digitale bibliotheek, en financiert de Koninklijke Bibliotheek (KB). De KB initieert en ontwikkelt beleid gericht op een toekomstvast stelsel en beheert de digitale bibliotheek.
• De provincie is verantwoordelijk voor de ondersteuning van het lokale bibliotheekwerk. De provinciale ondersteuningsinstellingen (POI’s) worden gefinancierd door de provincie. Zij voeren hun ondersteuningstaak uit door o.a. het interbibliothecair leenverkeer te faciliteren en het ontwikkelen van innovaties voor lokale bibliotheken.
• De gemeente is verantwoordelijk voor het lokale bibliotheekwerk en de financiering daarvan.
De lokale bibliotheek geeft het lokale bibliotheekwerk vorm.
De wet legt ook vast in welke functies een openbare bibliotheek moet voorzien. Het betreft:
• Het ter beschikking stellen van kennis en informatie;
• Het bieden van mogelijkheden voor ontwikkeling en educatie;
• Het bevorderen van lezen en het laten kennismaken met literatuur;
• Het organiseren van ontmoeting en debat;
• Het laten kennismaken met kunst en cultuur.
Deelname aan het netwerk van openbare bibliotheken (en dus voldoen aan de wettelijke taken) is cruciaal voor een lokale bibliotheek. Zonder deelname heeft de bibliotheek (en dus ook haar leden) geen toegang tot de digitale bibliotheek, is er geen sprake van onderling leenverkeer (en dus een zeer beperkte collectie) en heeft de bibliotheek geen toegang tot landelijk ontwikkelde programma’s zoals de Bibliotheek op School.
In Overijssel wordt er daarnaast samengewerkt binnen het Netwerk van Overijsselse bibliotheken.
Samen hebben we meer innovatiekracht, wordt kennis en ervaring gedeeld en kunnen we het bibliotheekwerk (kosten)efficiënter vormgeven.
Landelijk convenant/Landelijke actieagenda – breed gedragen visie
De afgelopen jaren vormde de actieagenda die in samenwerking met de branche en de verschillende overheden (Rijk, IPO en VNG) tot stand was gekomen de basis voor bibliotheekinnovatie. De
actieagenda onderscheidde 4 programmalijnen waarop de innovatie van het bibliotheekwerk zich zou moeten richten:
• Jeugd en Onderwijs (preventie laaggeletterdheid, bevorderen leesplezier en digitale geletterdheid
• Participatie en Zelfredzaamheid (bestrijden en voorkomen achterstanden basisvaardigheden en toegang bieden tot informatie voor mensen met leer- en ondersteuningsvragen)
• Persoonlijke ontwikkeling (leven lang ontwikkelen en culturele ontwikkeling)
• Verandering en verbreding klassieke bibliotheek
Op dit moment wordt gewerkt aan een landelijk convenant wederom in afstemming met alle
bestuurslagen (Rijk, IPO, VNG). Het convenant geeft richting aan de borging van de basis en benoemt maatschappelijke opgaven waarop bibliotheekinnovatie zich zou moeten richten. Als
maatschappelijke opgaven worden benoemd:
• Een geletterde samenleving: bevorderen geletterdheid en leesplezier
• Participatie in informatiesamenleving: digitale inclusie en digitaal burgerschap
• Leven lang ontwikkelen: basisvaardigheden, blijvende inzetbaarheid en persoonlijke ontwikkeling
Lokale ontwikkelingen – de vele uitdagingen in het sociaal domein
Het wettelijk kader, de maatschappelijke ontwikkelingen en de actieagenda/landelijk convenant geven richting aan het bibliotheekwerk. Maar daarnaast wil de bibliotheek ook goed aansluiten bij lokale ontwikkelingen, wensen en mogelijkheden. Dat is best lastig. Het bibliotheekwerk beslaat meerdere domeinen. Daarnaast is er ook bij de gemeenten nog veel onzekerheid over verschillende zaken:
- In elke gemeente wordt momenteel de transitie/transformatie van het sociaal domein in meer of mindere mate geëvalueerd.
- De financiën van de gemeenten staan onder druk, maar de mate waarin verschilt sterk per gemeente.
Daarnaast staan de gemeenten voor nieuwe uitdagingen:
- Hoe gaan de gemeenten bijvoorbeeld invulling geven aan de veranderopgave inburgering?
- Hoe krijgt de grotere regierol van gemeenten in de aanpak van laaggeletterdheid vorm?
Sommige thema’s zoals laaggeletterdheid raken meerdere (sub)domeinen, maar een aanpak over de domeinen heen en bekostigd vanuit verschillende regelingen is ingewikkeld. Elk domein en elke regeling kent zo zijn eigen (verantwoordings)regels.
Wat bij veel overheden en ook bij onze gemeenten speelt is dat er meer aandacht is voor preventie (naast/boven bestrijding), meer aandacht voor de behoeften van het individu (maatwerk) en meer aandacht voor welzijn (naast/boven welvaart). Meer aandacht voor preventie sluit aan bij het bibliotheekwerk. De bibliotheek fungeert als informatiemakelaar en ondersteunt mensen bij het aanleren van vaardigheden die problemen kunnen voorkomen. En ook de bibliotheek beweegt zich van aanbodgericht naar vraaggestuurd en biedt steeds meer maatwerk.
Veel thema’s waar onze gemeenten mee bezig zijn raken ook het bibliotheekwerk en de bibliotheek kan of draagt al bij aan oplossingen en doelstellingen. Denk aan de toegang tot maatschappelijke ondersteuning, de integratie van statushouders, de kwaliteit van het onderwijs, de omgang met dementie & mantelzorg, het bestrijden van armoede, de toegang tot werk en de vergrijzing.
We proberen de gesprekken met de gemeenten, maar ook met maatschappelijke partners zo breed mogelijk te voeren, zodat er uitgewisseld kan worden voor welke uitdagingen we staan en hoe we elkaar daarbij kunnen versterken, aanvullen en ondersteunen. Vanuit de bibliotheek is de insteek daarbij de preventie van sociale problemen en de persoonlijke ontwikkeling van mensen. De bibliotheek onderscheidt zich daarmee van andere maatschappelijke organisaties.
Daarnaast evalueren we jaarlijks de dienstverlening met onze onderwijspartners en bevragen we onze (Biebpanel)leden geregeld over verschillende onderwerpen. We zijn aangesloten bij
verschillende platformen, zoals de ontwikkelgroep Ommen, Raalte Gezond, Raalte Armoedevrij, de VVE beleidswerkgroepen en uiteraard de stuur-/werkgroepen laaggeletterdheid. We nemen ook deel aan lokale bijeenkomsten waarin wordt gewerkt aan de ontwikkeling van beleid en de uitvoering daarvan op verschillende terreinen. Denk bijvoorbeeld aan netwerkbijeenkomsten in het kader van de transformatie van het sociaal domein, de lokale visie op jeugdbeleid of de omgevingsvisie. Soms nemen we deel op eigen initiatief, maar steeds vaker betrekken de gemeenten de bibliotheek ook bij deze ontwikkelingen vanuit de specifieke insteek die de bibliotheek heeft.
Meerjarenplan
Missie en visie
Bibliotheek Salland is een laagdrempelige, publieke voorziening die mensen helpt bij hun persoonlijke ontwikkeling teneinde hun de kans te bieden volwaardig en zelfstandig aan de samenleving deel te nemen. De bibliotheek is ook een ontmoetingsplaats waar mensen terecht kunnen om te ontspannen, te leren, zich te informeren en kennis, ervaring en interesses met elkaar te delen.
De bibliotheek opereert vanuit een onafhankelijke positie, is toegankelijk voor iedereen en stelt in alles wat zij doet het ontwikkelingsperspectief van mensen centraal. Daarbij werkt zij samen met lokale partners, het bibliothekennetwerk en de gemeenschap. De bibliotheek draagt daarmee bij aan het welzijn van het individu en de (kennis)samenleving als collectief.
Kernwaarden
Bibliotheek Salland werkt vanuit de volgende kernwaarden:
Betrouwbaarheid: als instituut biedt de Bibliotheek toegang tot betrouwbare informatie. Daarnaast is de Bibliotheek een betrouwbare partner voor gemeente, de partijen waarmee zij samenwerkt, de gebruikers en medewerkers.
Betrokkenheid: de Bibliotheek is betrokken bij de samenleving en bij de gemeenschap in haar werkgebied in het bijzonder. De Bibliotheek weet wat er leeft en speelt daarop in.
Toegankelijkheid: de Bibliotheek is er voor iedereen ongeacht leeftijd, religie, sekse, etc. In haar dienstverlening (aanbod, spreiding, openingsuren, prijs) houdt zij daar rekening mee.
Onafhankelijk: de Bibliotheek is neutraal en niet-commercieel Governance Code Cultuur
Bibliotheek Salland hanteert en respecteert de principes van de Governance Code Cultuur.
Ambitie Bibliotheek Salland
In de vorige beleidsperioden is de beweging ingezet naar een meer maatschappelijk educatieve bibliotheek. De uitleenvoorzieningen zijn ingekrompen om bezuinigingen op te vangen en nieuwe dienstverlening te financieren. Met het primair onderwijs en de kinderopvang zijn structurele samenwerkingen aangegaan. Met de transitie van het sociaal domein naar de gemeenten zijn daarnaast mede dankzij de inzet van extra middelen (WEB en participatiegelden) stappen gezet om volwassenen te ondersteunen bij het vergroten van hun zelfredzaamheid en hun persoonlijke ontwikkeling. Zo zijn er in alle gemeenten Taalpunten gerealiseerd met als doel de bestrijding van laaggeletterdheid en worden in alle gemeenten cursussen digitale vaardigheden aangeboden.
Deze dienstverlening willen we graag handhaven. Maar het bereik van kwetsbare doelgroepen is nog beperkt. Om daadwerkelijk het probleem van (digitale) geletterdheid te tackelen is meer nodig. Deels gaat het om een andere (marketing)aanpak, maar ook om een gedifferentieerder aanbod en meer maatwerk. Daarnaast wil Bibliotheek Salland zich ook richten op de zogenoemde zelfredzamen en hun ondersteunen bij het omgaan met nieuwe technologieën en een leven lang ontwikkelen zodat zij duurzaam inzetbaar blijven.
Tegelijkertijd is het evident dat er geen ruimte is om alle landelijke innovatielijnen in de volle breedte vorm te geven. De huidige dienstverlening is lean and mean ingericht en biedt geen ruimte om
middelen vrij te spelen voor nieuwe dienstverlening. Een verdere verbreding (of verdieping) zal dus (veelal) extra middelen vergen. In de komende beleidsperiode zullen een aantal kansen in overleg met de gemeente nader geëxploreerd worden. Het is aan hen om daar uiteindelijk keuzes in te maken (binnen de kaders van de wettelijke taken van de openbare bibliotheek uiteraard).
Hieronder wordt de ambitie per programmalijn nader uitgewerkt.
Programmalijn Schatkamer
De landelijke trend is dat de uitleen en het aantal betalende leden afnemen. Maar laagdrempelige toegang tot bronnen (informatieve en culturele) blijft een essentiële functie van de bibliotheek en vormt de basis van haar brede dienstverlening en het draagvlak binnen de gemeenschap. Bovendien is nog altijd bijna 24 % van de inwoners (Olst-Wijhe, Ommen, Raalte) lid van de bibliotheek en neemt het percentage jeugd- en 65+ leden toe.
Maar ook als plek waar mensen kunnen ontspannen, kunnen leren en elkaar echt kunnen ontmoeten zonder geld uit te hoeven geven, wordt de bibliotheek steeds belangrijker, omdat er steeds minder van dergelijke plekken zijn. Het percentage inwoners dat de bibliotheek gebruikt ligt dan ook hoger dan het percentage dat lid is.
De fysieke bibliotheek faciliteert daarnaast ook de dienstverlening (spreekuren, cursussen, activiteiten) van de andere programmalijnen en andere partners. Ruimtegebrek wordt daarbij wel steeds meer een probleem.
Doelen:
• toegankelijk voor eenieder
• breed gebruik/draagvlak onder de inwoners (lezen is/blijft belangrijk voor de (culturele) ontwikkeling van een samenleving)
• faciliteren andere programmalijnen Resultaten:
• behoud huidige fysieke voorzieningen en openingstijden
• meer leden en uitleningen per lid dan het landelijk gemiddelde
• meer ruimte voor andere programmalijnen
In bijlage 2 worden de doelen en resultaten uitgewerkt in te leveren prestaties/activiteiten en wordt aangegeven hoe hierover gerapporteerd zal worden
Programmalijn Jeugd en Onderwijs
Lees- en (digi)taalvaardigheden zijn essentiële vaardigheden om mee te kunnen doen in de maatschappij. 25 % van de kinderen start het primair onderwijs met een taalachterstand en 25 % van de kinderen verlaat het primair onderwijs met een taalachterstand van 2,5 jaar.
Uit het in december 2019 verschenen PISA onderzoek blijkt dat de leesvaardigheid van middelbare scholieren met een flinke klap gedaald is tot onder het gemiddelde van de 37 rijke landen die aan het onderzoek meedoen. Het is van belang aan deze achterstanden te werken, maar vooral ook om deze te voorkomen en dus het jonge kind en diens verzorgers te bereiken met (voor)leesbevorderende programma’s.
Ook is er steeds meer aandacht voor de cyclus van laaggeletterdheid. Laaggeletterde ouders hebben vaak niet de vaardigheden om hun kind een positieve leesopvoeding te bieden, waardoor hun kind een taalachterstand oploopt, met alle risico’s van dien. Via de gezinsaanpak wordt de betrokkenheid van de ouders bij de (taal)ontwikkeling van hun kinderen vergroot. Zij leren over (taal)ontwikkeling,
over activiteiten op school en hoe zij hieraan kunnen bijdragen. Zij werken daarmee ook aan hun eigen vaardigheden.
Het gaat bij de jeugd zoals gezegd niet alleen over taalvaardigheden, maar ook over digitale geletterdheid. De jeugd kan goed overweg met nieuwe media (knoppenvaardig), maar is tegelijkertijd niet informatievaardig en mediawijs.
Doelen
• bijdrage leveren aan de taalontwikkeling, digitale geletterdheid en leesplezier van kinderen en jongeren
Resultaten
• kenniscentrum zijn op het gebied van lezen, leesplezier en digitale geletterdheid voor de jeugd, jongeren, hun ouders en professionals
• toename leesmotivatie jeugd tot 18 jaar
• toename digitale geletterdheid jeugd tot 18 jaar
• bereik: minimaal 70 % van de jeugd met leesbevorderende programma’s/
projecten/activiteiten
In bijlage 2 worden de doelen/resultaten uitgewerkt in te leveren prestaties/activiteiten en wordt aangegeven hoe hierover gerapporteerd zal worden
Programmalijn Leven Lang Ontwikkelen
Om mee te kunnen doen in de maatschappij wordt steeds meer gevraagd van mensen. Niet iedereen beschikt over voldoende vaardigheden. Bijna 2,5 miljoen mensen beschikt niet over voldoende taal- en/of rekenvaardigheden. Een nog groter aantal is daarnaast digitaal niet vaardig genoeg. Maar behalve om taal-, rekenen en digitale vaardigheden, gaat het ook om gezondheidsvaardigheden, vaardigheden om werk te zoeken, te vinden en te behouden en 21ste-eeuwse vaardigheden zoals kritisch denken, netwerken en samenwerken.
Ondersteuning bij het aanleren en bijhouden van basisvaardigheden zit in het DNA van bibliotheken.
Daarnaast bieden zich ook op het gebied van werk & inkomen en gezondheid kansen aan om, samen met andere partners en betrokken vrijwilligers, programma’s in te zetten die de kracht van burgers versterken. Bibliotheken dragen bij door aanbod te ontwikkelen, maar ook door warm door te verwijzen naar het aanbod van anderen.
Ook ontwikkelen bibliotheken zich tot organisaties die hulp om de hoek bieden. Veel organisaties hebben geen fysiek loket meer en veel informatie is alleen nog maar digitaal beschikbaar. Sommige mensen zijn niet vaardig genoeg of zien door de bomen het bos niet meer. De bibliotheek kan dan fungeren als lokaal informatieloket op verschillende terreinen (binnen het sociaal domein).
De (kennis)maatschappij vraagt dat mensen gedurende hun hele leven nieuwe kennis en
vaardigheden opdoen. Daarnaast roept de digitalisering van de samenleving ook een tegenbeweging op en hebben mensen behoefte aan persoonlijke ontmoeting waarbij ervaringen, interesses, kennis met elkaar gedeeld worden.
De bibliotheek is een vindplaats van nieuwe kennis en nieuwe mogelijkheden. Kennis die nodig is in relatie tot werk (betaald of onbetaald), maar ook kennis die bijdraagt aan een betekenisvol bestaan.
Denk bijvoorbeeld aan kennismaken met kunst & cultuur, een hobby/interesse en het ontwikkelen van nieuwe gezichtspunten in debat met anderen. Maar ook aan het kennismaken met nieuwe technologieën.
Doelen
• bijdrage leveren aan het vergroten van de zelfredzaamheid en participatie van de inwoners
• bijdrage leveren aan de persoonlijke ontwikkeling van mensen
Resultaten
• kenniscentrum zijn op het gebied van basisvaardigheden voor inwoners, organisaties, bedrijven en gemeente
• informatieknooppunt ‘sociaal domein’:
o spreekuur digitale overheid
o faciliteren spreekuur/balie partners
o fysiek en digitaal beschikbaar stellen informatie o doorverwijzen naar aanbod van derden
• vergroten bereik en verbetering zelfredzaamheid inwoners (voor zo ver meetbaar)
• aanbod (basisvaardigheden):
o taaltrajecten in afstemming met stuurgroep Taalpunt (gemeenschappelijke verantwoordelijkheid)
o digitale trajecten gericht op digitale overheid, internet, digitale vaardigheden, informatievaardigheden, social media
o overige trajecten/activiteiten basisvaardigheden (thema’s werk, gezondheid)
• behoud (eventueel uitbouw zie schatkamer) aantal studie- en werkplekken
• (culturele) activiteiten gericht op persoonlijke ontwikkeling
• studiekringen
In bijlage 2 worden de doelen en resultaten uitgewerkt in te leveren prestaties/activiteiten en wordt aangegeven hoe hierover gerapporteerd zal worden
Flankerend beleid
Onder flankerend beleid verstaan we beleid dat het inhoudelijk bibliotheekwerk ondersteunt.
Doelen
• het ondersteunen van het inhoudelijke bibliotheekwerk.
Resultaten
• beter bereik doelgroepen:
• efficiëntere (en nog meer toekomst vaste) bedrijfsvoering
In bijlage 2 worden de doelen en resultaten uitgewerkt in te leveren prestaties/activiteiten en wordt aangegeven hoe hierover gerapporteerd zal worden
Kritische succesfactoren Middelen
De bekostiging van het bibliotheekwerk is grotendeels afhankelijk van subsidie van de gemeente. Het bibliotheekwerk wordt allang niet meer alleen uit het cultuurbudget bekostigd, maar de
verschillende (gemeente)budgetten staan onder druk.
De huidige dienstverlening is slank en doelgericht ingericht en biedt geen ruimte om middelen vrij te spelen om een verdere verbreding vorm te geven. Een verbreding die gezien de missie van het bibliotheekwerk, maatschappelijke ontwikkelingen en lokale uitdagingen wel gewenst is. In dit meerjarenplan benoemen we welke kansen we nader gaan exploreren daarbij hoort dus ook een onderzoek naar de (financiële) haalbaarheid en de wensen van de verschillende gemeenten.
Vrijwilligers
Het bibliotheekwerk wordt mede mogelijk gemaakt door de inzet van meer dan 300 vrijwilligers. Een verdere verbreding van het bibliotheekwerk zal een nog groter beroep doen op vrijwillige inzet. Dit is natuurlijk goed nieuws voor de maatschappelijke betrokkenheid bij de bibliotheek, maar maakt het ook kwetsbaar. Het wordt steeds moeilijker vrijwilligers te vinden.
De huidige groep vrijwilligers wordt ouder. De sociale milieus die van oudsher veel vrijwilligers
‘leveren’ worden kleiner. Het beroep op mensen om zich maatschappelijk in te zetten wordt ook steeds groter door het wegvallen van voorzieningen en doordat betaald werk binnen
maatschappelijke organisaties wordt vervangen door vrijwillige inzet.
We beginnen het te voelen. Binnen de ene gemeente (Olst-Wijhe) speelt het al meer dan in de andere. Dit vraagt om aanpassing van ons vrijwilligersbeleid: hoe kunnen we meer mensen binden en vasthouden, maar het heeft/zal op den duur consequenties hebben voor onze ambities.
Ruimte
Met de verbreding van het bibliotheekwerk is er behoefte aan meer, maar ook andere ruimte. Het werken aan basisvaardigheden vraagt om werkplekken en cursusruimtes, de informatieloketten vragen om meer privacy. De nieuwe dienstverlening en traditionele dienstverlening gaan elkaar steeds meer in de weg zitten. Hiervoor moeten we op zoek naar oplossingen en in gesprek met de betrokken gemeenten.
Bijlage 1 Uitwerking doelen/resultaten in prestaties/activiteiten
Meerjarenplan/jaarplan
Hieronder volgt wat Bibliotheek Salland wil doen en bereiken in de deze beleidsperiode (2021-2024) onderverdeeld naar de volgende programma-/beleidslijnen:
- Programmalijn Schatkamer - Programmalijn Jeugd en Onderwijs - Programmalijn Leven lang ontwikkelen - Flankerend beleid
Programmalijn Schatkamer Doelen
• toegankelijk voor eenieder
• breed gebruik/draagvlak onder de inwoners (lezen is/blijft belangrijk voor de (culturele) ontwikkeling van een samenleving)
• faciliteren andere programmalijnen
Resultaten
• behoud huidige voorzieningen (en openingstijden)
• meer leden en uitleningen per lid dan landelijk gemiddelde (Raalte)
• meer ruimte voor andere programmalijnen
Prestaties/activiteiten Beleidsperiode 2021-2024
• beschikbaar stellen en uitlenen van fysieke en digitale collectie
• adviseren over bronnen en leeshulpmiddelen
• voorlichten m.b.t. dienstverlening andere programmalijnen
• vasthouden en werven vrijwilligers ter ondersteuning van de uitleen
• campagne ledenbehoud/leden werven
• innoveren (i.s.m. branche) gericht op nieuwe ontwikkelingen/inzichten, kwaliteitsverbetering en/of kostenreductie
Specifiek in 2021
• i.s.m. gemeenten exploreren mogelijkheden huisvesting
Rapportage
• vestigingen en openingstijden
• aantal leden en uitleningen
• aantal vrijwilligers
• kpi innovatie
• inhoudelijke verantwoording Programmalijn Jeugd en Onderwijs Doelen
• bijdrage leveren aan de taalontwikkeling, digitale geletterdheid en leesplezier van kinderen en jongeren
Resultaten
• kenniscentrum zijn op het gebied van lezen, leesplezier en digitale geletterdheid voor de jeugd, jongeren, hun ouders en professionals
• toename leesmotivatie jeugd tot 18 jaar
• toename digitale geletterdheid jeugd tot 18 jaar
• Bereik: minimaal 70 % van de jeugd met leesbevorderende programma’s/
projecten/activiteiten Prestaties/activiteiten
Beleidsperiode 2021-2024
• continueren en innoveren (gericht op kwaliteitsverbetering en nieuwe ontwikkelingen) dienstverlening onderwijs (de Bibliotheek op school)
o op basis van de (landelijke) monitor opstellen van maatwerkanalyses en adviseren over doelen/activiteiten komend jaar
o ondersteunen bij het opstellen van lees- en mediaplan
o uitvoeren/ondersteunen bij activiteiten, werkvormen en/of (digi)taalcampagnes in de groepen/schoolbibliotheek.
o ouders betrekken bij activiteiten uit het jaarplan (gezinsaanpak).
o verzorgen actuele en gevarieerde ruilcollectie op de scholen
o professionaliseren adviseurs, consulenten, leescoördinatoren en leerkrachten o toegang bieden tot digitale omgeving (uitleensysteem en -statistieken, materialen)
• doorontwikkelen Boekstart in de kinderopvang
• uitbouwen gezinsaanpak (Voorleesexpress, Boekstartcoach, integreren in de Bibliotheek op school, in Boekstart in de kinderopvang, programmering bibliotheek)
• innoveren programmering voor de jeugd en het onderwijs
• deelnemen aan lokale stuur- en werkgroepen
• inspelen op (lokale) ontwikkelingen Specifiek in 2021
• exploreren mogelijkheden/kansen techniektaal Rapportage
• bereik:
o percentage jeugd lid van de bibliotheek
o aantal scholen dat deelneemt aan ‘de Bibliotheek op school’
o aantal kinderopvanglocaties waarmee we een actieve samenwerking hebben o aantal deelnemers jeugdprogrammering
o aantal kinderen/gezinnen Voorleesexpress
• tevredenheid onderwijs
• leesmotivatie dBos leerlingen toegenomen (trend)
• inhoudelijke verantwoording Programmalijn Leven lang ontwikkelen Doelen
• bijdrage leveren aan het vergroten van de zelfredzaamheid en participatie van de inwoners
• bijdrage leveren aan de persoonlijke ontwikkeling van mensen Resultaten
• kenniscentrum zijn op het gebied van basisvaardigheden voor inwoners, organisaties, bedrijven en gemeente
• informatieknooppunt ‘participatie’:
o spreekuur digitale overheid
o faciliteren spreekuur/balie partners
o fysiek en digitaal beschikbaar stellen informatie o doorverwijzen naar het aanbod van derden
• verbetering zelfredzaamheid inwoners (voor zo ver meetbaar)
• aanbod (basisvaardigheden):
o taaltrajecten in afstemming met stuurgroep Taalpunt (gemeenschappelijke verantwoordelijkheid)
o digitale trajecten gericht op digitale overheid, internet, digitale vaardigheden, informatievaardigheden, social media
o overige trajecten/activiteiten basisvaardigheden (thema’s werk, gezondheid)
• behoud (eventueel uitbouw zie schatkamer) aantal studie- en werkplekken
• (culturele) activiteiten gericht op persoonlijke ontwikkeling
• studiekringen
Prestaties/activiteiten Beleidsperiode 2021-2024
• mensen ondersteunen bij het onderhouden en aanleren van basisvaardigheden
• mensen ondersteunen bij het vinden van gewenste informatie (sociaal domein) en eventueel doorverwijzen naar partners
• innoveren dienstverlening rond digitale basisvaardigheden (bereik, differentiatie, maatwerk)
• uitbouwen/consolideren/afbouwen (hangt samen met herijking beleid) overige trajecten basisvaardigheden
• werven extra vrijwilligers (de dienstverlening binnen de programmalijn participatie en leven lang leren wordt voor een groot deel gerealiseerd door vrijwilligers)
• faciliteren activiteiten Cultureel Café Heino (en eventuele andere vrijwilligersinitiatieven)
• faciliteren studiekringen
• organiseren activiteiten rond actuele situaties en landelijke campagnes Specifiek in 2021
• analyse huidige portfolio (herijking beleid) met als doel o bepaling en verbreding thema’s
o nieuwe partnerships o vergroten bereik
• i.s.m. stuurgroep Taalpunt herijken activiteiten Taalpunt
• exploreren mogelijkheden/kansen dienstverlening rond inburgering en integratie (nieuwe inburgeringswet 2021)
• opzetten informatiepunt digitale overheid (IDO)
• opzetten activiteiten rond het thema gezond ouder worden. Dementie zal het eerste onderwerp zijn (maar denk ook aan gezond eten, fit blijven, mantelzorg, wijzer met pensioen, testament, etc).
• exploreren mogelijkheden/kansen techniektaal Specifiek in 2022
• exploreren mogelijkheden/kansen uitbreiden IDO met lokaal aanbod en uit te bouwen naar
‘hulp om de hoek’
Rapportage
• bereik :
o Taalpunt: in afstemming met stuurgroep o aantal digitale trajecten en deelnemers
o aantal overige trajecten/activiteiten basisvaardigheden en deelnemers o aantal openingsuren IDO en aantal gebruikers
o aantal overige activiteiten/deelnemers
• monitor resultaten (voor zover landelijk beschikbaar):
o digitale vaardigheden o taaltrajecten
• aantal vrijwilligers
• aantal samenwerkingen
• inhoudelijke verantwoording
Flankerend beleid Doelen
• het ondersteunen van het inhoudelijke bibliotheekwerk.
Resultaten
• beter bereik doelgroepen:
• efficiëntere (en nog meer toekomst vaste) bedrijfsvoering
Prestaties/activiteiten 2021
• marketing:
o analyse Mosaic, doelgroepanalyse laaggeletterden e.a. gegevens o bepalen focus doelgroepen
o bepalen marketing aanpak per focus doelgroep
• in gesprek gaan met gemeenten over mogelijke bovenlokale afspraken
• uitwerken gesprekken in bovenlokale afspraken
• 3 x per jaar stuurgroep vrijwilligers en daarin beleid monitoren (is bijsturing nodig op basis inzichten, situatie op dat moment)
• exploreren kansen/mogelijkheden regionale samenwerking (backoffice) Rapportage
• inhoudelijke verantwoording
