EN DEMOCRATIE

rijl1eid en denloct·atie

WEEKBLAD VAN VOOR VRIJHEID

NUMMER 989

DE VOLKSPARTIJ

EN DEMOCRATIE

<

VRIJDAG 7 FEBRUARI 1969

,Gesuggereerde pçtrlementaire enquête

wekt. vele vrag,en op

De excessen tijdens acties

Indonesië

lll •

lUinister-president De Jong heeft de Tweede Kamer desgevraagd o.a. mede- gedeeld, dat het bestaande materiaal uit de llepartementale archieven over mogelijke wandallen van Nederlandse militairen tijdens de politiële acties in Indonesië, zal worden bijeengebracht en geordend. Daarbij zal tevens worden betrokken, wat nog zou kunnen blijken uit andere bronnen. Zodra de regerilllg een beeld zal hebben gekregen van wat over <leze materie aanwezig is, zal zij zieh opnieuw met de Kamer in verbin·

ding stellen. Samenvattende rapporten, die een algemene indruk zouden kunnen geven, staan de regering echter niet ter beschikkitng. Naar de indruk van de mi·

nister-president is de teneur van het·

geen de laatste weken deswege is naar voren gebracht ondertussen wel, dat de troepenmacht in Indonesië als geheel zich correct gedragen heeft en dat van een systematische wreedheid geen spra- ke is geweest. Wel blijven er vragen over omtrent de mate waarin zich ex-

cessen hebben voorgedaan en over de mate waarin daartegen :iJS opgetreden.

Los daarvan worden door de rijksommissie voor vaderlandse geschiedenis nog twee onderzoekingen verricht. Zoals reeds bekend was, is deze commissie bezig met het verzame- len uit particuliere bronnen van gege- vens over de geschiedenis van Neder- lands-Indië (Indonesië) in de periode van het einde van de tweede wereldoor- log tot aan de soevereiniteitsoverdracht.

Na het overlijden van dr. M. Boon is, als honorair adviseur van het bureau dier commissie, daarmee belast mr. dr.

C. Smit (schrijver o.a. van het bekende boekje uit 1962 : ,.De liquidatie van een imperium").

Daarnevens heeft de regering nog aan dezelJide commissie verzocht de publika·

tie op zich te nemen van de officiële bescheiden uit regeringsarchieven be·

treffende de Nederlands-Indonesische betrekkingen in de jaren 1945·1950. Bij de uitvoering van haar taak is de com- missie vrij in haar keuze van de bewer·

ker. Er wordt geda;cht aan prof. dr.

S. L. van der Wal, hoogleraar in de geschiedenis der betrekkingen van Ne·

derland (en andere Europese landen) met de overzeese wereld, aan de uni- versiteit van Utrecht, aan wie nog een bekwame assistent zal worden toege- voegd.

Andere sfeer

Na de aanvechtbare en rauwe wijze waarop, en de twijfelachtige bedoelin- gen waarmee de zaak over het Neder- landse militaire optreden in Indonesië plotseling aan de orde was gesteld, zijn we met deze regeringsmededelingen ge- lukkig in een andere sfeer terecht geko·

men dan die van de nare relletij van de afgelopen weken.

Historisch-wetenschappelijlt onderzoek OOk van bedoelde periode van onze va- derlandse (politieke) geschiedenis is stellig noodzakelijk en daarvoor is een Serieus bronnenonderzoek een eerste vereiste.

De heren Schermerhorn, Beel en Drees (van boven naar beneden), leiders van de ltabinetten die het Indonesië-beleid

bepaalden.

Het zal velen met ons ook een gevoel van voldoening hebben gegeven, dat mi- nister-president De Jong zich geroepen heeft gevoeld orize strijdkrachten van een mogelijke algemene blaam te ver- iossen. Zelfs prof. Schermerhom gaf tij- dens het forumgesprek van maandag 27 januari als zijn mening te kennen, dat in de twee voorgaande televisie-uitzendin- gen vele tienduizenden Nederlandse mi·

litairen uit die dagen, die slechts hun (Ve'rvolg op pag. 11)

VEERTIENDAAGSE VERSCHIJNING

In verband met de voortdurende kostenstijging, verbonden aan de exploitatie en verzending van het weekblad Vrijheid en Democratie, heeft het bestuur van de stichting Vrijheid en Democratie in zijn vergadering van 24 januari moeten besluiten de verschijning van het partijorgaan terug te brengen van eenmaal per week tot eenmaal per twee weken. Reeds in zijn vergadering van 14 december had het hoofdbestuur van de VVD in verband met de omstandigheid dat de partij garant staat voor de financiële verplich- tingen van de stichting aan het stichtingsbestuur verzocht tot tweewekelijkse verschijning te besluiten.

De navolgende financiële gegevens hebben het hoofdbestuur en de stichting tot hun beslissing bewogen. Per lid dat het weekblad ontvangt, betalen de afdelingen jaarlijks f 1.50. De werkelijke kosten van een jaarabonnement bedroegen in 1967 reeds meer en zijn in 1968 tot f 8.69 opgelopen. Mede door de te lage abonn.ementsprijs zijn in 1967 en 1968 bedragen van ongeveer f 70.000 voor rekening van de partij gekomen.

Hier tegenover staat dat het tekort in 1967 mede is veroorzaakt door een groot aantal proef-abonnementen tijdens de ledenwerfactie Eén op één, die uiteraard voor rekening van de partij behoorden te komen.

Een gedeelte van het tekort Is daarom wel aanvaardbaar, maar de grenzen van het aanvaardbare zijn Inmiddels overschreden.

Zelfs bij veertiendaagse verschijning Is een tekort bij de huidige abonne- mentsprijs onvermijdelijk. De kosten worden door halvering van het aantal nummers per jaar niet gehalveerd. Een groot aantal nummers zal namelijk In de toekomst 16 pagina's gaan bevatten ten einde toch voldoende informatie te verschaffen. Mede daardoor zuilen de redactiekosten niet verminderen. De hoofdredacteur komt overigens de eer toe dat hij met de redactiekosten altijd binnen het budget is gebleven. Wil het stichtingsbestuur de redactie in staat stellen zich in de toekomst ook binnen de grenzen van het budget te bewegen, dan is verminelering daarvan niet mogelijk.

Zoals bekend, wordt aan de jaarlijkse algemene vergadering een contri·

butieverhoging voorgesteld. Deze zal voor een deel bestemd· zijn om de gestegen kosten van Vrijheid en Democratie te dekken. Desondanks acht de stichting het niet juist in 1970 weer over te gaan tot wekelijkse verschijning.

Het stichtingsbestuur spreekt de hoop uit dat de leden voor het besluit begrip zullen willen hebben en is ervan overtuigd dat de redactie erin zal slagen Vrijheid en Democratie ook in de toekomst een actuele informatiebron en een opinievormend blad te laten zijn.

Namens het bestuur van de Stichting Vrijheid en Democratie J. A. F. Roeien, voorzitter

S. J. van den Bergh, penningmeester

Op pagina 9 vindt men m(:ldedelingen van het hoofd- bestuur van de VVD over valmtures in het hoofdbestuur en contributie-aangelegenheden.

!) I

!

'

.

· 2 - vrijdag 7 februari 1969

Kopij voor deze rubriek zen- den aan: Inevr. mr. E. de Roock-Bedding, Stadhouders- plantsoen 212, Den Haag.

Wassenaar

Op vrijdagmorgen 14 februari 1969 om 10.30 uur zal mevrouw mr. E. Ve- der-Smit spreken over haar werk in de Tweede Kamer, ten huize van mevr. A.

Le Coultre-Foest, Hertenlaan 1 te Was- senaar. Ook niet-leden .zijn hartelijk welkom. Graag ·wel telefonisch bericht.

(Tel. 01751·8396)

Jaarverslag

In het jaarverslag, waarmee zij haar bestuursperiode afsloot, schreef mej.

Springer o.m. "Terugziend op dit jaar- verslag blijken twee factoren er telkens doorheen te spelen : bescheidenheid en de moeilijkheid scherpe grenzen te trek- ken. Als ondergetekende verder terug kijkt dan één jaar (zij kan dat nu niet goed laten, het zij haar vergeven) dan

STOP EEN VAKANTIEHUIS IN UW KOFFER RENTAHOME heeft in de mooiste streken van Europa bungalows te huur, die alles hebben wat uw huis in Nederland niet heeft.

GRATIS

FOTO-CATALOGUS·

Via onderstaande bon krijgt u die toegezonden.

U vindt daarin alle RENT AH OME bungalows, chalets en appartementen.

Bovendien leest u in de catalogus hoe u één of meerdere bungalows op zicht kunt krijgen.

CATALOGUS-COUPON De heer:

Adres:

verzoekt om toezending van RENTAHOME cataiogus met bungalows, chalets en appartementen.

Geldropseweg 80 EINDHOVEN Tel. (040) 17084

Vrijheid en['B]

Democratie ⁰

jfÎ:tK•!,'"'P """ .. ,;, vot..K'~"'"'"T'-' VooR v"uHa•o u• p.-... ocAAT'il

Weekblad van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie.

Adres van de administratie (zowel voor abonnementen als · voor advertenties) 1 Witte de Withstraat 73 te Rotterdam (postbus 824 te Rotterdam).

Tel. 010-1110 00, abonnemen- ten toestel 219, advertenties toestel 224. Postgiro: 245103 t.n.v. Administratie Vrijheid en Democratie te Rotterdam, Hoofdredacteur:

Ph. C. la Chapelle jr.

Adres van de redactlel Nieuwe Herengracht 89 B

te

Amsterdam-C.

ziet zij, dat die twee factoren er steeds geweest zijn.

Zij hebben eenzelfde gron.d en komen voort uit het liberale karakter. De vrij- heid, die wij steeds voox·op stellen en die in wezen berust op eerbied voor het leven; die vrijheid verdraagt geen strenge afbakening, die steeds kunstma- tig is en het leven niet acht.

Ook het scherp afgrenzen, het tegen- over elkaar plaatsen var:. standpunten lijkt soms kunstmatig. Verdraagzaam- heid overwint die standpuntgrenzen en brengt relativering ook van de eigen opvattingen mee. Dit leidt tot beschei- denheid. Een wijze, geen strijdbare hou- ding ...

· Terugziend op 21 jaren vrouwenorga- nisatie komt er nog iets anders naar voren: stabiliteit. Het is al eerder ge- zegd, o.a. na de teleurstellende verkie- zingsuitslagen in 1962, dat de VVD vrou- wen een stabiel element vormen. Ook nu, in álle politieke onrust,· blijkt het weer. Zij laten zich niet van de wijs brengen, maar gaan onverstoorbaar door, intuïtief overtuigd

van

de juistheid van de liberale beginselen. Een sterke intuïtieve overtuiging, r.naa.r geen strijd- bare houding: ..

En daar hebben wij h,et zwakke punt:

0118 gemis aan strljdbaa:ileid, dat voort- komt uit onze eigen levenshouding.

Daar moet wat aan gedaan worden.

Wat?

Met een intuïtieve overtuiging over- tuigt men immers geen andere11. Daar is wat anders voor nodig. Wij zullen er naar moeten streven, datgene, wat wij intuïtief voe,len, wee·r te geven in voor

anderen verstaanbare taal.

Het is niet voldoende een stortvloed van praktische toepassingen te noemen, die wisselen met de dag en op ieder weer een andere inÇiruk maken. Wij moeten duidelijk maken,. wat ons drijft, en ons drijven zal in omstandigheden, die wij nu nog niet kunnen voorzien. En wij moeten die drijfveer steeds weer aantonen, ook in de praktische toepas- singen van de dag. Als een gouden draad moet het overal te zien zijn. Het is moeilijk, maar de moeite waard:

Want de toepassingen van onze beginse- len maakt van de mensen verant- woordelijke zelfstandige personen, in staat en bereid hun eigen boontjes te doppen en die van anderen, die het zelf niet·kunnen.

En de wereldwijde toepassing van on- ze beginselen kan eenmaal tot een ze- gen voor de :1ele mensheid zijn."

Er zijn nog enkele exemplaren van het jaarverslag te verkrijgen. Be- langstellenden kunn"n deze aanvragen bij het in het hoofd van deze rubriek vermelde adres.

GEMEENTEPROGRAM -1970

Commissie geïnstalleerd

Op 31 januari heeft de voorzitter van de Vereniging van Staten- en Raads- leden van de VVD, de heer D. W. Dett- meijer, op het ·algemeen secretariaat van de partij te Den Haag de commissie voor het Gemeenteprogram-1970 geïn- stalleerd.

De heer I>ettmeijer wees er bij die gelegenheid op dat het noodzakelijk is bij de opstelling van een Gemeentepro- gram-1970 voor de VVD, zich te ·bezin- nen .op de plaats van de gemeente in ons staatsbestel. Daarbij' dient men er in de eerste plaats op uit te zijn datgene wat goed werkt te behouden en rrieuwe mogelijkheden te onderkennen. Dit alles moet geschieden met het oog op het. algemeen belang van de burgerij en bezien worden vanuit een liberaal standpunt. Bekeken zal moeten worden of er geen wijziging dient te worden ge- bracht in de verhouding van de gemeen- ten tot het rijk en de provincie en of er g een veranderingen noodzake.Jijk zijn in de taak e'l de organisatie van het gemeentebestuur. Bijzondere aan- dacht zal men naa1· de mening van de heer Dettmeijer moeten besteden aan de punten recreatie en sport, kunst en economische- en middenstandsaange- legenheden.

De voorzitter van de commissie, prof.

Simons, zei dat de leden met groot ge- noegen de taak voor de voorbereiding van een concept-Gemeenteprogram-1970 zullen vervullen. Zijns inziens moet men het Gemeenteprogram vooral zien als leidraad bij de verlüezingscampagne en tot ondersteuning van de activiteiten voor de kandidaat-gemeenteraadsleden.

Het ligt in de bedoeling in maart een

"hearing" te houden voor alle leden van de partij waarin zij hun inzichten en wensen ten aanzien van het Gemeen- teprilgram naar voren kunnen brengen.

In oktOber zaJ. het Gemeeruteprogram- 1970 vastgesteld worden in de wlgemene vergadering van de Vereniging van Staten- en Raadsleden.

VRIJHEID EN· DEMOCRATIE

i.n.:l~.Jt.rdi.fut ^a a..L ~~~d.l!§/

p .. g .. kloos.,.v.

VAN VEENENDAALWEG 18 ROTTERDAM

5 preekbeurten

Periode van 7 fehruari tot en met 7 maart

7 febr. Heerlen (onderwerp: Limburgse problema- tiek; forum Hoge theologische en past.

school) ... ..

7 febr. Brielle (20.00 uur, hotel De Nymph; onder- werp: Politiek in de welvaartsstaat; onder- centrale Voorne, Putten en Rozenburg) .... ..

7 febr. Roden ... ..

8 febr. Breda (kasteel Bouvigne; JOVD-congres) 10 febr. Hengelo Ü8.00 uur, liberale boterham) ...

12 febr. Leiden (onderwerp: Financieel beleid;

Vrouwengroep) ... .' .. ..

13 febr. Pesse (20.00 uur, hotel Moes) ... ..

14 febr. Dirksland (20.00 uur, De Schakel; onder- werp: De VVD tussen CDU en de progres- sieve concentraties; ondercentrale Goeree Overflakkee) ... . 14 febr. Alkmaar (20.00 uur, café-restaurant Koeken-

bier; staten-centrale) ... ..

14 febr. Wassenaar (10.30 uur, Hertenlaan 1;

Vrouwengroep) ... . 14 febr. Harderwijk (VVD

+

JOVD) ... . 14 febr. St. Maartensdijk (Tholen) ... ..

17 febr. Rotterdam (20.00 uur, Rijnhotel; onder- werp: Europa's kans) ... ..

17 febr. Leiden (20.15 uur, restaurant v. d. Heyden;

~ onderwerp: BTW, feiten en achtergronden) 17 febr. Hattem ... ..

20 febr. Hoogezand-Sappemeer (forum vijf partijen) 20 febr. Deventer (zie rubriek Uit de Partij) ...

21 febr. Oasterbeek (20.00 uur, Hartenstein; onder- werp: Nieuwe ontwikkelingen rondom de onderneming) ... . 21 febr. Zoetermeer (onderwerp: Ruimtelijke orde-

ning en ·verkeer) ... . 21 febr. Laren-Blaricum (debat VVD-D'66) ... ..

24 febr. Drachten ( statencentrale Heerenveen) ...

24 febr. Utrecht (20.00 uur, café De Maartenshof;

onderwerp: Invloed van de BTW op de Ne- derlandse economische verhoudingen; VVD

+

JOVJD, liberale sociëteit) ... ..

24 febr. Wassenaar (onderwerp: Europa; JOVD) ...

24 febr. Breda (20.30 uur, restaurant Dennenoord;

onderwerp: Machtsverhoudingen in de maatschappij ... : ... . 24 febr. Leeuwarden (Politiek Café, Noordvliet 13) 25 febr. Naarden ... ..

28 febr. Den Haag (20.Q,O uur, Pulchri Studio; debat

VVD~D'66) ... .

28 febr. Hengelo ... . 28 febr. 's-Hertogenbosch (19.30 uur, Stadsschouw-

burg; Talk-in politieke partijen; R.K. Stu- denten Les Copains en Route) ... . 3 mrt. Rijswijk (Z.H.) ... : ... : .. : ... : .. . 3 mrt. Franeker (onderwerp: Financieel beleid;

statencentrale) ... " ... . 3 nirt. Leidschendam (20.00 uur, School met de Bijbe1, Dobbellaan·; onderwerp: Griekenland) 5 mrt. Heemskerk ,(20.00 uur, M.;orgensterkerk;

onderwerp: Ned. ·buitenlandse betrekkingen, speciaal ten aanzien van Indonesië; mede georganiseerd door de afdelingen Castri- cum, Uitgeest en Beverwijk) ... ..

Mr. F. Portheïne

Mr. E. H. Toxopeus Dr. K. van Dijk Mr. F. Korthals Altes Mr. H. E. Koning Mr. F. Portheïne Ir.

p.

S. Tuijnman

Mr. E. H. Toxopeus Mr. J. G. Rietkerk Mevr. mr. E. Veder-Smit H. J. L. Vonhoff

H. Wiegel

Mr. dr. C. Berkhouwer Mr. F. Portheïne H. Wiegel Dr. K. van Dijk R. Zegering Hadders

Mr. J. G. Rietkerk Drs. L. van Leeuwen H. J. L. Vonhoff en mej. mr.

A. Goudsmit (D'66) Mr. E. H .. Toxopeus

Mr. H. E. Koning Mr. dr. C. Berkhouwer

Mr. J. G. Rietkerk H. Wiegel

H. Wiegel

Mr. E. H. Toxopeus en mr.

H. A. F. M. 0. van Mierlo (D'66)

Mr. H. van Riel

H. Wiegel

Mr. W. J. Geertsema Mr. F. Portheïne H. Wiegel

Mr. dr. C. Berkhouwer , Ueze lijst, waarin in principe ~lle.en spreekbeurten van Kamerleden - die zij vervullen

~mnen h_.et verband van de partiJ - worden vermeld, wordt opgesteld door het Algemeen Secretanaat van de V~p. Koninginnegracht 61 te Den Haag (telefoon 070 _ 604803). De gegev!'ns, waaronder biJ voorkeur ook het aanvangsuur en de plaats waar de ver- gadermgen worden gehouden, dient men derhalve niet naar de redactie van het weekblad maar na:'r het Algemeen Secretariaat van de partij te zenden. De lijst wordt elke maan:

<lag om ~2.00 uur afgesloten.

Radio-uitzending van de VVD: donderdag 13 februari van 18.20-18.30 uur, over

~e

zender Hilversum I {402 m}.

Televisie-uitzending: woensdag 19 februari van 20.20-20.30

uur, Nederland I.

VRIJHEID EN DEMOCRATIE vrijdag 7 februari 1969 - 3

Aspecten. van arbeidsverzuim

Van de hand van dr. A. M. F. B.

Crousen is onlangs een hoogst interes- sant en belangrijk proefschrift versche- nen "Analyse van het werk van een controlerend geneeskundige voor de ziektewet" genaamd*), waarbij hij er van uit is gegaan dat het nuttig zou zijn zijn werk als controlerend geneeskundi- ge tegen de achtergrond van de proble- matiek van ket ziekteverzuim te inven- tariseren en te analyseren om daardoor meer inzicht te krijgen in de omvang en de aard van de feilen bij de vervulling van deze taak.

De aanleiding tot een dergelijke in- ventarisatie en ,analyse van zijn werk als controlerend geneeskundige voor de ziektewet bij het Algemeen Mijnwerkers Fonds (AMF) vormden de moeilijkheden die hij bij zijn werk als controlerend geneeskundige ondervond en de in dè jaren vijftig toenemende kritische gelui- den omtrent het vigerende systeem. Door inventarisering en analyse van zijn werk hoopte hij meer inzicht te verkrijgen in de omvang en de aard van de manco's in de vervulling van zijn taak, terwijl de verzameling van gegevens over alle verzekerden van zijn controlepraktijk bovendien de mogelijkheid bood enkele aspecten van het arbeidsverzuim in beschouwing te nemen.

Belangrijk in dit proefschrift is vooral hoofdstuk 2 waarin een literatuurover- zicht wordt gegeven omtrent de ontwik- keling van de geneeskundige controle in Nederland. In de discussies hieromtrent blijken grosso modo drie periodes te onderscheiden. Tot 1918 concentreerden deze zich op de noodzaak van het aanstellen van controlerende geneeskun-

digen; van 1918 tot 1950 op de relatie tussen behandelende artsen en controle- rend geneeskundigen. Na 1950, zo constateert de auteur, treedt vooral twijfel aan de juistheid van het gangba- re systeem van geneeskundige controle op de voorgrond. In deze periode breekt namelijk het inzicht baan dat ook niet-medische factoren van invloed zijn op het arbeidsverzuim.

ZIEK. OF NIET?

Wat de medische aspecten betreft constateert dr. Crousen onder meer dat de ziekten van ademhalingswegen, spijsverteringsorganen, huid en bewe- gingsorganen tezamen 73 procent van de ziektegevallen uitmaken en 63 pro- cent yan de . ziektedagen vergen. :pe vaststelling van de arbeidsongeschikt- heid gaf hem relatief de meeste moei- lijkheden bij de geestesstoornissen, de ziekten van ademhalingswegen, van spijsverteringsorganen en van bewe- gingsorganen.

Driekwart van de 12.230 dagen van arbeidsverzuim, berustte volgens de au- teur op duidelijke arbeidsongeschikt- heid. V oor een kwart van de verzuimda- gen was de arbeidsgeschiktheid van de betrokkenen volgens hem ten minste du- bieus. Slechts in 47,8 procent der ziekte- gevallen (met 70,3 procent der verzuim- dagen) stond voor hem de arbeidson- geschiktheid gedurende de gehele perio- de van arbeidsverzuim vast. Bij 40 pro- cent der ziektegevallen (met 28,3 pro- cent der verzuimdagen) achtte hij de betrokkenen, althans gedurende een ge- deelte van de verzuimperiode, ar-

Sociaal beleid is

evenwichtig en gunstig

Bij de behandeling van de begroting van sociale zaken heeft het VVD-Twee- de-Kamerlid mr. J. G. Rietkerk gecon- cludeerd dat naar zijn oordeel het tot nu toe door het kabinet-De Jong gevoer- de sociale beleid in het algemeen ge- kenschetst kan worden als "evenwichtig en gunstig". Hij vond de beschuldiging, dat dit kabinet geen oog zou hebben voor de positie van de sociaal-zwakke- ren pure demagogie. In dit verband wees hij op het feit dat in het afgelopen je.ar niet minder dan zeven wetsvoorstellen werden aanvaard, die juist ten doel hadden die positie te versterken, en op de resultaten van het werkgelegenheidsbeleid.

Sprekende over de toekomstige ont- wikkeling op sociaal-economisch gebied zag de heer Rietkerk voldoende moge- lijkheden van vooruitgang in de richting van een open, geëmancipeerde maatschappij. Hij drong er bij de rege- ring op aan die mogelijkheden met spoed te realiseren ten aanzien van de ondernemingsraden en het sta- kingsrecht. Structuren die hun tijd ge- had hebben dienen grondig te worden gewijzigd. Anderzijds was hij van oor- deel dat zaken die voor onze Westerse maatschappij essentieel zijn, niet mo- gen worden aangetast.

In dit verband noemde hij het een bedenkelijke zaak dat de heer Kloos bij de hearing over de loonwet ge- waarschuwd had dat de regering en het parlement wel moeten bedenken dat zij maar een schijnbare macht hebben, omdat het bedrijfsleven er ook nog is.

De heer Rietkerk is van oordeel dat de heer Kloos zich daarmede feitelijk opstelde tegenover ons democratisch bestel en tegen de democratische besluitvorming.

Hij vroeg zich ook af of het wel zo vanzelfsprekend is terug te komen op eerder gedane adviezen. Als de vakcen- trales dat ook zouden gaan doen bij de te verwachten regelingen van het sta- kingsrecht en de ondernemingsraden zou dat wel eens het einde van veel nuttig maatschappelijk overleg kunnen betekenen.

De heer Rietkerk waarschuwde tegen een ontwikkeling, waarbij men wel meer rechten en vrijheden wenst, maar steeds minder verantwoordelijkheid wil dragen. In dit verband had hij ook kri- tiek op het optreden van werkgevers en werknemers bij de laatste loononder- handelingen. Hij vond het verstandig van de regering nu niet in die ontwikke- ling in te grijpen. Wel maakte hij zich er zorgen over, dat wij gokken op de inflatie in het buitenland en dat de structurele problemen in bepaalde be- drijfstakken nu versluierd raken om straks in versterkte mate de kop op te steken.

Ten aanzien van de sociale verzeke- ringen wees de heer. Rietkerk erop dat deze in 1968 en 1969 30 pct. stijgen. Hij vond dat dat zo niet kon doorgaan en bepleitte o.m. een structurele herzienin·g in de richting van basis-uitkeringen.

Verdere overheidsfinanciering noemde hij een verschuiving van het probleem van de te zware collectieve lasten. Hij

beidsgeschikt of twijfelde hij aan hun arbeidsongeschiktheid .. Acht procent van de ziektegevallen (met 1,3 procent der verzuimdagen) achtte hij van het begin af aan arbeidsgeschikt, terwijl hij aan 4,3 procent der verzekerden die zich ziek meldden, de. ziekenkaart weigerde, d.w.z. het werk .niet liet staken.

In niet minder dan ruim de helft van de ziektegevallen (met 30 procent van de verzuimdagen) ondervond de auteur dus moeilijkheden met de bepaling van de arbeidsongeschiktheid.

ER ZELF NIET BIJ

In zijn slotbeschouwing constateert de schrijver onder meer dat onderzoekin- gen omtrent de oorzaken van het ar- beidsverzuim, vooral na dè laatste we- reldoorlog, veelvuldig hebben plaatsge- had. De belangstelling voor deze proble- matiek is enerzijds het gevolg van de grote bedragen die met dit verzuim ge- moeid zijn, anderzijds bracht~n

maatschappelijke veranderingen, onder andere de veranderde relatie tussen werkgever en werknemer met zich mee dat men het arbeidsverzuim anders ging zien. Dat daarbij ook de systemen van geneeskundige controle ter discus- sie worden gesteld acht de auteur zowel het gevolg van de hoge kosten van dit apparaat als van de wijze waarop het functioneert. Wat daarbij evenwel vol- gens hem opvalt is, dat de rol van degene die in dit kader verregaande bemoeienissen heeft, met name de con- trolerend geneeskundige, nauwelijks zelf onderwerp van onderzoek is geweest.

Belangrijk is ook zijn uitspraak dat als de uitkomsten van ·zijn onderzoek

IODiööM

SPIJKENISSE

Gebouwen van gewapend betonnen prefabs voor versèhillende doeleinden.

Vloerplaten in normale afmetingen of pasplaten volgens opgegeven maten.

Broeibakken en alle onderdelen voor de tuinbouw.

De heer ROOLVINK, minister van soci,ate zaken pleitte voor een tussentijdse tegemoet- koming aan invaliden zonder volwaardi- ge uitkering, door deze van betaling van AOW- en AWW-premie vrij te stellen.

Het probleem van de hoge ziektekosten- premies voor bejaarden zou hij willen verzachten door de verplichte zie- kenfondsverzekering ook na het 65e jaar te laten doorlopen.

Verder drong de heer Rietkerk erop aan te komen tot een meer effectieve controle op het misbruik maken van sociale uitkeringen, zulks ter bescher- ming van degenen die het werkelijk no- dig hebben. Hij vond dat de arbeidsbu- reaus wel op de goede weg zijn, maar betwijfelde of er wel voldoende coördi- natie is met de andere instanties die hierbij betrokken zijn.

Naar zijn oordeel zou het accent bij het arbeidsmarktbeleid overigens niet moeten liggen op de bedeling van ach- terblijvers maar vooral gericht moeten worden op de economische groei. Hij was van mening dat wij aan di.e taakstelling nog niet helemaal toe zij, 1.

Ten slotte herhaalde de heer Rietkerk zijn wens om de arbeidsmogelijkheden van de gehuwde vrouw te verruimen door meer fiscale faciliteiten en de plaatsing van oudere werknemers te be- vorderen door het geven van bepaalde toes1agen.

door een uitgebreid onderzoek dat re- presentatief is voor het werk van de controlerend geneeskundigen voor de ziektewet, zouden worden bevestigd, hem de conclusie gewettigd lijkt dat bij het vigerende systeem van geneeskundi- ge controle, noch de rechtszekerheid van de verzekerde, noch die van het verzekeringsargaan voldoende is ge-

waarborgd. _

Uit sociologische onderzoekingen van Gadourek (1965) en Philipsen (1968) is volgens de auteur gebleken dat ar- beidsverzuim en ziekteverzuim niet identiek zijn. Op het arbeidsverzuim blijkt een groot aantal arbeidsverZUim lijke bactoren, zowel op macro-(staat), meso-(buurt en bedrijf) als mic:ço-ni- veau (gezin) die niet binnen het studie- bereik van de medische wetenschap val- len, van invloed te zijn. Wil men, vol·

gens dr: Crousen tot een verantwoorde bestudering en begeleiding van het ar- beidsverzuim komen, dan zullen medici en sociologen elkaar moeten vinden, niet alleen op wetenschappelijk niveau, maar ook operationeel. Daarnaast !ijkt hem de hulp van psychologen onont- beerlijk.

Voorts is hij van oordeel dat de direc- ties van bedrijven zich meer dan voor- heen moeten gaan realiseren dat hun beleid en maatregelen een arbeidsver- zuimverhogende of arbeidsverzuimver- minderend effect kunnen hebben en dat zij bereid moeten zijn intensiever con- tact te houden en zich meer te laten adviseren door degenen die bij het ar- beidsverzuim betrokken zijn: de artsen, en de personeelsdiensten.

VAKBEWEGING

Wat de vakorganisaties betreft is hij van oordeel dat, zoals hij zelf heeft ervaren, het inschakelen van vertrou- wenslieden van de werknemers, omdat zij het dichtst bij die werknemers staan, van groot belang kan zijn, zowel , voor een beter inzicht in de betekenis van het arbeidsverzuim als tot het herstel van een verbroken vertrou- wensrelatie, tussen controlerend ge- neeskundige- en verzekerde.

Schrijver wijst eveneens op de sinds enkele jaren bestaande opleiding voor verzekeringsartsen, waarin deze in- geschreven kunnen worden in het re- gister van erkende sociaal-geneeskundi- gen, tak van verzekeringsgeneeskunde.

Een onderdeel van deze opleiding vormt de jaarlijkse curus voor verzeke- ringsartsen, gegeven door het Seminari- um voor Praktische Gezondheidszorg te Utrecht en het Dr. Veeger-Instituut te Nijmegen in onderlinge samenwerking.

Door deze opleiding te volgen, aldus de schrijver, winnen de controlerend ge- neeskundigen voor de ziektewet aan deskundigheid. Hij pleit met zijn collega Van der Pas ervoer, in bovengenoemde cursussen een veel grotere plaats in te ruimen voor de arbeidsgeneeskunde.

Ten slotte acht hij een betere commu- nicatie tussen degenen die de sociale verzekeringswetten uitvoeren en de be- handelende artsen noodzakelijk. In dit opzicht vindt hij de gewijzigde ziekte- wet en de wet op de arbeidsongeschikt- heidsyerzekering een stap in de goede richting. De laatste legt de nadruk op een betere aanpak van de revalidatie en opent de mogelijkheid om de verzeker- de aan passende arbeid elders te helpen en hem er desnoods toe te verplichten, De relatie tussen behandelende en con- trolerende artsen is onlangs door de . Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst op- nieuw in studie genomen.

Wanneer bovengenoemde wensen ver- wezenlijkt zouden worden, aldus besluit dr. Crousen zijn dissertatie, zou een positiever en effectiever beleid kunnen worden gevoerd ten aanzien van het arbeidsverzuim. Dan zou het wellicht mogelijk zijn om met behulp van een juistere en snellere informatie omtrent de oorzaken van het arbeidsverzuim en interpretatie van deze informatie, pre- ventieve maatregelen te nemen, die het arbeidsverzuim in gunstige zin zouden kunnen beïnvloeden.

Tot zover dr. Crousen.

Wij achten zij studie een belangrijke bijdrage in het proces van de voortdu- rende herziening en vervolmaking van de sociale politiek, dat vooral de laatste tijd terecht in het middelpunt van de belangstelling staat. Hij belicht hier een specifiek aspect ervan dat een nadere bestudering zeker waard is, niet alleen door politici, maar mede door de werk- gevers- en werknemersorganisaties, die elkaar waarlijk ook op dit terrein nader zullen moeten kunnen vinden.

G.STEMPHER

• Uitgever Van Gorcum te Assen; 113 blz.

Prijs f16.-.

'lp 'I

1

1 't

',

4 ....; vrijdag 7 februari 1969

Generaal c:1 kameraad

liTIE begrotingsdshattèn als die van

l f Amsterdam enkele, jaren heeft aange-

hoord, zal ontdekken dat er in de sfeer van de vergaderingen van jaar tot jaar weinig verandering komt. Op één ter- rein was dat dit jaar anders: het debat over de politie was ditmaal vriendelijk en waarderend. Zelfs in de PSP-hoek klonken milde geluiden, al zal de op- merking van een jong fractielid dat de PSP niet tegen een politieleger is wel een verspreking zijn geweest. Het debat gaf de toehoorder het gevoel dat de leuze: de politie is je beste kameraad, niet meer zo schril in de oren klinkt als een paar jaar geleden toen

el:

door wel- ke oorzaak dan ook een gespannen situ- atie bestond.

Het belangrijkste in dit verbanel was wellicht de uitleg van burgemeester Samkalclen over dat "verbeterd beeld", toen hij daarbij uiteenzette dat in de

"geweldsinstructie" van de laatste tijd zeer nadrukkelijk het geweld als ui-

terste middel wordt gezien, maar dat tegelijk juist door die geweictsinstructie de politieman vertrouwd wordt gemaakt met dit uiterste middel zodat hij - als hij onverwacht voor de onvermijdelijke noodzaak zou komen te staan - niet als gevolg van onzekerheid en ongewend- heid het geweld verkeerd hanteert.

Helemaal .lief stond de PSP natuurlijk ook weer niet tegenover de politie, zo·

dat mejuffrouw S. Boerlage het toch Iiodig vond op te merken dàt bij de

opening van Mobiloil de dertig politie- mannen heel wat nerveuzer waren ge- weest dan de elf demonstranten. Zij zei er niet bij dat zijzelf die "demonstra- tie" had aangevoerd, maar de heer Samkalden riposteerde fraai dat mejuf- frouw Boerlage bij dat optreden toch niet zoveel aandacht zal hebben gehad voor de gelaatsuitdrukking van de poli- tiemannen. In een ander verband, dat hier evengoed toepasselijk zou zijn ge~

weest, vergeleek de heer H. H. Jacobse mejuffrouw Boerlage met een "rare ge- neraal". Generaàls hebben weleens de neiging nog steeds bezig te zijn met de laatste oorlog, maar zij blijft nog alsmaar vechten in een oorlog die al- lang verloren is.

De gespannenheid rond de politie mag dan in Amsterdam vrijwel verdwenen zijn, vele andere moeilijkheden zijn dat niet. Zo is vorige week (niet in de be- grotingsbehandeling) het vraagstuk van de ontwikkeling van het Noordzeeka- naalgebied weer opgedoken toen burge- meester Samkalden reageerde op een uitlating van de minister over tempo- risering van de bouw van een Hemtun- nel in plaats van de spoorbrug en die van een tweede grote sluis in IJmuiden.

Weliswaar zei de heer Samkalden niet te geloven dat er verband is tussen de financiële tegenvaller van 150 miljoen gulden in de bouw van Rotterdams ha- ven en de mededeling van de minister dat er voorlopig van sluis en Hemtunnel

Naar een .. nieuw beÇ1in

D

IERGAARDE Blijdorp staat voor een nieuw begin. De Rotterdamse ge- meenteraad heeft het rapport van · de ambtelijke commissie over de recente moeilijkheden in de- leiding voor ken- nisgeving aangenomen en hij heeft zich tegelijkertijd aangesloten bij de maatre- gelen die burgemeester en wethouders in hun preadvies op dat rapport hebben aangekondigd. Maatregelen die in grote lijnen overeenkomen met ·de aanbevelin- gen van de commissie en die er vooral op· gericht zijn de gemeentelijke invloed op het· beleid van het diergaardebestuur en de directie te versterken.

Nu de raad heeft gesproken kunnen burgemeester en wethouders met het bestuur in overleg treden over een wij- ziging van de statuten. Want alleen langs deze weg zal de grotere invloed van de gemeente zijn formele basis kunnen krijgen. Het is onder andere de bedoeling het aantal bestuursleden te bepalen op zeven tot negen, van :wie er twee door burgemeester en wethouders zullen worden aangewezen.

Ten hoogste drie bestuursleden zullen afkomstig moeten zijn uit bepaalde instellingen. Burgemeester en wethou- ders denken hierbij aan de stichting volkskracht en aan instellingen die zich op biologisch of recreatief terrein bewe- gen. Van andere zijde hebben we ook de

vereniging Vrienden van Blijdorp horen noemen. Slechts vier bestuursleden zul- len ingeval van vacatures door de zit- tende bestuursleden kunnen worden aangewezen. Maar dan wel onder goed- keuring van b. en w. .

En zo zijn er meer regelen gesteld om de gemeente in staat te stellen haar greep op de diergaarde te versterken.

Die regelen raken oolr de financiële kant van de zaak. Zij vermelden: indie- ning van begroting en jaarrekening, teestemming voor het aangaan van vaste geldleningen en voor het doen van investeringen die de f 50.000 per geval te boven gaan. Alles bij elkaar heeft het er veel van dat de leiding zo'n beetje onder curatele is gesteld.

Helemaal onbegrijpelijk is dat niet.

Ten slotte geniet de Rotterdamse dier- gaarde van de gemeente een jaarlijks subsidie van om en nabij de f 1,6 mil- joen. Bovendien is het onloochel)baar dat er aan de top van de instelling iets mis is geweest. Ter vermijding van ellr misverstand: deze opmerking moet niet worden gezien in het licht van het nuJ.te- riële beleid. In het debat over de dier- gaarde hebben alle sprekers nadrukke- _ lijk erkend dat er van· financieel wanbe- heer geen sprake is geweest. Aan de intermenselijke verhoudingen moet ech- ter heel veel hebben gehaperd.

Welstandstoezicht

M

EN zal het niet altijd geloven, maar het architectonische en stedebouw- kundige welstandstoezicht was tot nu toe in harrelen van niet minder dan drie colleges: een Raad voor de welstand, een welstandsconimissie en supervisoren.

Van zoveel deskundigheid zou men mo- gen verwachten, dat Den Haag stede- bouwkundig en architectonisch wel op een bijzonder hoog peil staat. Wij heb- ben daarover echter in sommige geval- len wel onze twijfels. Maar laten we de smaakkwestie even buiten beschouwing.

dan menen we toch te mogen constate- ren, dat drie colleges, die zich met wel- standstoezicht bezig houden, wel een beetje van het goede te veel was. Boven- dien werkte het inwinnen van advies van .de drie colleges natuurlijk niet be- paald gunstig voor een snelle afhande- ling. Wethouder Hijlkema zei het iets ele:.anter: de bestaande situatie· was niet erg bevredigend. Hij ze,i dit bij de behandeling van een voorstel tot een geheel nieuwe regeling van het wel- standstoezicht, waartoe de op 1 augus- tus 1965 in werking getreden woning- wet de mogelijkheid bood. Er wordt nu met één college volstaan: de welstands- commissie. Die krijgt echter een advies- commissie voor het stadsschoon naast zich, waarvan de samenstelling in grote trekken met die van de op te heffen Raad voor de welstand overeen zal lro-

men. Deze adviescommissie zal zich voornamelijk gaan beZ-ighouden met vraagstukken, die invloed hebben op het estetisch aanzien van bepaalde stadsge- deelten, zoals het vraagstuk van hoog- bouw in het oude stadscentrum.

In feite is het aantal organen met be- hekking tot de welstand van de stad dus van drie tot twee teruggebracht.

Waarmee een grotere efficiency wordt bereikt. Dat valt toe te juichen.

Vooral de adviescommissie zal in de komende tijden nogal wat werk te doen krijgen, als we alleen maar denken aan de saneringsplannen. Intussen neemt

<àe hoogbouw in de binnenstad en aan de rand daarvan aanzienlijk toe, afge- zien van de hoogbouw aan de rand van de nieuwe wijken. Daarmee is het silhouet van onze stad al grondig ver- anderd en qua stadsgezicht er niet steeds beter op geworden. In dit geval denken we aan het Transitorium van het rijk, dat van Vijverberg en Plaats torenhoog uitsteekt boven de oude Binnenhof. Het is ons nog altijd een raadsel, waarom het welstandstoezicht dtt heeft toegestaan, maar de Nervi- tQren· heeft afgewezen. We vermogen nl. het verschil tussen die twee objecten in het kader van het stadsschoon nog steeds niet in te zien.

Overigens moeten we toegeven, dat

niet veel kan komen, maar wie de let- terlijke tekst van de minister nogeens naleest zal moeite hebben om dat geloof van de heer Samkalden te delen. Zoals de zaak nu staat voor Amsterdam, met een verbeterde havenmond en een ver- beterd kanaal en goed werk aan het Amsterdam-Rijnkanaal zou men op het eerste gezicht zeggen dat er toch aardig wat gedaan wordt. Maar zonder voort- zetting van de investeringen lijkt het er een beetje op dat er grote bedragen zijn geïnvesteerd in de bouw van een halve fabriek.

Een onderwerp bij de begrotingsde- batten is nog de samenwerking met an- dere gemeenten geweest. Met het voor- beeld van de Rijnmondraad voor ogen is er reden om bij de opbouw van een agglomeratiebestuur Groot-Amsterdam voorzichtig tewerk te gaan. Voor de heer Jacobse was dat aanleiding om op te merken dat hij voorlopig het interge- meentelijk overleg de voorkeur gaf bo- ven een snel streven naar een institutio- nalisatie van de samenwerking van buurtgemeenten. Dat gaf, leek ons, tot enig misverstand aanleiding: wat de heer Jacobse deed was manen tot be- hoedzaamheid. Daarmee hoeft de voort- bouw aan een wetsontwerp voor Groot-Amsterdam niet lamgelegd te wor- den. In feite wilde trouwens dr. Samkal- den precies hetzelfde: hij drong erop aan om het overleg met andere gemeenten (dat nu veel-

Het merkwaardige is intussen dat - ondanks het feit dat financieel ·wanbe- heer niet geconstateerd is kunnen wor- den - van ve1·scheidene kanten toch is aangedrongen op een scherpere finan- ciële controle. Naar het oordeel van sommigen zou hierbij een belangrijke taalr zijn weggelegd voor de afdeling controle ten stadhuize. Het is ons niet helemaal duidelijk geworden waarom ten aanzien van de diergaarde zoveel wantrouwen moet worden getoond. Op zièhzelf vinden wij een verscherpte fi- nanciële. controle zeker niet zo verwer- pelijk, maar dan hoort dit voor alle gesubsidieerde instellingen te gelden en niet alleen voor de diergaarde.

In algemene zin heeft de raad het rapport van de ambtelijke commissie gekarakteriseerd als sober, positief en constructief. Met deze woorden zouden wij van onze kant het raadsdebat over dit onderwe-rp willen kensohetsen. Het heeft ons zeer deugd gedaan dat de sprekers de menselijke achtergronden van de moeilijkheden in de diergaarde zoveel mogelijk onaangeroerd hebben gelaten. Door alle publiciteit over de conflictsituatie\S is er in he-t menselijk vlak al leed genoeg aangericht.

Maar goed, de diergaarde gaat nu onder een andere structuur van het bestuursapparaat een nieuwe toekomst

al die hoge gebouwen, vooral bij avond, aan Den Haag een grootsteeds karakter beginnen te geven, zoals dat ook met Rotterdam het geval is, doch veel min~

der met Amsterdam,. waar· de torenge- bouwen vrijwei uits,Juitend in de nieuwe buitenwijken zijn te vinden, de Neder- Jandsche Bank uitgezonderd.

\Vat van de hoogbouw in onze stad te betreuren is, ·is de grote eenvormig- heid. ·ZO is er maar weinig verschil tussen het nieuwe gebouw van de Rijks- waterstaat aan de Koningskade en het Transitorium. Gunstig hierbij steekt echter het nieuwe Shell-gebouw aan de Oostduinlaa.n af, ook al moet nog steeds betreurd worden, dat men dit gebouw daar heeft laten verrijzen. Eenzelfde bezwaar geldt o.i. voor de betonnen kolos, die thans voor defensie achter de Waalsdorperweg wordt opgetrokken.

Het wOonbeeld wordt daar door dit de- fensie-gebouw beslist geweld aangedaan.

Maar laten we maar niet te veel mop- peren op dit punt, want wanneer we

·Ons tegen al deze hoogbouw zouden hebben verzet, zouden wellicht nog meer diensten en instellingen onze stad hebben verlaten. Van twee kwaden heeft men kennelijk de nLinst kwade gekozen. Niet de kerktorens beheersen meer het stadssilhouet maar rationele utiHteits- en woontorens.. Deze ont- wikkeling kan niet meer worden gestuit.

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

al bilateraal is) een zodanige vorm te ge:ven dat de ene gemeente weet wat Am!'lterdam met de andere besproken heeft. Dus een soort algemener overleg over gemeenschappelijke problemen, zon- der dat dit overleg zich met de structuur van het in bewerking Zijnde wetsont- werp voor een agglomeratiebestuur zal bezighouden. Zo'n overleg vergemakke- lijkt eenvoudig het praktische bestuur.

Er is alle kans dat Amsterdam binnen afzienbare tijd aan de omliggende ge- meenten een voorstel tot zo'n soort overleglrrans zal voorleggen.

Overigens zal het bij de totstandko- ming van een wetsontwerp over een agglomeratiebestuur Amsterdam voor een belangrijk deel draaien om de kwestie van de competenties. Zowel de heer Samkalden als de heer Jacobse wezen erop dat men nu wel kan praten over onderschikking of nevenschikking bij het overdragen van bevoegdheden van gemeente naar districtsbestuur, maar als het er ten slotte op aankomt

de bevoegdheden van het

districtsbestuur vast te stellen zullen de competentieconflicten niet uitblijven. Als een aantal gemeenten met gelijke of gemeenschappelijke problemen een krachtige vorm van samenwerking wil- len vinden, zullen zij bereid moeten zijn een stuk van hun bevoegdheden aan dat gemeenschappelijke lichaam over te dragen. We moeten niet allemaal gene- raal willen zijn.

tegemoet. Een college van commissaris- sen zal er straks niet meer zijn. Het zal worden verdrongen door het college van burgemeester en wethouders, zoals de liberaal Van Leeuwen opmerkte. De diePgaarde 21al aan de vel'dwijning van de commissarissen weinig of niets mis- sen. In de praktijk had dat instituut vrijwel geen betekenis.

Geconstateerd mag worden dat de . heer Van Leeuwen inet zijn beschouwin-

gen een constructieve bijdrage aan het debat heeft geleverd. Zo vroeg hij de aandacht voor de wenselijkheid de in- komsten van de instellipg te versterlren.

Let eens op hoe de gemeente Amster- dam de kosten van het grote onder- houdswerk in Artis voor haar rekening 1

neemt, zo betoogde hij in dit verbancl.

Met voldoening hebben wij hem voorts het college horen bezweren onder het nieuwe bewind niet te zwaar het accent te laten vallen op een commer- ciële exploitatie. Een diergaarde als de Rotterdamse heeft behalve een recrea- tieve ook een belangrijke culturele en educatieve taak. Die laatstgenoemde taak ma,g door een dierenhandel vo1gens strenge koopmansbeginselen niet in ge- vaar worden gebracht.

Laten we de hoop uitspreken dat de diergaarde de moeilijkheden nu spoedig te boven zal Jwmen.

D

E Haagse Vrouwengroep in de VVD heeft afscheid genomen van l1aar voorzitster, mevr. R. lVI. N. W. Detemeij- er-Labberton, die lancleiijk presidente is geworden. Zij héeft de ffaag!re·vtou- wengroep ongeveer vijftien jaar geleiel op een wijze, die het voor haar op- volgster moeilijk zal maken . haar te evenaren. Ook de secretaresse mevr. E.

de Roock-Becldi11g is tot een andere functie geroepen. Ook zij laat ongetwij- feld een leegte achter.

Het gemeenteraadslid mevr. l\L Sic- man-Hardeman is opvolgster van mevr.

Dettmeijer-Labberton geworden. Zij is van mening, dat de vrouwengl'Oepen, ze- ker in een stad als Den Haag, een nutti- ge functie venichten, niet alleen in het grotere partijgeheel; ·zij werken niet naast de plaatselijke afdeli11gen, maar daarmee samen. Wellicht belangrijker is echter, dat de liberale vrouwen door hun organisatie de gelegenheid krijgen en bepaald ook nemen om plaatselijk en ook nationaal hun geluid in groter ver- band te laten horen en in menig geval ook mee te besturen. Er zijn nu een- maal tal van problemen, waarvan het goed is; dat vrouwen er haar mening over geven. Bij mevr. Sicman-Harde- man zal het daar niet aan ontbreken met haar grote bestuurservaring, zo 1nenen we wel te mogen vel·onclerstel- len.

VRIJHEID EN DEMOCRATIE vrijdag 7 februari 1969 - 5

Noodtoestand ^{1n •} Spanje

Generalissimo Franco heeft de dicta- toriale schroeven aangedraaid. Na de vleug liberalisatie die een vijftal jaren geleden werd toegestaan, regeert de caudillo thans weer met de "normale"

attributen van het autoritaire een- mansbewind. Te voren waren de uni- versiteiten van Madrid en Barcelona gesloten. De studenten - zo heette het - waren nüsleid door "verdorven en eerzuchtige lieden'', die aanstuurden op een "orgie van nihilisme, anarchie en ongehoorzaamheid". Dat is nog al wat voor een dictatuur, die van een bepaald soort orde houdt.

Merkwaardig dat door de noodmaat- regelen niet slechts de studenten maar ook de centrumgroepen - zo daar in Spanje sprake van is -- en vooral de intellectuelen onder de duim moeten worden gehouden. De gehele methode van verscherpte dictatuur wijst er trou- wens op, dat Franco onrust onder de bevolking bespeurt. Onrust, die hij nu tracht te keren door versterkte dwang.

Het nieuwe en in het dictatoriale Spanje eigenlijk oude systeem. werd in- geluid door de "Wet op de nood- toestand" van de 24ste januari. De poli- tie kan nu weer huiszoekingen en ar- restaties verrichten zonder speciaal mandaat. Bovendien lnmnen verdachte, of niet verdachte personen, geheel naar de politie goeddunkt, naar afgele-

gen oorden of dorpen "\Vorden verban- nen. En vooral : de sinds 1966 opgehe- ven censuur werd opnieuw ingesteld.

Naast de verscherpte pei·scensuur is men nu ook cultureel aan het zuiveren geslagen. "Linkse" boeken zijn verbo- den. Alle sex is taboe. Daaronder valt blijkbaar 001{ Goya. Want men heeft reprodukties van werken van deze supe- rieure schilder - die dus de Spaanse ziel reeds een anderhalve eeuw vergif- tigd heeft - in beslag genomen.

De minister van voorlichting Manuel Fraga Iribarne heeft deze noodmaatre- gel verdedigd met de slagzin, dat voor- komen beter dan genezen is. Van nu af aan - zo verklaarde hij - zullen

"aanstokers van onrust het volle ge- wicht van de wet voelen". Mooi ge- bruld, excellente leeuw! Het hangt er slechts van af, wat men onder "wet"

verstaat.

Wil men zich een beeld vormen van de situatie in het Spanje anno 1969, dan kan men bij een speciale correspondent van "Le Monde" zeer goed terecht.

Sommige intellectuelen, arbeiders en studenten, geven er de voorkeur aan 's nachts niet thuis te slapen. Want de politie schijnt over bepaalde lijsten te beschikken. Aanvulling daarvan is kort- geleden geschied via een petitie tegen martelingen, die ondertekend was door een paar duizend intellectuelen en een vijftigtal kennelijk progressieve J ezuïe-

ten. Ook schijnt men soms advocaten te treffen, die geregeld "oproerkraaiers"

hebben verdedigd. Het begrip van de rechtsstaat is nog altijd niet hoog geno-

teerd op het Iberisch schiereiland .. Juist daarom wordt in sommige kringen de telefoon met omzichtigheid gehanteerd.

Aldus enkele illustraties bij de "uit- zonderingstoestand" in Spanje. Voor hen, die ooit onder een dictatuur hebben geleefd, is iedere toevoeging 'overbodig.

Volgens betrouwbare informatie zou Franco tot het afkondigen van deze noodtoestand zijn overgegaan op aan- dringen van de bevelhebbers van elf militaire districten. Dat zou kunnen wij- zen op versterkte invloed van het mili·

taire element. Maar het kan ook zijn dat de ouder wordende Franco juist. te- gen het scheiden van de markt zich

ALLE

VERZEKERINGEN

•

HYPOTHEKEN

•

F'INANCIERINGEN

•

makelaarskantoor

Generalissimo Fran<'o, zo te zien toeh niet al te stevig te paar<l.

vastklampt aan de hem persoonlijk zo onmisbare macht. En hij lmn onrust des te minder dulden nu op niet al te lange termijn het vraagstuk van zijn opvol- ging actueel gaat worden in het Spaanse land. Men neemt altijd aan dat Franco die opvolging monarchaal gere- geld wenst te zien. Op resolute wijze werd door het recente uitwijzingsbevel prins Care! Hugo de Bourbon-Parma buitenspel geplaatst. Maar tussen de andere twee kroonpretendenten, Don

Juan de Bourbon en zijn zoon prins Juan

·Carlos, is de verhouding het tegendeel van ideaal. De eerste heeft, volgens een brief, onlangs gepubliceerd in het Ma- drileense blad Nuevo Diario, zijn zoon gewaarschuwd dat hij een "bezoedelde koning" zou zijn, als hij de troon over het hoofd van zijn vader heen zou accepte- ren. Ziehier de elementen voor een ko- ningsdrama. · Vooralsnog is het niet meer dan dramatische toekomstmuziek.

Alles tezamen moet men concluderen,

Mijn opinie is _{• • •}

• Midden-Oosten

Het is een cliché om te stellen dat het Midden-Oosten het kruitvat van de we- reld is geworden, maar daarom is i1et, helaas, niet minder waar. Er bestaat een sinistere parallel met de Balkan van voor 1914, en men weet dat we, aan wat toentertijd als een lokaal conflict in de Balkan begon, een eerste en indirect ook een tweede wereldoorlog "te dan- ken" hebben gehad. Juist omdat toen, evenals nu in het Midden-Oosten kan gebeuren, de grote mogendheden door hun conflicterende protégés in de strijd getrokken werden. Derhalve, willen we nu een nieuwe en ditmaal nog veel rampzaliger wereldoorlog voorkomen, dan dienen we ee:n helder en van ver- troebelende· sentimenten geabstrah~erd

inzicht te hebben in dit netelige wespen~

nest: het Midden-Oosten. · Twee aspecten in deze situatie kum1en we dan onderscheiden: 1) Het Israëlisch-Arabische conflict en 2) De Russische penetratie in dit gebied.

\Vat betreft het eerste conflict kunnen we vaststellen dat het een illusie is te menen dat Israël en de Arabieren bin- nen afzienbare tijd rechtstreeks met el- kaar zullen gaan onderhandelen, laat staan dat Israël binnen afzienbare tijd door de Arabieren erkend zal worden.

Dat klinkt pessimistisch, maar helaas, de boze werkelijkheid laat niet veel ruimte tot ,.wishful thinking" in deze.

En alleen al hierom niet, omdat beide partijen van heel. andere premissen uit- gaan. Israël zegt: "Over alles valt in plincipe te onderhandelen, maar niet over ons bestaansrecht als zodanig; dat is boven iedere discussie verheven''.

"Nee," zeggen de Arabieren, "wij be- twisten de rechtrnatigheid van de stich- ting van de staat Israël; en dat is het eerste waarover n1en zal moeten gaan praten".

Het is duidelijk dat een discussie slechts zin heeft, indien de partijen "er- gens" een gemeenschappelijk uit- gangspunt hebben, en dat ontbreekt hier. Daar lwmt 'nog bij dat de Ara- bische leiders de gevangenen zijn van door hen zelf aangewakk8rde emo- ties van hun . bevolkingen. De eerste Arabische leider die een politiek van verzoening met Israël zou voeren,

In deze rubriek nemen wij brie- ven van lezers op, waarin een rnening naar voren wordt gebracht die naar het oordeel van de redactie de aandacht van andere lezers verdient. Dit houdt uiter- aard niet in dat de redactie het altijd met die mening eens zal zijn. Zij behoudt zich het recht voor ingezonden brieven te bekor- ten. Anonieme brieven worden terzijde gelegd,

zou vermoord worden. Dat klinkt niet erg hmnaan en "medemenselijk", . maar, wederom helaas, de realiteit in . het Midden-Oosten is nu eenmaal niet .. humaan. En al vinden wij dit niet pret-

tig, we dienen er, als realisten, reke- ning mee te houden. Bij deze zeer moei- lijke situatie komt clan ook nog de be- zetting door Israël van Arabisch Jeruza- lem en andere_ Arabische gebieden; alle- maal heel verklaarbaar, maar het maakt de toestand er nog meer acuut- explosief door.

Wat betreft het tweede aspect van de situatie, nl. de Russische penetratie in de Arabische wereld en de Middellandse Zee, het volgende. Deze grootscheepse Russische penetratie (die de verwezen- lijking is van ~·de oude Russische machtsdroom van uitbraak uit de Zwar- te Zee) is pas mogelijk geworden door- dat wij, het Westen, altijd vierkant ach- ter Israël hebben gestaan. Hierdoor hebben de Arabieren zich van het Westen, dat een veel natuurlijker part- ner voor hen zou zijn geweest, afge- wend, en hebben zij de gretig uitgesto- ken hand van de Sovjet-Unie aanvaard.

Van moreel standpunt uit bezien is onze pro-Israël houding zeer goed· te begTijpen en te verdedigen, maar het feit ligt er dat deze houdinO" de Ara- bische wereld in de armen v~n ^Moskou drijft, dat het vacuüm, dat de Engelsen en Fransen hebben achtergelaten wH op- vullen, als onderdeel van zijn we- reldstrategie. En vandaar dat de thans pro-Arabischc houding van de Gaulle, ofschoon we een contractbreuk natuur-

dat niem.and weet op welke wijze, mo- narchaal, republikeins of dictatoriaal -- de opvolging van Franco zijn beslag zal krijgen.

Voor het ogenblik geldt een nood- toestand van 90 dagen. Maar het ziet ernaar uit dat naar believen van de elietator die termijn diverse malen zal worden geprolongee1·d ..

Moorden in Irak

Geen staat in het Midden-Oosten is onstabieler . dan Irak. Sinds Z1Jl1 ontstaan na de eerste wereldoorlog heeft het heerser na heerser, leider na leider gekend. Een groot aantal van he'n vond een gewelddadige dood. Jaartallen spreken hier een du_idelijke taal. Koning Feisal, premier Noeri es Said en de ge- hole koninklijke familie in 1958, generaal Kassim in 1963, zij allen werden ver- moord. Slechts de voorlaatste prem.ier Rahman al Bassas bracht er het leven af en verblijft in de gevangenis.

In dit in oude tijden zo beschaafde maar in wezen thans blijl,baar primitie- ve land zijn nu veertien als spionnen bestem.pelde staatsburgers, onder wie negen joden, door ophang.ing van het leven beroofd. Dit geschiedde als pu- blieke feestelijkheid ten aanschouwe van duizenden opgehitste Irakezen.

Het is duidelijk dat de geheime pro- cessen die hieraan vooraf gingen, niets daJl een schijnvertoning waren. Irak heeft met nieuwe executies gedreigd.

Er bevinden zich in het land een ldeine drieduizend joden, die leven zelfs zon- der een minimum· aan rechtszekerheid.

Het is de hoogste tijd dat voor deze ongelukkigen asiel naar Israël of elders wordt mogelijk gemaakt. Het wereldge- weten moge zich hier uiten op korte termijn. Ieder uitstel schept kansen voor nieuwe vervolgingen en nieuwe moorden.

L.M.

lijk als moreel minderwaardig moeten kwalificeren, voor het Viesten wellicht niet zo ongunstig is, omdat ze het Russische invloedsmonopolie door- breekt.

Welke houding moeten wij nu in onze kwaliteit van mens, Nederlander, VVD'er of wat men ook maar wil, aan- nemen tegenover deze explosieve situa- tie? Voor alles dienen we een nieuw Israëlisch-Arabisch conflict met het daaraan gekoppelde reële gevaar van een directe confrontatie der grote mo- gendheden, trachten te voorkomen. Aan- gezien een rechtstreekse Israëlisch-Ara- bische vredesregeling voorlopig niet tot de mogelijkheden behoort, moeten we . er voor zorgen dat de kemphanen el-

kaar althans niet meer in de haren kun- nen vliegen. En hier beland ik op een eerder door het Kamerlid de heer Koud- ijs gedaan voorstel, nl. om een VN-vredesmacht aan weerszijden van de Israëlisch-Arabische grenzen te vesti- gen. Dit voorstel zal op grote oppositie van de belanghebbenden stuiten. Im- mers, Israël verafschuwt een opgelegde regeling door de grote mogendheden, en de Arabische landen en de Palestijnse verzetsorganisaties wensen geen "be·

vriezing" van de toestand. Daarom zal zulk een te stationeren legermacht er slechts kunnen komen via sterke pressie van de . grote mogendheden en van zo- veel mogelijk andere staten. Maar hoe kunnen wij bereiken dat de grote mo- gendheden, 1net na1ne Rusland, zich voor dit karretje laten spannen? Zij zul- len het alleen willen wanneer zij zien dat zij er belang bij hebben. En het belang dat zij .er bij kunnen hebben, is het verwijderen van het risico van een rechtstreekse onderlinge confrontatie.

De bedoeling is nu, dat Israël zich uit de bezette gebieden terugtrekt, en een internationaal scherm rond zijn gren- zen krijgt. Wanneer nu directe scher- mutselingen onmogelijk worden tussen Israël en de Arabieren,- hopen we dat de lange afkoelingsperiode zal aanbreken.

Een periode waarin de zon van het ge- zond verstand door de mist van haat en tranen vooral in de Arabische landen, zal heenbreken. Er ligt een opdracht te wachten voor de Nederlandse diploma- tie om haar bijdrage ter realisering Yan dit plan te leveren.

G. L. 0. VAN BOETZELAER, utrecl~.

,,

I' I

I I ; •

,,

I , ,

I

6 - vrijdag· 7 fèbruari 1969 VR.UHEID EN DEMOCRA

Tl~

Een IlONDVAART door de Rotterdamse Ilavens SP/DO

* ^~~-~ een BELEVENIS! Wil/emsplein Rotterdam

J, Vermáas' Scheepvaart Bedrijf N.V.

Reders en managers van zeeschepen kleine en grote handelsvaart

CARGADOORS

B EV R A,C H TIN G s·A GENTEN

!aan 12 ROTTERDAM

telefoon 116400*

telex 22153 (2 lijnen)

Geweven schoonheid in nylontapijt

Gaarne presenteren wU u ons nieuwe produkt Vertolon: ~

\lenolon is een nylontapijt,datvervaardigd isvolgensde be• ~ J)roefde weeftecbniek. Venolon vervilt of pluist niet. Ver• '

tolon blijft mooi, zelfs op de meest intensiefgebruikte plaat-

sen. Ieder van de I!Vcnolon- kleuren is fraai genuanceerd. ~

\lenolon wordt geleverd op 380 cm. breed (kamerbreed ) en 100 cm. breed. VerteJon is zoals alle Vcrto-produkten

unselofelük sterk. Pr/11; 380 cm. breed; /98,- per meter. 100 cm. breed; /25,80 per meur.

ADVERTEER

zn ons •

WEEKBLAD

Voor uw was

naar

BORG U

Tevens adres voor Chemisch Reinigen N.V. STOOM- EN CHEMISCHE WASSERIJ

v.h. C. D. BORGH & Zn.

Bellevoystraat 75 - Rotterdam - Telefoon 232631 - 236235

Bloemsierkunst

v/h J.C. de LANGE's Koninklijke Tuinbouwinrichting Holleverancier van H. /11. de Koningin

VASTE STENEN IN AllE SOORTEN

" M 0

l l

S 0 l " MOLER ISOLATIESTENEN

VUURVASTE ISOLATIESTENEN

ZUURVASTE STENEN

.,P

R 0 D 0 R I T E" CHEMISCH BESTENDIGE PRODUKTEN LEVERT

1V. V. Gouda Vuurvast

VERENIGDE VUURVASTE STEENFABRIEKEN

GOUDA - TELEFOON 67

44-

(18 20)

om ook langs

die weg de VVD

te steunen