Sinne-beelden der deughden

(1)

Aegidius de Smidt

bron

Aegidius de Smidt, Sinne-beelden der deughden. [Michiel Cnobbaert], Antwerpen 1663

Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/smid018sinn01_01/colofon.php

© 2017 dbnl

(2)

Oodtmoedigheydt.

Waerom is hy Op-ghegaen? 'ten zy om dat hy is Neer-gegaen? Eph. 4.

Het Neer-gaen Doet Op-gaen.

GAET-NEER, op dat ghy mooght OP-GAEN, ende op-gaen tot Godt.

S. August. lib. 4, Conf. c. 12.

Aegidius de Smidt, Sinne-beelden der deughden

(3)

Den H. Joannes Baptista wordt verheven door de vernederinge sijns selfs.

DEn H. Lucas verhaelt hoe de Opper-priesteren, ghesanten hebben afgheveerdight tot den H Joannes Baptista inde woestijne, om hem af te vraghen Wie hy was. 'T is bemerckens weerdigh dat dese heylighen Voor-looper des Heeren is van Godt verheven gheweest naevenant dat hy sich veroodtmoedighde, ende vernederde; want soo de ghesanten hem vraeghden: oft hy een Propheet was? hy andtwoorde uyt oodtmoedigheydt: Ick en ben gheen Propheet. Christus hem hier teghen verheffende, seyde: Hy is meer als een Propheet. Daer naer ghevraeght wesende, Of hy Elias was?

andtwoorde, Neen: Hier teghen seyde Christus Hy is Elias. Ten lesten soo hy voorders ghepraemt wierdt om te segghen, Wie hy was, hy heeft gheantwoordt met een alderdiepste vernederinge: Ick ben niet anders als een stemme. Hier teghen heeft hem Christus ghestelt in't ghetal vande uytstekenste, ende verhevenste schepselen, segghende: Dat Joannes een Enghel was. Alsoo heeft Joannes OP-GHEGAEN n' avenant dat hy NEER-GINGH, volghens de belofte des Heeren: Die sich

veroodtmoe-[...]

(4)

Verduldigheydt.

De Wonde sal wegh-nemen het quaedt. Prov. 20.

Door dese Wond' VVord' ick ghesondt.

De wijle daer niet en ontbreeckt in den mensch dat kan ghenesen worden; Godt WONDT den mensch, op dat hy GHESONDT worde: aenveert dan de medecijne vande verduldigheydt, op dat ghy het pack mooght verlichten van 't lijden.

(5)

Den H. Paulus gheslaghen wesende van Godt, wordt nae de siele ghenesen.

SAulus, soo de Schrifture seydt, was soo machtigh rasende van gramschap teghen de Christenen, dat hy met opene brieven, ende last van de Magistraet van Jerusalem, is ghereyst nae de stadt van Damascus, om alle, die hy soude vinden belijden den naem Christi, ter doodt te brenghen: het scheen datter niet en was 'twelck soo een rasenden mensch kost dempen; hy was sieck nae de siele, vol van haet, wreedtheyt, bloedt-gierigheydt, gramschap, ende verbitterheydt. De wijle hy nu was op den wegh, ende recht henen liep nae sijn verlies, daer komt eene stemme, samen met eenen blixem uyt de lucht, Saulus wordt gheslaghen met blindtheydt, 'twelck hy met soo eene wonderlijcke verduldigheydt heeft verdraghen, dat hy niet anders en riep, als:

Heere wat wilt ghy dat ick doe? ende siet, die wonden die hy van Godt hadde ontfanghen, zijn oorsake gheweest van sijn gheestelijcke ghesondtheydt, soo als den H. Job seydt: Godt wondt, ende maeckt ghesondt.

(6)

Versmadinge van eere

Ghy-lieden verblijdt u in eenen Niet. Amos cap. 6.

'T is al N I E T Wat g'hier siet.

'T is NIET, dat tot NIET brenght, mijne boosheden hebben my ghebracht tot NIET, ende als ick sonder Godt hebbe gheweest, ick hebbe niet gheweest. S. August. Solilol.

c. 3. 4.

(7)

Christus acht de eere als eenen NIET.

IN dese deught en kan niemandt beter u voor-ghestelt worden tot een exempel als Christus selve, de welcke, niet alleen met woorden gheseydt heeft: Mijne eere en is NIET, maer oock metter daet heeft ghethoont, dat hy de eere des werelts niet meer en achte als eenen NIET, wanneer hy heeft willen geboren worden van een arme Moeder, daer hy voor sijne Moeder kost kiesen een vande machtighste Princessen des werelts; wanneer hy heeft voor sijn woonstede genomen eenen vervallen stal, daer hy kost hebben het Paleys vanden Keyser Augustus; oft van den Coningh Herodes: Hy is, seght den Wijseman, afghedaelt uyt den hemel, als de heele wereldt in stilte was, ende de nacht in't midden van sijnen loop, om te thoonen dat hy met alle de pracht niet te doen en hadde, die van de wereldtsche menschen wordt nae-ghejaeght, de welcke haer verblijden in eenen NIET, ende als sy komen te slapen den uytersten slaep, sy en vinden NIET (soo David seydt) in hare handen.

(8)

Versmadinge van Ghenoeghten.

Hare ghedachtenisse is vergaen met een Gheluydt. Psalm 9.

Soet GHELUYT, Daer med' uyt.

Dat is eyghen aen de GHENOEGHTE dat, als sy haren SOETEN honigh ghestroyt heeft; sy vlucht, ende laet het ghemoedt in smerte.

Boëtius lib. 3. prosa. 7.

(9)

David versterft sijne sinnelijckheydt.

DAvid zijnde in't legher, ende seer dorstigh, 'tzy uyt vermoeytheydt, 'tzy uyt den brandt vande sonne, heeft eenen grooten lust ghekreghen om te drincken van't water vande fonteyne in Bethlehem, 'twas eenen lust die niet ghebluscht en kost worden, als met groot perijckel, want het heel legher van de Philistijnen, sijne vyanden, lagh rondtsom Bethlehem; dies niet teghen-staende, daer zijn dry vande kloeckste Princen van David ghebroken door het legher der vyanden, ende hebben het water, daer haeren Coningh soo nae verlanght hadde, bekomen, ende aen hem ghepresenteert, om sijnen lust te volbrenghen; maer David sich bedenckende, heeft het water uyt-ghegoten, ende gheoffert aen Godt, sy-selven ter eere Godts beroovende van die ghenoeghte die hy daer uyt soude hebben konnen scheppen: Gheene ghenoeghte soo kleyn, als sy maer ter eere Godts wordt ghelaten, is ghenoegh om den hemel te koopen; nu wat meerder beweeghreden kander wesen om alle sinnelijcke ghenoeghten te versaken, als dat sy soo haest niet en beghinnen, oft sy zijn verdwenen.

(10)

Versmadinghe van't cieraet des lichaems.

Ghy wandelt in't midden der STRICKEN. Eccles. 9.

Al dese stricken Zijn uwe STRICKEN.

Het lichaem is eenen STRICK, soo en betaemt het dan niet dat den mensche gherust zy, die sijnen STRICK over al draeght met hem.

S. Bernard. in Psal. Qui habitat. Serm. 3.

(11)

Esther acht al het cieraet als vuyligheydt.

ISser oyt iemandt in de wereldt gheweest, die occasie hadde om't lichaem te cieren, 'tis gheweest de Coninghinne Esther, aen de welcke den Coningh Assuerus hadde doen gheven, al wat raer, ende kostelijck is tot soodanigh verciersel: maer soo verre is't van daer, dat Esther hier in haer ghenoegen soude hebben ghenomen, dat sy ter contrarien protesteerde voor Godt, dat sy uyter herten versaeckte, de kroon die sy droegh op haer hooft, de diamanten die sy droegh op de borst, de peerlen die sy droegh aen den hals, de gheborduerde kleederen, die sy sleepte langhs d'aerde, segghende, dat sy dit alles aen-nam, niet uyt hooverdije, maer uyt louteren noodt, ende dat sy daer van eenen schroom hadde, ghelijck als van een vodde, ende besmeurt kleedt.

(12)

Exempel.

Salomon was aen Godt aenghenaem, om dat hy gheene Rijckdommen en vraeghde.

ALs Godt aen Salomon hadde gheseydt dat hy van hem soude vraghen wat hy begheerde, ende Salomon daer op hadde ghebeden om wijsheydt; soo heeft Godt hem gheseydt: Om dat ghy gheene rijckdommen ghevraeght hebt, daerom hebb' ick u soo een wijsheydt ghegheven, datter niemandt uws ghelijcke en is gheweest voor u, noch wesen sal naer u. Soo langh als Salomon sijn verstandt niet en heeft

verduystert ghehadt door de sonde, soo is hy een versmader gheweest vande Rijckdommen, ghelijck als blijckt uyt sijne spreeck-woorden Cap. 30. daer hy Godt bidt, dat hy hem gheene rijckdommen en gheve, maer alleen 'tghene noodtsakelijck is om te leven: 'ten is niet wonder, want nae dat hy alles beproeft hadde, soo heeft hy ghesien, dat den mensche voor al sijne moeyte, ende arbeydt, die hy doet om rijckdommen te vergaderen, niet anders en heeft, als ydelheydt der ydelheden, bekennende van sijn-selven Eccles. 2. dat hy sich keerende tot den arbeydt die hy te vergheefs hadde ghedaen, niet anders ghevonden en heeft als quellinghe des

ghemoedts, dat is, voor Groot ghespin, kleyn ghewin.

(13)

Sy hebben gheweven webben van een Spinnecop. Isaie 58.

Groot GHESPIN, Kleyn ghewin.

Te vergheefs arbeyden sy die RYCKDOMMEN vergaderen. want men sal aen haer onvoorsiens segghen: Ghy dwaes! dese nacht sult ghy sterven, en 'tghene ghy vergadert hebt, wie sal het toebehooren? want ghy en sult van allen uwen arbeydt NIET mede draghen.

(14)

Exempel.

De liefde van Amon verandert in haet.

AMon den sone van David, heeft met sulck eene liefde bevanghen gheweest op Thamar sijn eyghen suster, dat men't voor d'oogh kost mercken, want soo de Schrifture seght, hy is sieck gheworden van liefde, ende vergingh als de sneeuw; een teecken van een uyterste liefde; doch soo haest en hadde hy sijne quade lusten niet

uyt-ghewerckt, oft hy heeft Thamar met soo eenen haet vervolght, dat hy-se terstondt naer het feyt, heeft uyt sijn kamer ghesteken, ende laten sitten voor op den dorpel, half wan-hopigh van spijt, ende droefheydt: Gaet nu henen, ende betrouwt op de liefde, maer weet dat al dat vleyen, doorgaens komt op een schreyen.

(15)

Den haet was meerder als de liefde te voren was. 3. Regum 13.

Al dat VLEYEN, Komt op schreyen.

Al 'tghene dat met LIEFDE is beseten gheweest, en vergaet niet, 'ten zy met DROEFHEYDT.

S. August. de unic. Bapt.

(16)

Exempel.

De H. Maghet Maria besorght voor hare suyverheydt.

DEn Enghel Gabriel, ghesonden wesende tot de H. Maghet van weghen de alder-heylighste Dryvuldigheydt, heeft haer ghegroet inde ghedaente van eenen Jonghman, segghende tot haer: Weest ghegroet vol van gratie. De H. Maghet hoorende de stemme, ende siende de ghedaente van een mans-persoon in haer kamer, sy is verstelt gheweest, seght de H. Schrifture, ende benauwt: waer op den H. Bernardus wel seydt: 'Ten is niet wonder, want eene oprechte maghet, die hare suyverheydt lief heeft, moet eenen schroom hebben, oock vande aensprake alleen van een

mans-persoon, in een eenighe plaetse, buyten 'tghesicht der menschen, om dieswil dat oock de minste vlecke, ende schijn van perijckel, den glans vande suyverheydt bederft, ende besmeurt.

(17)

Die kleyne dinghen versmaet, sal allenghskens vervallen. Eccles. c. 9.

Het wordt onreyn, Oock met een KLEYN.

(18)

Exempel.

Job gherustet in sijne armoede als in sijn rijckdommen.

'TIs bekent, dat Job is gheweest een van de voornaemste, ende rijckste Princen van Iduméen: Niemandt oock die niet en weet, hoe hy van alle sijne rijckdommen berooft wesende, ghekomen is tot de uyterste armoede, dan heeft hy voor al de wereldt ghetuyght de gherustigheydt sijns ghemoets, als hy gheseydt heeft: Al waer 't saken dat Godt my doode, ick sal in hem hopen: Ick weet dat mijnen Verlosser leeft, ende dat ick inden uytersten dagh sal op staen, dese hope beware ick in mijnen schoot.

Soo gherust was Job in sijne armoede, dat hy nerghens voor en vreesde, noch voor de doodt, noch voor de quade tonghen van sijne naeste vrienden, noch voor alle de miserien die hy moest onderstaen, want hoe min dat jemandt van goederen is beswaert, hoe min dat hy vervaert is.

(19)

Beter is een arm mensch wandelende in eenvoudigheydt, als een rijcken op quade weghen. Prov. 28.

(20)

Exempel.

Samuel veerdigh tot een woordt.

SAmuel noch een kindt wesende, diende, ende sliep in't tabernakel niet verre van Heli den oppersten Priester. 'Tis ghebeurt op eenen nacht, soo hy in slaep was, datter een stemme is ghekomen tot hem, die hem riep: Samuel, Samuel, hy, meenende dat het de stemme van Heli was, sonder meer, vlieght uyt sijn rust-plaetse, komt tot Heli, ende seght: Siet ick ben hier, wat belieft u? 'twelck hy tot dry-mael toe heeft ghedaen.

Voorwaer eene seldtsame ghehoorsaemheydt, die den mensche veerdigh maeckt, ende doet aenspoeden, oock tot een woordt alleen: welcke ghehoorsaemheydt soo ghepleeght is gheweest by de Vaders inde woestijne, dat sy oock eene begoste letter onvolmaeckt lieten staen, om met allen spoet, ende vlijtigheydt hare Oversten te ghehoorsamen.

(21)

Hy heeft ghedaen dat hem Gheboden was. Luc. 17.

(22)

Exempel.

David haeckt nae den hemel.

'TEn kan niet wesen dat jemandt, die oprechtelijck Godt bemindt, noch eenighen treck hebbe tot dit tot dit verganckelijck leven, want, soo als voren bethoont is, de eere is eenen NIET, de ghenoeghten beghinnen ende verdwijnen 'tsamen op den selven stondt, de rijckdommen zijn ydelheydt, de vercierselen des lichaems zijn stricken die den mensch gevanghen houden, de liefde is ontrouwigh. Godt alleen is den AL. hy alleen is bestandigh, hy alleen is vermakelijck, hy alleen is ghetrouw.

Wat isser dan dat jemandt in dit leven kan houden met lust? Dese conditie heeft sulck eene walghe veroorsaeckt in het herte van David. dat hy verscheydentlijck in sijne Psalmen heeft te kennen ghegheven, hoe hy snackte nae Godt. Nu roept hy: Ghelijck eenen hert snaeckt nae de fonteyne der wateren, soo snaeckt, ô Godt, mijne siele naer u. Dan roept hy: Wanneer sal ick komen, ende verschijnen voor't aenschijn Godts? Dan roept hy: Mijne siele is begheerigh, ende beswijckt als sy denckt op de voorsalen des Heeren.

(23)

Ick wil ontbonden worden, ende met Christo zijn. Philip. 1.

(24)

WEl begost is half ghedaen:

'tIaer is nu eerst in-ghegaen, Neemt het waer, beghint het wel VVilt ghy hebben volmaeckt spel.

Een bly jaer is groot gheluck,

Want de mensch heeft schroom voor druck, 'tIaer sal wesen vol van vreught

Soo ghy maer tracht nae de deught.

Neemt dan desen deughden-krans, 'tSal u zijn een vreughden-schrans.