Les 17: Zalf maken
Zalf maken kan op allerlei manieren en je kunt er veel in variëren.
Wat ik je in deze les wil laten zien is wat de basis ervan is. Je kunt hier allerlei variaties op maken.
Voor op je huid
Zalf is een mooie manier om een stof die je tot je wil nemen op je huid te smeren.
Dat kan natuurlijk ook puur, of in de vorm van olie of crème.
Maar zalf is een vorm die prettig is voor de huid en vrij makkelijk te maken is. Daarbij komt dat zalven over het algemeen lang houdbaar zijn, dus het zijn mooie middeltjes in je
natuurlijke EHBO kastje.
Vet of olie als basis
Zalven worden gemaakt op basis van 1 of meerdere vetten of oliën.
Je kunt daarbij denken aan amandelolie, olijfolie, zonnebloemolie, jojobaolie of kokosolie en nog andere.
Maar ook kun je denken aan dierlijke vetten, zoals ghee, roomboter of varkensvet.
Vroeger werden zalven vooral gemaakt met dierlijke vetten, omdat die makkelijk voorhanden waren.
Op zich is varkensvet een mooie basis voor zalven, maar tegenwoordig werken we liever niet meer met dit soort vetten. Om allerlei redenen. Ook is de houdbaarheid van een zalf gemaakt van varkensvet niet heel lang.
Ik zelf werk het liefste met zalven die zo puur mogelijk zijn met zo min mogelijk ingrediënten - en als het even kan met zo lokaal mogelijk verkregen ingrediënten.
Emulgator
Als je vloeibare vetten gebruikt, zoals olijfolie, amandelolie, e.d. heb je iets nodig om de zalf wat steviger en vaster te maken.
Dat doe je met een soort van emulgator, zoals bijenwas, rozenwas, kakaoboter, sheaboter of bijvoorbeeld carnaubawas. Deze laatste is een veganistische wax die je als emulgator kunt gebruiken.
De koude methode
Als je een zalf wilt maken, kan je dat op basis op 2 verschillende manieren doen.
Je hebt namelijk een koude (langere) methode en een warme (snellere) methode.
Met de koude methode maak je van een bepaald kruid of kruidenmengsel een
oliemaceraat, dat je 4 tot 6 weken lang op een zonnige plek laat staan. Op deze manier trekt de essentie van het kruid in de olie dat je vervolgens verder kunt verwerken tot zalf.
Je wilt geen vocht in je olie krijgen. Wanneer je een oliemaceraat maakt van kruiden die wat dikker zijn, dus die veel vocht bevatten, kun je het beste de kruiden even (aantal uurtjes) laten drogen, of het olie-maceraat maken en twee dagen ipv de deksel op de pot te doen, een katoenen doekje over de pot vast te maken, zodat het vocht kan verdampen.
Na deze twee dagen moet je de deksel erop doen.
Met deze koude methode heb je dus wel wat tijd nodig om de olie te laten trekken, maar zelf vind ik het wel een mooie manier om ook de zonnekracht in het proces te betrekken.
De warme methode
Bij de warme methode gaat het een stuk sneller. Je bespoedigt het proces van opname in de olie doordat je langzaam de olie met kruiden erin verwarmt. Oftewel hierbij hoef je niet te wachten, maar maak je in 1 keer je gewenste zalf.
Mocht je snel een bepaalde zalf nodig hebben, bijvoorbeeld omdat dit acuut gewenst is, is de warme methode een mooie uitkomst. Ook is deze manier in de winterperiode meer geschikt om zalf te maken.
De stappen om zalf te maken
In de film van deze les laat ik je zien welke stappen je doorloopt bij het maken van een zalf. Zowel met de koude als met de warme methode.
Het specifieke recept voor de Sint Janskruid Zalf vind je hier: http://www.harmonycenter.nl/
sint-janskruid-zalf/
Het recept voor de Kamille Zalf is als volgt:
• 150 gram kokosolie
• ca. volle hand verse of hand gedroogde kamille
• 5 gram bijenwas
Verder laat ik in de film zien hoe je deze zalf maakt.
Hieronder heb ik de stappen bij respectievelijk de koude methode en die van de warme nog een keer uiteengezet:
Stappen koude methode
stap 1: een oliemaceraat maken
1 Maak een oliemaceraat door de kruiden in kleine stukje te knippen.
2 Vul een schone glazen pot met 3/4 verse kruiden of voor de helft met gedroogde kruiden.
3 Vul de glazen pot verder met de olie en sluit af met een deksel.
4 Plak een etiket met de naam en de datum op de glazen pot.
5 Laat deze pot 4 tot 6 weken op een zonnige plek staan.
6 Schud de pot regelmatig.
7 Na 4-6 weken is de olie klaar en kan het door een fijne zeef geschonken worden.
8 De olie is klaar om er een zalf mee te maken.
stap 2: een zalf maken
1 Weeg alles nauwkeurig en zet het klaar.
2 Vetten en/of was au-bain-marie verwarmen in een glas of een pannetje.
3 Als alles gesmolten is goed door elkaar roeren.
4 Nu kun de zalf in de potjes schenken of wanneer je etherische olie of vitamine E olie wilt toevoegen moet je de zalf laten afkoelen naar 40 graden Celsius en dan de etherische olie en/of vitamine E toevoegen, goed doorroeren en in de potjes
schenken.
5 Sluit de deksel van het potje als de zalf afgekoeld is.
6 Schrijf een etiket met naam en datum en plak het op het potje.
7 De zalf is nu klaar voor gebruik.
Stappen warme methode
1 Weeg alles nauwkeurig af en zet het klaar.
2 Verwarm het vet samen met de de kruiden au-bain-marie in een glas of een pannetje zachtjes.
3 Laat de stoffen van de plant 1 tot 3 uur intrekken.
4 Zeef de kruiden eruit.
5 Ga verder met “stap 2 een zalf maken”.
Houdbaarheid van zalven
Over het algemeen zijn zalven redelijk lang houdbaar.
Ik maak ieder jaar een voorraad nieuwe zalven - zodat ik nooit zalven gebruik die ouder zijn dan 1 jaar.
Hoe lang je een bepaalde zalf goed kunt houden hangt ondermeer af van een aantal factoren:
• de hygiënische omstandigheden waarmee je de zalf maakt. Alle onderdelen die je gebruikt moeten schoon zijn. Dit doe ik door ze in kokend water te steriliseren voordat ik aan de slag ga.
• ieder type olie of vet heeft een eigen houdbaarheid. Tevens maakt het uit of je olie gebruikt die al lang open staat of olie die je net gekocht hebt en opent.
• eventuele toevoegingen die je kunt doen om de houdbaarheid te verlengen. Je kunt hierbij denken aan het toevoegen van bijvoorbeeld etherische olie of vitamine E olie. Etherische olien die hiervoor heel geschikt zijn, zijn bijvoorbeeld lavendel, oregano, tijm, salie, citroen, teatree of citroengras. Deze werken namelijk zowel antibacterieel als ook schimmeldodend. Vitamine E olie kan de houdbaarheid verlengen en ook het ranzig worden tegen gaan.
Vitamine E olie kun je in de reformzaak kopen. Een andere naam voor vitamine E is Tocopherol. Gebruik er maximaal 2 procent in je zalf. Vaak is een halve procent al genoeg.
Wat kan er mis gaan?
Eigenlijk kan er niet zoveel mis gaan. Er zijn een paar dingen waar je op moet letten.
Wanneer je zalf raar ruikt vergeleken met daarvoor of wanneer er schimmel op zit, een andere kleur krijgt, of wanneer de zalf ranzig is, moet je hem meteen weggooien.
De volgende ‘problemen’ kun je echter makkelijk verhelpen:
• Wanneer de zalf naar je zin te zacht of vloeibaar is, kun je de zalf weer au-bain- marie opwarmen en wat bijenwas toevoegen, zodat de zalf vaster wordt.
• Wanneer de zalf te vast is geworden, kun je de zalf weer au-bain-marie opwarmen en olie toevoegen, zodat de zalf wat zachter wordt.
• Wanneer je één of meerdere lagen ziet wanneer de zalf gesmolten is, kun je de zalf opnieuw in een pannetje au-bain-marie opwarmen en vervolgens erg goed roeren zodat de verschillende vetten goed met elkaar vermengd zijn. Dan de zalf weer in schone potjes vullen.
Ik wens je veel plezier met het maken van je eigen zalven.
Tot volgende week!
Lieve groet, Maria
Kijk voor andere artikelen en aanvullende recepten van mij op: www.harmonycenter.nl
