1
Gebiedsanalyse 2017 2. Centrum-Oost
Stadsdeel Centrum
Gebied Centrum-Oost in het kort Ontwikkeling van het gebied
Centrum-Oost is, naast Centrum-West, het tweede drukste gebied van de stad. De verblijversdichtheidsindex is hoog en gestegen in de wijken rond de uitgaanspleinen Rem- brandtplein en Leidseplein. Er is relatief veel overlast, onder meer van groepen, dronken mensen op straat en horeca.
In de wijken met uitgaansgebieden (Grachtengordel-Zuid, Nieuwmarkt/Lastage en Weteringschans) stijgen de cijfers over verloedering en vervuiling. Daarnaast zorgen
verkeersdrukte, taxi’s en touringcars en parkeren van zowel auto’s als fietsen, voor druk op de openbare ruimte.
De bevolking- en winkelsamenstelling in Centrum-Oost verandert. Onder meer door stijgende (huur)prijzen van woning- en winkelruimten, en de toename van het aandeel 65+ers in vooral Grachtengordel-Zuid en de Nieuwmarkt.
De Oostelijke Eilanden wijken in samenstelling en woningvoorraad sterk af van de rest van Centrum-Oost.
Ontwikkeling Centrum-Oost, 2012-2016 (+/- 1 jaar)
Sterke punten
Bewoners van Centrum-Oost zijn gemiddeld zeer tevreden met hun buurt, woning en woonomgeving en meer dan gemiddeld betrokken bij hun buurt. Ook is men boven gemiddeld tevreden over de ontwikkeling van de buurt.
Centrum-Oost heeft relatief veel werkgelegenheid in de ICT creatieve sector, zakelijke dienstverlening en het toerisme.
Gemiddeld genomen is de sociaal economische positie, de leefsituatie en maatschappelijke participatie van bewoners hoog en hebben jongeren een positieve uitgangssituatie.
Aandachtspunten
Er vindt relatief veel overlast en criminaliteit plaats in Centrum-Oost. Zowel high impact (o.a. overvallen) als high volume (o.a. zakkenrollerij) delicten zijn hoog in Grachten- gordel-Zuid en Weteringschans (uitgaanspleinen).
Bestaande woningen zijn vaak niet geschikt voor ouderen.
Bewoners vinden de openbare ruimte ondanks het intensieve gebruik gemiddeld genomen schoon en goed onderhouden in 2015. Sindsdien heeft het stadsdeel juist meer signalen van vervuiling en verslechtering ontvangen.
Vooral in de Grachtengordel-Zuid en De Weteringsschans worden relatief veel adressen aangeboden op AirBnB.
Gebruik van alcohol, drugs en roken onder 15-16 jarigen is relatief hoog. Volwassenen drinken relatief veel alcohol.
In heel Centrum-Oost is de ervaren sociale cohesie gedaald en het wekelijks burencontact gemiddeld afgenomen.
Centrum-Oost heeft bovengemiddeld overlast van verkeersdrukte en parkeren.
Aandachtsbuurten
Bewoners van de Nieuwmarktbuurt/Lastage ervaren veel overlast van dronken mensen, drugshandel en –gebruik. De buurttevredenheid is afgenomen en het oordeel over de toekomstige buurtontwikkeling is gedaald onder het stedelijk gemiddelde. In de buurten Lastage, Uilenburg en Zuiderkerkhof speelt relatief veel overlast van vervuiling.
In Grachtengordel-Zuid en Weteringschans liggen de uitgaanspleinen Rembrandtplein, Thorbeckeplein en het Leidseplein. De verblijversdichtheidsindex is hier hoog en toegenomen. In beide wijken is de veiligheidsindex, criminaliteitsindex en overlastindex hoog.
Bewoners op de Oostelijke Eilanden/Kadijken hebben een minder gunstige sociaal economische positie dan
gemiddeld in Centrum-Oost. Vooral in de Czaar Peterbuurt, Oostenburg en de Sarphatistrook. Ook zijn er signalen van meer eenzaamheid in deze wijk. De Oostelijke Eilanden en Kazernebuurt zijn de enige buurten in Centrum met meer dan 60% corporatiehuur. Op Kattenburg is dat 80%.
Wat is de gebiedsanalyse?
De gebiedsanalyses vormen het startpunt van de Amsterdamse gebiedscyclus. Iedere analyse beschrijft de toestand en ontwikkeling van één van de 22 gebieden in de stad. Daarbij wordt zowel gebruik gemaakt van statistieken en onderzoeksgegevens als van de signalen uit de buurt die professionals in het gebied opvangen. De gebiedsanalyse dient als onderlegger voor de gebiedsagenda 2019-2022.
Leeswijzer
Informatie over het gebied als geheel o.b.v. onderzoek, statistieken en feitelijke gebiedsinformatie
► Idem voor een wijk of buurt in het gebied Oog en oor informatie o.b.v. waarnemingen van professionals in het gebied
Gebiedstypering Wijken in Centrum-Oost
Centrum-Oost omvat het zuidelijk deel van de
Grachtengordel, de Weteringschans, de Nieuwmarktbuurt en Lastage, de Weesperbuurt, de Plantagebuurt, de Kadijken en de Oostelijke Eilanden. Het centrum bestaat uit een middeleeuwse kern, ontstaan aan weerszijden van de Amstel, die op organische wijze schilsgewijs is uitgebreid tot aan het einde van de zestiende eeuw. Daaromheen ligt de planmatig aangelegde zeventiende-eeuwse
grachtengordel.
Het centrum van Amsterdam is een beschermd stadsgezicht, de Grachtengordel heeft de status van UNESCO Werelderfgoed.
► De Grachtengordel-Zuid met zijn grote statige grachten- panden en de Weteringschans zijn welgestelde woon- buurten met relatief veel hoogopgeleiden en hoge inko- mens. In deze wijken liggen ook (inter)nationaal bekende uitgaanslocaties als het Rembrandtplein en het Leidseplein.
Hier is drukte en overlast een aandachtspunt voor de leefbaarheid in de buurt.
► De Nieuwmarktbuurt en De Lastage vormen een overgangsgebied tussen de drukte op de wallen en Nieuwmarkt en de rustigere woonbuurten in de oostelijke binnenstad. Er staan in deze buurt redelijk wat
corporatiewoningen uit de jaren ‘80, waarmee de buurt ook wat lagere inkomens kent.
Het gebied (zwart) in wijken (rood) en buurten (blauw)
► De Weesperbuurt/Plantage is een ruimer opgezette wijk met meer groen. De Hortus en Artis trekken hier veel mensen. Daarnaast zijn de Universiteit van Amsterdam op het Roeterseiland en de onderwijs- en overheidsdiensten rondom Waterlooplein en Weesperstraat een belangrijke trekker van studenten en werknemers.
► Oostelijke Eilanden is een gemengde woonbuurt, gebouwd in de jaren ’70 en ’80 ten tijde van de stadsvernieuwing. Er is relatief veel corporatiebezit. Ten opzichte van de andere delen van Centrum-Oost zijn de Oostelijke Eilanden sociaal- economisch wat zwakker.
► De Kadijken zijn van eerdere datum dan de Oostelijke Eilanden. Aan de uiterste oostrand staat het Funenpark, een nieuwbouwgebied met dure (koop)woningen, hier wonen veel gezinnen met kinderen (30%). Ook op de Kadijken wonen huishoudens met een wat sterkere sociaal- economische positie.
Bevolking
Bevolkingssamenstelling
Begin 2017 wonen er 43.194 mensen in Centrum-Oost. Er is een kleine toename in de afgelopen jaren (2011:42.000).
Samen vormen ze 26.470 huishoudens.
Het aandeel nieuwe stedelingen ligt met 40% boven het stedelijk gemiddelde (29%). Dit zijn personen tussen de 18 en 55 jaar van Nederlandse of westerse herkomst die na hun 18e naar de stad zijn gekomen. Door de vergrijzing neemt dit aandeel licht af.
3
Bewoners wonen hier relatief vaak alleen (61% versus 53%
in Amsterdam) en er wonen weinig gezinnen met kinderen (16% versus 25%) en weinig jongeren (12%).
Het aandeel bewoners met een westers migratie-
achtergrond neemt toe naar 25% (Amsterdam: 17%). Ook het aandeel bewoners van niet-westerse herkomst stijgt licht maar minder snel.
Het aandeel 65 plussers (14%) neemt al jaren toe en ligt iets boven het stedelijk gemiddelde (12%).
► In de Grachtengordel-Zuid is het aandeel nieuwe stedelingen hoog (45%) maar dalend. Er wonen
verhoudingsgewijs veel mannen (55%) en wat meer stellen zonder kinderen (24%).
► Ook op de Weteringschans is het aandeel nieuwe stedelingen hoog (46%) en dalend. In deze wijk wonen mensen veelal alleen (59%), het aandeel huishoudens met kinderen neemt echter toe (15%) maar is nog beneden gemiddeld. Hier wonen daarnaast wat meer stellen zonder kinderen (24%).
► In Nieuwmarkt/Lastage is het aandeel 65 plussers met 16%
naar bovengemiddeld niveau gestegen.
► In de Weesperbuurt/Plantage wonen mensen wat vaker alleen (64%). Het aandeel 75-plussers is door het verdwijnen van een aantal verzorgingshuizen naar gemiddeld niveau gezakt.
► Oostelijke Eilanden lijken qua huishoudenssamenstelling op het gemiddelde van de stad. Vergeleken met de rest van het gebied wonen er wat meer mensen met een niet- westerse migratie-achtergrond (24%), dit aandeel neemt af. In vergelijking met de rest van Centrum wonen hier relatief veel gezinnen met kinderen en jongeren. Het aandeel jongeren neemt echter wel af, terwijl er verhoudingsgewijs meer ouderen in het gebied komen.
Aandeel nieuwe stedelingen en 65-plussers, 2005-2017
Bron: OIS
Bevolkingsprognose
Tussen 2017 en 2025 zal het aantal inwoners naar
verwachting toenemen van 43.200 naar 44.500; een stijging van 3% versus 7,6% gemiddeld in Amsterdam.
Veel bewoners die in de babyboomjaren na 1946 geboren zijn, bereikten tussen 2005 en 2017 de 65-jarige leeftijd. In Centrum-Oost nam het aantal 65-plussers in die periode toe van 3.600 naar 6.000. In 2025 staat de teller op 8.000.
Het aandeel 65-plussers nam toe van 9% in 2005 naar 14%
in 2017. In 2025 is het aandeel 18%. In heel Amsterdam steeg het aandeel van 11% in 2005 naar 12% in 2017. In 2025 zal 14% van de bevolking 65 jaar of ouder zijn. Het aandeel tot en met 17 jaar blijft naar verwachting gelijk: 11% in 2025.
Bevolking Centrum-Oost naar leeftijd, 1 januari 2005, 2017 en 2025
bron: OIS
Stedelijke ontwikkeling en wonen Buurtwaardering
In Centrum-Oost zijn bewoners gemiddeld zeer tevreden over hun buurt (8,1 versus 7,5 gemiddeld in Amsterdam). De verwachte ontwikkeling van de buurt wordt hoger dan gemiddeld beoordeeld (7,4 versus 7,1), maar neemt wel licht af. Ook de betrokkenheid van buurtbewoners is positief en het hoogst van alle gebieden in de stad (6,7 versus 6,2).
► In de Nieuwmarktbuurt/Lastage is de tevredenheid met de buurt groot, maar wel iets gedaald. In 2013 kreeg de buurt nog een 8,2, in 2015 een 7,9. De verwachting over de toekomst daalde nog sterker: van 7,5 naar 6,8. Het ligt daarmee onder het gemiddelde van de stad.
► Op de Oostelijke Eilanden/Kadijken is de verwachting over de toekomst juist positiever geworden, van 7,3 in 2011 naar 7,8 in 2015.
0 10 20 30 40 50
2005 2007 2009 2011 2013 2015 2017
%
Centrum Oost, % nieuwe stedelingen Amsterdam, % nieuwe
stedelingen Centrum Oost, % 65-plussers
Amsterdam, % 65-plussers
800 600 400 200 0 200 400 600 800 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
12.0008.0004.00004.0008.00012.000 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
m v 2005 2025
► De buurttevredenheid in de Grachtengordel-Zuid en Weteringschans is bovengemiddeld (8,3). Ondanks een lichte afname is ook de verwachte ontwikkeling van de buurt hier hoger dan gemiddeld.
Rapportcijfer voor verwachte ontwikkeling van de buurt, 2005- 2015
bron: WIA Wonen
Er staan ruim 25.000 woningen in Centrum-Oost. De woningvoorraad is redelijk gelijk verdeeld over koop (32%), corporatie (36%) en particuliere huur (32%). De helft van de woningen heeft een sociale huur.
De gemiddelde huur in de vrije sector neemt wel sterk toe, van €1077 in 2011 naar €1306 in 2015 (gemiddeld in Amsterdam €1123).
Bewoners van Centrum-Oost zijn zeer tevreden met hun woning (rapportcijfer 8,1 versus 7,6 gemiddeld in
Amsterdam). De verhuisgeneigdheid is met 23% net onder het gemiddelde van Amsterdam (26%). Er is in 2015 een lichte toename te zien ten opzichte van 2013.
De gemiddelde WOZ-waarde is met €4126 per vierkante meter zeer hoog (gemiddeld €3200 in de stad).
► In de Oostelijke Eilanden en de Nieuwmarktbuurt staan relatief veel corporatiewoningen (meer dan 60%). Op Kattenburg zelfs meer dan 80%.
► In Grachtengordel-Zuid zijn bovengemiddeld veel woningen met een hoge huur.
► In alle wijken ligt de tevredenheid hoog. Op buurtniveau was de waardering in de Czaar Peterbuurt laag, maar dit is met de oplevering van de nieuwbouw verbeterd. De tevredenheid met de woning nam hier toe van een 7,0 in 2011 naar een 7,8 in 2015. Ook de WOZ-waarde nam toe (van ruim €3400 per vierkante meter in 2015 naar bijna
€3700 in 2016).
Per 100 woningen staan er 6 adressen aangeboden op AirBnB. Dit is hoger dan gemiddeld in de stad (4 per 100 woningen).
Het aanbod aan AirBnB is wat groter in de Grachtengordel- Zuid en de Weteringsschans (beide 8 per 100 woningen), dit zijn wijken met meer koopwoningen waardoor de
mogelijkheden hier groter zijn. Centrum-Oost telt wat minder nultredewoningen (woningen die zonder trap zijn te
bereiken en waarvan alle vertrekken gelijkvloers liggen) dan gemiddeld in de stad (19% versus 26%). Vier op de tien huishoudens vindt hun woning geschikt om oud in te worden, vergelijkbaar met het gemiddelde in de stad (37%
versus 40%).
► Met name in de Grachtengordel-Zuid en de
Weteringsschans is het aandeel nultredewoningen laag (8%-10%). Op de Weteringsschans geven daarnaast weinig huishoudens aan dat de woning geschikt is om oud in te worden (28%). Dit geldt ook voor 65+ers (32%). Toch geeft maar 4% van de 65+ers aan te willen verhuizen.
Ruimtelijke ontwikkelingen
In de bevolkingsprognose van OIS wordt uitgegaan van een totaal van 1525 extra woningen tussen 2017 en 2025. Dat is flink hoger dan in de vorige prognose. De meeste nieuwe woningen worden tot 2025 gerealiseerd binnen de Nieuwe Plantage (voormalig verpleeghuis St. Jacob) en Stadswerf Oostenburg.
Daarnaast zijn er plannen voor ca. 800 woningen op het Marineterrein, ca. 250 woningen op het Zeeburgerpad. En ca. 100 woningen op de Hoogte Kadijk. Deze plannen zijn nog onzeker en vormen geen onderdeel van de prognoses van 2017.
Verkeer en openbare ruimte Openbare ruimte
► In Centrum-Oost is het de afgelopen jaren drukker geworden, met name in de Grachtengordel-Zuid.
Grachtengordel-Zuid is het drukste deel, in dit deel liggen de drukbezochte uitgaanspleinen Rembrandtplein en Thorbeckeplein , de Bloemenmarkt, Reguliersbreestraat, de Munt en winkelgebied Leidsestraat. De
verblijversdichtheidindex is hier tussen 2014 en 2016 sterk toegenomen van 469 naar 521 (Amsterdam gemiddeld:
108). De Weteringschansbuurt, met het Leidseplein, scoort 421 op de verblijversdichtheidsindex. De toename van verblijvers is hier wat minder sterk (403 in 2014).
► In de Nieuwmarkt/Lastage is de verblijversdichtheid nauwelijks toegenomen en ligt nu op 145. In de Weesper/Plantage buurt is het wat rustiger, hier is de verblijversdichtheid wel wat meer toegenomen (van 119 naar 131). De Oostelijke Eilanden/Kadijken is een rustige wijk gebleven (64).
Professionals uit het gebied geven aan dat op de Nieuwmarkt zelf (het plein) het aantal verblijvers veel groter is dan gemiddeld in de wijk Nieuwmarkt/Lastage.
In Weesperbuurt/Plantage zijn meer
onderwijsvoorzieningen bijgekomen, waardoor het drukker is met studenten in de Weesperbuurt.
5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0 8,5
2005 2007 2009 2011 2013 2015
rapportcijfer
A03 Grachtengordel-Zuid
A04 Nieuwmarkt/
Lastage A07 De Weteringschans
A08 Weesperbuurt/
Plantage A09 Oostelijke Eilanden/
Kadijken Amsterdam
5 Verblijversdichtheid-index, 2014-2016
Bron: OIS
De overlast van vervuiling in het gebied is iets toegenomen en ligt nabij het stedelijk gemiddelde (6,4; Amsterdam:
6,2). Ook de verloedering ligt op gemiddeld niveau (28), net als de verschillende zwerfvuilscores.
Bewoners van Centrum-Oost geven in 2015 relatief goede cijfers voor het schoonhouden van de straten (6,9). Ook het onderhoud is naar tevredenheid (7,0).
► In de buurten Lastage (4,7), Uilenburg (5,5) en Zuiderkerkhof (5,3) ervaren bewoners wel overlast van vervuiling. Rond de Nieuwmarkt zelf gaat het nu beter maar in de Amstelveldbuurt zijn bewoners lang niet meer zo tevreden op dit punt.
► Bewoners van Grachtengordel-Zuid signaleren sinds 2016 bovengemiddeld veel tekenen van verloedering (32). Ook is de overlast van vervuiling hier toegenomen.
► In de Weesperbuurt (5,8) en de Sarphatistrook (5,8) zijn bewoners niet tevreden over de speelvoorzieningen. In de Lastage en de Amstelveldbuurt is de tevredenheid hierover juist met (ruim) één punt toegenomen.
► Over het groen in de Nieuwmarkt/Lastagebuurt zijn bewoners niet erg te spreken (5,7). Ook het onderhoud en schoonhouden hiervan krijgen lage cijfers. Schoonhouden van stoepen en straten is hier als enige wijk in Centrum- Oost gedaald.
Verkeer
Er is meer dan gemiddeld overlast van verkeer in Centrum- Oost.
In Grachtengordel-Zuid en Nieuwmarkt/Lastage is er bovengemiddeld veel overlast van verkeersdrukte en verkeerslawaai. In Grachtengordel-Zuid is ook relatief veel overlast van agressief gedrag in het verkeer.
Volgens professionals in het gebied is er rondom de uitgaanspleinen sprake van overlast door taxi’s. Op de uitvalswegen is daarnaast ook overlast van touringcars.
De parkeervoorzieningen in Centrum Oost krijgen gemiddeld een 6,0 (Amsterdam 6,4).
Het oordeel over parkeervoorzieningen voor fietsen is in Centrum-Oost beduidend lager dan gemiddeld.
► Hoe dichter bij het stadshart hoe lager de cijfers voor de parkeervoorzieningen voor auto en fiets. Bewoners geven onvoldoendes in Grachtengordel Zuid (5,2 en 5,0),
Weteringschans (5,3 en 4,8) en Nieuwmarkt/Lastage (5,5 en 5,2). De parkeervoorzieningen in Oostelijke Eilanden/
Kadijken krijgen in 2015 een 6,8. Het Funen , en in mindere mate de Czaar Peterbuurt, springen er hier in negatieve zin uit (5,5 en 6,0).
► De Sarphatistraat is sinds 2016 een OV-fietsstraat. Fietsers geven de nieuwe inrichting een 8,3, bewoners en
ondernemers een 7,1.
Duurzaamheid en water
Kwetsbaarheid bij extreme regen (bron: www.Rainproof.nl)
De blauwe vlakken in de kaart laten zien in welke straten/
buurten een sterk verhoogde kans bestaat op overlast en schade bij extreme neerslag. In de rode/oranje/gele vlakken geldt dit voor panden en (kwetsbare) infrastructuur.
In 2015 leverden geregistreerde zonnepanelen in het gebied 16 Kwpiek vermogen per 1.000 woningen, dat is minder dan gemiddeld in de stad (39,2 Kwpiek per 1.000 woningen).
De gemiddelde stikstofdioxide concentratie, een maat voor luchtkwaliteit, in dit gebied is 31 µg/m3. Dit is onder de WHO advieswaarde van 40 µg/m3. Er is een aantal buurten in dit gebied waar op meetpunten een stikstofdioxide concentratie van 40 µg/m3 of hoger wordt gemeten. Dat zijn de Scheepvaarthuisbuurt, Rapenburg en Weesperbuurt.
Er zijn ook een aantal buurten waar de concentratie op bepaalde meetpunten hoger is dan 35 µg/m3. Dat zijn Van Loonbuurt, Rembrandtpleinbuurt, Reguliersbuurt, Oosterdokseiland, Scheepvaarthuisbuurt, Rapenburg, Uilenburg, Valkenburg, Waterloopleinbuurt, Weesperbuurt, Sarphatistrook.
Genoemde buurten zijn plekken met relatief veel doorgaand verkeer.
Het particuliere elektriciteitsverbruik in Centrum-Oost is gelijk aan het elektriciteitsverbruik in Amsterdam
0 100 200 300 400 500 600
2014 2016
Amsterdam
De Weteringschans
Grachtengordel-Zuid
Nieuwmarkt/Lastage
Oostelijke Eilanden/Kadijken Weesperbuurt/Plantage
gemiddeld (2.500 kWh). Wel wordt er wat meer gas verbruikt (1.200 versus 1.100 kWh/vastgoedobject).
Het zakelijke elektriciteitsverbruik is met 32.000 kWh/vastgoedobject veel hoger in Centrum-Oost dan in Amsterdam gemiddeld (20.800 kWh/vastgoedobject). Ook het gasverbruik is hoger (5.000 versus 4.100
kWh/vastgoedobject).
Het zakelijk energiegebruik ligt hier onder meer hoog door dat er relatief veel bedrijvigheid is in Centrum-Oost die relatief veel energie vergt waaronder de uitgaans- en cultuurgelegenheden.
Economie en cultuur Bedrijvigheid
Centrum-Oost telt 10.258 vestigingen, ofwel 9% van alle vestigingen in Amsterdam. Er zijn hier 50.224 banen, 10%
van alle banen in Amsterdam, wat neerkomt op 1.209 banen per 1000 inwoners. In Amsterdam zijn dat gemiddeld 600 banen.
Het aantal banen neemt met 6% iets minder snel toe dan gemiddeld (9%) tussen 2013 en 2017.
Veel banen zijn te vinden in de horeca (9.310) verspreid over 819 vestigingen (8% van alle vestigen in Centrum-Oost) wat neerkomt op 19 horecavestigingen per 1.000 inwoners (gemiddeld zijn dat er in Amsterdam 6).
Daarnaast is er ook relatief veel werkgelegenheid in de ICT, creatieve sector en zakelijke dienstverlening (7.061 , 9.200 en 13.766 banen)
Er werken in dit gebied 14.199 personen in toerisme (een kwart van alle banen in het toerisme) in 1.198 vestigingen (12% van alle vestigingen in het toerisme in Amsterdam)
Zes procent van alle vestingen is een winkel, ofwel 658 zaken, waarvan 131 voor dagelijkse boodschappen en 527 voor niet-dagelijkse boodschappen. Net als in Centrum- West is het aandeel winkels voor dagelijkse boodschappen bovengemiddeld toegenomen (met 11%) ten opzichte van 2013 terwijl juist het aantal winkels voor niet-dagelijkse boodschappen is afgenomen met 2%.
De toename van winkels voor dagelijkse boodschappen komt ook door op toeristen gerichte kaas-, ijs-, en bakkerswinkels.
Bewoners beoordelen het aanbod van winkels gemiddeld met een 7,3. Dat is gemiddeld in Amsterdam.
In de Grachtengordel-Zuid en Weteringschans zijn bewoners zeer tevreden over het aanbod aan winkels (8,6 en een 8,4).
De koopkrachtbinding in 2016 in dit gebied is (net als in 2014) 56% voor dagelijkse boodschappen en 15% voor niet- dagelijkse boodschappen. Dit is relatief laag, veel bewoners winkelen buiten Centrum- Oost (bijv. in Centrum-West).
Er zijn in 2017 118 hotels met 10.266 bedden, ruim de helft van het aantal in Centrum-West. Dit komt neer op 238 bedden per 1.000 inwoners. Er zijn sinds 2014 1.525 bedden
bijgekomen; meer dan in Centrum-West. Deze toename kon plaatsvinden onder het vorige hotelbeleid.
Het aantal coffeeshops is sinds 2015 met 3 gedaald tot 29 coffeeshops. Deze zijn vooral geconcentreerd in
Grachtengordel-Zuid, Nieuwmarkt/Lastage en Weteringschans.
Er zijn relatief weinig startende ondernemers (8% versus 10% gemiddeld in de stad). In absolute zin gaat het om 836 starters.
Ook het aandeel zzp’ers is met 49% lager dan het Amsterdams gemiddelde van 56%.
De winkelleegstand in Centrum Oost is in 2017 hoger dan in West: 2,4% van de winkelvoorraad en 2,9% van de
winkelvloeroppervlakte, maar dit is lager dan het stedelijk gemiddelde van 3,6% en 4,5%.
Naast de BIZ(Bedrijfsinvesteringszone) Van Dam tot opera die deels in Centrum West ligt, is de Utrechtsestraat-BIZ in het oostelijk deel gecontinueerd. Daarnaast zijn
ondernemers in Centrum Westgeorganiseerd in de Knowledge Mile BIZ, grofweg Mr. Visserplein, Weesperstraat, Wiboutstraat, Rembrandttoren.
Ondernemers in Stadsdeel Centrum zijn daarnaast georganiseerd in de vereniging Amsterdam City, die deel uitmaakt van Amsterdam XL.
► In Grachtengordel-Zuid is relatief gezien de meeste werkgelegenheid: 16,3 duizend banen over 2400
vestigingen. Dit komt neer op 2.417 werkzame personen op 1.000 inwoners. De sectoren met de meeste banen in deze wijk zijn de zakelijke dienstverlening (4.300 banen), het toerisme (5300 banen) en de ICT-sector (1.700 banen). Er zijn hier relatief weinig starters.
► In Grachtengordel-Zuid zijn veel hotels (38 van de 118) met bijna 3.400 bedden, wat neerkomt op 627 bedden per 1.000 inwoners. Daarnaast zijn er 73 cafés en 127 restaurants. In totaal zijn er 55 horecavestingen op 1.000 inwoners. Het horeca-aanbod wordt met een 8,9 zeer goed beoordeeld. In de rest van Centrum-Oost wordt deze met een 8,0
beoordeeld.
► Grachtengordel-Zuid is ook een belangrijk winkelgebied met 272 winkelruimtes wat neer komt op 50 winkels per 1.000 inwoners. De winkelhuren in de
Leidsestraat/Koningsplein variëren van 1.700 tot en 2.600 euro per m2 per unit per jaar. Tussen 2016 en 2017 zijn de huren gelijk gebleven, in de jaren ervoor heeft er een stijging plaatsgevonden. Het aanbod van
winkelvoorzieningen wordt met een 8,4 goed beoordeeld.
► De Weteringschans is net als Grachtengordel- Zuid een gemengde en diverse wijk. Er zijn 14 duizend banen over ruim 2100 vestingen. Dit levert ruim 1600 banen per 1000 inwoner op. Ook hier is een mix van kantoren, horeca, winkels en publieksvoorzieningen; er zijn 68 cafés en 136restaurants en 41 hotels met samen 2200 bedden: dit levert 36 horecavestigingen op per 1.000 inwoners. De winkelhuren in de Utrechtse straat stijgen weer en liggen in 2016 tussen de 350 en 800 euro per m2 per jaar. De
7 Utrechtsestraat is één van best beoordeelde winkelstraten
van Amsterdam. In 2016 wordt deze met een 8,4 beoordeeld; vooral uiterlijk, sfeer en bediening en service worden hoog beoordeeld. Gemiddeld worden de winkelgebieden in Amsterdam met een 7,2 beoordeeld.
Uit het gebied komen signalen van leegstand van winkelruimte en afname van diversiteit van het aanbod in de Utrechtsestraat.
► In Nieuwmarkt/Lastage zijn er 2.200 vestigingen en 13,3 duizend banen. Dit komt neer op 1.200 banen per 1000 inwoners. Een groot deel van deze banen is te vinden in het toerisme (met bijna 2.800 banen). Daarnaast zijn er 60 restaurants en 31 cafés. Veel hiervan zijn te vinden op of rond de Nieuwmarkt. Het aanbod van dag-horeca wordt in dit winkelgebied met een 7,6 in 2016 dan ook hoog beoordeeld. In totaal krijgt dit winkelgebied een 7,3 als rapportcijfer. Men is minder tevreden met de
keuzemogelijkheden food en de algemene bereikbaarheid en parkeermogelijkheden. Het andere winkelgebied in deze wijk, Waterlooplein/Jodenbreestraat wordt beoordeeld met een 7,2. Men is tevreden over de algemene bereikbaarheid en de veiligheid, maar minder over de parkeer-
mogelijkheden en keuzemogelijkheden food-winkels.
► Het aandeel vestigingen in de ICT-sector is in de Nieuwmarkt/Lastage ook relatief hoog:20% (bijna 2100 banen). 15% Van alle banen is te vinden bij de overheid (1700), waarvan een groot deel te herleiden is tot de gemeente Amsterdam.
► De Weesperbuurt/Plantage en de Oostelijk Eilanden zijn wijken met respectievelijk 1300 en bijna 470 banen per 1000 inwoners. In beide wijken zijn relatief veel zzp’ers te vinden:
55% en 66%. Ook het aandeel in de creatieve industrie is hier hoog: 37% in de Weesperbuurt en 38% in de Oostelijke Eilanden. In beide buurten zijn relatief weinig winkels: twee en drie per 1.000 inwoners.
► in de Weesperbuurt/Plantage is het aandeel werkzame personen bij de overheid hoog (19%). Daarnaast is hier ook het aandeel dat in de sector onderwijs werkt hoog vanwege de aanwezige universiteit op het Roeterseiland (14%).
Vanwege het Sarphatihuis en GGD is het aandeel banen in de zorg hoog (21%).
Cultuur
Ten opzichte van het aantal inwoners telt het gebied veel publiekstoegankelijke cultuurvoorzieningen (10,8 per 1.000 inwoners versus 6,8 in Amsterdam).
► Het Rembrandt/ Thorbecke- en Leidseplein zijn populaire uitgaansgebieden met horecaconcentraties. Rondom het Leidseplein zijn ook veel cultuurvoorzieningen..
► Rondom het Waterlooplein is ook een concentratie van publiekstoegankelijke cultuurvoorzieningen zoals musea en de opera.
De culturele participatie van de bewoners van Centrum Oost is met 65% hoger dan gemiddeld (50%).
Openbare orde en veiligheid Veiligheid
In Centrum-Oost vindt relatief veel criminaliteit plaats, de veiligheidsindex scoort hoog (120).
De score op de criminaliteitsindex (122) is een van de hoogste van alle 22 gebieden. Dit komt met name doordat er veel high volume delicten als zakkenrollerij,
vermogensdelicten en fietsendiefstal voorkomen.
De score op de index voor high impact delicten is ook hoger dan gemiddeld (116 versus 87). Dit speelt vooral in
Weteringschans (146), Grachtengordel-Zuid (166) en Nieuwmarktbuurt (108). Het gaat vaak om
uitgaansgerelateerd geweld op en rond de uitgaanspleinen.
Bewoners voelen zich wel veilig in hun buurt. Gemiddeld ongeveer even veilig als in heel Amsterdam. Dit ontstaat doordat de veiligheid door meer factoren wordt bepaald dan alleen criminaliteit. De drukte in het gebied speelt hierin een rol: drukte zorgt voor een gevoel van veiligheid, maar geeft ook mogelijkheden voor criminaliteit.
Overlast
In Centrum-Oost is meer overlast dan gemiddeld
(overlastindex 158). Ook is de overlast toegenomen (2014:
146, en 2015: 149).
► In Grachtengordel-Zuid was deze toename sterk, de index steeg van 173 in 2015 naar 208 in 2016. Ruim een kwart (28%) van de bewoners van deze wijk geeft ook zelf aan dat de overlast het afgelopen jaar is toegenomen. De index- score voor verloedering steeg van 125 naar 151 en de index voor personenoverlast van 220 naar 265. In deze wijk komt veel uitgaansbezoek.
Ook op de Weteringschans, met het Leidseplein, is veel overlast van personen (index personenoverlast: 245) en van horecagelegenheden (18% van de bewoners geeft aan veel overlast te ervaren van horecagelegenheden).
Er is relatief weinig overlast van jongeren in Centrum-Oost (8% van de inwoners van Centrum-Oost tegenover 11% in heel Amsterdam). Op de Oostelijke Eilanden wordt gemiddeld iets meer overlast van jongeren ervaren (12%).
Uit de buurtenquête 2017 Centrum-Oost blijkt dat op de Oostelijke Eilanden 49% weleens overlast van jeugd in de buurt ervaart. Dit is meer dan in de overige buurten van Centrum-Oost.
In Centrum-Oost wordt daarentegen veel overlast ervaren van dronken mensen op straat (30% versus 14% gemiddeld in de stad). Ook overlast van drugshandel en –gebruik speelt hier meer (10% ervaart hier overlast van versus 6%
gemiddeld in Amsterdam).
► In Nieuwmarkt/Lastage wordt zowel de meeste
drugsoverlast (17%) als de meeste overlast door dronken mensen op straat (42%) ervaren door de inwoners.
► De Weesperbuurt/Plantage scoort gemiddeld voor Amsterdam als het gaat om criminaliteit en beter als het
gaat om overlast in vergelijking met het Amsterdamse gemiddelde. De Oostelijke Eilanden/Kadijken scoort beduidend beter op overlast en criminaliteit in vergelijking met heel Amsterdam.
Brandveiligheid
Het aantal branden in het gebied is hoger dan het gemiddelde van Amsterdam: 2,1 versus 1,6 per 1.000 woningen.
► In Grachtengordel-Zuid zijn relatief veel branden, namelijk 4,2 per 1.000 woningen.
Onderwijs, jeugd en diversiteit Jeugd en jeugdhulp
In Centrum-Oost wonen relatief weinig jongeren tot 18 jaar (12% versus 18% in heel Amsterdam). De meerderheid is van Nederlandse herkomst (58% versus 40%). Daarnaast hebben de jongeren vaker een westerse herkomst (22%
versus 14%) en minder vaak een niet-westerse (20% versus 47%).
Het aandeel minimajongeren is laag (11% versus 22%
gemiddeld in de stad).
► In de Oostelijke Eilanden/Kadijken ligt het aandeel minimajongeren met 19% hoger dan in de overige delen van Centrum-Oost, maar wel onder het gemiddelde van de stad (19%).
Het gebruik van jeugdzorg is in het algemeen lager dan gemiddeld. Dit is in lijn met de relatief lage score op de risicofactorenindex kindermishandeling (66 versus 100) en op angstklachten (11% versus 12%), depressie (8% versus 10%), eenzaamheid (5% versus 9%), piekeren (5% versus 9%) en prosociaal gedrag (83% versus 77%) onder 4de klassers (15-16 jarigen).
Het middelengebruik onder 4de klassers is hoger dan gemiddeld. Zo drinkt 23% 1x per maand of vaker alcohol versus 12% gemiddeld, 10% gebruikt minstens
maandelijks cannabis (versus 7%) en 13% rookt 1x per maand over vaker (Amsterdam: 9%).
Het aandeel 10-jarigen met overgewicht en obesitas is in Centrum-Oost lager dan gemiddeld (11% versus 21%).
Het aandeel verdachten onder de jeugd van 12 tot 24 jaar is lager dan gemiddeld (1,6% versus 2,8%).
► Ook dit aandeel jeugdige verdachten is hoger in de Oostelijke Eilanden/Kadijken (2,3%).
Onderwijs
In Centrum-Oost zijn weinig scholen: zeven basisscholen en één middelbare school.
Relatief weinig peuters in Centrum-Oost worden tot de doelgroep van de voorschool gerekend (14%) ten opzichte van het Amsterdams gemiddelde (34%).
Driekwart van de basisschoolleerlingen heeft
hoogopgeleide ouders (48% in Amsterdam). Het aandeel
gewichtleerlingen is in Centrum-Oost dan ook laag (3%) in vergelijking met Amsterdam (14%).
► Het aandeel basisschoolleerlingen met hoogopgeleide ouders is met name hoog in de Grachtengordel-Zuid (87%) en de Weesperbuurt/Plantage (85%).
Van de middelbare scholieren heeft twee derde hoogopgeleide ouders (Amsterdam: 43%).
► Dit aandeel is het hoogst in de Weteringschans (78%).
Het aandeel havo/vwo adviezen is in Centrum-Oost bovengemiddeld: 77% tegenover 52% in Amsterdam.
Slechts 10% van de leerlingen krijgt een advies voor pro/lwoo (praktijkonderwijs of VMBO met
leerwegondersteuning) tegenover 16%.
► Met name in de Grachtengordel-Zuid ligt het aandeel havo/vwo basisschooladviezen met 94% erg hoog.
► In Oostelijke Eilanden/Kadijken krijgt daarentegen 18% van de leerlingen een advies voor pro/lwoo.
Aandeel havo/vwo adviezen per woongebied, 2015
bron: OJZ
Van de jongeren tussen de 18 en 23 jaar verlaat slechts 4%
het onderwijs zonder startkwalificatie (9% in Amsterdam).
► In Oostelijke Eilanden/Kadijken ligt dit aandeel iets hoger (7%), maar nog altijd onder het Amsterdams gemiddelde.
Het aandeel studenten is gelijk aan het Amsterdams gemiddelde (8%). Hiervan is een relatief groot aandeel universitair student (61% tegenover 41% in Amsterdam), terwijl het aandeel MBO-studenten juist erg laag ligt (9%
tegenover 23% in Amsterdam gemiddeld).
Diversiteit
Bewoners in Centrum-Oost oordelen veel positiever over de omgang tussen groepen dan gemiddeld in de stad
(rapportcijfer 7,4 versus 7,0).
Verder uiten bewoners van Centrum-Oost veel meer acceptatie van de rechten van homoseksuele en lesbische paren (score: 4,7) dan gemiddeld (4,4).
Het rapportcijfer voor sociale cohesie is echter in alle wijken in Centrum-Oost gedaald tussen 2014 (6,0) en 2016 (5,7).
► Bewoners van de Weesperbuurt/ Plantage en de Oostelijke Eilanden/ Kadijken rapporteren relatief vaak discriminatie (respectievelijk 18% en 19% versus 14% gemiddeld in Amsterdam).
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 %
Centrum Oost Amsterdam
9
De spanningenindex is voor de Oostelijke Eilanden/
Kadijken met een score van 98 rondom het stedelijk gemiddelde, en is verbeterd vergeleken met 2013 (101). In alle andere wijken van Centrum-Oost is de score op de spanningenindex veel gunstiger dan het stedelijk gemiddelde.
Werk, inkomen en participatie Werk en inkomen
De sociaaleconomische positie van de bewoners van Centrum-Oost ligt boven het gemiddelde stadsniveau. Het gemiddeld inkomen is met €37.800 hoger dan gemiddeld in de stad (€33.200).
De inkomensongelijkheid is in Centrum-Oost iets groter dan gemiddeld.
► In alle wijken ligt het inkomensniveau hoger dan het stadsgemiddelde, op buurtniveau zijn er twee waar het inkomen laag ligt: de Reguliersbuurt en de Czaar Peterbuurt. Het aantal Vroeg Erop Af meldingen en het aantal dossiers Schuldhulpverlening zijn gedaald in de Czaar Peterbuurt. Voor de Reguliersbuurt is dit niet bekend.
► In de buurten Oostenburg (10%) en de Sarphatistrook (17%) is het aandeel 15-64 jarigen dat WWB-levensonderhoud ontvangt, veel groter dan gemiddeld. In beide buurten neemt het aandeel bijstandsontvangers met een grote afstand tot de arbeidsmarkt toe. Ook de geregistreerde werkloosheid is hoog in Oostenburg en de Sarphatistrook (17%).
Centrum-Oost heeft relatief weinig minimahuishoudens (15% versus 20% gemiddeld in Amsterdam).
► De wijk Oostelijke Eilanden/Kadijken komt met 19% in de buurt van het Amsterdamse gemiddelde. In de buurten Kattenburg (21%), Oostenburg (25%), Czaar Peterbuurt (24%) en de Sarphatistrook (25%) wonen de meeste minimahuishoudens. Dit geldt ook voor de buurt Nieuwmarkt (23%).
Bijstand trede 1 en 2, 2015-2017
Bron: RVE Inkomen
De netto arbeidsparticipatie voor Centrum-Oost is bijna gelijk aan die van Amsterdam als geheel (66% Centrum- Oost versus 68% Amsterdam).
Participatie
Bijna alle bewoners van Centrum-Oost hebben een dagbesteding zoals (vrijwilligers)werk, mantelzorg of opleiding, (95% van de bewoners van 19-64 jaar versus 88%
gemiddeld in de stad) en dit is toegenomen (was 91%).
Volgens professionals in het gebied is dat op de Oostelijke Eilanden niet het geval. Veel trede 1 en 2 bijstandsklanten hebben geen dagbesteding.
Sociale uitsluiting, een situatie waarin mensen vanwege omstandigheden als weinig financiële middelen of gebrek aan zorg niet volledig kunnen deelnemen aan de
samenleving, komt in het gebied dan ook weinig voor (3%
versus 8%).
Men heeft relatief weinig contact met buren (36% wekelijks versus 51%), terwijl dat in voorgaande jaren nog relatief veel was. De mate van contact met overige buurtbewoners ligt op het gemiddelde stadsniveau.
De inzet voor de buurt of stad ligt hoog, 32% versus 24%, maar ligt wel lager dan in 2014.
De participatie in vrijwilligerswerk ligt op gemiddeld niveau (31% versus 35%) en is minder dan in voorgaande jaren.
De helft is lid van een vereniging (52% versus 50%).
Maar weinig bewoners voelen zich verwant met een geloof (20% versus 34%) of bezoeken een gebedshuis (8% versus 18%).
Educatie en inburgering
In het gebied wonen 1,6 statushouders per 1.000 inwoners, dat is relatief weinig (Amsterdam: 6,1 per 1.000).
Welzijn, zorg en sport Welzijn
De standaard leefsituatie-index, een samengestelde score op het gebied van gezondheid, participatie en leefbaarheid die het gemiddelde welzijnsniveau van een buurt beschrijft, wijkt niet sterk af van het gemiddelde (107 versus 105), maar is wel minder gunstig dan in eerdere jaren (109 in 2012 en 2014).
Ernstige eenzaamheid komt relatief weinig voor in (6%
versus 13%) en maar weinig bewoners ervaren geen regie over hun eigen leven (5% versus 10%).
Volgens professionals in het gebied speelt eenzaamheid een rol in de Weesperbuurt/Plantage en de Oostelijke Eilanden/Kadijken.
Zorg
De gezondheid is op alle indicatoren positiever dan gemiddeld.
0 1 2 3 4 5 6 7
2015 2016 2017
%
Amsterdam Centrum-Oost Grachtengordel-Zuid Nieuwmarkt/Lastage De Weteringschans Weesperbuurt/Plantage Oostelijke Eilanden
/Kadijken
Ook qua leefstijl doen de bewoners het op de meeste aspecten goed of gemiddeld (roken), alleen komt overmatig en/of zwaar alcoholgebruik relatief vaak voor (23% versus 17%).
Men geeft ongeveer even vaak informele hulp als gemiddeld (44% versus 41%).
Er wordt iets vaker mantelzorg verleend dan gemiddeld (11% versus 9%).
De tevredenheid over het aanbod van buurthuizen en zorg- en welzijnsvoorzieningen is gemiddeld. Er zijn relatief veel zorgvoorzieningen (inclusief zzp’ers in de zorg) in dit gebied (11,5 per 1.000 bewoners versus 7,1).
► Ouderen (65-plus) die wonen in de Weesperbuurt/Plantage en de Oostelijke Eilanden/Kadijken zijn minder tevreden over het aanbod aan zorgvoorzieningen in de buurt dan gemiddeld. In deze laatst genoemde wijk ligt het aanbod aan deze voorzieningen, in tegenstelling tot in andere wijken, onder het gemiddelde.
Sport
In Centrum-Oost sport 74% minimaal een keer per maand.
De sportdeelname is hiermee gemiddeld voor de stad (77%).
Het aandeel 10-jarigen dat lid is van een sportvereniging is hoog in Centrum-Oost (90% versus 73% in Amsterdam).
Er zijn meer sportvoorzieningen per 1.000 inwoners in het gebied dan gemiddeld in heel de stad (0,60 versus 0,45), maar het rapportcijfer dat bewoners geven voor het aanbod van sportvoorzieningen is iets lager (6,4 versus 6,9).
11 Kernindicatoren
Kernindicatoren (vervolg)
Legenda tabel voorpagina en kernindicatoren
De kleuren geven aan hoe de waardes van een indicator verspreid zijn over de stad. De kleuren geven niet aan of de verschillen statistisch significant zijn en hebben geen relatie met gestelde normen of beleidsdoelen.
> 1 SD meer / beter dan gemiddeld
0,5 - 1 SD meer / beter dan gemiddeld
0,5 SD rond gemiddelde
0,5 - 1 SD minder / slechter dan gemiddeld
> 1 SD minder / slechter dan gemiddeld geen gegevens beschikbaar
Deze en meer cijfers zijn voor meerdere jaren en op verschillende schaalniveaus terug te vinden in het Basisbestand Gebieden Amsterdam van OIS (zie ook: http://www.ois.amsterdam.nl/visualisatie/dashboard_kerncijfers.html). Op deze site staan ook de definities en bronnen vermeld van alle indicatoren.
