Stageverslag
Writing, Editing and Mediating
Mark Bogema ─ S2382644
Unieboek | Het Spectrum
Begeleider: Renée Deurloo Stagedocent: dr. Hans Jansen
INHOUDSOPGAVE
INLEIDING DE ORGANISATIE WERKZAAMHEDEN EN ROL EVALUATIE CONCLUSIE 1 2 3 8 13INLEIDING
Tijdens mijn bachelor English Language and Culture en vervolgens de Educatieve Master Leraar Engels ben ik met veel verschillende aspecten van taal in aanraking gekomen. Aanvankelijk was mijn kennis over uitgeverijen beperkt, en in eerste instantie besloot ik dan ook voor de lerarenopleiding te kiezen omdat ik al sinds de middelbare school een carrière binnen het onderwijs ambieerde. Tijdens deze studie volgde ik echter ook enkele vakken van de Ma Letterkunde, waaronder WEM 1: Modern Literature and Mediation en WEM 2: Modern English Language. Beide vakken spraken mij erg aan vanwege de focus op enerzijds het gericht schrijven van teksten en anderzijds het corrigeren en beoordelen van de Engelse taal. Tegelijkertijd liepen enkele van mijn studiegenoten stage bij verschillende uitgeverijen, waaronder Noordhoff en Pijper Media, en zij waren uiterst enthousiast over hun ervaringen in de praktijk. Mijn interesse was gewekt en tijdens mijn stage in het onderwijs realiseerde ik me dat mijn kwaliteiten beter aansluiten bij het werken op de redactie. In februari 2017 besloot ik over te stappen naar de Ma Letterkunde: Writing, Editing and Mediating en ging ik op zoek naar een uitdagende en relevante stage bij een uitgeverij om meer te leren over het boekenvak, praktische ervaring op te doen en mijn netwerk uit te breiden.
Via mijn contacten bij Noordhoff vernam ik dat ze daar nog op zoek waren naar een stagiair, maar aangezien ik net uit het onderwijs kwam en al verscheidene freelanceopdrachten voor
Noordhoff uitvoerde besloot ik mijn grenzen te verleggen om zo meer te kunnen leren over andere aspecten van het boekenvak dan die van een educatieve uitgeverij. Gezien het feit dat het
epicentrum van de uitgeverijwereld zich in de Randstad bevindt, koos ik ervoor om bij een uitgeverij in deze regio te solliciteren. Mijn oog viel al meteen op de vacature bij Unieboek | Het Spectrum, maar omdat mijn vriendin daar ook al stage had gelopen ─ zij het op een andere locatie ─
solliciteerde ik in eerste instantie op een stageplek op de uitgeefredactie van Meulenhoff Boekerij in Amsterdam. Ik werd uitgenodigd en er volgde een erg leuk gesprek met Hajnalka Bata. Hoewel zij zeer positief was, vond ze dat ik beter geschikt was voor non-fictie en dus verwees ze me door naar Renée Deurloo, acquirerend redacteur van de afdeling non-fictie van Unieboek | Het Spectrum.
Ondanks mijn eerdere twijfels sloot de stageplek uitstekend aan bij zowel mijn opleiding als mijn interesses, met name de fondsen geschiedenis, populaire wetenschap en (auto)biografieën. Ook de werkzaamheden die in de vacature werden omschreven spraken mij aan: teksten corrigeren en beoordelen, schrijven en redigeren en de algehele ondersteuning van de redactie. Algauw ontving ik een mail van Renée met de vraag of ik langs wilde komen voor een gesprek met haar en collega-redacteur Martine Both. Tijdens het gesprek was er meteen een klik en ze vertelden vol
enthousiasme over het bedrijf en de werkzaamheden van de stagiair en van redacteurs an sich. Ze stelden ook enkele kritische vragen over mijn taalbeheersing en kennis van de Nederlandse boekenwereld vanwege mijn Engelstalige opleiding, maar op basis van mijn motivatiebrief en CV maakten ze zich hier geen zorgen over. Het was een ontzettend fijn gesprek en mijn enthousiasme over het bedrijf en de werkzaamheden namen dan ook alleen maar toe. Ik kon nauwelijks wachten om te beginnen, maar er waren in totaal vier sollicitanten van wie er nog twee zouden volgen. Na een tijdje in spanning gewacht te hebben kreeg ik het bericht dat ik was aangenomen en per 1 september kon beginnen.
DE ORGANISATIE
Unieboek | Het Spectrum is een belangrijke speler op de Nederlandstalige boekenmarkt en
publiceert onder verscheidene vooraanstaande imprints, waaronder Capitool en Prisma. Het imprint Spectrum bestaat uit een breed scala aan fondsen, onder andere lifestyle, culinair, gezondheid, en psychologie & spiritualiteit. Deze fondsen zijn allemaal gevestigd op het hoofdkantoor in Houten maar op de non-fictie afdeling in Amsterdam bevinden zich de fondsen geschiedenis, biografieën, populaire wetenschap, journalistiek, literaire non-fictie, management en actualiteiten. Sinds 2010 is Unieboek | Het Spectrum onderdeel van Uitgeverij Lannoo Groep, waartoe ook Terra Lannoo en Meulenoff Boekerij behoren. Het pand aan de Herengracht in Amsterdam wordt dan ook gedeeld met Meulenhoff, terwijl TerraLannoo in Houten is gevestigd.
Binnen Unieboek | Het Spectrum bevinden zich drie verschillende redacties: kinderboeken, lifestyle en non-fictie. De redactie waar ik onderdeel van was bestaat uit slechts vier mensen. Naast Renée, de acquirerend redacteur, en Martine, bureauredacteur, is er de uitgever en de stagiair. Overigens gaat deze samenstelling dit jaar veranderen en zal het team gaan bestaan uit twee acquirerend redacteurs. Op de redactie worden we bijgestaan door twee leden van het marketingteam die één dag in Amsterdam werken en de rest van de week in Houten. De
marketingafdeling waartoe zij behoren ontfermt zich over de afdelingen non-fictie en lifestyle, terwijl de afdeling kinderboeken haar eigen marketingteam heeft. Verder beschikt elke redactie over een uitgebreid netwerk van vertalers, persklaarmakers, correctoren en vormgevers.
De kantoorruimte in Amsterdam wordt ook gedeeld met de afdeling Prisma woordenboeken bestaande uit een uitgever, twee redacteuren en een vormgever. De afdelingen verkoop en
productie en de administratie en ICT bevinden zich in de eerste plaats in Houten, maar sommige medewerkers werken bepaalde dagen in Amsterdam. Sommige van hen werken tevens voor
Meulenhoff, met name de ICT’ers en de administratie. Al met al werken er ongeveer tachtig mensen bij de uitgeverij, waarvan het merendeel in Houten werkt, dus dit is ook waar plenaire
vergaderingen, pitches, en het uitgeversoverleg plaatsvinden. Desondanks is de afstemming tussen Houten en Amsterdam uitstekend vanwege het centrale systeem PAC, waarin alle informatie over lopende en afgeronde projecten te vinden is en dat door alle afdelingen binnen het bedrijf wordt gebruikt. Daarnaast is er voortdurend telefonisch en digitaal contact tussen de redactie van non-fictie en de afdelingen verkoop, marketing en productie.
ROL EN WERKZAAMHEDEN
Als stagiair op de redactie van non-fictie voelde ik me vrijwel vanaf het begin onderdeel van het team. Tijdens mijn eerste week werd ik meteen in het diepe gegooid aangezien het ontzettend druk was op kantoor en Martine nog een week op vakantie was. Deze uitdaging greep ik echter met beide handen aan en ik heb het als zeer leerzaam ervaren. Daarnaast werd mijn mening over bijvoorbeeld manuscripten, omslagen en taalkundige vragen ─ zowel Nederlands als Engels ─ vanaf het eerste moment serieus genomen, waardoor ik me meteen een gewaardeerde collega voelde. Ik had mijn eigen werkplek inclusief eigen emailadres en telefoon en algauw draaide ik volledig mee ter
ondersteuning van de redactie en marketing en met mijn eigen lopende projecten. In het vervolg van deze paragraaf volgt een opsomming en beschrijving van mijn voornaamste werkzaamheden.
REDIGEREN
Een van mijn taken was het redigeren van teksten. Hiervoor las ik teksten van begin tot eind, waarbij ik lette op inconsistenties, onduidelijkheden, herhalingen en vreemde zinsconstructies. Ook stelde ik vragen over zaken die ik niet helemaal begreep of gaf ik suggesties waar ik vond dat de schrijver nog wat meer over kon uitweiden. Het begon met korte teksten en losse hoofdstukken, maar uiteindelijk heb ik verschillende boeken geheel geredigeerd. Zo kreeg ik een lopend project toebedeeld waarbij ik de juistheid van de algemene Nederlandse geschiedenis controleerde en soms aanvulde in een boek van een auteur die is gespecialiseerd in de economische geschiedenis van Nederland. Ook waren er een aantal boeken waarbij ik moest letten op zaken die mogelijk voor juridische problemen zouden kunnen zorgen, denk aan beschuldigingen en feitelijke onjuistheden die betrekking hebben op belangrijke personen, problemen die met name in het geval van actualiteiten spelen. Ik las de tekst kritisch en zocht naar namen en nieuwsberichten en markeerde de probleemgevallen die een advocaat vervolgens zou analyseren.
In eerste instantie vond ik het lastig om te bepalen in hoeverre ik mijn commentaar over de tekst kon toevoegen. De auteurs zijn vaak expert in het onderwerp waarover ze schrijven, en veel van hen waren al eerder gepubliceerd en hebben zich dus in zekere zin al bewezen als schrijver. Het voelde dus onwennig om als beginnende stagiair commentaar te leveren op hun werk, maar uiteindelijk vond ik de balans waarbij ik geen probleem onopgemerkt liet maar alles tactisch en met respect formuleerde. Dat ik vanwege mijn opmerkingen en opbouwende kritiek genoemd werd in het dankwoord van een boek voelde dan ook al een bevestiging dat ik de juiste balans gevonden had.
PERSKLAAR MAKEN
Naast het redigeren heb ik ook verschillende manuscripten persklaar gemaakt. Het doel van persklaar maken is om een manuscript gereed te maken voor de eerste zetproef, waarbij centraal staat dat de tekst correct en consequent is. Met behulp van ‘wijzigingen bijhouden’ verbeterde ik stijl-, taal- en tikfouten en ik maakte lijstjes van de namen van personen en plaatsen die in de tekst voorkwamen om de juiste spelling te waarborgen. Daarnaast controleerde ik in het geval van
vertalingen of alles (correct) was vertaald, inclusief zaken als de noten en tabellen, en of de hoofdstuktitels overeenkwamen met de inhoudsopgave. Ook moest ik er als persklaarmaker voor zorgen dat de juiste opmaak werd gebruikt: klein kapitaal voor afkortingen en cursief voor titels, en in sommige gevallen diende ik ook de codering voor koppen toe te voegen.
CORRIGEREN
Corrigeren is een van de werkzaamheden waar ik het meest mee bezig ben geweest. De correctie vindt plaats wanneer de zetproef geleverd is. Bij het corrigeren van proeven was het mijn taak om zet- en taalfouten te verbeteren waarbij er ook speciale aandacht uitging naar leestekens en afbrekingen. Bij Spectrum werken ze voornamelijk met externe correctoren, en in het begin deed ik dan ook vaak de tweede of derde correctie, maar ook de revisie. In dit laatste geval doorliep ik de tweede proef en controleerde ik of alle correcties juist waren doorgevoerd. Daarnaast lette ik op veranderingen in het verloop van de tekst en de afbrekingen als gevolg van de eerste correctie en controleerde ik de paginaverwijzingen in de tekst en inhoudsopgave. Renée en Martine waren tevreden over mijn scherpe blik en na verloop van tijd mocht ik ook de eerste correctie doen voor verscheidene boeken en werd de correctie van Het aanzien van 2017 een van mijn lopende projecten op speciaal verzoek van de auteur die mijn bijdrage erg waardeerde.
Voor de correctie is doorgaans een harde deadline waardoor het vaak van belang was dat ik snel en efficiënt te werk ging, zonder dat dit ten koste ging van de kwaliteit. Aan het begin van mijn stage waren er een paar spoedklussen waarbij de eerste corrector tekort was geschoten en ik me voor de tweede correctie diende te focussen op de echt ‘grote’ fouten in verband met de naderende deadline. Aanvankelijk vond ik dit lastig en wilde ik vaak te veel aanpassen, maar algauw besefte ik dat het soms noodzakelijk is om enkel en alleen de belangrijke fouten te corrigeren en kleinere afwijkingen en imperfecties in de stijl en zinsstructuur door de vingers te zien.
Het corrigeren gebeurde voornamelijk in de pdf-bestanden, maar enkele externe correctoren werkten op papier. Deze manier van werken wilde ik ook graag eigen maken dus ik heb toen op eigen initiatief met behulp van het internet en gecorrigeerde proeven de correctietekens leren lezen en gebruiken. Vervolgens heb ik een aantal gecorrigeerde proeven op papier kunnen controleren en aanpassen waar nodig en deze manier van corrigeren kwam ook uitstekend van pas bij het corrigeren van bijvoorbeeld omslagen.
VERTALEN
Tijdens mijn stage heb ik ook geregeld korte stukken tekst vertaald. Aangezien Spectrum zowel Nederlandse als vertalingen van Engelse boeken uitgeeft is kennis van het Engels van essentieel belang. De vertaling van de boeken wordt gedaan door externe vertalers, maar er zijn verschillende onderdelen die nog intern worden vertaald. Ik heb onder andere kaarten, literatuurlijsten,
notenapparaten en quotes voor de aanbiedingsbrochure en de boekomslagen vanuit het Engels vertaald. Verder is het een aantal keer voorgekomen dat de marketingafdeling tekst uit het binnenwerk nodig had voor voorpublicaties of persberichten maar dat de vertaling van het boek in kwestie nog niet was afgeleverd. In die gevallen vertaalde ik deze fragmenten voor ze. Ten slotte voerde ik correcties uit de Engelstalige edities door in Nederlandse herdrukken.
MANUSCRIPTEN
Als acquirerend redacteur is een van Renées verantwoordelijkheden het binnenhalen van nieuwe titels. Via literair agentschappen en buitenlandse scouts ontvangt ze vijf tot tien manuscripten per dag. Tijdens mijn stage ondersteunde ik haar in het lezen en beoordelen van zowel Nederlandse als buitenlandse manuscripten en er een kort leesverslag over te schrijven. In sommige gevallen lazen we beiden hetzelfde manuscript en bespraken we deze samen met de uitgever, maar later in mijn stage kwam het ook voor dat ik de enige was die een manuscript las en dat Renée op basis van mijn beoordeling besloot het manuscript wel of niet te gaan lezen.
Bij het beoordelen zijn er verschillende zaken die een rol spelen. Allereerst is het natuurlijk belangrijk of het boek interessant is en binnen onze fondsen past. Daarnaast zijn de schrijfstijl en de auteur van belang; is het goed geschreven en is de auteur een belangrijk figuur of een nieuwkomer? De omvang en taal van het manuscript zijn ook factoren waarmee rekening moet worden gehouden met het oog op de productiekosten van het boek. Een Engelstalig manuscript van 200.000 woorden brengt bijvoorbeeld hoge vertaalkosten met zich mee en is financieel minder aantrekkelijk dan een Nederlandstalig manuscript van dezelfde omvang. Verder is het nog van belang om na te denken over de doelgroep: wie gaat dit boek kopen? Het zijn allemaal belangrijke overwegingen die je moet maken bij de beslissing om een manuscript aan te kopen.
PUBLICATIEVOORSTELLEN
Als de uitgever of acquirerend redacteur positief oordeelt over een binnengekomen manuscript moet er een publicatievoorstel worden geschreven dat vervolgens tijdens het uitgeversoverleg wordt voorgedragen aan de andere uitgevers, marketing en verkoop en de directie. Het schrijven van deze publicatievoorstellen was een van mijn taken. Kort gezegd is dit een uitgebreidere versie van de beoordeling van een manuscript. Aan de hand van een format wordt het manuscript tot in detail geanalyseerd om de uitgevers en de directie ervan te overtuigen dat dit boek binnen het fonds en het bedrijf past.
Een publicatievoorstel wordt als volgt opgesteld. Allereest zijn er de technische details van het boek, onder meer de omvang, prijs, uitgave en de verwachte verkoopcijfers. Hierna volgt de elevator pitch, waarin kort de kern van het boek wordt omschreven. Vervolgens komen de positionering van het boek binnen het fonds en binnen de markt aan bod, gevolgd door een omschrijving van de doelgroep. Dan volgen de zogenaamde unique selling points (USP’s), de
elementen die ervoor zorgen dat het boek goed in de markt komt te liggen en het onderscheiden van andere titels, denk aan een actueel onderwerp of een populaire auteur. De USP’s worden gevolgd door een opsomming van vergelijkbare titels, waarvoor ik marktonderzoek deed aan de hand van verkoopcijfers van GfK, dat wereldwijd marktonderzoek doet. Ten slotte worden er een aantal zwakke punten van het boek genoemd en om die vervolgens te weerleggen en als afsluiting zijn er een auteursbiografie en een uitgebreidere omschrijving van de inhoud.
Ik heb gedurende mijn stage tal van publicatievoorstellen geschreven. Aanvankelijk voor titels die door Renée en de uitgever werden aangedragen, maar later ook voor manuscripten waarover ik zelf positief oordeelde. Aangezien ik benieuwd was hoe het proces van manuscript tot project verder verliep vroeg ik onze uitgever of ik een keer een pitch mocht bijwonen in Houten en na overleg met de andere partijen ─ dit zijn vertrouwelijke bijeenkomsten en er was nog nooit een stagiair bij geweest ─ mocht ik mee om de uitgever te ondersteunen bij een van de
publicatievoorstellen die ik had geschreven. Tijdens de pitch stelden toehoorders vragen over zaken als verwachte media-aandacht en verkoopcijfers van eerdere titels en uiteindelijk reageerden ze uiterst positief en het voorstel werd geaccepteerd.
AANBIEDINGSTEKSTEN
Als een manuscript eenmaal is aangekocht en het productieproces in gang is gezet moet het boek aan de man worden gebracht en een van de belangrijkste middelen hiervoor is de
aanbiedingsbrochure. In deze driejaarlijkse aanbieding worden de te verschijnen boeken
gepresenteerd aan boekhandels en webwinkels maar ook aan de redacties van bijvoorbeeld kranten en actualiteitenprogramma’s. Het schrijven van aanbiedingsteksten was een andere taak die ik veelvuldig heb vervuld tijdens mijn stage. Aanbiedingsteksten vertonen enkele gelijkenissen met publicatievoorstellen, maar ze hebben een ander publiek en dienen een ander doel, namelijk het verkopen van het boek. Voor de aanbieding schreef ik pakkende teksten over de boeken en de auteurs en vulde ik ook de USP’s en metadata, zoals het ISBN en de omvang, in.
Zodra de eerste proef van de aanbieding binnen was bespraken we deze tijdens het aanbiedingsoverleg met de uitgever en twee marketeers. Zij kwamen dan met feedback over de tekst, marketingaspecten en de vormgeving van de brochure, waarna wij als redactie met de
uitkomsten aan de slag gingen. Ook bespraken we de boekomslagen of kwamen we met ideeën voor boeken waar nog geen omslag voor was. Wanneer de definitieve versie van de aanbiedingsbrochure gepubliceerd is volgt er een briefing in Houten voor marketing en verkoop en de vertegenwoordigers zodat ze vragen kunnen stellen en goed voorbereid richting de boekhandels en media kunnen. Ook deze briefing heb ik een keer mogen bijwonen waardoor ik een betere kijk kreeg op het soort vragen dat marketing en verkoop heeft, bijvoorbeeld over concrete inhoudelijke voorbeelden en de sterke punten van de auteurs. Dankzij deze informatie kon ik mijn aanbiedingsteksten in het vervolg gerichter schrijven met de wensen van marketing en verkoop in mijn achterhoofd.
ONDERSTEUNING MARKETING
Gedurende mijn stage heb ik de marketingafdeling met verschillende taken ondersteund met betrekking tot de inhoud van non-fictie uitgaves. Zo heb ik meerdere keren fragmenten uit nog te verschijnen titels geselecteerd voor voorpublicaties in kranten en deze vervolgens gecorrigeerd. Ook vroegen ze mij geregeld om persberichten te corrigeren en inhoudelijke suggesties te geven.
Daarnaast hadden ze vaak materiaal uit het binnenwerk nodig voor de marketing en
boekpresentaties. In dit soort gevallen zocht ik naar vaak enerzijds fragmenten die de kern van het boek weergeven en anderzijds specifieke leuke voorbeelden die de interesse van de lezer wekken.
WEB- EN OMSLAGTEKSTEN
Naast het schrijven van publicatievoorstellen en aanbiedingsteksten schreef ik ook de teksten voor op het omslag van een boek. Hier diende ik opnieuw een ander publiek in gedachten te houden, want hierbij gaat het niet zozeer om de marktligging van een boek maar om het wekken en vasthouden van de interesse van lezers en dus potentiële kopers. Naast een aansprekende tekst waarin de aandacht wordt gewekt, bijvoorbeeld door middel van bijzondere en verrassende
voorbeelden uit het binnenwerk, dacht ik na over het wel of niet plaatsen van quotes uit recensies of een auteursbiografie, en waar deze geplaatst zouden moeten worden: op het achterplat of een flap, voor of na de omschrijving? Het schrijven van flapteksten was een collectief proces bij uitstek waarbij Renée, Martine en ik ze voortdurend uitwisselden voor correcties en commentaar.
Naast de omslagteksten behoorde het schrijven van webteksten ook tot mijn
werkzaamheden. In principe worden de omslagteksten als basis genomen voor de webteksten, soms met toevoeging van zoekwoorden met behulp van Google AdWords. Voor het schrijven en aanpassen van webteksten gebruikte ik een source code editor om zo zonder tussenkomst van de ICT’ers de tekst via het centrale systeem PAC gereed te maken voor de website. Verder voegde ik de metadata toe vanuit PAC.
CONTACT
Ten slotte behoorde de correspondentie met collega’s, auteurs, en freelancers tot mijn
werkzaamheden. Aanvankelijk bleef dit nog beperkt tot contact met de collega’s van marketing en verkoop in Houten over lopende producties, maar naarmate mijn stage vorderde onderhield ik ook mailcontact met verscheidene auteurs de zetter en was ik nauw betrokken bij het schrijfproces van enkele boeken. Daarnaast was ik verantwoordelijk voor het verzenden van manuscripten en proeven naar externe vertalers, persklaarmakers en correctoren, en beantwoordde ik de telefonische
EVALUATIE
WAARDE VOOR STAGEGEVER
In mijn periode als stagiair op de redactie heb ik op verschillende vlakken iets kunnen betekenen voor mijn stagegever. Allereerst werkte ik ter ondersteuning van de redactie door Renée en Martine werk uit handen te nemen. Voorbeelden van dergelijke klussen zijn het eerder genoemde
beoordelen van manuscripten, maar ook het invoeren en controleren van metadata, de revisies van zetproeven en kleinere klusjes als het versturen van manuscripten naar freelancers. Daarnaast was Renée erg te spreken over mijn vertalingen van bijvoorbeeld quotes en korte teksten, waardoor vertaalklussen doorgaans naar mij doorgeschoven werden. Ook droeg ik bij aan de werkzaamheden op de redactie met mijn nauwkeurige manier van werken die een vereiste is bij het redigeren, persklaarmaken en corrigeren van teksten. Van zowel de redactie als marketing ontving ik vaak teksten om deze te corrigeren, denk aan omslag- en aanbiedingsteksten, persberichten en publicatievoorstellen. Ik toonde aan dat ik goed zelfstandig kon werken en kreeg daarom verschillende lopende projecten. Zo deed ik voor een aantal boeken de eerste correctie wat de productiekosten van deze boeken ten goede kwam. Daarnaast werkte ik gedurende het schrijfproces aan Het aanzien waarbij ik alle teksten redigeerde, de proeven corrigeerde en ook taken als de beeldverantwoording op mij nam.
Verder heb ik op basis van de manuscripten verschillende boeken aangedragen en hier publicatievoorstellen voor geschreven en op deze manier bijgedragen aan nieuwe titels voor onze fondsen. Marktonderzoek was een onderdeel van het schrijven van een publicatievoorstel en dit heb ik in bredere zin doorgetrokken door ter ondersteuning van de afdeling marketing en de uitgever respectievelijk ons eigen fonds, aan de hand van NUR-codes (Nederlandse Uniforme
Rubrieksindeling), en onze positie ten opzichte van de concurrentie, op basis van verkoopcijfers van GfK, in kaart heb gebracht. Ten slotte ben ik van waarde geweest voor de uitgeverij door het schrijven van aantrekkelijke teksten voor de aanbieding, omslagen, en de website.
KENNIS EN VAARDIGHEDEN STUDIE
Voor deze stage was de belangrijkste vaardigheid die ik tijdens mijn studie heb opgedaan zonder twijfel het corrigeren wat ik bij WEM 2 heb geleerd. Hoewel we bij WEM 2 Engelse teksten corrigeerden had ik zonder deze ervaring waarschijnlijk moeite gehad met de nauwkeurige en taalkundige manier van werken die bij het corrigeren van teksten een vereiste is. Het vergt een andere manier van kijken naar teksten dan dat je gewend bent, en de vele oefening en ook het beoordelen van verschillende versies van een bepaalde tekst kwam hierbij goed van pas. Enkele belangrijke onderdelen waar we aandacht aan besteedden tijdens dit vak waren het vinden van een balans tussen te veel en te weinig correcties en de verschillende gradaties van correcties, van spellingsfouten tot het geven van suggesties of het herschrijven van gedeeltes uit de tekst. Hierdoor had ik een goede basis in het corrigeren waar ik tijdens mijn stage op voort kon bouwen. Daarnaast werkten we bij WEM 2 vaak met vertalingen waardoor ik bepaalde vertaalfouten leerde analyseren en herkennen, wat tijdens mijn stage een voordeel was aangezien Spectrum ook veel vertalingen uitgeeft. Ook leerde ik bij dit vak hoe je efficiënt te werk kunt gaan met de opties die Word te bieden heeft voor het corrigeren van teksten.
Een andere vaardigheid die ik tijdens mijn opleiding heb opgedaan is het gericht schrijven voor een bepaald publiek, zoals het geval was bij WEM 1 en ook deels bij WEM 2. Verschillende types lezers vragen om verschillende schrijfstijlen en woordkeuzes. Zo heb ik bij WEM 1 onder andere
leesgidsen geschreven voor zowel scholieren als hoger opgeleide ouderen, waarbij de aanpak uiterst verschillend was. Deze ervaring hielp mij bij het schrijven van publicatievoorstellen en
aanbiedingsteksten, maar ook omslagteksten van diverse boeken met uiteenlopende doelgroepen in gedachten.
Daarnaast zijn er nog enkele voorbeelden van kennis en vaardigheden die ik in het algemeen tijdens mijn opleiding heb opgedaan. Uiteraard was mijn kennis van de Engelste taal en het ontleden ervan van groot belang voor het lezen van Engelstalige manuscripten en het werken met vertalingen, maar dit hielp mij ook bij het ontleden van Nederlandse zinsconstructies. Ook heb ik tijdens mijn opleiding geleerd om te gaan met deadlines en om de verantwoordelijkheid te nemen voor mijn eigen planning. Ik kreeg vaak meerdere opdrachten tegelijk met verschillende deadlines en was zelf verantwoordelijk voor mijn tijdsindeling en het bepalen van prioriteiten. Een ander onderdeel tijdens mijn opleiding was het samenwerken in groepsverband waarbij je van elkaar afhankelijk bent. Op kantoor was een goede samenwerking vereist, niet alleen met de andere redactieleden maar ook met de afdelingen marketing en verkoop. Daarnaast heeft het onderzoek wat ik tijdens mijn opleiding deed bijgedragen aan mijn stage, aangezien ik vaak onderzoek moest doen naar
achtergronden om feiten en aannames te controleren. Ten slotte kon ik mijn ervaring met het maken van literatuurlijsten goed benutten omdat ik deze vaak moest controleren en in enkele gevallen moest samenstellen.
LEERDOELEN
Bij aanvang van mijn stage was mijn voornaamste leerdoel om te ondervinden hoe het er in de beroepspraktijk van een uitgeverij aan toe gaat. Ik had al enige ervaring als freelance redacteur en vertaler voor diverse uitgeverijen, maar dat werk bleef beperkt tot coderen en vertalen en ik wilde graag meer te weten komen over het werken binnen een dergelijke organisatie en het
productieproces van een boek in algemene zin. Als freelancer heb je meestal slechts met één persoon contact terwijl je als redacteur juist een spil in het proces bent en dus wilde ik daar graag meer over leren en er praktische ervaring in opdoen. Tijdens mijn stage heb ik alle facetten van het redacteurschap mogen ervaren, van het lezen en beoordelen van manuscripten tot het moment dat de laatste proef schoon naar de drukker is. En ook bij de daaropvolgende processen heb ik ervaring opgedaan, bijvoorbeeld door middel van het voorbereiden van een boekpresentatie en het
ondersteunen van de marketingafdeling. Zo heb ik naast de taalkundige aspecten ook aan het organisatorische en de financiële kant van het proces meegewerkt. Laatstgenoemde met name vanwege mijn interesse in de calculatie die achter de productie van een boek schuilgaat en omdat dit onder andere van belang is voor het maken van publicatievoorstellen: wat zijn de productiekosten en bij welke oplage behalen we de gewenste winstmarge? Dankzij deze ervaringen en mijn gesprekken mijn collega-redacteurs en de uitgever heb ik een compleet en gedetailleerd beeld gekregen van het boekenvak en relevante praktische ervaring opgedaan.
Een belangrijk onderdeel van het werken op een kantoor is de correspondentie met
verschillende partijen via persoonlijk, digitaal en telefonisch contact. Met name het laatstgenoemde was voor mij een leerdoel, want in de eerste weken van mijn stage vond ik het nog spannend om professionele telefoongesprekken te voeren en was ik nog zoekende naar de juiste houding en manier van spreken. Daarnaast is netwerken een belangrijk ingrediënt voor een professionele carrière in de boekenwereld en hierin wilde ik me tijdens mijn stage ook verder ontwikkelen. Hiervoor luisterde ik goed naar mijn collega’s op de afdeling en lette ik op hun manier van spreken, hun toon en hoe ze dit afstemden op hun gesprekspartner. Door mijn observaties in de praktijk toe te passen ─ rustig en vriendelijk spreken, geduldig luisteren en bij onduidelijkheden om herhaling vragen ─ kreeg ik meer zelfvertrouwen tijdens mijn telefoongesprekken en wist ik mij een
professionele houding toe te meten.
Een ander leerdoel was het verbeteren van mijn tijdsmanagement en mijn werktempo, wat hand in hand ging. Ik kreeg vaak veel verschillende opdrachten tegelijk en in het begin vond ik het
lastig te bepalen hoeveel tijd ik ergens aan moest en kon besteden. Dit was een kwestie van mijn eigen deadlines stellen maar ook van vragen welke opdrachten voor de opdrachtgevers prioriteit hadden en wat de deadlines waren. In het verlengde daarvan correspondeerde mijn werktempo niet altijd even goed met de opdracht waar ik mee bezig was. Voor sommige opdrachten met naderende deadlines werkte ik bijvoorbeeld soms niet snel genoeg, terwijl ik voor andere opdrachten meer de tijd mocht nemen omdat het van belang was dat ik er erg nauwkeurig naar keek, zoals het corrigeren van omslagteksten. Nadat ik hierover met Renée had gesproken wist ik hier een betere balans in te vinden waardoor ik de rest van mijn periode bij Spectrum effectiever en efficiënter te werk kon gaan.
Ten slotte stelde ik mijzelf als doel om de juiste vragen te stellen en tegelijkertijd zelf besluitvaardiger te zijn. In het begin had ik de neiging veel vragen te stellen, maar ik besefte ook dat mijn collega’s het eveneens druk hadden en niet voortdurend vragen willen beantwoorden. Daarom wilde ik mezelf beperken tot het stellen van essentiële vragen en voor overige kwesties een
trial-and-error-methode aan te houden en zelf beslissingen te nemen. Als beginnende stagiair had ik hier de
mogelijkheid toe en Renée moedigde het zelfs aan. Algauw merkte ik dat dit uiterst effectief was en dat ik hierdoor veel meer leerde dan wanneer ik voortdurend vragen. Ik werd beter wegwijs in het centrale systeem PAC en de locaties van onze projecten en kreeg positieve feedback over de taalkundige keuzes die ik maakte tijdens het redigeren en corrigeren.
NIEUWE KENNIS EN VAARDIGHEDEN
In de eerste plaats heb ik ontzettend veel nieuwe kennis opgedaan over het boekenvak en alles wat er bij het uitgeven van een boek komt kijken. Tijdens mijn stage was ik voortdurend nieuwsgierig naar alle aspecten van dit proces en probeerde ik zoveel mogelijk te weten te komen over de taken van een redacteur, een acquirerend redacteur en een uitgever, maar ook over de werkzaamheden van bijvoorbeeld marketeers. Zo leerde ik van Renée hoe je als acquirerend redacteur
verantwoordelijk bent voor je eigen budget en over het proces van het binnenhalen van nieuwe titels via literair agentschappen, buitenlandse scouts of zelfs haar eigen netwerk. In het verlengde hiervan vertelde ze me over het biedingsproces bestaande uit verschillende rondes en de daaropvolgende contractonderhandelingen en het bepalen van de hoogte van het voorschot en het
royaltypercentage. Daarnaast hebben Renée en de uitgever mij een aantal keer een uitgebreidere inkijk gegeven in de calculatie van de productiekosten. Zo leerde ik waaruit de kostprijs van een boek is opgebouwd, waaronder de vertaalkosten en het aantal pagina’s maar ook bijvoorbeeld de kosten voor de productie van het E-book, en hoe te bepalen wat de minimale oplage is om de gewenste winstmarge te behalen.
Naast de financiële verantwoording leerde ik ook veel over alle andere overwegingen die gemaakt worden bij het wel of niet uitgeven van een boek. Wekelijks bespraken we met de uitgever de binnengekomen manuscripten waarbij we oordeelden of het boek geschikt was voor de fondsen op de non-fictie afdeling en of het boek goed in de markt zou liggen. Tijdens een van deze
besprekingen vertelde de uitgever mij over een concept dat hem hielp bij het beoordelen van een manuscript, de zogenaamde drie-eenheid: auteur, onderwerp, schrijfstijl. De gedachte hierachter is dat wanneer een van deze drie elementen perfect is, het boek een succes kan worden. Dus als een auteur vrij onbekend is en het onderwerp is vrij nietszeggend maar de schrijfstijl is adembenemend, overstijgt dit laatste de rest en heeft het boek potentie. Als alle drie de elementen matig tot redelijk zijn moeten de alarmbellen echter gaan rinkelen. Dit is natuurlijk geen gegeven, maar het bleek een goede leidraad voor het beoordelen van manuscripten en ik vond het een fascinerend idee.
Tot slot zijn er nog een aantal praktische vaardigheden die ik tijdens mijn stage heb
opgedaan. Al eerder noemde ik het werken met officiële correctietekens op papier. Daarnaast wilde ik graag leren hoe je een register maakt: wat zijn de criteria voor het opnemen van woorden, welke verwijzingen worden wel of niet opgenomen, wanneer gebruik je onderverdelingen? Verder heb ik geleerd te werken met het centrale systeem PAC en om marktonderzoek te doen op basis van
verkoopcijfers maar ook contextuele omstandigheden, zoals trends, de mate van kwaliteit en media-aandacht.
AANSLUITING OPLEIDING MET BEROEPSPRAKTIJK
Over het algemeen ben ik zeer tevreden over de aansluiting van de opleiding met de beroepspraktijk. Writing, Editing and Mediating is in mijn ervaring een zeer praktijkgerichte opleiding wat ik met name bij WEM 2 heb ervaren dankzij het gebruik van praktijkvoorbeelden zoals interne teksten van de universiteit en reisgidsen, het werken in groepsverband en de gestelde deadlines. Hoewel WEM 1 deels theoretischer is ingesteld heb ik ook hier voldoende praktijkgerichte opdrachten gedaan. Zo werkten we, opnieuw in groepsverband, aan de leesgids voor scholieren alsof het een professionele publicatie betrof. Hierbij hielden we qua taalgebruik, vormgeving en gebruiksgemak rekening met onze doelgroep en was het dus niet puur academisch. Dit was eveneens het geval bij het schrijven van de leesgids voor leesgroep Senia, wat zelfs nog meer werd aangedreven vanwege het perspectief op een aanbod om daadwerkelijk een leesgids te schrijven die werd gepubliceerd, wat ik destijds ook heb gedaan. Deze praktijkgerichte opdrachten werden ondersteund door de theoretische
achtergronden die we in de colleges analyseerden, zoals de manieren waarop diverse teksttypes als medium voor verschillende doeleinden gebruikt werden. Tevens leerden we de basisbeginselen van het werken met programma’s als Adobe InDesign voor de vormgeving van de projecten.
BEGELEIDING VAN STAGE
De begeleiding van mijn stage verliep uitstekend. Ruim voordat mijn stage begon ontving ik een pakket met informatie over het bedrijf en bij aankomst kreeg ik meteen een eigen werkplek toegewezen. Mijn stagebegeleider Renée Deurloo zorgde voor goede begeleiding tijdens het opstarten en het leren kennen van het bedrijf, waardoor ik me algauw op mijn plek voelde. Renée nam altijd ruim de tijd voor mij als ik vragen had over bijvoorbeeld de werkzaamheden van een acquirerend redacteur of de vele verschillende partijen die bij het productieproces van een boek betrokken zijn. Daarnaast verzorgde zij ook mijn introductie op het hoofdkantoor in Houten toen ik daar voor de eerste keer was voor de briefing van de aanbiedingsbrochure, waardoor ik mij ook in deze nieuwe omgeving meteen prettig voelde. Tegelijkertijd werd ik volkomen vrij gelaten en moedigde Renée de eerder genoemde trial-and-error-methode ten zeerste aan. Tijdens onze besprekingen waren we beiden erg open over onze ervaring en ontving ik steevast duidelijke feedback over mijn voortgang. Hierin bespraken we ook wat voor mogelijke projecten ik in het vervolg van de stage nog allemaal zou kunnen en willen doen. Daardoor kreeg ik tijdens mijn stage ruim de mogelijkheid om mijn eigen interesses uit te diepen. Zo werd er enthousiast gereageerd als ik met het initiatief kwam om bijvoorbeeld besloten vergaderingen bij te wonen of nieuwe
vaardigheden zoals het maken van een register te leren. Hierin werd ik voortdurend aangemoedigd, niet alleen door Renée maar ook bijvoorbeeld door de uitgever. Gedurende mijn stageperiode heb ik het bedrijf dan ook als een zeer motiverende omgeving ervaren waarin er de mogelijkheid is om initiatieven te nemen en dit ook wordt beloond.
CARRIÈREPERSPECTIEVEN
Mijn stage op de non-fictie afdeling van Unieboek | Het Spectrum heeft mij in de eerste plaats een completer beeld gegeven van het boekenvak. Ik heb geleerd hoe de branche in elkaar steekt en wat ervoor nodig is om als redacteur, acquirerend redacteur en zelfs als uitgever werkzaam te zijn. Een aantal kwaliteiten komt hierbij sterk naar voren: uitstekende kennis van de Nederlandse en Engelse taal, organisatorische bekwaamheid, precisie, flexibiliteit, stressbestendigheid en goede
communicatieve vaardigheden. Daarnaast heb ik praktische ervaring opgedaan in het vakgebied waardoor ik deze kwaliteiten heb kunnen ontwikkelen en beter voorbereid ben op een eventuele carrière als redacteur bij een commerciële uitgeverij.
Zowel binnen als buiten de organisatie heb ik ook goede contacten opgedaan en mijn netwerk weten uit te breiden. Zo blijf ik als freelancer actief voor de uitgeverij als corrector, registermaker en in de toekomst eventueel nog als persklaarmaker of vertaler. Ook ben ik contact blijven houden met de auteur van Het aanzien die onze samenwerking graag voort wilde zetten en ben ik momenteel werkzaam als corrector voor een van zijn nieuwe titels over het koningshuis. Op deze manier blijf ik in contact met de uitgeverij wat misschien kansen biedt voor een eventuele vaste aanstelling in de toekomst, maar ook zie ik mogelijkheden om bij de redactie van kleinere bedrijven zoals webwinkels of een kleinere uitgeverij te solliciteren. Kortom, dankzij mijn stage zie ik voldoende perspectieven om als redacteur te werk te gaan.
CONCLUSIE
Mijn periode als redactiestagiair bij Unieboek | Het Spectrum was voor mij in vele opzichten een leerzame ervaring. Ik heb me hier kunnen verdiepen in het vak van redacteur en veel ervaring opgedaan in een professionele werksfeer. Mijn gehele stage heb ik als een leerproces ervaren, van het sollicitatieproces tot aan het volop meedraaien op de redactie, en zodoende heb ik me in deze periode kunnen ontwikkelen op professioneel en persoonlijk gebied. Ik heb vooruitgang geboekt op het communicatieve vlak en op het gebied van tijdsmanagement en het werken met deadlines. Dankzij deze praktijkervaring en opgedane kennis voel ik me beter voorbereid op de arbeidsmarkt en is mijn enthousiasme voor het werk als redacteur gegroeid. Hoewel ik weet dat de uitgeverijwereld klein is en het arbeidsvraag niet erg hoog ligt, zie ik mijn stage als een ideale eerste stap in deze branche. Daarnaast zie ik ook voldoende perspectieven om als redacteur buiten het boekenvak aan het werk te gaan en beperk ik mijzelf niet tot enkel uitgeverijen. Bovendien ben ik al actief als freelancer en zal ik in deze hoedanigheid nog aan Unieboek | Het Spectrum verbonden blijven, en ik ben ontzettend blij dat ik deze kans kreeg aangeboden. Al met al ben ik overtuigd dat mijn overstap naar de Ma Letterkunde een juiste keuze is geweest en dat deze stage een uitstekend begin is geweest van hopelijk een lange carrière als redacteur.
