Randvoorwaarden
De medewerkers voldoen altijd zo veel mogelijk aan de volgende zorgvuldigheidseisen:
Een beroepsbeoefenaar die niet zelfstandig bevoegd is, mag (behalve in een noodsituatie zoals begreven in de WGBO) nooit op eigen initiatief een voorbehouden handeling uitvoeren.
De volgende voorwaarden gelden altijd:
o Voorbehouden handelingen kunnen alleen worden uitgevoerd in opdracht van een zelfstandig bevoegde.
o Opdrachten worden (bij voorkeur) in heldere protocollen vastgelegd.
o De opdrachtgever moet redelijkerwijs kunnen aannemen dat de niet zelfstandig bevoegde bekwaam is de handeling uit te voeren.
o Zo nodig geef de opdrachtgever aanwijzingen hoe de handeling moet worden uitgevoerd.
o De opdrachtgever voorziet in de mogelijkheid van toezicht en tussenkomst voor zover dat redelijkerwijs nodig is.
o De opdrachtgever is dus ten minste bereikbaar en beschikbaar voor afstemming en in het algemeen fysiek aanwezig bij handelingen die ingrijpende gevolgen kunnen hebben.
Zorgvuldigheidseisen voor de huisarts
1. Er moet sprake zijn van een duidelijke opdracht (bijvoorbeeld een uitvoeringsverzoek of een protocol).
2. De huisarts moet zeker weten dat de praktijkverpleegkundige/-ondersteuner of -assistent bekwaam is om de handeling te verrichten. Daarbij bepaalt de professionele standaard, en dus in belangrijke mate de beroepsgroep zelf, de norm voor bekwaamheid.
3. Voor zover redelijkerwijs noodzakelijk moet de huisarts aanwijzingen geven. Dit geldt ook voor de waarnemend huisarts of AIOS-H als opdrachtgever.
Geef bijvoorbeeld aanwijzingen over:
a. de wijze waarop een handeling moet worden uitgevoerd;
b. observatie na het uitvoeren van de handeling;
c. wanneer de huisarts gewaarschuwd moet worden.
Algemene aanwijzingen, instructies en aandachtspunten kunnen in protocollen worden vastgelegd.
© 2012 versie 2.1 pagina 1 van 5
4. De mogelijkheid van toezicht en tussenkomst moet voldoende zijn verzekerd.Dit impliceert niet dat de huisarts altijd bij de uitvoering van handelingen aanwezig moet zijn. De norm is dat de huisarts garandeert dat toezicht en de mogelijkheid van tussenkomst voldoende zijn verzekerd. In het algemeen komt het erop neer dat de huisarts bereikbaar is voor overleg en beschikbaar is voor toezicht en tussenkomst. Hoe en wanneer er sprake is van voldoende toezicht en de mogelijkheid van tussenkomst, kan per uitvoerend medewerker en per instelling verschillen. Belangrijk is dat er afspraken over worden gemaakt.
Zorgvuldigheidseisen voor de ondersteunende medewerker
1. De praktijkverpleegkundige/-ondersteuner of -assistent moet er redelijkerwijs van uit kunnen gaan dat de huisarts bevoegd is tot het verstrekken van de opdracht.
2. De praktijkverpleegkundige/-ondersteuner of -assistent moet zichzelf bekwaam achten de handeling naar behoren uit te voeren. Daarbij bepaalt de professionele standaard de norm voor bekwaamheid. Als zij twijfelt aan haar bekwaamheid, heef zij de vrijheid, of zelfs de plicht, de opdracht te weigeren of aanvullende instructies te verlangen.
3. Aanwijzingen van de huisarts moeten worden opgevolgd.
Verantwoordelijkheden
De arts blijf altijd verantwoordelijk voor de indicatiestelling, met andere woorden: voor het medisch beleid. Bij wie ligt juridisch gezien de verantwoordelijkheid als er iets mis gaat?
Bij de huisarts als de indicatiestelling onjuist was.
Bij de huisarts als de handeling niet volgens de in de Wet BIG genoemde voorwaarden is overgedragen.
Bij de praktijkverpleegkundige/-ondersteuner of -assistent als er sprake was van een goede indicatiestelling en als de handeling overgedragen is volgens de voorwaarden van de Wet BIG.
Voorbereidingen
1. Inventariseer de werkzaamheden van de medewerker, waarbij sprake is of kan zijn van concrete, welomschreven en goed afgebakende taakdelegatie, , ook van de medewerker zonder diploma.
Dit kunnen zowel preventieve activiteiten, onderzoeken als behandelingen betreffen.
2. Stel vast in hoeverre:
De taken vaak genoeg voorkomen, zodat het voor de medewerker mogelijk is om de bekwaamheid te onderhouden.
Er voldoende hulpmiddelen en ruimte aanwezig zijn om de taak op verantwoorde en bekwame manier te kunnen uitvoeren.
De medewerker voldoende tijd heef om de taak uit te voeren.
Er voldoende mogelijkheden voor ruggespraak zijn.
3. Stel vast in hoeverre de persoon aan wie taak gedelegeerd is of wordt, bekwaam is.
Doe dit door na te gaan:
a. wat zijn/haar ervaring is;
b. of en in welke mate scholing nodig is.
Ondersteunende medewerkers zijn pas bekwaam met voldoende kennis van zaken. Het kan nodig zijn de bestaande kennis aan te vullen. Daarbij gaat het om kennis over de ziekte, de handelingen die verricht moeten worden en de organisatie van de zorg. De kennis zal moeten worden
bijgehouden en aangepast aan veranderende inzichten door middel van na- en bijscholing.
4. Check of er volledig en duidelijk omschreven in werkafspraken en protocollen voor de
gedelegeerde taken aanwezig zijn, pas bestaande documenten aan aan de eigen praktijksituatie of stel nieuwe op.
Werkafspraken en protocollen moeten eenduidig en schrifelijk vastgelegd zijn. De afspraken en protocollen kunnen worden gebruikt:
a. bij de voorbereiding en de instructie van de over te dragen taak;
b. als houvast tijdens de uitvoering van taakoverdracht;
c. bij de nabespreking en toetsing van de overgedragen taak.
Zie Voorbeeld-handboek delegeren handelingen
Zie Voorbeeld-format protocol
5. Zorg dat alle huisartsen en ondersteunende medewerkers achter de taakverdeling staan en dit ook uitstralen.
6. Informeer de patiënten tijdig dat de huisarts taken heef overgedragen, bijvoorbeeld door aankondiging op affiches in de wachtkamer, de website, een brief aan patiënten of tijdens een consult. Voor de patiënt is belangrijk te weten dat:
hij of zij altijd te kennen mag geven liever door de huisarts geholpen te worden;
© 2012 versie 2.1 pagina 3 van 5
de ondersteunend medewerker voor deze taak is opgeleid en dat er afspraken zijn wanneer hij de arts erbij moet roepen;
ook de ondersteunend medewerker zich moet houden aan het beroepsgeheim;
de arts zorg heef gedragen voor goede taakoverdracht en zo nodig tussen beide kan komen;
de patiënt naast de ondersteunend medewerker altijd de huisarts kan raadplegen.
7. Maak een overzicht van alle gedelegeerde taken, de taakverdeling en de bron van het bijbehorend protocol.
Medewerker:
Taak: POH 1 DA 1 DA2
Bron voor protocol
Subcutane injectie X X Handboek gedelegeerde handelingen
Bloeddruk meten X X Handboek gedelegeerde handelingen
Oren uitspuiten X Handboek gedelegeerde handelingen
Wratten aanstippen X X Handboek gedelegeerde handelingen
Wond lijmen X Handboek gedelegeerde handelingen
Glucose meten X X Handboek gedelegeerde handelingen
Tabel 1 Voorbeeld-overzicht gedelegeerde taken
6. Stel een individueel takenpakket van de medewerker vast en bespreek (bv. tijdens functioneringsgesprek of een werkbespreking) jaarlijks de volgende zaken:
Bevoegdheid.
Vaardigheid in samenhang met frequentie van verrichting en bekwaamheid.
Mogelijkheden voor ruggespraak.
Knelpunten en de oplossingen daarvoor (bv. scholing).
De wijze waarop en hoe vaak de deskundigheid/bekwaamheid wordt getoetst.
Naam: DA1 Gedelegeerde taken:
Bevoegd Bekwaam Freq. / tijdsbeste- ding
Ruggespraak Knelpunten Afspraak / scholing
Bloeddruk meten X ? 1x per mnd Na spreekuur Te weinig 1x per wk
Oren uitspuiten
X X 1x per dg Direct als nodig geen 1x per jr
meekijken
Wrat aanstippen X X 1x per wk Direct als nodig Niet minder geen
Wond lijmen
X X 1x per wk Vooraf en zo
nodig lastig scholing
Tabel 2 Voorbeeld-individueel takenpakket
Onderhoud
1. Stel regelmatig bestaande procedures, werkafspraken en protocollen bij op basis van nieuwe inzichten, gewijzigde apparatuur of werkbaarheid tijdens de uitvoering.
2. Houd in het personeelsdossier van de medewerker bij welke scholing is gevolgd en welke diploma’s zijn behaald.
3. Plan geregeld een teamoverleg, waarbij taakdelegatie een vast agendapunt is.
4. Voer minimaal eens per jaar een functioneringsgesprek en bespreek daarbij het individuele takenpakket. Spoor daarbij knelpunten op en maak afspraken over oplossingen daarvoor.
© 2012 versie 2.1 pagina 5 van 5
