dŝũĚƐĐŚƌŝŌǀŽŽƌƚŽĞŐĞƉĂƐƚĞƌďŽǁĞƚĞŶƐĐŚĂƉϮϬϮϭ͖ϯϰ;ϯͿ ϭϭϰ
Verslag
&ůĂƩĞŶƚŚĞƵƌǀĞ
,ŽĞǀĞƌƚĂůĞŶƉŝĞŬďůŽŽƚƐƚĞůůŝŶŐĞŶnjŝĐŚŝŶŐĞnjŽŶĚŚĞŝĚƐƌŝƐŝĐŽ͛ƐĞŶŚŽĞďĞŚĞĞƌƐũĞĚŝĞ͍
sĞƌƐůĂŐŵŝĚĚĂŐƐLJŵƉŽƐŝƵŵEsdƐĞĐƟĞƐƌďĞŝĚƐƚŽdžŝĐŽůŽŐŝĞĞŶZŝƐŝĐŽďĞŽŽƌĚĞůŝŶŐŝ͘Ɛ͘ŵ͘ĚĞ
Contactgroep Gezondheid & Chemie; 18 maart 2021 (online).
Herman BartstraПĞŶ:ĞƌŽĞŶdĞƌǁŽĞƌƚР
Inleiding
Tijdens werkzaamheden kunnen er kortdurend hoge bloot- ƐƚĞůůŝŶŐĞŶ ĂĂŶ ƐĐŚĂĚĞůŝũŬĞ ĐŚĞŵŝƐĐŚĞ ƐƚŽīĞŶ ƉůĂĂƚƐǀŝŶĚĞŶ
ĚŝĞŐĞĐŽƌƌĞůĞĞƌĚnjŝũŶĂĂŶƐƉĞĐŝĮĞŬĞŚĂŶĚĞůŝŶŐĞŶŽƉďĞƉĂĂů- de momenten. Deze piekblootstellingen kunnen naast acuut ĞƌŶƐƟŐĞ ŐĞnjŽŶĚŚĞŝĚƐƉƌŽďůĞŵĞŶ ŽŽŬ ŶĂĚĞůŝŐĞ ŐĞnjŽŶĚŚĞŝĚ- ƐĞīĞĐƚĞŶ ŽƉ ĚĞ ůĂŶŐĞ ƚĞƌŵŝũŶ ǀĞƌŽŽƌnjĂŬĞŶ͘ 'ƌĞŶƐǁĂĂƌĚĞŶ
ŵĞƚ ĞĞŶ ƟũĚŐĞǁŽŐĞŶ ŐĞŵŝĚĚĞůĚĞ ĐŽŶĐĞŶƚƌĂƟĞ ǀĂŶ ϭϱ
ŵŝŶƵƚĞŶ ;d''Ͳϭϱ ŵŝŶƵƚĞŶͿ ŬƵŶŶĞŶ ŚĞůƉĞŶ ĚĞnjĞ ƌŝƐŝĐŽ͛Ɛ ƚĞ
ďĞŚĞĞƌƐĞŶ͕njŽĚĂƚŐĞƌŝĐŚƚĞƉƌĞǀĞŶƟĞǀĞŵĂĂƚƌĞŐĞůĞŶŬƵŶŶĞŶ
worden genomen. Dit klinkt makkelijker gezegd dan gedaan, want wat is precies een piekblootstelling en wanneer is zo’n grenswaarde nodig? Hoe meet je die pieken op de werkplek ĞŶŚŽĞŬƵŶũĞŚĞƚďĞƐƚĞnjŽ͛ŶϭϱͲŵŝŶƵƚĞŶŶŽƌŵĂŇĞŝĚĞŶŽŵ
ŚĞƚƌŝƐŝĐŽĞƌǀĂŶƚĞŬƵŶŶĞŶďĞŚĞĞƌƐĞŶ͍ ŶďŝĞĚĞŶĚĞϭϱͲŵŝ- nuten normen voldoende bescherming of zijn daarnaast ook ‘absolute’ bovengrenzen nodig? Deze onderwerpen ŬǁĂŵĞŶĂĂŶďŽĚƟũĚĞŶƐĚĞnjĞďŝũĞĞŶŬŽŵƐƚ͘
ƌďĞŝĚƐŝŶƚŽdžŝĐĂƟĞƐǀĂĂŬŐĞŵĞůĚďŝũŚĞƚEĂƟŽŶĂĂů
sĞƌŐŝŌŝŐŝŶŐĞŶ/ŶĨŽƌŵĂƟĞĞŶƚƌƵŵ;Es/Ϳ
ŶũĂtŝũŶĂŶĚƐ͕Es/
,ĞƚEs/ǁŽƌĚƚƌĞŐĞůŵĂƟŐďĞŶĂĚĞƌĚŽǀĞƌďĞĚƌŝũĨƐŽŶŐĞǀĂůůĞŶ
ŵĞƚŐĞǀĂĂƌůŝũŬĞƐƚŽīĞŶ͕ŚŽĞǁĞůŚĞƚŝŶĚĞŵĞĞƌĚĞƌŚĞŝĚǀĂŶĚĞ
meldingen bij het NVIC nog steeds gaat om blootstelling bui- ten het beroep. In beroepsblootstelling zit wel de grootste ƐƟũŐŝŶŐŝŶŚĞƚĂĂŶƚĂůŵĞůĚŝŶŐĞŶ͘,ĞƚďĞƚƌĞŌŚŝĞƌůŽŐŝƐĐŚĞƌǁŝũƐ
met name meldingen van acute piekblootstellingen. In haar ƉƌĞƐĞŶƚĂƟĞŐĂĨŶũĂĞĞŶŽǀĞƌnjŝĐŚƚǀĂŶĚĞŵĞůĚŝŶŐĞŶǀĂŶĚĞ
ůĂĂƚƐƚĞϱũĂĂƌ͕ŵĞƚĂĂŶĚĂĐŚƚǀŽŽƌƉĂƟģŶƚŐĞŐĞǀĞŶƐ;ŐĞƐůĂĐŚƚ
ĞŶůĞĞŌŝũĚͿ͕ŝŶĨŽƌŵĂƟĞŽǀĞƌĚĞďůŽŽƚƐƚĞůůŝŶŐ;ƌŽƵƚĞ͕ǀĞƌďŝŶ- ĚŝŶŐͿ ĞŶ ĚĞ ŐĞƌĂƉƉŽƌƚĞĞƌĚĞ ŐĞnjŽŶĚŚĞŝĚƐĞīĞĐƚĞŶ͘ ĞǀĞŶƟŐ
ƉƌŽĐĞŶƚ ǀĂŶ ĚĞ ŵĞůĚŝŶŐĞŶ ŬǁĂŵ ǀĂŶ ŚƵŝƐĂƌƚƐĞŶ͕ ϭϱй ǀĂŶ
ĚĞ ƐƉŽĞĚĞŝƐĞŶĚĞ ŚƵůƉ ĞŶ ƐůĞĐŚƚƐ ϭ͕ϱй ǀĂŶ ďĞĚƌŝũĨƐĂƌƚƐĞŶ͘
Wel worden bedrijfsartsen vaak in een later stadium alsnog benaderd, bijvoorbeeld door de huisarts.
ĞnjĞ ƌĞƚƌŽƐƉĞĐƟĞǀĞ ĚĂƚĂ ǀŽƌŵĚĞŶ ĚĞ ĂĂŶůĞŝĚŝŶŐ ǀŽŽƌ ŚĞƚ
ƐƚĂƌƚĞŶǀĂŶĞĞŶƉƌŽƐƉĞĐƟĞĨĨŽůůŽǁͲƵƉŽŶĚĞƌnjŽĞŬ͘ŝƚŽŶĚĞƌ- njŽĞŬŝƐŝŶƐĞƉƚĞŵďĞƌϮϬϮϬŐĞƐƚĂƌƚĞŶŚĞĞŌĂůƐďĞůĂŶŐƌŝũŬƐƚĞ
ĚŽĞůƐƚĞůůŝŶŐŚĞƚǀĞƌŬƌŝũŐĞŶǀĂŶŝŶnjŝĐŚƚĞŶŝŶƉƌĞǀĂůĞŶƟĞ͕ĂĂƌĚ
ĞŶ ĚĞƚĞƌŵŝŶĂŶƚĞŶ ǀĂŶ ĂĐƵƚĞ ĂƌďĞŝĚƐŝŶƚŽdžŝĐĂƟĞƐ ŝŶ EĞĚĞƌ- land. Andere redenen om dit onderzoek te starten zijn dat
ǀĂĂŬ͚ůĂƚĞ͛ĞīĞĐƚĞŶǁĞƌĚĞŶŐĞŵŝƐƚ͕ĞŶĚĂƚƵŝƚƐůƵŝƚĞŶĚǀŝĂŚĞƚ
meldingensysteem van het NVIC geen inzicht kon worden verkregen in het verloop van de klachten. Zo komt het vrijwel nooit voor, dat biomonitoring wordt uitgevoerd naar aanleiding van een incident, en is dat ook voor het NVIC geen taak. Ook is voor bijvoorbeeld de huisarts de ‘toedracht’ van het incident minder relevant, zodat niet goed van incidenten kan worden geleerd, en deze dus ook niet bijdragen aan een ǀĞƌďĞƚĞƌĚĞ ƉƌĞǀĞŶƟĞ͘ ŽŽƌ ŚĞƚ ĞŶƋƵġƚĞƌĞŶ ǀĂŶ ƉĂƟģŶƚĞŶ
ŬĂŶ ŵĞƚ ŶĂŵĞ ŵĞĞƌ ŝŶĨŽƌŵĂƟĞ ŽǀĞƌ ĚĞ ŽŽƌnjĂŬĞŶ ǀĂŶ
ĂƌďĞŝĚƐŝŶƚŽdžŝĐĂƟĞƐǀĞƌŬƌĞŐĞŶǁŽƌĚĞŶ͘ĞƐƚƵĚŝĞůŽŽƉƚƚŽƚϭ
ƐĞƉƚĞŵďĞƌϮϬϮϭ͘
Grenswaarden voor kortdurende blootstelling en ĂĐƵƚĞE >͛Ɛ͗ĞĞŶŐĞůƵŬŬŝŐŚƵǁĞůŝũŬ͍
:ŽƐũĞƌƚƐ͕EŽƵƌLJŽŶ
Grenswaarden voor kortdurende blootstelling aan chemi- ƐĐŚĞƐƚŽīĞŶnjŝũŶĞƌŝŶƚǁĞĞƐŽŽƌƚĞŶ͖ĞŶĞƌnjŝũĚƐŐƌĞŶƐǁĂĂƌĚĞŶ
voor ‘emergency response’ en ‘land use planning’ (waarvan ĞƌŝŶƚĞƌŶĂƟŽŶĂĂůĞĞŶŚĞůĞƌĞĞŬƐǀĞƌƐĐŚŝůůĞŶĚĞďĞƐƚĂĂŶͿ͕ĞŶ
anderzijds grenswaarden om de werknemer te beschermen ƟũĚĞŶƐŚĞƚƌĞŐƵůŝĞƌĞǁĞƌŬ͘Ğ͛ĞŵĞƌŐĞŶĐLJƌĞƐƉŽŶƐĞ͛ǁĂĂƌ- den zijn niet bedoeld als veilige waarden maar geven han- ĚĞůŝŶŐƐƉĞƌƐƉĞĐƟĞĨ ǀŽŽƌ ďĞƐůŝƐƐŝŶŐĞŶ ŽŵƚƌĞŶƚ ďŝũǀŽŽƌďĞĞůĚ
ĞǀĂĐƵĂƟĞ ŝŶ ŐĞǀĂů ǀĂŶ ŝŶĐŝĚĞŶƚĞŶ ;ůĞŬŬĂŐĞƐ Ğ͘ĚͿ͘ Ğ ͚ůĂŶĚ
use planning’ waarden worden gebruikt voor het ontwer- ƉĞŶǀĂŶď͘ǀ͘ǀĞŝůŝŐŚĞŝĚƐĐŽŶƚŽƵƌĞŶƌŽŶĚŽŵƉƌŽĚƵĐƟĞůŽĐĂƟĞƐ
in het kader van externe veiligheid.
Ğ ŐƌĞŶƐǁĂĂƌĚĞŶ ǀŽŽƌ ŬŽƌƚĚƵƌĞŶĚĞ ďůŽŽƚƐƚĞůůŝŶŐ ƟũĚĞŶƐ
het reguliere werk, worden vastgesteld om nadelige ge- njŽŶĚŚĞŝĚƐĞīĞĐƚĞŶĚŝĞŬƵŶŶĞŶŽŶƚƐƚĂĂŶĚŽŽƌŬŽƌƚĚƵƌĞŶĚĞ
ďůŽŽƚƐƚĞůůŝŶŐ ĂĂŶ ŚŽŐĞ ĐŽŶĐĞŶƚƌĂƟĞƐ ǀĂŶ ĞĞŶ ƐƚŽĨ ƚĞ ǀŽŽƌ- ŬŽŵĞŶ͘ĞnjĞŐƌĞŶƐǁĂĂƌĚĞŶnjŝũŶďĞĚŽĞůĚǀŽŽƌĚĞƉƌĞǀĞŶƟĞ
ǀĂŶĞƌŶƐƟŐĞĂĐƵƚĞŐĞnjŽŶĚŚĞŝĚƐƉƌŽďůĞŵĞŶnjŽĂůƐĞīĞĐƚĞŶŽƉ
ĚĞ ůŽŶŐĞŶ ĞŶ ůƵĐŚƚǁĞŐĞŶ ;ĂƐƚŵĂ͕ ďĞŶĂƵǁĚŚĞŝĚ͕ ĞƌŶƐƟŐĞ
ŝƌƌŝƚĂƟĞͿ ĞŶ ĞīĞĐƚĞŶ ĂůƐ ĚƵŝnjĞůŝŐŚĞŝĚ͕ ĞĞŶ ǀĞƌŵŝŶĚĞƌĚ ďĞ- wustzijn of zelfs bewusteloosheid. Bij de grenswaarden voor kortdurende blootstelling gaat het enerzijds om Short Term
džƉŽƐƵƌĞ>ŝŵŝƚƐ;^d >͖d''ϭϱŵŝŶ͘Ϳ͕ĞŶĂŶĚĞƌnjŝũĚƐŽŵnjŐŶ͘
ĞŝůŝŶŐͲǁĂĂƌĚĞŶŽĨƉĞĂŬůŝŵŝƚĂƟŽŶǀĂůƵĞƐ͘
sŽŽƌ ĚĞ Z ,ͲƌĞŐŝƐƚƌĂƟĞ ĚŝĞŶĞŶ ŶĂĂƐƚ ůŽŶŐͲƚĞƌŵ E >͛Ɛ
ПEĞĚĞƌůĂŶĚƐĞŶƚƌƵŵǀŽŽƌĞƌŽĞƉƐnjŝĞŬƚĞŶͬWŽůŝŬůŝŶŝĞŬDĞŶƐĞŶƌďĞŝĚ Р/ŶƐƉĞĐƟĞ^t͖/ŶƐƉĞĐƟĞďƌĞĞĚ<ĞŶŶŝƐĐĞŶƚƌƵŵ
dŝũĚƐĐŚƌŝŌǀŽŽƌƚŽĞŐĞƉĂƐƚĞƌďŽǁĞƚĞŶƐĐŚĂƉϮϬϮϭ͖ϯϰ;ϯͿ ϭϭϱ
ook acute DNEL’s te worden afgeleid. Maar wat is nu de rela- ƟĞƚƵƐƐĞŶ^d >͕ĞŝůŝŶŐĞŶWĞĂŬ>ŝŵŝƚĂƟŽŶǀĂůƵĞƐĞŶĞƌnjŝũĚƐĞŶ
acute DNEL’s anderzijds, en hoe kunnen deze laatste worden ǀĂƐƚŐĞƐƚĞůĚŝŶĚŝĞŶĞƌĂůůĞĞŶĞĞŶĂĐƵƚĞ;ϰͲƵƵƌƐͿŝŶŚĂůĂƟĞƚŽdžŝĐŝ- teitsstudie beschikbaar is, of nog minder, bijvoorbeeld alleen een orale LD50 waarde? STEL waarden zijn vooral afgeleid ǁĂŶŶĞĞƌ Ğƌ ƐƉƌĂŬĞ ŝƐ ǀĂŶ ;ĞƌŶƐƟŐĞͿ ůƵĐŚƚǁĞŐŝƌƌŝƚĂƟĞͲĞīĞĐ- ƚĞŶ͕ ŝƌƌĞǀĞƌƐŝďĞůĞ ǁĞĞĨƐĞůƐĐŚĂĚĞ ŽĨ ĞƌŶƐƟŐĞ ŶĂƌĐŽƟƐĐŚĞ
ĞīĞĐƚĞŶ͘ ĂĂƌŶĂĂƐƚ ďĞƐƚĂĂŶ Ğƌ ĚĞ ĞŝůŝŶŐ ǁĂĂƌĚĞŶ ĚŝĞ ŽƉ
geen enkel moment overschreden mogen worden (hoewel daarvoor in de VS nog wel enige ruimte lijkt te worden ŐĞďŽĚĞŶͿ͘ sĞƌŐĞůĞŬĞŶ ŵĞƚ ŶĂƟŽŶĂůĞ͕ ŐĞnjŽŶĚŚĞŝĚƐŬƵŶĚŝŐ
onderbouwde grenswaarden (OEL’s) geldt voor DNEL’s vaak dat zij zijn afgeleid op basis van minder gegevens (wegens beperkte beschikbaarheid van data) en dat zij daardoor vaak ůĂŐĞƌƵŝƚǀĂůůĞŶĚĂŶK >͛Ɛ͘sŽŽƌŚĞƚĂŇĞŝĚĞŶǀĂŶE >͛ƐǀŽŽƌ
kortdurende blootstelling is ECHA guidance voorhanden:
,ŐĞĞŌĂĂŶĚĂƚ͚ĂĐƵƚĞŝŶŚĂůĂƟĞ͛E >͛ƐŵŽĞƚĞŶǁŽƌĚĞŶ
ĂĨŐĞůĞŝĚǁĂŶŶĞĞƌĞĞŶ͞ǀŽŽƌůŽƉŝŐĞďůŽŽƚƐƚĞůůŝŶŐƐďĞŽŽƌĚĞůŝŶŐ
voorspelt dat hoge pieken kunnen voorkomen (bv hoge ĚĂŵƉƐƉĂŶŶŝŶŐŽĨƐƉĞĐŝĮĞŬĞŐĞďƌƵŝŬĞŶͿĞŶĚĞůĂŶŐĞƚĞƌŵŝũŶ
DNEL mogelijk onvoldoende bescherming biedt in geval ǀĂŶ ƉŝĞŬďůŽŽƚƐƚĞůůŝŶŐ͘͟ ,ŽĞ ĚĂƚ njŽƵ ŵŽĞƚĞŶ ŝŶ ŐĞǀĂů ǀĂŶ
ƐĞŶƐŝďŝůŝƐĂƟĞ͕ƐĞŶƐŽƌŝƐĐŚĞŝƌƌŝƚĂƟĞŽĨŶĂƌĐŽƟƐĐŚĞĞīĞĐƚĞŶŝƐ
niet aangegeven. Opvallend is ook dat de richtlijnen voor het vaststellen van acute DNEL’s zijn gebaseerd op slechts twee ƉƵďůŝĐĂƟĞƐ;ƚĞŶĞƌŐĞĞƚĂů͕͘ϭϵϴϲ͖h^EZ͕ϮϬϬϭͿ͘sŽůŐĞŶƐĚĞ
Z ,ŐƵŝĚĂŶĐĞĚŝĞŶĞŶĚĞĂĐƵƚĞŝŶŚĂůĂƟĞE >͛ƐƚĞǁŽƌĚĞŶ
ĂĨŐĞůĞŝĚǀĂŶEK >͛ƐŝŶĂĐƵƚĞŝŶŚĂůĂƟĞƚŽdžŝĐŝƚĞŝƚƐƐƚƵĚŝĞƐ;ŽĨ
de LC50 waarde indien geen NOAEL beschikbaar), geëxtrapo- ůĞĞƌĚǀŽŽƌƟũĚŽƉďĂƐŝƐǀĂŶ,ĂďĞƌ͛Ɛ>Ăǁ;ŵĞƚŶсϯďŝũĞdžƚƌĂƉŽ- ůĂƟĞǀĂŶůĂŶŐĞƌĞŶĂĂƌŬŽƌƚĞƌĞƟũĚĞŶ͕ŚĞƚŐĞĞŶĂůƟũĚŚĞƚŐĞǀĂů
njĂů njŝũŶ ďŝũ ϰͲƵƵƌ ŽĨ ϭͲƵƵƌ >ϱϬƐͿ͘ ĐŚƚĞƌ͕ ĞĞŶ ǀĞƌƉůŝĐŚƟŶŐ
ǀŽŽƌĚĞƌŐĞůŝũŬĞĂĐƵƚĞŝŶŚĂůĂƟĞƐƚƵĚŝĞƐŝƐĚĂƚĚĞĐŽŶĐĞŶƚƌĂƟĞ- ŵĞƟŶŐĞŶŶŝĞƚŵĞĞƌĚĂŶцϭϬйǀĂŶŚĞƚŐĞŵŝĚĚĞůĚĞŵŽŐĞŶ
afwijken in geval van gassen en dampen en niet meer dan
±20% for aerosolen. Dus wat zegt dit over piekblootstelling?
In geval van alleen een orale LD50 studie is er geen enkele ŝŶĨŽƌŵĂƟĞ ŽǀĞƌ ůŽŬĂĂů ŽƉƚƌĞĚĞŶĚĞ ĞīĞĐƚĞŶ ŝŶ ĚĞ ůƵĐŚƚǁĞ- ŐĞŶ͘ :ŽƐũĞ͛Ɛ ĂĚǀŝĞƐ ŝƐ Žŵ ĂůůĞĞŶ ĂĐƵƚĞ ŝŶŚĂůĂƟĞ E >͛Ɛ ǀĂƐƚ
te stellen indien humane data voorhanden zijn, toegesneden ŽƉŬŽƌƚĞƚĞƌŵŝũŶďůŽŽƚƐƚĞůůŝŶŐ;^d >Ϳ͖͞'ĂŶŝĞƚŐŽŽĐŚĞůĞŶŵĞƚ
ŐĞƚĂůůĞŶ͊͘͟ĞƐŐĞǀƌĂĂŐĚŐĞĞŌnjĞĂĂŶĚĂƚďĞƚĞƌŶŝĞƚŐĞƚƌĂĐŚƚ
kan worden grenswaarden af te leiden voor extreem kortdu- ƌĞŶĚĞďůŽŽƚƐƚĞůůŝŶŐ͕ďŝũǀŽŽƌďĞĞůĚϭϬƐĞĐŽŶĚĞŶ͕ŽŵĚĂƚĚŝƚĞƌŐ
ůĂƐƟŐƚĞďĞƐƚƵĚĞƌĞŶŝƐŝŶƉƌŽĞĨĚŝĞƌŽŶĚĞƌnjŽĞŬ͘
Meten van kortdurende piekblootstelling en ŵŽŐĞůŝũŬŚĞĚĞŶǀŽŽƌŐĞƌŝĐŚƚĞƉƌĞǀĞŶƟĞ
ĞůĐŽ<ƵŝũƉĞƌƐ͕dEK
Eelco leidt in dat grenswaarden veelal alleen voor kortdu- ƌĞŶĚĞ ŽĨ ƉŝĞŬďůŽŽƚƐƚĞůůŝŶŐĞŶ ǀĂƐƚŐĞƐƚĞůĚ ǀŽŽƌ ƐŝƚƵĂƟĞƐ ĚŝĞ
acute gezondheidsschade kunnen opleveren. Echter, ook ŝŶnjŝĐŚƚ ŝŶ ƉŝĞŬďůŽŽƚƐƚĞůůŝŶŐ ǀŽŽƌ ĐŚĞŵŝƐĐŚĞ ƐƚŽīĞŶ ŵĞƚ
ŵŝŶĚĞƌ ĂĐƵƚĞ ĞīĞĐƚĞŶ ďŝĞĚƚ ŶŝĞƵǁĞ ŵŽŐĞůŝũŬŚĞĚĞŶ ǀŽŽƌ
ŐĞƌŝĐŚƚĞƌĞ ƉƌĞǀĞŶƟĞ͘ WŝĞŬďůŽŽƚƐƚĞůůŝŶŐ ŝƐ Ŷů͘ ǀĂĂŬ ǀŽŽƌ ĞĞŶ
groot deel bepalend voor de totale dagblootstelling. Enkele onderzoeken toonden aan dat deze korte blootstelling
bijvoorbeeld 75% van de dagblootstelling verklaarde in de bakkerij sector en 55% in de petrochemische industrie. Wat ĚĞŵĞĞƚŵĞƚŚŽĚĞŶǀŽŽƌƉŝĞŬďůŽŽƚƐƚĞůůŝŶŐĞŶďĞƚƌĞŌďĞƐƚĂĂŶ
er high-end monitoren en sensoren op de werkplek. De meetmethoden met behulp van sensoren zijn goedkoop, ŐĞďƌƵŝŬƐǀƌŝĞŶĚĞůŝũŬ͕ ŐĞǀĞŶ ĐŽŶƟŶƵĞ ŵĞƟŶŐĞŶ ĞŶ ƐŶĞů ǀĞĞů
gegevens. Ze worden inmiddels toegepast voor bijvoorbeeld
;ƚĂƌǁĞͿŵĞĞůƐƚŽĨ͕ůĂƐƌŽŽŬĞŶŚŽƵƚƐƚŽĨ͘,ĞƚŝŶnjĞƩĞŶǀĂŶƐĞŶ- ƐŽƌĞŶ ǀŽŽƌ ͚ĐŽŵƉůŝĂŶĐĞ͛ ŵĞƟŶŐĞŶ ;ǀĞƌŐĞůŝũŬŝŶŐ ŵĞƚ ŐƌĞŶƐ- ǁĂĂƌĚĞŶͿŝƐŶŽŐĞĞŶƐƚĂƉƚĞǀĞƌ͖njĞnjŝũŶŶŽŐŶŝĞƚnjŽĂĐĐƵƌĂĂƚ
ĂůƐĚĞĐŽŶǀĞŶƟŽŶĞůĞŵĞĞƚŵĞƚŚŽĚĞŶ͘tĞůŬƵŶŶĞŶnjĞŐŽĞĚ
ǁŽƌĚĞŶŝŶŐĞnjĞƚǀŽŽƌďƌŽŶŽƉƐƉŽƌŝŶŐĞŶŚĞƚŝĚĞŶƟĮĐĞƌĞŶǀĂŶ
ƚĂŬĞŶ ĞŶ ŚĂŶĚĞůŝŶŐĞŶ ĚŝĞ ƌĞůĂƟĞĨ ǀĞĞů ďůŽŽƚƐƚĞůůŝŶŐ ŐĞǀĞŶ͘
Met sensoren voor blootstelling aan deeltjes kunnen nog niet ‘online’ chemische analyse worden uitgevoerd.
Sensoren geven wel nieuwe mogelijkheden voor persoonlij- ŬĞĨĞĞĚďĂĐŬ͕ǀĞƌŐƌŽƟŶŐŚĞƚďĞǁƵƐƚnjŝũŶ͕ĂĂŶnjĞƚƚŽƚŐĞĚƌĂŐƐ- verandering en modelontwikkeling. Tot slot wordt ingegaan ŽƉĚĞsŝƌƚƵĂůKĐĐƵƉĂƟŽŶĂů,LJŐŝĞŶĞƐƐŝƐƚĂŶƚ;sK,Ϳ͕ĞĞŶ
digitaal systeem met verschillende monitoren. Dit draagt bij ĂĂŶĚĞĂŵďŝƟĞŽŵĞĞŶŐĞnjŽŶĚĞĞŶǀĞŝůŝŐĞǁĞƌŬƉůĞŬŵĞĞƌ
‘direct’ te managen in plaats van incidenteel te monitoren in ƌĞůĂƟĞƚŽƚĐŚĞŵŝƐĐŚĞƐƚŽīĞŶ͘DĞƚĐŽŶĐƌĞƚĞƚŽŽůƐŬƌŝũŐĞŶŽŶ- der meer werknemers inzicht in hun actuele blootstellingen, worden zij gewaarschuwd bij te hoge (piek)blootstellingen ĞŶ ǁŽƌĚĞŶ ŚĂŶĚǀĂƩĞŶ ŐĞďŽĚĞŶ Žŵ ĚĞ ďůŽŽƚƐƚĞůůŝŶŐ ƚĞ
reduceren. Dit blijkt daadwerkelijk tot gedragsverandering ƚĞ ůĞŝĚĞŶ͖ ŚĂŶĚĞůŝŶŐĞŶ ĚŝĞ ŚŽŐĞ ƉŝĞŬďůŽŽƚƐƚĞůůŝŶŐ ŐĞǀĞŶ͕
worden na feedback vaker vermeden of zorgvuldiger uit- gevoerd. Ook kunnen ruimtelijke ‘heat maps’ of ‘hazards maps’ gemaakt worden met behulp van sensoren. Concrete ƐĞŶƐŽƌĞŶĚŝĞŶƵĂůďĞƐƚĂĂŶnjŝũŶ͗ĚĞ͚ƐůŝŵŵĞǀĞŝůŝŐŚĞŝĚƐŚĞůŵ͖͛
meten van geluidsignalen om bronnen te detecteren, en ŚĞƚĐŚĞĐŬĞŶǀĂŶĚĞĞīĞĐƟǀŝƚĞŝƚǀĂŶǀĞŶƟůĂƟĞŝŶƚƵŶŶĞůƐŽĨ
mijnen, door middel van het meten van dieselmotoremissie ŽƉĚŝǀĞƌƐĞůŽĐĂƟĞƐ͕ĞŶŚĞƚnjŽŶĂŐĂĂŶǀĂŶĞǀĞŶƚƵĞůĞ͚ƐƉŽƚƐ͛
waarin deze zich ophopen.
Systemische toxiciteit van formaldehyde: het belang van endogene vorming en van exogene piekblootstelling
WĂƵů^ĐŚĞĞƉĞƌƐ͕ZĂĚďŽƵĚƵŵĐ
Formaldehyde kent een brede toepassing in de industrie en de gezondheidszorg en komt ook voor in veel consumenten- producten. Daarnaast komt de stof van nature in zeer lage ĐŽŶĐĞŶƚƌĂƟĞƐŝŶŚĞƚĞŝŐĞŶůŝĐŚĂĂŵǀŽŽƌĂůƐĂĨǀĂůƉƌŽĚƵĐƚǀĂŶ
het zogenaamde ‘one carbon’ metabolisme. Het is bekend dat formaldehyde DNA schade kan veroorzaken, wat tot een verhoogd kankerrisico kan leiden. In proefdierexperimenten ŝƐĞĐŚƚĞƌŐĞǀŽŶĚĞŶĚĂƚďŝũůĂŐĞďůŽŽƚƐƚĞůůŝŶŐĞŶ;фϭƚŽƚϲƉƉŵͿ
ĚĞEͲƐĐŚĂĚĞnjŝĐŚŶŝĞƚǀĞƌƚĂĂůƚŝŶĞĞŶďůŽŽƚƐƚĞůůŝŶŐƐĂĬĂŶ- kelijke toename van tumoren. In epidemiologische studies zijn aanwijzingen gevonden dat hoge blootstellingsniveaus mogelijk bijdragen aan een extra verhoogd kankerrisico door toedoen van formaldehyde.
ĬĂŶŬĞůŝũŬǀĂŶĚĞƐƉĞĐŝĮĞŬĞƐƚŽĨĞŶŬĞƵnjĞƐŐĞŵĂĂŬƚĚŽŽƌ
dŝũĚƐĐŚƌŝŌǀŽŽƌƚŽĞŐĞƉĂƐƚĞƌďŽǁĞƚĞŶƐĐŚĂƉϮϬϮϭ͖ϯϰ;ϯͿ ϭϭϲ
ĚĞ ĂƵƚŽƌŝƚĞŝƚ ĚŝĞ ĚĞ ŶŽƌŵ ĂŇĞŝĚƚ͕ ďĞƐƚĂĂŶ ŵĞƚ ďĞƚƌĞŬŬŝŶŐ
ƚŽƚ ĐĂƌĐŝŶŽŐĞŶĞ ĞīĞĐƚĞŶ njŽǁĞů ŐƌĞŶƐǁĂĂƌĚĞŶ ĚŝĞ njŝũŶ
gebaseerd op een drempelwaarde waaronder er naar ǀĞƌǁĂĐŚƟŶŐŐĞĞŶ;ǀĞƌŚŽŽŐĚͿƌŝƐŝĐŽŽƉŬĂŶŬĞƌŝƐ͕ĂůƐƌŝƐŝĐŽ- gebaseerde grenswaarden waarbij het uitgangspunt is dat ĞƌĂůƟũĚĞĞŶnjĞŬĞƌƌŝƐŝĐŽŝƐ͘KƉŐƌŽŶĚǀĂŶĚŝĞƌĞdžƉĞƌŝŵĞŶƚĞůĞ
gegevens is vastgesteld dat blootstelling aan formaldehyde ƚŽƚŶĞƵƐŬĂŶŬĞƌŬĂŶůĞŝĚĞŶĂůƐŐĞǀŽůŐǀĂŶĐŚƌŽŶŝƐĐŚĞŝƌƌŝƚĂƟĞ
in de neuskeelholtes die optreedt bij langdurige herhaalde blootstelling. Als je dus de blootstelling zo laag kunt maken ĚĂƚĞƌŐĞĞŶŝƌƌŝƚĂƟĞŽƉƚƌĞĞĚƚnjŽƵĞƌŽŽŬŐĞĞŶƚƵŵŽƌŝŶĚƵĐƟĞ
worden verwacht. Daarnaast zijn er beperkte aanwijzingen dat formaldehyde ook bloedcelkanker kan veroorzaken
;ůLJŵĨŽŚĞŵĂƚŽƉŽģƟƐĐŚĞŬĂŶŬĞƌ͖ĂĐƵƚĞŵLJĞůŽŢĚĞůĞƵŬĞŵŝĞͿ͘
In een Amerikaanse studie onder werknemers die balsemin- gen uitvoerden zijn aanwijzingen gevonden die duiden op een mogelijke rol van piekblootstellingen bij het verklaren van de gevonden tumoren. Hiermee vormt formaldehyde
ĞĞŶŝŶƚĞƌĞƐƐĂŶƚĞĐĂƐƵƐŽŵĚĞƌĞůĞǀĂŶƟĞǀĂŶƉŝĞŬďůŽŽƚƐƚĞů- ůŝŶŐƚĞďĞƐƉƌĞŬĞŶŝŶƌĞůĂƟĞƚŽƚŚĞƚƌŝƐŝĐŽŽƉŬĂŶŬĞƌ͘KŵĚĂƚ
ůĞƵŬĞŵŝĞĞĞŶƐLJƐƚĞŵŝƐĐŚĞīĞĐƚŝƐƌŽĞƉƚĚŝƚĚĞǀƌĂĂŐŽƉŽĨ
de stof ook direct het DNA van stamcellen kan beschadigen (direct genotoxisch). Veel is echter nog onduidelijk wegens een gebrek aan gegevens waaruit blijkt hoe formaldehyde ǀŝĂ ĚĞ ďůŽĞĚĐŝƌĐƵůĂƟĞ ŚĞƚ ďĞĞŶŵĞƌŐ ŬĂŶ ďĞƌĞŝŬĞŶ ;ŽĨ ŚŽĞ
stamcellen vanuit het beenmerg het neusepitheel kunnen ďĞƌĞŝŬĞŶͿ͘ KƉ ŐƌŽŶĚ ǀĂŶ ĚĞ ŝƌƌŝƚĂƟĞǀĞ ǁĞƌŬŝŶŐ ŝƐ ŚĞƚ ĂĂŶ- ďĞǀĞůŝŶŐƐǁĂĂƌĚŝŐ Žŵ ŽŽŬ ĞĞŶ ϭϱͲŵŝŶƵƚĞŶ ŐƌĞŶƐǁĂĂƌĚĞ
ŝŶ ŽŐĞŶƐĐŚŽƵǁ ƚĞ ŶĞŵĞŶ͕ ŶĂĂƐƚ ĚĞ Ăů ďĞƐƚĂĂŶĚĞ ϴͲƵƵƌƐ
grenswaarden zoals dit in Nederland is afgesproken.
Deze bijdrage was gebaseerd op een deskundigenrapport in het Lancasterproces waarin een bedrijf en enkele leidingge- venden zich voor de rechter moeten verantwoorden voor het langjarig blootstellen van de medewerkers aan hoge ĐŽŶĐĞŶƚƌĂƟĞƐĨŽƌŵĂůĚĞŚLJĚĞ͘
