IMPLErfiENTERING VAN CHRISTELIK-NASIONALE ONDERWYS:BEGINSELS.

IMPLErfiENTERING VAN CHRISTELIK-NASIONALE ONDERWYS:BEGINSELS.

]N

SUID- AFRIKA NA AANLEIDING VAN WETTE 39/67 EN 73/69

SARETI JACOB DU PLESSIS :B. Com.

₁

M. Ed.

Proefskrif'

·voorgel~

ter

voldo~ning

aan d1e vereistes vir die graad

DOCTOR EDUCATIONIS'

a.a:n. die

POTCHEFSTROOMSE UNJ!VERSITEIT. VIR CHRISTELIKE HOER ONDERWYS· ..

Desember 1974

Wie: heit. ek bui teh: U: in d:i e hem·el?

Bttiten u·begeer ek ook n:iks op die a,a;rde nie ..

(Pso 73g25)

La.a.t d:ie woorde van my mond en die oorde:nking va.n my ha.rt welbeha,a.glik wees: voor u a.a.nges:i g, o Here, my rots: en my verlosse~t

(Pso l9gl5)

, ,My God en Vader

₇

ek da.l['k u· V7i r U' ouf.tengewone gena.de waardeur ek in staat gestel is om hierd:ie werki e te vol tooi, Ek ¢la:r:d{t U vir die boodska:p a.a.n my toevertrou .. Vergewe my vmar ek in· my nietigheid. gef'aal ha-t of' nie UT boodska:p reg versta.an het nieo Ek bid maar net d.at h:ier.die WG:iJk:ie sy beske:ie bydra,e mag lewe:rr tot die uitbre:iding van U kon:inkryk o:p aa,rde: ..

0 God., ek: is so bly Da.t ek ook eenma.al Soos 'n blinkwitt 1.Iil.om

Vir een sekonde va.n die ew:i gheict Ui groot en heili.g doel kon dien·t

~-~<

Da.ar is so bc::de :persone a.a.n w!ii6-: ek dank ve:rrskuldig is dat ek maatr net kan seg

⁷

,EAIE DANKIE AA1'J u

A·L~1AL

t

II

Ek Wil ne:ili; twee- ui tsond:'erings maak:

Eerstens

₇

my innige dc:mk aan Prof·., Dro :B.C Sc:rhutte- wat vir my

meer a,s

¹

·n :promotor was. Sy vaderlike hul:p en leid:ing WJrd innig ge-vra.ar==

deer.,

Tweedens, my :innige dank aa.n my gestorwe vriend

7

mnr. ~W.,T. Oost==

huizen

₇

in lewe hoof' van die Taalburo van die SoAoS en

H~,

vir die taa,l=

kundige versorging van hierdie wer.kstuk en die hul:p om ·my te laat se wat ek wou seo Hy is onverwags deur sy Vader .o:pgeroe:p terwyl hy nog druk be=

sig wa.s in die diens ·va.n God en medemens., Hy was 'n groot kerkmc:mt volksma.n, wetenskaplike en menso

Discovery Desember 1974

( i)

OPSOJYTIIITNG'

JIMPLEJ'.l:f!T-1-:EJ.fliN G VAN_ ,CHRI STEL!K-J~T,f;.S:t.ONALE ONDERW!..s:BEGJ:NSE]} S IN.._®..J;.P.;-A~J.UK!.

NA AANLEIDING Villi 1'L~T_'l]P __ 32L_u_g 7 31§.9..

:Fn Suid-Af'rika word dik.wels van Af'rik.aanssprek:ende kant bewee:r dat

--

die onderwys Christelik-nasionaal of' Christelik

~·

nasione.al is. Die Chri stelik:.,.na,s:iona.al ges:inde ouer is geregt:ig op ond.ervJys wa,t volslae Chr:istelik-na,sionaal is vir sy kind. Hierdie werkstuk is 'n ondersoek na, die mate wa.a.r:in Christelik-nas:iona.le onderwysbeginsels reeds in Suid-

·-

Af'r:ika, ge:implementee-T :is en

~rrat

nog gedoen behoort te word

₁

soos wu1.

Chri stel:ik-nas:ionale kant beoordeel ,. om ui tvoening to gee a,an Wet· 39/67

soos gewysig by Wet 73/69.

Dis voora,f' nodi g om vas te stel wat Chri stelik-nas:tonale onderwys behoort te wee-s e,s die :Bybol en beskikbare werke in die Opvoedkunde em Wysbegeerte

₁

wat hieroor handel, geraadpleeg'll-w.rdo Om d:it te doen is.•n

studie :in h:ierdie verband ondorneem.,. D$),ar is tegelyk ook ondersoek.

in~­

gestel na baie ander o:pvatt'inge wat :invloed op die wereld van ¢ii e o:p=

voeding uitoef'en ten einde vas te stel

¹

wa,t in:pas by Chr:i

steliJtr..nas:ional~

onderwysbeginsels· en wat n:te .. Dee1 T van hi erdi e werkstU!t· is dan tm bekno:pte weerga,we van die hoof'momente van die Christelik-nasionale Opvo edkunde

o

Ih deel II is die volgende gedoeng

1

~ ¹

n H:i stori ese ondersoek is onderneem .. l)'a.a,:dn :is vasgestel watte:r aspekte van Chr:i

steliJ~-nasionale

onderwys reeds deur wetgewing ge!m:ple=

menteer of' verwyder is.

2. Ten einde die huidige toedrag van sake va,s te stel is gebru;i-.k

--

gema:ak van

¹

n vraelys. Die resul tate verkry toon aan dat sekere Christel:ik- nas:ionale onderwysboginsels wel in 'xr. mate in die onderwys voorkon;·•

~

dat di t versk:il van skool tot skool, err. ook da,t daar nog baie

-· [,'Bd')e:-(1

moet word om hierdie beginsels i.Wlledig te iinplementeer.

3· In die la.aste hoof'stuk word a.anbevelings ged.oen.. Die belangrikste h:iervan im

1E

D:if'f'erensiasie volgens geJ_oofsoortuiging sodat die Christelik.-..na=

sionale k:ind volsla,e Christel:ik-na,sionale onderwys kan

ontvang~

1E

Integras:i e van :Bybelse beginsels in a.lles wat die

~istelik-na==

sionale skoolkind leer of' doeno

:1r:

Verdere studie in verband met Christelik-nasionale onCl.erw;ts--..

( 1

H

~psc~wn'ng !'n W\eer be!Jonderhe.d c i o nq cf

₁

'e ia:t5ie ( ii).

~lctd~~ ttctV\~e-he~,

!1\JIPLEII'IEN'TATION'. OF' CHRISTIAN NATIONAL EDUCATIONATI, PRINCIPLES IN SOUTH

... ~..,.. t =+==t

v-• .,...

r e..:t:!'oe!,... "'=*...,_ - -ee=-frrt=n'm'Ht:::-+ • ...,...,....+= =-t::::tc= =- =-= *"''*** re-·em•·

~ICA Tif .. .£9!§~Q1L~CE C[!;.__A£,TJ!:,_?j}j6,I.AJrD 73/69,.

..A:frikaa.ns-speaking people often claim that the .edlwation in Soutli' Africa is Chr:t stian na,tional or Chr:t stian .~~19: .nationa,l

o

C:hri sti:iC~.;n national:

inclined parents a,re entitled to complete Christiam national education for their childreno This thesis is an inquiry into the

degre~

in

whi~

Christian national principles e"re already implemented' im South Afr:i caJ and wltat must still be done to comply with AcrtS1 39/67 and 73/69.

It is necessary in advance to a.scertain what Christian nationo,l. edu==

cation must ·be if the Bible and available relevant sources: iin the prin=

ciples of educa.tion and. phj:losophy are consul

ted.'~

A· study covering this subject was conductedo At the sa.me time an inquiry was made iin to aJ va.ri eily of doctrines which influence the 1-10rld educationa.l scene, to ascertain if their teachings fit in with Christian na ti-1)nal educa t:i;on or not-.,

..

Part r of th:i.s thesis is a concise interpretation of the main :principles:

of Christd&xnational educationo In :part II the following is doneg

lo An historical i:inquiry into the as:pects of Chrfsticm national edu=

cation alrea.dy implemented or removed by legi slationo

2·To eva.luate the present sta,te of a.ffairs an empirical inquiry by way of' a, questionnaire wa,s conducted::., The results of this indicate

that certain Christia.n national principles are evident to a degree, but differ from school to school

₁

while in most cases much must still be done to implement Chri st:ia.n national :principles com:pletelye

3o The last chapter deals with recommendations. The most important of these arez

1£

Differentiation a,ccord.ing to re-.ligious convictions :in order to

·make i t :possible for children of Christian national :parents to have- complete Christian nationa,l educBJtiono

:1£

Integration of Bible :principles with everything the Chri stia.n·

national :pupil learns or does ..

1<: More study and research concerning Christian national education.

( A m.CJ"fe. cle·t-a,·fed ah5t'fact (6 ct-H:e:.d,eJ to th-e.. bo.c.k ^{c.. L?} ver).

(

J. :t

..

1-' ;

^•·)'

BLADWYSER

'M'$' =tz=='=t--e ...

VoorwoorQ - - - - - ( i)

OpsomiTPingsg Afrikaans- ':"" - - - - -

Engels~

- - - - - Enkele opmerkings voorB.f- - -·-

HOOFSTUK I PROBLEEMSTELLING' - - ---

^{. .}

(:/·~·, _VI}~\!.

( i ui)

(x.v:i) - :t

=-=-=r==- ----· r-ot=:' - """M't"""T __..,. ... •

lo

2·

3.

Ter Die Die (a}

(b) (c) (d) (e)

orientering .- - - -· -

onwrikba.R,rhe:rd van die Goddelike wjl - -

-

opvoeclingskrisis in die nie-Christelike

wer~l~

-

].

? 3 Besta.a.n c1a.a.1'v-r®nklik 'r.r opvoedingskri sis?

Is die Christelike opvattinge uitgedien?

3 5

llioet die opvoeder enige wa.a.rdes oord;r-a7 - - - - 7

Welke wa.a.rdes moet oorgedra word? - - - - - - - 8 Voorbeeld va.n eli e verwarde toesta.nde in sekere. Sui d.-

.A:.:frika.a.nse kringe ---8

Cr-). Voorbeelde van wa.t Nederlandse skryw~rs oor die krisis

in die opvoeding t6' s'6 het - - - - - g·

4•"' Besondere probleme wat sigbaar

~ord

in die hedendaagse le=

wensopvattinge - - - - (a) Die probleem va.n begrippe

('&) Die probleem van vJetenskapliklleid - -

(c) Die probleem van die skepp-:ingsbeeld - - - - ':""

(d) Die probleem vo.n die mensbeeld - - - -

- - - - 9 -9

~10

10 - - - 10 (e)

(f) (g)

Die probleem van rela.sies - · - - - - JIL

Die p·robleem vo.rr waa.rdes - - - 11

Die pro1t;Leem va.n: vryheid.7

~mR,nsipasiet g~sa.g,

d:i ssi=

pline en selfbeheersing - - - - 12 (h) Die probleem v.e.n· vera.ntwoordelikheid - - - - :t2

( i) Die probleem

^V8.n

die verloo:p v<=m die opvoedingsge=

beure - - - .... - - - - 13 ( j) Die probleem van die sin van die opvoeding - - 13 5o Die Christelike opvoeding

b~ed ¢i~ ~nigst~

oplossjng vir

die opvoedingskrisis - - - - - ---·-- ^Jl.3

(a) Wa.t is Cli.ri stelike opvDeding? - - - - 1.3 (b) l'<Totivering van die C9.lvi:p.ir::tiese. stand:pu:p.t_ - ':"" - - - 14

6o,Progra.maankondiging - - - - 15

( iv.)

J2.¥L r HOOFMOMENTE VAN' DIE diiRIST:EJLI:K-:rtASIONALE O)?VOEDKIDTD~ -·":"'""- ·16) HQOFSTUK I I :SEGRIP SOMSKRYW!1TGS - ... - - ~ - .... ..:.. - ;... ..._ - - - - ... 16 1, Die noodsa9.klikhei¢L. van.

n~mkeurige b·egdps~rnskrywingS' o:- ^l:" o:- -:""

2~> Leel?' ..: .. .:..-·-,;>-:: ·- .-.. -~----··-· . .,.. .• _ ":"'··- -· -···-:-::;;:· ... ~:<.";;.:: .. ;;,:::·:-··-· ·-:- ;... - ':"'

3. Onderwys

o:- ':""

~--

':""-- - . - ' : " " - - - : " " - - - -

4o Op1eiding -:"" - - -:"" ~ - - - - - - ~ - - - - - - - -

5o Opvoeding--- ~ ~ ~ - - - - - - ~ ~ ~---

(a) (b) (c)

(d)

Wat is nou e:i'ntl'ik opvoedi'ng?· - - - · - - - - Watter kri teri'a rrroet a.angewend word. OJP' te. bepe.al ?f ':r-r .

seke:rre Wat is

bande1ing opvoeding is? - - -

~ ~

-

~

- die doel van die opvoeding? - :- - - -

~

...

^{. .}

---

^.

...

----

^.

^.

16)

17 18

20 20 20 20

22 22·

(e) Is die opvoeding noodsaaklik en wa.ardevol? :- - ~ - - - - 23 (f) Is die opvoeding moontlik, en. indie:rm -.-vel, wa.artoe. is dit

in sta.at? - - - - 23 (g)

(h) '(i) ( j) (k) ( 1)

Wie is die deelnemers aan die

opvoedingsgeb~u~e?

Wat gebeur alles· as o:pvoeding pla.asvind? - - - -

-- ^{. ...} -

^.

.... . - ^... - .

Teen watte:or agtergrond vind opvoeding. plaa.-s? - -:"" - -:"" ':"' -:-"

Watter s:in maak d:ie opvoed:i'ng? - - - · - - -:- -:- ':'" -:- -:- -:-· -· ':'"

Wat is Chr:i stelik-nasionale opvoeding? - - ... - - - ":""

Is da.a.r a.nder ware opvoed;i.ngsvorms bu;i. te di

~

Ohri st'elik':""

nasionale moont;L:fk:?· :- -:- ---

^{. . . .}

(m) Slotopmerking -·~ -~--

6, Opvoed:ende. onderwys ..;... -

7 .. Vormi'ng- - - -:"' - - - ....

8" Gewoontevorming - - - -

21~

25

26;.

277 28

28 29 .29 33 34 35 1. In1eiding - - - - ~ - - - - ]5

2-. Die mens is die be1angrikste skepsel op

~:~.a.rd~ ~

- -:-- - - --:-

3~'Die

mens is •n religieuse wese

_{_..,}

- ^{- -· .} - - - -· - -· - ^{- -} - -

^.

('a) Die tota1iteij;sb·elew:i:r:rg - ':'" -·- - - - ':'" - - - - --:"' - ':'"

(b) Normbese~ - - - ':'" - - - - ':'" - - - - ':'" - - ':'"

(c) Betrokkenheid op '·n ho~r lf!B.g - -:- - - - -:- -:- ':'" -:- (d) Die verlossi'ngsbehoefte - -·.,..., - -

Ce) Lewensleiding :.... - - - - .,.. .,.. .,- ":"" .,.... -:- .,... - .,...

4., GOd sd i ens is d'eel van die da.a.gl ikse lewe - - ... - - - -:"'

~

-:"' -

5• Buite ^God om is daar geen op1ossing vir

w.t:'a.a.gstukk~ ~

- -:- -:- -:-

35 3&

36i 37 37

3"F 38 38

39

6. Die Archimedespunt in die Opvoedkunde - - ·- - - - - - - - - 40

( v)

77• Ge1oof en o:penbari.:ng. - - - · - - . .._ ·- - - - 8 ... Wa.a,rdeopvatt:i.nge - - · - - - -

9. Hi ernouma.a1 s en h:i ernama.a1 s - - - ---

^{. . . . . .}

10. SoevJere:in·ite:it van die O:pvoedkunde--- - · - - - - 1l. Die o:pvoedingsverskynse1 as v~rekpunt - - - - - ~ - - ~ ~ - 12. Gevo1gtrekk:.ingr- - - ... - - - -.,- - - - _...

HOOFSTUK IV WETEf.ifSKAP IN DIE AJ ....

... :eme i'==-T-r·+"*=e-""t?...-"' ...-= ... *='*"" ""'= ...

GEMEID!Sf W OPVOEDKUNDE IN DIE

- . . '

:BE# .

. . .

SO~fDER - - - - - ~ - ~ - ~ - - - -

w

~

-

~ ~· 48

= =='"'~· • • •

1 ... Die begr:i:p wetenska:p - - - -

2. Die re1igieuse grondmotief van a11e wetenska.:p - - - - - 3 .. Hoe die mens tot kenni s van ¢tiJre'J:'ldikheid. kom· -:- - -;- ~ ":"" - -:- 4• Soewere:indteit i'n eie kring---:-

~

-

~

- - - -.-:- -:---:--:-

. 0 . .

5 .. Konserwat:i sme en :pr,gre13s~w~ t~i iJ· ~ -:-- - - - - .... - - - - - - ... - 6. Voor- en nawetenska.:p -

^.

- - ^{- -} - - ^{-· -· -}

^.

- - - - - - - -- - -

7 •

1

,Neutra1ell· wetenska,p - - - - 8. Grense aan die wetenska.psbeoefening geste1.

- ^...

^.

-- ^·--

^{. .}

^·-

^.

48

49 51 52

53' 54 55 5T 9· Die rol van die ge1oof in die wetenska:p- - · - - : - - - : - - - : : - - - 59

10.

₁? VoorsetFJe1:peda,gog~ekii

en

_{1 1}

vo9rsetse1wetenska;p"·. in

~ie

~~me~--- ~

11.

¹

n Kom:promis tusseru.

Christe1i~e

en humanistiese wetenska;p. -:-- 62 12. Slotsom - - - · - - - - - 63 RQ.OF..§WK V SEKERE OPVATTDTGE WAT GEVAARLIK VIR CHRI$TELIK-.

- - - -

^.

- - - - ··- - -

^{. .}

- - - ^...

1. In1eiding - - - - - ~ - - - - ~ - ~ ~ ~ - - - - 65

2" Onvo11edige gebruiik van die Skrif'- - - -··- - -

3· Afval1igheid van God. en sy.Woord' - · - - 4• D:i e hori sonta1e v1aJc- - - ·...:.

~ ~ ~

-

5· Antro:posentrisme en Huma,ni

sm~

-:-- -:-- -:

~

-

--=---~--=-

6~r Ma.teria.1isme en Na.tu!'a.;tism·e -:--- ':"" ::- ':"" ' : " " - - - - 7• Die Fenomenisme-

~·-

-:-

^{0 - : - · -} ~-:--:- " : " " - ~-:- ~-:--:--:-- ~--:---

(a.) Kerngeda.gtes· - - - - - ---~--

(b) Im:p1ement~ring ya.:n d:i e fenome:ni st~ese. o:pva,ttinge ~ - -:- ~

8. Deo9ha.si e

9· Neutra.l:ite:it ---~---

^.

.

10

^o

Vo1wa.ssenheid a.s

o:pvoed:ings¢!.o~l.

65;

66~

6T

68

71 73 73

75

78 78 79

"'""'

(a.) TrJA.t :i.'s vo1wa.ssenhe:i d? - - - -·- - - - 80

'-"'

(b) Kan volwa.ssenheid a.s o:pvoedingsdoe1 a.anva.a.r word? - - - 81

( v:1)

llll• Tra.di si e s ---

^.

^. - - , - - - 81 12. Samevatting - - - - ~ - - - - - - - - 82

.[Q.9~S'IUK

VJ;.. GRONDBEELDN VIR 'N

CHRISTELIK-~AS,j:ONALE

OPVOEDING -:- 8.3 1. Inleiding .- - - ... ~ - ~ ~ ~ -:- ~ ~ ":"" ~

^7"

~

^..:..

~ ~ ~ ~ 8,3 .2. Ee:nheidsbee1d ;in. d;i.e, S~r;i:f, -:- ":'" ':"' -:- ':"' -:- ':"' ':"' -:- - -:- -:- ":"' -:- -:- -:- ":"' - 83 3o Die Godsbee1d - - - - ~ - - -:- - ~ - - - ':"' -:- - -:- ~ - - -:- -:- ':"' ~ 84 (a)) Openbaring in Skr;i:fjiuur. e:p. :p.atuur. ':"' - -:- -:- -:- - ":"' '::" - ':"' -:- 84 (b) God die skepper - - - - ~ - - - ":'" - - - - ":'" - - - ":'" 84 (c) Die se1fgenoegsaamheid va.n Go~ ":"" - - - ":"" - ":'" - - - - ":'" ':"" 85 (d.) Die soewere:in:i te.i t van q.o~ ":'" ":'" -· ":'" -:--:- - ":'" "":"' -:- ":'" -:- "":"' .... "":"' 85

(e) Die vaderska.p van God - - - - 85) (f); God. is die 1fg, van d:ie_1ewe, die beskermer en onderhouer

van e ganse. kosmos - - - "":"' - "':" - ':"" ':"" -:- - - -:- - "":"' 86.

(g)

1

Die a,1omteenwoord:igheid van God . ..- - - -:- -:- -:- ':"" ':"" - ':". -:- "":"' 86 (h) Die a.1mag en wondere va.n God - ':'"' ':'"' -:- -:- ':'"' ':'"' ':"' ':"' '\"" -:- -:- -:- ";"' 87

(i) Die v1eeswording va.n 9hr:i~t~s. -:- ':"'·--:- '::" ':"''':'"-:- • ':"' ':"' ':"' ':"' 88 ( j) Ver1ossdng van sond.~ -:- :- -·-:- -;- - -:- -; -:-·- ':" .... -:- -:- -:- - ":"" ':"' 89

(

¹_.t\ ^~)

Lof en

ee~ ~~~ _{'IJ. vww.J.} God - - -:- -:- -:- ... ~ ~ -:-- -:-- ~ ~ ":""' ~ ~ ~ ~ ~ ~

90 (1) Die heidense Go~spe~1~ ':"' ':"' ':"' ':"' ':"'.~·':"' ':"'-:- ':"' ':"'.':"'-:- ':"' ':"' ':"' ':"' .90 4• Die skeppingsbee1d .,... ... - - - -:- ':"' ':"'

':"'·"'!'"'!--:-: -:- ~·-:- 7 -:- -:- ':"' -:- ":"' ':"'

90

(a) (b) (c) ('d) (e) (:f)

Die sk:epp:in:gsmot:ief'.' - - - ':"'

~':"'

':"' ':"' ':"''':"'- ':"' ':"'

90 9Jl D:i e skepping is die skepp:i ng

ya~ Po~

':"'"" -:-· ":"- -:- -;- ":" -:- -;- -:-

₇

9 2 Die

skep~ng

vo1gens Gen.

Skeppings·- en were1dbee1d.

9f!

93 Skeprringspefi31¢l. · 'i3n evolu~il"! ";"'"" ':"' ':"' -:- ';" ':"' ':"' ':"' ':"' -:- ':"' -:- ":"" -:- ':"' 93 5• Die mensbee-l'd - - - -

- - - - · ... - ... - """"*' -...- - ... -

.

.

. .

-. -

.

-^~ ... -^'

.

... '

94

(a.) Grondvrae i:n die studi e van die mens - -·....: - - - ....

_{• • • 1 l •} J I ( J # I ~ ' ' 4 ./'

94 (b) Oorsprong van die mens -· - - -· - - · - .... - ~·

'7"': ':':'"" -:-- .;.... "::" -:-- ";"'

94

(c).~ Posisie va.n die mens tussenJ e:p.ge1. e:p. ¢1.i.~r. ':"'-:- ':""'"':"' ':"' ':"' ':"' 94

(d) Die mens se 1iggaam e~ ~1. ~ ~-;-- ~ ';".~ "":"' ":"" ~ ":"" ":"" ":"" ~ 95·

(e) Roeping van die. m1'3n!3 -:- - ':"'""'~ ':"' ':"' ':"' ':"" ':"' ':"' ':"' ':"' ";"' ':"' ':"" - ':""

7"

95:

(:f) Adam, die mens - - .... - - - - .... - -::-· ";"' ";"' -:- ";"' ':"'

<>:- - ';" ';"· ':"' ";"'

96

(g) BetrokJ\:e:nhei·d, op tn. h9er ~iiag -:- -:- -:- ':" ~ -:- ":"" ~· >:- ~ ":"" -:- -:- -:- 97

(h) Die sondeva1 - - - - '::".- ':"'- ':""-:- ':"' ':"'-:- ':"'-:--:--:--:--:-- ':"' ':"' 97 (i) Ver1ossing van sonde~-':"".':"'':"'':"'-:-':"'":"--:-':"'':"'-:--:--:--':"' 98

('j) Die universe1e verbond - - - - . - - .,... - ... - - - -:- ":" ':"" ':"" ':"' 99

(k) Verhou.dings wa,arin die indi·vidu. verstaan word - - - - - 99'

(vii)

(1}.: Die C:p.r~ste;Li~e. o;rga.nismiese peskou:tng oo;r die gemeen::= . ska,p ... - ...; -- -

~

- - -- - - - - - -

~

';"" ... -:- -

~

.,... ... -:- 100·

(m) Soewereiniteit van die me~s (n) Die mens as etiese wepe, .

100

( o) Die norm van die vret - · - ':'"" - ___ ...,.._..,. _______

^..,...

. .

. . . . . . . . ¹⁰²

(p) ( q) (r) ( s) ( t)

Tota.1iteit en koriink:ryk - - - -· .... - - - - 102 Die tyde1ike en die ev.rige

i~

'dit:> ?r¢ie.

V?Jl. mt:>n;::ebest~a::p.

-:- 10.2' Die mens en werk1ikheid· ---:--:- ':'"-:- ":"" -:-.-:---:-

~·

103 Die mens en

die·openba.ri~g.

-:--:--:- ":""-:--:--:---:--- 103 Die mens en verdringing - ":"" - - - -:- - - -:- ':'"" ':'"" ':"" - - - - 103 (u) Die mens en vervanging- - - - - - ~ ~ ~ ~ ~ ~- ~ ~ ~ 103 ( v) Die d.iff"erensi ering in yoJ_ke -:- -:- - - .,.. ':'"" ':'"" ':'"" - - ':'"" ':"" ':"". ':"" 104- (w) Die Griemse mensbee1d~ ~~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~- ~ ~ ~ ~- ~ 104.

C:x:}i Die wa.re mensbee1d - - - - -·- - ~

7 -:-- ':'"" -:-- -:-- .;... -:-- -:- -:-- -:- -:--

1'05

HOOFSTUK VII RELASIES IN DIE OPVOEDING' - - - - - - - ... 106

t-t=" """"" ... .,...,.:-# . · ^{e .,...} .,...,...# 1""'0'- • 'ff• , 1 ; · • • • · • ·

1o In1eiding - - - -

2. Begrond.ing van die re1asies

_...,...,._~--·_,

... _....,....,. __ _

' • I ' • • '

106 106 107 3o Die eerste re1a.sieg God en die

ske:p:p~ng:-:-- ~

":'"'.-:-- ':""

~ ~

- ^{... - ...}

4o Die tweede re1asieg God en d~e,m(3ns-:- ~':"" ':'""-:--:- ':'""-:- ':'"" ':'"'-:- ~-:- 108 (aJ)

(b)

(c) (d) (e) (f) ('g) (h) (i)

5· ^Die

6. Die

7· ^Die

Godsbesef van die m e n s - - · - - - 108 Die sonde.

d.oe~ 0f'Prt:>~ (jl.a,~

¢lit:> ye;r-hpu¢ii:P.g.

tv.sse~

(}.o¢1. en

die mens - 10f&'

Kenn:i s van God lei tot

se;Lf~enn;i.s.

':"' ':'""' ':'"' ':"" .. -:- ':"" ':'"' ":"" ":"" ":"" -:- 108 Die·eerste vier gebooie - - - ·':"' ':"" ':"'

Ander wette

7

veral ¢ii (3 ¢J.eur.1Jlos\3S.

o~:>rge¢I.r?>

':"" ':"' -:- Die veilige ruimte- -·-·---:- ':"" ':"' ':"'-:-- ":"" ':"' ":"" ":""

God. en sy gemeente op aa,rde - -

~ ~ ~

-:-- ":'""

~ ~

-:- -

~ ~ ~

Die mens as boodska:pper

V?m.

God. -:- -:- -:- ":"" ":'" ":'" ":"" ":"" ":"' ":"" ":"" ":""

Ruimte1ike voorste11ing

109 110 110 110 110 111 derde re1asieg Die mens en die ske:p:pli.ng- ":'" ":'" ":'" -:- - ":'" ":'" ':" 111.

vi erde re1asieg Die mens en sy medemens - -:- ':"" -:- -:- -:- - - -:- 112.

vyfd.e relasiez

Tus;3e~

¢l.if3

1pe~s.

en

{101:ns~1f '7" ':" ~ ~ -:- - ~ ':'"

113 8. Driehoeksverhoudinge --:- ~~':""-:-

7 -:--:- ":'"'-:--:--:-- ':'""-:- -:-·':"" ':""

7114

(a) (b)

God-mens":"'medemens God-mens-ske:p:ping

114 115 (c) Bybe1se verwysings na. clie 1iefde- ':"' ":"" ":""- ':'""-:- ":"'--:- ':'"' 7'·116 (d) Die 1iefde is nie net emosie ni:.e - - - _, - .... - - - 116

' ' I I I ' • I ' , ' • • , " • ' . • ' I

9a .Die vierhoeksverhouding - - - ':'"" ":'" -:--: ':"" ":'".- ":"" ":'" ':'"' ':'""' ":'" ':'""· ':'"" -:- ':'"' -:- 11$

10. Toe:passdngs in. dieo:pvoeding- - - ...---- .... - - - 118

1J1. Samevatti"llg"' -: - - - -: ~, - - - -:- -:- - -:- ":"" -:- -:- -:- ':"" -:- <:-· 1:t8 HOOFSTUK VIII, , D'fE,

DO~

.. VAN ,DIJ!.! ,OJ'.VOEDIN,q,-:- -:- ':"" ':""' ':"" ':"" ':"" ':"". ':"" -

~

119 1. In1eiding- - - - · - - - - ~- - . - - - • - - ':"" ":"' ~-:--:- ":"' -:-·-:- ~ 119 2,. Die ei.nddbe1 van die Christe1ike o:pvoedi:p.g, ":"'

7 ":"" ':"" ":"' :-- ":"' :--· ':""

120 (a)Oorsprong van die genoemde. e~n~d9e~ -:-·':"" ~-:--:- ':"" ~ -:-·":"'-:- ":"' 120 (b) Die roeping van cl:i.e mens..-.-:--·-:--:--:-":"'"':"'':'"' .. ':"".':""-:-':"".":"":--":"" 121.

(c) Die mens se begee;t>t~ :p.a, G9d. -:- ":"' ":"' -:- -:- ":"' ":"''':"" ":"" ":"" - - '- ":"' 1'21' (d) Die w:i 1 van God - -

'!""' - ':""" ':'"' · - ':'"' -:- ':'"' ':'"'

~

^-:- '\"" ':'"' ':'"' ':'"'

~

':'"' ":""

li.21 (e) Die mens as boodska.pp~r. -:-·--:--....:. ..- :- :- ~ ~- - ~ ~ ":" ":"' 12_2

(f) Redding van die sie1 ":"""':""-:--:---:--:--:--:- ":""-:--:--:--:--:--:- ":"'-:- 123 (g) Vera.ntwoordelikheid - - - ":"' ':"" - -:- -:- 123 (h) Vocrrbee1de van die nastre1dng v~n. die, e~n~d!,)e:J., -:- -:- ':"" -:- ':"' 124 ( i) Hoe kom God tot sy eer ~n. r~gf: -:- ':"'' ':"" ':"' ":"" ":"" -:- -:- -:- :-- -:- -:- ':"' I24

3. Ondergeskikte doe1stellings - - - ]25 (a) Die verband, tl;l.s?e:P. 9.-i~ ei:p.d~op1_ e:p. pnt;1.erg!3skiltt!3 ¢l.o!31::= .

(b) Kennis bybring---- ':"" ":"''":"' ":"' ":"' ":""'~":"'- ':""'':"" ":"' ":"' ':"''":"" ":"'-:- ]27

(c) G'roei en onttdk.ke)-i:p.g, ":"' -·- - - ":"' ":"' -:- ':"" -:- -:- -:- -:- ':"" -:- 127 (d) Die eti ese d.oel - .... -:- ':""' ':""" ~- ':"" ":"""-:- -:- -:- ":"' -:- ":"' ":"' ":"' -:- -:- -:- 128 (e),~ Die estetiese doel -:-- ~ ':"" -:- -:- -:- -:-

7 ":"'

~

":"' -:- -:-- ":"' ':""

~

-:- ":"'

~ 129·

(f)} Die ku1turele doe:;L-:--:--:- ":"' ':""'':""''":"' ":"' ":"' ":"' ":"' ":"'- ":"' ":"' ":"' ':"'-:- ":"' 129' (g) Die sosia.le doe1 -":"' ":"' ":"" ":"'-:- ":"' ':""''":"'-:--:- ':"" ':""''":"' -·-:- ":"': ':"' ':"" :11:29 (h) Die nasionale doel -:- ":"' -:- ":"' -:- -:- ':"" -:- -:- -:- ':"" ":" ':"" ":" -:- ":"' ':"" - ":"' JJ3<U

( i) Die materi ele doel - -:- - - ":"' - ":" ':"" ":"' -:- ":"' ":"' ":"' -:- -:- ":"' -:- - ':"' 1_30 ('j) Die liggaamlike doel - - .... - - ":"" -:-·-:- .,- ':"" ":""- .,.. ":"" ..,.... -":"" ":"" ":"" 130 4 .. Ander denkrigtings se

do~l::;te1j..i:p.g!2!

":"" ':"'-:--:- ":"''"':"" ':"' ':"' ':"' ':""- -:-·':"" 131 (a) Di-e Pragmati sme ':"" - ':"' ':"' ':"' ":"'" ':"" ':"' ":"'"-:- -:- ""' -:- ':"' ":"' -:- ':"' ':"" -:- -:- ]31' (b) Die Idealisme ~ ~ ~ ~ ~ ~ .,... ":"" ~ ~ ":"" ~ ~ ":"" ~ ":"" - ~ - - ~ 13]

(c) Die Kommunisme - - - .... ':"'-:- ':"' ":"' ":"' -:- ':"'. ":"' ":"'-:- -:- -:--:- - 1.32

fa), Die hedendaagse Liber~1~sl}le. - .-:- ':"' ':"'-:- ':""-:--:- ':"" ":"' ':"'-:--:- ':"' 13.2·

(e) D:ie Eks~sj;e:p.s;taJ..i?mp ':""'":"""':"' ':"'-:--:--;--:--;- ':"' ":"' ':""-;- -;-,-:-.':"' ':"" ":"' 1.3,3' 5~ Samevatting - - - "':" r-;--;- 133'·

npqFsToK .. *!. !Q.-ORPM~.I~G~I:P m ^wAA~RDE YMLJYE OPJLOEDIN.cr. ':""' ":""'.":"' ":"" 1.3.5 1. Inleidi~_g--- -· - - - ":"' ':"'-;--;--:- ':""'- ":"' ":"' 1.35

2. Die mens is nie v.rat hy, b!3hpo:rt. '¥fe!3's. n;ie. -:- -;- ':""'. ":"' ":"' -:- -:- -;- ":"' 136 3. Die mens soek na, God - · - - - - -~--:- ":"' 7- ":"' ":"' ":"'-:--:- -:-·I.37

4o Die Gbdd'elike opvoedingsopdrag a.an

5o Eise wa.t a,an die mens gestel word - - ':"' ':"' -:- '-:- -:- - - ':"' - - - ":"' 139 (a) Kennis en nastrew:ing van waardes - - - - - - - - 139

('ix)

(b) ..

^'

Ku1 tuurei se- - ~ - - - ..- .-. -

...1 - .... .;..; ..;. - """'

~

^{- .... -} .:.. ·,_ ...

139'

(d) Se1fdissip1ine - - - - ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ^• ~ ^- ~ 14~- 6o Die reg) voorreg en plig om PP. t~ yo~Q. ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ 141

1~ Navo1ging van trn lewensdoe1 ~ ~ ~ ~- 7 -~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ 142

8. Die 1iggaaml:ik~ ppyo~d;lng ':"' ~ ~ ~ ~ -~ ~ ~ --~-~ ~ ~-;- ~ ~ ~ ~ 14!2 9. Sam eva tiiing - -- - -· - ... -· - - - -· ~-. ~ -:- ":"' ~ ~ ~ 143 1.I.9,0FSTUX JI

!Q.G!T,L!_{_H:tiliD_,EN.)M_Q.~

VAN DI].,

o;rvo~:

::""

~ ~ ~ ~ o:-- ~

145

1 .. In1eiding - -:- ':"' ':"' -:- -:- ':"' -:- -:- -:- -:- -

~

':"' ':"' -:- -:- ':"' ":'" ':"' ":'" ':"' -:--

~

':"'

~

145 2o Genadegawes: - - - -:- -;- - ~ -:-- -:- ~ 146

3o Aan:pa.sbaa,rhei d

1

:p1ast:i si

~e~

t

7 1 ,~l~:x:~b~

1i

t~i ~~~-

-:- -:- -:- -;- -:- -:- -;- 147 4.. Die aanleg van die mens - - - · - - - - -:-- -:-· -:- -:- ':"' ':"' -:- -:- ':"' ':"' 149 (a) Oorgeerfde en verwerfde eien13J,\:a.pp~- ~- ';"'. ':"' ~- ":". ~. ~ ":" ':"" - ~ 149 (b) Die mens se ew:ige vader1a.nd, ":"''':"""':"""':"""":"""'':"" ':"" -:-·~--:-"':"" -:-.":"' ':"' 150 ( o) Die openheid van di~ l]le~s. ':"' ~ ~ ':"' ~ - ':"' ':"' .-:- -:- ':"' ":"" ~ ":"" ":"" :L51:

(d) Toekomsgerigtheid - · - ,_- - - -:- -:-- ":"' ':"' .":""'. ~:- ':"' ":"" ':"' - ':"' ':"' ':"' 1-5.2 5<~ Die be:perkte ma.g va,n die o:pvoeding --:- ":"" ~ ~ ~ ~ ':"'-~ -:--:- ':"' -:- 15_3 (a) Die probleem va.n a1mag en onmag ':"' ":" ~ ~ - .. ":"' -:- -:- ':"" ':"" ":"' ~ l53

(b) Die gaw9:S' deur. d;ie, m13nf3 ~m:tV9bng ~-:--:- ~ -:--:- ~ ':"" -:-·-:-·~ ":"' -:t.53 ( o) Aanpasbf,La;J:>h!3i9- ~ -:- ';"' ·-:--:- -:- ~ -:- ":"' -:- ':"" -:- ~ ~ ":"' ":"" -:-·- ':'" .':"" ':"" 154 (d) Aan1eg· - · - - - -:- -:-- ~ ":"' ':"' - - ':"' ':"" ":"' ':"' ":"' - ':"" ':"" ':"" ':"' -:- I54 (e) Die final~ ~e-p.s!" ":"'

7 ':"'

~

':"' ':"" ':"' - ':"' ':"' 7 -:---:--

~ ~

^{- -}

~ ~

':""

154 6. Determ:lmtiS!ne - - - · - - - - ':"' ~ ':""'-:-- -:- -:-- ':"" -:- -:- ':"' -:- ':"" ':"' ':"' - ':"" ':"' I-55

7o O:pvoedkundige pessimi sme ~ ':"" -:- ':"' -:- ':"" -~ ':"" ':"' -:- -:- -:- -:- - -:- -:- -:- -:- 156 8. Opvoedkundige op:timi sme -:- o:- - .... ':"' ':"' -:- ':"' -:- ':"' ':"' ..- -:- ':"' ':"' ':"' -:- ':"' ':"' 1-56;

9• Gevo1gtrekJ{:ing -·- - - -·- - - ':"' ':"' ':"' - ':"' :- :- ':"' - :- I.57 HOOFSTUX XI Jl]tXf!EI:Pu._<m.~Gg...,PISSitkiNE«. ,TU,\f ":"' ':"' ~ ':"' ":"' -:- ":'" "':"" -:-- "':"" 158 lo Ih1eiding-- -·- - - --- - - ':"" -:- -;- -:- - -:- -:- 158

2. Enkele Byb verwysings en afleidings· daaruit -:- ':"" ~ -:--:--:-~~58 (a.) vero::a.nCI. met vrywi.ll:l ge gehoorsa.amheid - - - ":"'· -:- "':' 158

(b) In verband met die rosping en. opdrag- van die mens. ":"' -:- ':"' 1158 (c) In verba.nd met tug - · - - ... -·- - - · - - - .... - ':"' ":"" ':"' ~~··

(d) Af1eidings uit h:lerdie en ander Bybel~e.V)3r¥,J~i~gf3--:- ~ 159

· 3. Wette en norme as grense van di'e vryh~id, -:- ':"' -:--:- -:- -:- ~ -:- -:- ~ 160 4• Harmonie tussen wording en handeling - ~- - - ... - ~ -:- -:- -:- -:- :r6;L 5o- Die verlossingsgeda.gte en die vryheid van die mens - - - 163

f:x:)

6. Gesagshandhawing deur die mens - - - .;..

"!"' "':"' .,... "!"" ... "!""

~

""!""

~

.,...

~ :IJ.G6) (a) Die mens het behoefte aen gesag - - • ':- -:- ~ -.'- ·":"" -:- ":"' -:- ":"" 16&

(b) Is gesagsha,ndha.wing deur mense nodigf? - - - :-- :-- ":"' ':"' l66 ( o) Die verband tussen verantwoorde:J.il.~'h!3isl j:)n, gj:)SifbK ':"' ':"' ':"' -:- ]68 (d) Die gesa.gsdra.er as boodska:pper - --- --- - - ... ~ ":"' .::-- -:- ]68 (e) Strenghe;l.d

₇

r~gyerd;ighe:ld en pbjef;.t:i.'tv;it~ij; :ii:m:die gesag~

h~d~~~---:-~~

7. Praktiese :iinp1ikasies vir skoolse en voorskoo1se o:pv9e(1.:i:p.g_ ":"'

I.6~

EQ.Q!J1!J!T,! XII , .m;_:w_ ffilfi;LO,OP, 'Y;A¥ D.l)J_QJ1J[Q]!JJ?Jl\fG,S,~.~.B}. . ... -:-- ":"' · ":"' ":"' J::1t_

L, JTn1eiding - - - ... - - - ":"' ":"" 171 2 .. Opvoed.i.ng is nie bedoe1 om die o:pvoede1i'lirg, t!3

,,ma?.k~t. :p.i~

":"' ":"' 17.2 3 .. SamevatiJ:;ing van di

~ ppyo~d~ngsha:p.d~I:i.nge_

... ":"' - ":"'

'=""'-:- - ... -:- ':""

173 (a) Wat God doen-·---:-':"'-:-':"'':"'":"'-:-":"'-:--:--:--:-173 (b) vJat die mensl:ike o:pvoeder d?e:r- :- :- :--;.:-;-;-;-; :- :- :- :--; 174 (c) lrJat di.e opvoede1ing do en -·- - - - -:--·-:- -:- ':"" ':"" -:- ":"' -:- ... -:- 177 4• Die n vormende

¹¹

wa;a,rde van cl.:i e 9iya.l;Jq;; - ':"" ":"' ":"' ... - ":"' ':"' -:- ':"" 179

5. ].~etodi ek, tegni ekJeru 1 eermi dd'~l !3 ':"' ':"' ':"' -:-· -:- -f ':"' ':"' ':"' -;· ':"' ':"' ':"' ·- ':"' !79

6 .. Die

t ₇

dia1ogiese:

¹

~:i:tu?>s~e. ':"" ':"" ":"' ":"' ':"" ~ ":"' ':"" ':"" ":"' ':"'-:--:- ":"'-:--- I8Q

7 .. S:pel en arbeid .,.. ...

"!"" ... .,...,...,.. "="" "="" "!"" "="" "="" "="" "="" "="" "="" "=""

~

"="" ... - ...

18l 8o Selfsta~digheid ~ - - ':"' ':"' ':"' -; ':"' ':"' ":"' ':"' ':"' -:- ':"' ':"' ":"' ':"' ':"' ':"' -:- -:- ':"' ':"' 18~

9 .. Di-e o:pvoedingsm:ilieu - - - -:- ":"' -:- ":"' 183 10 .. Hu1p a.an die O:pvoedkunde deur d:ie Sie)..lqmSle.

v~r:Le~n.

':"" -:- ":"' ":"' 183 (a) Die s:ponta.:p.e. o:p.tw:ikk~l:i. ngs}ir?Lng - ":"' -:- ':"" -:- ':"" .; ':"" --:- -:- ~ ":""

'=""

184 (b) Rypheid -·---:- ~ ~-- ~-:- ':"' ~ ':"'-:- ~ ~ ~-:- ~ ~ ~- ":"'- ':"' 184 (c) Se1faktiwiteit ":"' ~ ~ ~ ~ ~-:- -:- ~ ~-:- -:--:- ':"" ":"' ~ ':"" --:- ~ ~ 184 (d) Jeugtydperke - - ~ ":"' ~ - ":"' ~ ':"' ":"' ~ ~ -:- ~ - ':"" ~ - - - 184 (e) Belangstelling--- ~ ':"' ":"' ~ ~ ':"" ":"' ~ ':""-:- ~-:--:- ~ ~ 185 (f) Herha1ing en·konsolidering--

"="" "="" ':"" "="" ":"' ':""- "="".":"

~-

"=""-

185 (gj Individua.lite:it. e~ ;so::::i~,l~t~it :- ~ ':'" ';"' ':"' ':'" :- :--:-- ':""-:- - ':"" J.i85 (h) Aanskouing - - - -

"="" -:- -:- ':"' -:- ':"' -:-· ... -:- -:- ... "="" "="" .,.. "=""

185 (i) Derike en insigte1ike leer.--~-:-~':""-~~~-·--:----:- 186

( j) LeJ'remminge en ~veerstande - - - .... ~ -:- ':"" -:- ':"" ":"' -:- -:- - --:- ':"' 186 HOOFSTIJK.XII! DIE SIN

... t

VAN

lrl&;;ftT?""Tt"e

DIE OPVOEDIN(f' - - - 187

~). ' • • • • • • • ' .

loIs opvoeding wel sinvol?. - - - 1 8 7 2. Kan finale antwo9rde. i:p.

ye;rb?~sl

l]lej;

sli~ ~i:p.

ya:p.

¢ii~ p:pyo~d;ing

3. Immanente en t~sendente b!3sta~n~i~ ~ -:- ':"" ~

'="" ':"" ':"'

~

':"" ':"" -:- - ':""

188

4 .. Die Chri stelike mensbee1d - -:- ':"' - ~ ... ":"' ... ":"' ':"" ':"" ":"'· ':"' ":"' - - - ':"" 189'

( a) Roen:ing van die mens - - - 189

_{J:' • • • ' ' . . . >}

h:i)-

• • • ' • • . ' " f • • •

(b) Die eindbestemming va.n eli~ ~e:p.s':"' .:. -:- ':"' ":"" ":"" -:-· ':'" ':"' ':"' ':"' ':'" ':'" 185f, ( o) Geboorte van 'n ki.nd.jiie · - -- -·- - - -:-· ':'" ':'" -:-- - .;. -:-- ':"" 190

(d) Mensebestaan is geen nood;Lotsbe!'rh9J.a:p. :p.i!'l -:- -:- -:- -:-- ':"' ':"' ':"' ':"' 19(]) (e),: Die ver1ossingsboodskap - ':"' -:-

_{7 -:-- -} ':"" ':"' 7 ':"' ":"" ':"' ':"' ':"' ':"' ':'"

190 (f) Daru~baarheid vir geuade. ~ ~ ~ ~-~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~- ~ ~ 190

5· Ontmoeting - - - - ~--- ~- ~ ~ ~ ~- ~ ~ -~- ~ ~ 191

(a) Wat met ontmoeting bedoe1 word - - - - ~ ~ ~ ~ ~ 19~

(b) Ontmoeting o:p vert:ika1e en hori sonta1~ y1?>~e. -:-- -:-- -:- ':"' ':"" 1'9!- (c) Herkom·s, roep:ing en eindbestenim:i.ng - - - 19lL

(d) Ontmo~t~ng ;is. nie. e. a,~,nle~ d~nde. oprsa?k. V?>n o:pv?e~.ing_

6. Steungewing·- - - ':"' ":"' ":"' ':'" ':"" ... ':"" ":"' ':"' - ':"' -:-- ':"' ':"" ':"' ':"' 19.2 7 •

l~as;treioJing,

V§l,n,

d~e. Gpd~b~e;Ld,

':"' ":"" ':"' ":"" -:- ':"' ':"' ':"'' ":"" -;- -;- ':'" ":"" ":"" - ":"" 193

9· Die voortbestaan van die mens - - - -.- - - 195 HOOFSTITK XIV DIE NASIONALE Affi'EK V.AJ:.T CHRISTEIHK-NASIONALE

...

^~

... .,. * , -•

...,..,$'"'*' ^{t'i _:'} t:lre r ' Ill ' I :e..:eH:::tH-St;Ce:r.:;,:*..._ t:m'-rt • • '

,91tD:pmwY....§ ":"" ':"" ':"' ":"' -:- -:- ':"' -:- -:- ':"" -:- -:- -:- -:- -:- ":"' -:- -:- ':"' ':"' -:- I.96 1. Inleiding- - - - . - - - - -·--:--:--:--:--:--:--:--:- ':"' ":""-:- ':"' ':"'-:- ':"'-:- ":"' 196 2. Die historiese persp~~ti -:- -.":""- ":"'- ":"' ":"" ":"" ":"'

7 ':"' ":"" ':"' ':"' ':"' ':"'

196 3. Die bevo1kingsperspekt~ -;- ':"' ':"' ':"' ':"' - ':"' ':"' ':"' ':""'. ":"" -:-·-;- -:- ':"' -:- -:- -:- 198 4, Die taa1perspekti ef - -- - - ':"' -:- -:- -:- ':"'' - ':""'" ':"'' -:- ":"" -:- ":" - ":"' - ... ':"' 200 5 .. Die kul turele perspek:tief .,... -:-

~

.,... .,... ':"". -

~

.,... .,... - .,... .,... .,... .,... - - .,... 202·

6 • D:i.e trad:i si e:perspekt:i ef -:-· ':"". ':"' ':"' ':"' - -:- ":'"" ":'""' - ":'"" ":'"" ":'"" ~ -;- ':"' ':"' - ':"'. 204

7" Die sos:iale perspekt;i

---~----~~~----

206.

8. Die bodemperspektief- - - -. - - - - ~ - - - 206

DEEL IT DlPilEMENTERING VAN CHRISTELI1C-NASIDNALE ONDERWYSBEGINSELS

'*""''

WEIJ:m:ilWING

idi:Ytli"'kird;:t'fltu

,_... - - - -

# •

- -· - _. - - -

~ '~ • $ • '

__ .: ... - ... -- ..:.. - .- -- - - -

~ ' • • • • ' • • • • • ~

*

•

²⁰⁸

1. In1eiding - - - ~ - - - ':"' ':"' ":"' - ":"' ":"' ':"" - ':"" ':"" ":" ':"" ':"' ':"" 208 2 .. Voorgeskied.eni's tot ongeveer 1880 ._ ... ~ ":"" ':"" ':"' ":"' -:- - ':"" ':"' ':"" ':"' 210 (a) Toestande in Europa ongeveer 1652 · - - - - ':"' ':"' ':"' ':"' ":"' ":"' ':"" 210 (b) Onderwyswetgew:ing :im Suid ₇ Afrik:a tot 1795 - - - - ~ 21~

(:i.) Die Ordonnansie van Goe14erneur D13 Ch9>V9np.e13,, 1714 ":"" .. 21.2

( i i) Die ])iemo ri e

V.J.T,rl

S:p~~:fn

7

1 7DC - ·- ~ """" .,.,.. .,.- ":""-' -:-- .,..- ':"" 213

(c) Die Memori e en Skoolorder van De mi st·

₁

1804 - - - ":"' 214

(d). Die :BriiJse wetgewing va.n vopr, d;i.e. G;ro9t. T;r-e1r.-:--: : ':"': ~ 2165 (i)

1

Die anglisasiepe~e;i.:d, -:-·":":::: '":': ~ ':"'::.,.-:-: 2165

(ii) Staa.tsbeheer- :... ... ___ ... -~- _._,..,.."""--.,..- .... -. 217 ( i i:i) Fina.nsi ele sf;eurr a;:: wa~e:p. pm d~-e, a:p.g;l.i~e;ri:p.g;::b!3~. -

leid a,f te dwing -· - -·- ... - - - ... - - · .... : - - - 21"7 (e)· Die Groot Trek ~n. d~e, e~T;::t~ ja;re_ V?bn. d~e :B9ere;r~i.~21S::

. .

3. Die Du

Teiit-Ma.nsveldt--~eriode

- - - -

~-

- _.- - - -.

~ ~

":"

<!;".

220 (a)~ S.,J" •.. d1.1.'.Toit se beswaa,r teen die Kaapse onderwys- .,..,..,... _. 22.0 (b) Die Onde~wyswet.van.die,Z~i~ !£ri~aanse,Re~~bliek.van: .

1882 - - - - ~ _. - - _ .. -··- -:-- - ... _____

^_..,..

__ ...,._....,.. __

^~

' ' I ' • ,. , • ' I

(c) Die Mansveldt-~eriode, 1891~1900 - - ... -· ^.... -·

^~

^...

""':""'

- .

4· Die tra.di sioneel Engelse

o:pva.titing~ ye;r-s:pr~i,

n91 9}r?onf3V?-a.l

~n~

223.

224

later oo-k na- die Orarnj e Vrys:taA:l,t. .,... . .,...

~

.,.. .,... . .,.... .,... .,.. .,... . .,.. .,.. .,.. .,.. .,.. 22t}

5· Die Smutswet

₁

Wet 25/1907.- - - : : : : ":""-·-:- -:- -:--;-- ':"" .. ":"' ':"" ':"' -:- 22?

6 • 1Tasionale vmtgewing 1909-1966:, :

_{7 : 7 :} : ";"' : ";"' -;- -;- : -;- ':"' ":"'

2;3,J:

(a) Die Suid-Afriltawet 1999, :-·- ":"' : '":' -:--:- :- ":"' :· ":"' ":"' -:-· ":"' -:- ";"' 2_33' ('b) Die Ifertzogwet 1925: --...,..-- - - ':"'""-:- ":" -:--:- ":".- - ·":" 234

Co) Die Nasiona.le Advi serende Onderwysraa,d - - - -.- 235

7 • Die prov;inf3i9,le 9n¢l.e;rwys9r1io:pn?mf3i es. e:p.

pol~

Iii e ^yap $u;i.dwef3-.

Mrika:r .... - · - - -· -:-·:

7 - :-· ':"' : ":"' ":"" ":"' 7 -:-· ":"' :·-:- -:-- -:-·

~

':"" -:- -:- :

2,35•

(a,) InJ.l.eiding - - - -·-·- ":"':-:--:--:--;-:: 235 (b) Uittreksels uit die onderwysondonnansies- -·:-:--;--:-:-:- 2,35

( i ); Die Onderwysordonnansi e van Tra,nsva.a.l - .... - - -

(ii) Die Onderwysordonna.nsie. va.n. die. Kaa,~ die Goeie . .

Hoo:p --~---

(iii) Die Onderwysordonna.nsie vcm N'a.tal--- - - - 235

2_36.

2;37 ( i v)· Die Onderwysordonna.nsie van die O~je Vrysta.at . .,... 238 (v) Die Onderwyswet van Suidwes-Afrika. -~~-7' -:-·-:- :-·":"" -:-· 2,39 (c) Kommenta.ar o~ die onderwysordonnansies - -~--- - - 239

( i

)..=

Die bepa.l{pgf3 ~n. verpapd, met. ':n. pepa.9,llie. l~e;r 9f. ,

( :i i ),: Ope:n:ring met Skriflesing en gebed - - - ... - -:- 239 (iii) Die rol van kerkleiers in cti e Godslii~nf30:P.d!3r;rig ":"' 240

(i.:V) Godsdiensonderr:ig geen ek.sa.menvak - ":"-:- ":"'·':""·":"-:- :- 240 (v) Die tyd bestee a.an. Gpdf3d;i.e:p.spns:J.e;rn;ig, : : :

(vi) Gevolgtrekkings - -·- - - -~-- -·· .._ - - -

241

241.

8o Die uet op lf."a.siona.I.e Ottderwysbeleid:

₁

Wet 39/67_

₁

sous gewys1,g

deur die Wysigingswet o:p .Nasd.o'na.le Onde:rrwjysbeleid:, ~eit ]3/6~ 242:

9.. Goewermentskenni sgewfug R.,o 2029 van 12 Nbw. I971 -·

^{lo-- -} ... ...,. - ·

243

HOOFSIJDK XVI. DIE HOTDJrGE TOEST.AJ.\f:D J!N DJIE

ONDER~JYS

TIT SUID-AFR:I:ICA - ONDERSOEK VAN DIE PRAKTY:K,- - ":"'

7 7 7 - : - 7 -:-· 7' ':"' -:-· ':"' ':"' ':"' -:-

2465 1. Die doe1 van hi'erdi e ondersoelt· - ... - - - ... - - .... - -· 2465

2o Bep1ann:f:r.tK V?-n. d~~:e. o;J.d~r~o~Jt. V?Jll. toe!3t?Jl19-.e. i:p.' ~f;ri~a?Jl~mediUI)n=

(a) Inhoud van die vrae1ys - · - - - - ':"' ":"' -:-· ':"' -:-·':"' ':"' ':"'-:--:--:--:- ·24'f·

(b) Aan wie die vraelys voarg~l~ ~s. ':"'

7·-:-·':"' ':"'

·~

':"' ':"' ':"' ':"'

~ ~ 250 (c)" Bep1a;nn{n:g van kontro1e. -:-

7 -:--:-- ':"' ':"'" ':"" ":""'':"' ':"" ":"' ":"' ':"" - 7'

251

"

3• Die VJ.r'aelys wat voorge1e is - - - .... - - - - ·- - - ':""

7' 7' ':"'

253 4., Verdere verduidel:i"k:i\ngs by die invu1 w,n die

vra~1Ys.

-:-- ':""

₇

253 5• Gegewens

ingesam~I. d~u;r l;tli}ld.~l.

V?.U.

d~

e. v;ra!31Ys.

7 7 7' ':"" - 7 ':""

254 6. Gevo1gtrekkings-- ~ -·- - - · - · - - - - -·- -M·---- ^{~ ~ ~ 263}

7., Christelik-:-nasionale onderwys en die Enge1smediumsk:ole -,....- 2677 8 •. Chr:i stelik-nasiona.la onder11ys en. nie~Chri stenleerlinge. i"nl . .

sk:ole

v~r.

bJ.a,:p.ke J.eer1i:P.ge ':"'

-:-~

':"' ':""'· ':""'' ':""'' ":""'' ':"' ':"'' ·':""'.

7 · ":'" ':"' ":'" ':"' 7' ':"'

270' 9• S1otsom- - - : - ':"' ':"'-:--:--:--:- ':"'-:- ':"' ':"" ':"' ':"" ":"" ':"" ":"""·-:-·-:--:- ':"" :- 272

BYLAE'BY HOOFSTUK xvr - -·--- -- --·-·-·-- -·---- ²⁷⁵

HOOFSTUK XVII · AlfNBEVELINGS VIR VERDEJRE TIIIPLEMENTERI'NG VAN

... ...z. ·~· ~,~

CHRI§TELlK-NASIONALE OJ:TDERWYSBEGINSELS I~ SUID.-AFRIKA. - - ·- 277 1 .. :tnleiding-- -·- - - · - - - · - - -:-·':"" ":"" ':"" :- ":""-:- ':""-;-: ':"' ":""-:- '7'-:- ':" 2.77 (a} Aard vEm dfe aanbevelings - - - - · - - - ':"" ':"' 277

(o) Christelik-nasionale o:p.derwys ~n saak varu die hart ""' - - 277

(c) Voornem!3 9m, C:P,r;i s:f;e;t.i~-:p.a~i9n~,1~ 9n¢1.e;rwys. t~ ;im:pl ¹ ~men=,

'-"

teer ~ · -·· ..:;... - ~ ~ --- - - ... - -· - ..:.. - - - ... - - - - 278 (d) Verskillend!) ;in:f;e;r:p;r>e:f;asies. V9lJ.. Chr~s:teJ.il:c-:P.a!3iona,1e

onderwys - - - · - - ':"' ':"' ':"' ':"' ":'" ':"' ~ ":'" ':"' ":'" ':"' ":'" ':"' ':"' ':"' ':"" 278 (e)]l:i.e ,opvoedingskris:is

^11• ":'"' -·':"' ':"* ":""' ":'"' ':"' ':"' ':"' ":'"

~

':"" ":'" ':"" ":'" ':"'

278

(f) Vertrek- en eindpunt - - - : - ~-:- ~ ~-:- ~ ~ ~ ²⁷⁹ fg) Die Christel:Pk-nasionale. onderwys¢to!31. ·":'" ~ -:-· ~ -:- ~ ':"' - ~ 279

(h) Antwoorde op opvoedkundige vrae - - - - 279·

2. Implementering deur onderwysers,

ins:pe~t~urs.

V9-.ll.

O:f.t<l~r~vyp,.

.

adviseurs en direkteurs va,n onderwys - - - - · - - - - 280

(xiv)

3c Dif':Ferensiasie vo1gens ge1oof'soortuiging--- ':"'-;-- 284

4q Integrasie van Bybe1se en seku1ere kennis--" - - - - 288 5o

Verbinding,v~n.

die.

C4r~ste1~~e.

en nasipna1e

~spe~te ya~

4ie

onderwys .,... - - - - ---~---

^.

. .

6" BeheeT oor onderwys ":"' ':'" ":""· ":""" ":"' ":"' ":"' ":"' ":"' ":"' -:- -:- -:- -:- -:- ... - - 7• Onderwyserso:p1eid.ing - -·- - - - - - - -

8 .. Verdere studie in verban(l met _'Chr;i.stelilt-nas:iona1e

~mder11YS.

9o-KurTiku1um en si11abus

10,. SamevJerking tussen hui s

₁

skoo-TI,.

k~rlf: ~n. o:p.d~r)"JYf30yverhede

-:- ':"' 11 ... Sko1e vir nieb1anJt-e 1eer1inge-. - - - -;--·

7 -:-·-:--:--:- ':"' -:- ':"'-:-

291

Z92

292 293

Z94

295 2:96 12. Verweer teen n:i e-Ohristelike o:pva,ttinge. ":"' ":"' ":"' ... ":"' - - - ":"' 2'96

13 .. S1oto:pmerkings:- - - - ... 297

BRONNELYS

_~--

- - - 0- - - - ...

I .. -A1gemeen

_":"""

____

^{,... -~}

... --- ^{.... - .299 299}

IT. Teo1og:iese werke geraad:p1eeg vir Skrif'verkla.ring'---- 309

(:x:V)·

ENKELE OPMERKINGS VOORAF

~~ .

1~"''1Jr.,

C..,J

e

Mans van Krugersdorp het eenmaal in 'n preek die houding vaJ:iD.

Gemaliel ontleed'. Daarin het hy aangetoon hoe Gemaliel as die verpersoon=

liking van die vedraagsaa.mheid beskou moet word. Daarmee word bedoel dat

t

n mens maar net soveel as moontl ik moet verdra, · alles. op die skouers van God moet afskuif en sake maar hulle eie loop moet laat neem.. Ver=

der is hierdie houding skerp gekritiseer. Die Christen

,m.C!£.11?-~.

verdra.a.g=

saa.m wees teenoor enigiets wat nie met die Bybel strook nie·!

Sulke preke word dikwels gehoor .. Die kerk.ganger wat dit ter harte neem

₁

irJOrd aangevuur om gedurdg: die saak van Chri stus err. sy kerk te bepleit. Hy voer bewus en onbewus sy sendingopdrag na die beste van sy vermoe uit

₇

ook in sy wetenska:psbeoefening ..

In hierdie werkstuk. was d:i.t vir die skrywer as Christenboodsk:ap:per d:ikwels nie moontlik: om anders as 'n :pleitbesorger vir die Christelike leer te wee:s nie. Na. ba.ie jare van studie is hy oortuig daaJZVan dat die Ca.l vimstiese vertolking van die Bybel die hoogste vorm van suiwerheid in .die Christel:ike leer iso Daa;dn word erken da.t God ook die God van die.

· wetenskap is. Dan is die inhoud van d.ie Bybel juds o.ie su:i.Nerste .weten:::- ska.pl:ike kennis en die begronding van alle wetenskap wat nie in die Bybel aangeteken is nie ..

Indien enige leser van hierdie proefskrif hierdie houd.ing as onweten==

skaplik beskou

₇

wil die skrywer net se dat dit vir hom onmoontlik is om enige ander standpunt in te neem. Daarom is besondere moeite gedoen om in hoofstuk TV oor wetenskap

₇

godsdiens en geloof te skryf" Das,rin word verdere motivering vir die skrywer se houding gevind.

Preke soos die genoemde verryk ook die teologiese kenn:i.s van die hoor=

ders. Die

~rywer

hiervan het in hierdie werkstuk by talle geleenthe=

de gevind dat hy O:Pmerkings van teologie·se aard gemaak het en dan geem outoriteit daarvoor kan aanwys nie .. By verdere nadenke kon hy hom herin=

ner da.t hy daardie dinge in IJreke gehoor het, meesal by verskeie geleent=

hede. Sommige stellings is oo~ so algemeen bekend vir die .gereelde kerk=

ganger dat hy nie na outoriteit vra nie .. Tydens die voorbereiding vir

die afle.van die geloofsbelyd.enis word die jong lidmate juis deegl:ik

onderrig in hierdie sake .. Wa.ar Bybel tekse vJel gebruik is as bewysgronde

is nietemin moeite gedoen om gesaghebbende Skrifverklarings te raadpleeg ..

~

In die bronnelys word tn a,ansienlike aantal sodan:ige werke aangegee ..

2. Wie daagliks·krities na radionuusberigte luister en koerante lees,

·bou met die loo:p van ja.re r=n duidelike beeld. o:p va.n die toestande oor.

die hele aardboL. D:it is waar ·dat so baie nuusber:igte eensydig en :pro==

:pagand:istie-s van aard :is

₁

ma.a.r die :persoon wat reeds jare lank al bekend is met die ideologi ese stryd o:p interna.s:iona.le vlak, is wel in staat om1 in baie gevalle die •-va.a.rhe:id te onderskei. So het skrywer hiervan soms gebruik gemaa.k van gegewens wa.t ui t nuusberigte ge:put is, maar dan slegs van geva.lle waar da.a.r n:le getwyfel kan word aan die betroubaarheid van die gegevJens nie. Hierdie kennis is nie in gew.me ·studiebronne aa.ngeteken nie en dis on:pra.kties om letterlik tientalle vervJysings na nuusberigte vir 'n enkele bewering te gee. Skrywer hiervan neem aan dat die leser wel so goed o:p hoogte van sake is dat vert'ifys:ings onnodig is .. Die hoof=

stuk oor die nasionale as:pek van Chr:istelik-nasiona.le onderwys bevat 'n groot hoeveelhe:id gegewen~:~hdus versamel en v:erwerk,. is.

3o Deel I van hierdie werk moet beskou word as die blote grondsla.g van die Christelik-nasionale O:pvoed.kunde. Indien elke tema deeglik ondersoek en volledig beskryf wil 1vord

₁

sal die werkstuk uit m:instens 'n dosyn boekdele bostaan. Dit sal bv .. moontl:ik vJees om dr:ie lyvJige boekctele te

skr;yf o0r die drie grondbeelde gon'Jem in hoofstu.k VI. Die doel van deel I is egter om slegs • n rg_lement?r.5L_bee1Ji v<:m cUe Chri stelik-na.sioTh..,le O:pvoedkunde te · verstrek

1

soda.t daar vasgestel kan word in Welke mate Chri stelik-nasionc'l.le onderNysbeginsels reeds in Suid-Afrika gel'm:plemen.;

teer is en wa.-b nog gedoen moet vJord -ben einde a.an die vere:istes vo.n wette 39/67 en 73/69 te voldoen •. In hoofstuk XVII 1-vord 8.a.nbevelings

vir die verdere :im:plementering van Christel1k-nas:iona.le ondervJysbeginsels gedoeno Daa.rin sal di t duid.el:ik word waarom jui s sekere temas in deel I beskryf is en a.nder n:ie. Elke ·sin in deel I is so gek:ies dat d:it van belang :is vir Christelik-nas:ionale onderwys en die volled:ige im:plemen=

tering daarva.n.

( .-.),

m l :