Shell Nederland B.V.

Gevestigd te Den Haag Handelsregister, No. 24098177 VAT nummer NL004790996B02 Tel +31 (0)70 377 8799 Fax +31 (0)70 377 8722

Reactie Shell.doc

Shell Nederland B.V.

Dienst uitvoering en toezicht Energie t.a.v. ir. G.J.L. Zijl

Postbus 16326 2500 BH Den Haag

Carel van Bylandtlaan 30 2596 HR Den Haag Nederland Tel +31 (0)70 377 8767 Fax +31 70 377 8736 Internet http://www.shell.com

22 april 2005

Onderwerp: Studie “Onderzoek Marktwerking Groothandelsmarkt Gas” en “Research Flexibility Services”

(Project nummer: 101991/ 101903)

Geachte heer Zijl,

Shell Nederland wil graag van de gelegenheid gebruik maken om te reageren op de recent door de DTe

gepubliceerde rapporten “Onderzoek Marktwerking Groothandelsmarkt Gas” en “Research Flexibility Services”

door Frontier Economics.

Wij verwelkomen de creatie van een Europese markt voor gas en zijn van mening dat de ontwikkelingen in Nederland moeten worden bezien vanuit deze Europese context. Naar onze mening is het proces van

liberalisering en marktwerking in Nederland op dit moment significant verder dan in de ons omringende landen zoals Duitsland en Frankrijk, hetgeen onder andere zichtbaar is in het significante verlies in marktaandeel van Gasunie Trade & Supply in de segmenten die al wat langer geliberaliseerd zijn (de grotere industrieën).

Wij willen verder opmerken dat de groothandelsmarkt voor gas een internationale markt is, waarvan de ontwikkelingen op zijn minst regionaal (in Europees verband) en in toenemende mate op wereldschaal moet worden bezien: Gasprijzen op groothandelsniveau worden immers bepaald in een internationale context waarbij, op de langere termijn, verschillen in prijzen tussen bepaalde landen/regio’s dan wel tussen verschillende brandstoffen zullen leiden tot verschuivingen in de ‘supply/demand’ balans (zgn. arbitrage).

Gegeven het internationale speelveld is het incorrect te beargumenteren dat de sterke positie van Gasunie Trade

& Supply en in het bijzonder haar (veronderstelde) dominante positie bij het aanbieden van flexibiliteitsdiensten de belangrijkste oorzaak is van de door de DTe beoordeelde “onvoldoende effectieve concurrentie op de groothandelmarkt” in Nederland. Op de Europese groothandelsmarkt zijn immers een groot aantal partijen actief die allen keuzes kunnen maken tussen verschillende aanbieders voor zowel gasvolumes als

flexibiliteitsmiddelen.

Verder impliceert het rapport een oorzakelijk verband tussen marktwerking van de groothandelsmarkt en het

(volgens Dte) goed functioneren van een marktplaats. Wij denken dat een directe relatie tussen deze twee zaken

niet bewezen is. Zowel Wingas (in Duitsland) als RWE (in Nederland) hebben een positie in de markt

2 opgebouwd zonder dat er sprake was van ‘marktplaatsen’, terwijl ook al Engels gas werd geïmporteerd voordat het TTF bestond.

Wij zijn verder van mening dat het rapport inzake flexibiliteitsdiensten een aantal misvattingen heeft waar we graag met u over van gedachten zouden wisselen. Een voorbeeld hiervan is het weglaten uit de analyse van significante hoeveelheden flexibiliteit die op lange termijn gecontracteerd zijn met binnenlandse en export- klanten. Deze flexibiliteit is door Gasunie Trade & Supply niet vrij inzetbaar, dat recht ligt namelijk bij de betreffende klanten. Verder vereisen ook de (wettelijk verplichte) uitvoering van het Kleine Velden beleid en pieklevering (-9/-17 C) een aanzienlijke hoeveelheid flexibiliteit.

Gegeven het bovenstaande, zouden wij dan ook willen adviseren om de ontwikkelingen van de groothandelsmarkt vanuit internationale context te benaderen. Hierbij willen wij opmerken dat de geliberaliseerde Europese markt nog erg jong is. Implementatie van het Gas Richtlijn in de verschillende Europese landen, investeringen in nieuwe infrastructuur en heroriëntatie van marktpartijen hebben enige tijd nodig. Hierbij zien wij het risico van een teveel aan nationale regulering als een punt van zorg.

Vraag 1: Hoe beoordeelt u de analyses van Dte over de marktstructuur op de groothandelsmarkt en de conclusies in de tabel met indicatoren?

Wij beschouwen de analyse te veel beperkt tot de Nederlandse groothandelsmarkt, in plaats van de meer relevante internationale context. Dit heeft vervolgens tot een aantal incorrecte conclusies geleid, o.a. over EuroHub, de concentratiegraad op aanbodniveau en de mate van economische ontbundeling van de TSO.

Vraag 2: Hoe beoordeelt u de analyses van Dte over de marktuitkomsten op de groothandelsmarkt en de conclusies in de tabel met indicatoren?

Zoals hierboven al is opgemerkt, is het TTF is nog erg jong. De groei van het aantal handelaren en de handel op TTF en de recente start van de APX-Gas zijn bijzonder positief. De markt moet voldoende tijd/ruimte krijgen om zich zelfstandig verder te ontwikkelen.

Vraag 3: In hoeverre bent u van mening dat er ten aanzien van de eerste sleutelfactor beleidsmaatregelen moeten worden getroffen en welke zouden dat naar uw oordeel moeten zijn?

Gezien de internationale marktcontext zou het onverstandig zijn in nationale context aparte beleidsmaatregelen te nemen. Het aantal producerende partijen in Nederland is daardoor geen relevante parameter, zeker gezien het feit dat het Kleine Velden beleid een van de belangrijkste redenen is voor de lage concentratiegraad in

Nederland.

Vraag 4: In hoeverre bent u van mening dat er ten aanzien van de tweede sleutelfactor beleidsmaatregelen moeten worden getroffen en welke zouden dat naar uw oordeel moeten zijn?

Wij verwachten dat de transparantie verder zal toenemen door een aantal maatregelen die reeds in gang zijn gezet en ten gevolge van recente wijzigingen in wetten en reguleringen. Wij denken dat dit voldoende zou moeten zijn, maar dit kan natuurlijk in de toekomst geverifieerd worden.

Wij zijn graag bereid verder hierover met u van gedachten te wisselen.

Hoogachtend, Shell Nederland B.V.

ir. R. Willems

President-Directeur