1
1
december
19
93
DOCUMENTATIECENTRUM
NEDERLANDSE POLITIEKE
PARTIJEN
S ta a t o f s tra a t?
Er wordt in Nederland bijna dagelijks gesproken over de kloof die er zou bestaan tussen de politiek en de burger. Zo ook -deze week in de Kamer- tijdens het slotdebat over het rapport van de bijzondere commissie Vraagpunten. Ik ben van mening dat er geen sprake is van een zgn. legitimiteitscrisis (de kritiek van de burgers richt zich op ons politieke bestel als zodanig) maar wel van een effectiviteitscrisis (de overheid slaagt er niet in dit land op een effectieve manier te besturen). Voor verbetering van de effectiviteit van het bestuur is op onderdelen hervorming van dat bestuur nodig. De VVD heeft hiertoe aanzetten gegeven door voor te stellen dat de verplichting uit de W e t wordt geschrapt dat voor belangrijke economische vraagstukken advies aan de SER moet worden gevraagd, waardoor de procedure van besluitvorming aanzienlijk wordt vertraagd en de SER een schuilkelder voor de politiek is geworden. Ook is een voorstel gedaan op het terrein van de hervor ming van de sociale zekerheid. De uitvoering hiervan per regio en de één-loketgedachte worden al jarenlang door onze partij bepleit. Op deze wijze krijgt de burger weer vertrouwen in het openbaar bestuur. Dat brengt mij terug op het hoofdpunt van de verhou ding tussen de burgers en de politiek. Is er sprake van een kloof of is het een overbrugbare afstand? W illen wij werkelijk dat de "taal van de straat" de "taal van de staat" wordt? Moet er niet altijd een zekere afstand bestaan? Toen ik twee jaar geleden het minderhedendebat opstartte, werd mij verweten dat ik herhaalde wat werd gezegd in de kroeg en kerk. Blijkbaar was ik toen bezig met het dichten van een kloof die anderen juist wilden laten voortbestaan. In deze kwestie is het zaak het juiste midden te houden. Een te grote afstand leidt tot een kaasstolp boven het Binnenhof, een te kleine leidt tot een te smalle blik op de samenleving. Frits Bolkestein
R e fe re n d u m
In het afrondend debat over de voorstellen gedaan in het kader van de bijzondere commissie Vraagpunten maakte CDA-fractie- voorzitter Brinkman een opening voor de invoe ring van een correctief referendum. Vorige week heeft VVD-woordvoerder Wiebenga in het debat over het rapport "H et bestel bijgest eld", de argumenten die tegen de invoering van een referendum pleiten uitvoerig op een rijtje gezet.
1. Kern van het bezwaar is dat de afweging van het totaalbeleid ontbreekt. De kiezers wordt een veto gegeven op een bepaald onderdeel van het regeringsbeleid: de leuke dingen worden aanvaard, de impopulaire zaken niet. In een democratie is wezenlijk de samenhang van de beslissingen (prof. Oud).
2. Bij dit voorstel is de samenhang met de rest van ons staatsbestel niet goed doordacht. Bij handhaving van de Eerste Kamer en moge lijke invoering van een constitutioneel hof komen er bij invoering van het referendum teveel remmen in de besluitvorming (vgl. Troelstra)
3. Het correctief referendum kan pas gehouden worden indien 300.000 kiezers daarom verzoeken. Door deze drempel wordt de invloed van grote belangengroepen (vakbeweging, de kerken) vergroot, omdat alleen zij de inspanning kunnen organiseren om die drempels te overschrijden. Deze over accentuering van deelbelangen is ongewenst.
4 Invoering van het referendum leidt niet tot grotere betrokkenheid van de burgers bij de politiek. Dit blijkt niet slechts uit de de mislukte gemeentelijke experimenten, maar ook uit de ervaring in andere landen (vgl. de lage opkomstcijfers in de Verenigde Staten).
5. Manipulatie mogelijk. Het correctief referen dum heeft alleen betrekking op reeds door de Staten-Generaal aanvaarde wetsvoorstellen. De planologische kernbeslissing over de Betuwe-lijn zou dus niet aan een volksraad pleging onderworpen mogen worden.
6. In het voorstel worden kwetsbare onderwer pen niet uitgezonderd, zoals belastingwetten, rechtspositie migranten, e.d. Dat zou ook inconsequent zijn, maar toont tegelijk aan waarom een referendum ongewenst is.
Kern van de VVD-aanpak bij het vernieuwen van het politiek bestel is het versterken van het parlement als uitlegger van de volkswil. Het invoeren van een correctief referendum is daar mee in strijd.
Inlichtingen: Jan Kees Wiebenga, 070-3182904.
VAN B IN N EN H O F
W V C - B eg ro tin g : volksgezondheid
Tijdens de behandeling van de begroting van het onderdeel volksgezonheid van het ministerie van W V C heeft VVD- woordvoerder Margreet Kamp de balans opgemaakt van vier jaar beleid, gevoerd door de vertrekkende staatssecretaris Simons (PvdA)
De woordvoerder noemde de wetgevingsvoorstellen rondom de medische technieken die in het regeer akkoord werden genoemd, achteraf te ambitieus en te uitvoerig. Het resultaat is te mager; veel voorgestelde wetgeving is nog aanhangig in de Kamer (orgaan donatie, behandelingsovereenkomst, donorgegevens bij kunstmatige insemi natie, medische experimenten).
Stelselwijziging
Dit paradepaardje van de staatssecretaris kwam zwaar geschonden uit de strijd. Het resultaat is een onoverzichtelijk geheel, zowel in het veld van de zorg, bij verzekeraars, als bij het adviescollege en geen eenduidige richting in de verschillende verkiezingsprogramma's. Simons trad niet af. De VVD-fractie vroeg in 1992 om zijn vertrek vanwege zijn falend beleid in deze kwestie. Waarom hij van het CDA mocht blijven, is een raadsel gebleven. Het jaren durende welles-nietes spelletje met het plan Simons heeft echter het aanzien van de politiek geen goed gedaan. De VVD betreurt dit in hoge mate.
De woordvoerder voorspelde dat de burgers in Nederland over enkele weken weer onaangenaam getroffen zullen worden als zij hun loonstrookje in ogenschouw nemen. De AWBZ-premie wordt immers ten gevolge van het beleid van Simons fors verhoogd. Het CDA kwam overigens tijdens het debat terug op zijn voorstel om de huishoudelijke hulp in de thuiszorg geheel voor reke ning te laten komen van de cliënten. Er zal een eigen bijdrage worden gevraagd van 10 tot 15 gulden per uur tot aan een bepaald inkomensafhankelijk maxi mum. De VVD is hiertegen omdat zij van mening is dat geen inkomenspolitiek mag worden bedreven via eigen bijdra gen en sociale premies. Dit laatste prin cipe werd vorige week in een motie, ingediend door Frits Bolkestein door de Kamer aanvaard. De woordvoerder sloot het debat af met het volgende oordeel over de afgelopen vier jaar van staats secretaris Simons: "O p het terrein van de stelselwijziging heeft de heer Simons mijn fractiegenoot Dees geprezen voor zijn inspanningen op het terrein van kostenbeheersing in de gezondheids zorg. Helaas zal de opvolger van de huidige bewindsman een dergelijk compliment niet aan het adres van de
heer Simons kunnen maken. De staats secretaris is namelijk verantwoordelijk
v o o r aanzienlijke kostenstijgingen in de
volksgezondheid en forse stijgingen van de verzkeringspremies zoals bijvoorbeeld de A W BZ in de afgelopen jaren. De enige keer dat hij manmoedig een forse premiedaling in het vooruitzicht stelde - de particuliere ziektekostenpremies zouden tientallen procenten kunnen dalen- beet hij hard in zijn eigen staart. In mijn analyse zijn de kosten- en premiestijgingen dan ook precies de reden waarom het plan Simons nooit echt van de grond is gekomen en de reden dat het CDA zijn veldheer Lansink het slagveld instuurde om het sein voor bondgenoot Simons vroegtijdig op rood te zetten. Het is in ieder geval voor de VVD reden geweest om zich fair maar vol overtuiging te verzetten tegen het plan Simons. Naar is gebleken met succes. Het is niettemin zonder vreugde dat ik zou willen afsluiten met de constatering dat de heer Simons ondanks zijn te waarderen gedrevenheid de geschiedenis zal ingaan als "Staats secretaris van Kosten- en Premie stijgingen. M e dunkt, weinig om trots op te zijn ".
Inlichtingen: Margreet Kamp, 070- 3182893
W V C - B eg ro tin g :
welzijn
De VVD-fractie in de Tweede Kamer heeft tijdens de begrotingsbehandeling van het onderdeel welzijn van de begroting van het ministerie van W V C kritiek geleverd op de voorgestelde bezuinigingen. Woordvoerder Dick Dees leverde op 3 punten kritiek:
1. Strijdigheid met de
Bestuursakkoorden, gesloten met Interprovinciaal overleg (IPO ) en Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VN G). In deze akkoorden is onder meer vastgelegd dat op specifieke uitkeringen slechts mag worden gekort in samen hang met aanpassing van de regel geving. De bezuinigingen mochten niet worden gerealiseerd door het
achterwege laten van de prijscom pensatie, maar door volumemaatregelen. Nu blijkt dat er vooral wordt beknibbeld via algemene kortingen op de subsidies, prijscompensatie wordt niet toegekend en deregulerende voorstellen tot aanpassing van de wet- en regelgeving worden niet in het vooruitzicht gesteld.
2. Een deel van de bezuinigingen zijn om puur inhoudelijke redenen niet
aanvaardbaar. Dat geldt vooral voor de bezuiniging op de voorzieningen van de meest kwetsbare groepen in onze samenleving zoals dak- en thuislozen, zwerfjongeren en al degenen die crisisopvang of een dak boven hun hoofd behoeven. Juist in deze sector zijn er grote capaciteitstekorten en er is een ongelijke spreiding over het land. Zowel politiek als inhoudelijk beschouwd begrijpt de VVD deze bezuiniging niet. De woordvoerder diende dan ook een amendement in om het korten op deze voorziening ongedaan te maken. Er moet in totaal 10 miljoen gulden extra in de Begroting uitgetrokken worden voor de maatschappelijke opvangvoorzienin gen (1,9 mln voor het schrappen van de bezuiniging en 8,1 mln voor extra capa citeitsuitbreiding). 3. De minister hanteert, zo stelde de woordvoerder teveel de methode van de kaasschaaf als het om bezuinigen gaat. De VVD diende dan ook een amendement in om de bezuinigingen op de bejaardenoorden geheel ongedaan te maken. De bewinds lieden hadden na politieke en
maatschappelijke protesten al een deel van de bezuinigingen geschrapt, maar voor 1994 is 40 miljoen gulden blijven staan. Gezien de demografische ontwik kelingen, de toegenomen zorgbehoefte en de verdere beleidsontwikkelingen vindt de VVD dit onaanvaardbaar. De VVD heeft ook het ongedaan maken van bezuinigingen op de subsidies voor de Anne Frank Stichting, het kamp Westerbork en het Nationaal comité 4 en 5 mei bepleit.
Sportbeleid
De minister heeft in de Memorie van Toelichting gemeld dat zij de verdere uitbouw van het Fonds voor de
Topsporter, met name via bijdragen van derden, nauwelettend zal blijven volgen. De woordvoerder gaf hierop als
1 1 7
TO T BU ITEN PO ST
DOCÜMENTA i IbCEE
NEDERLANDSE POL
n A O T I I C MWerkelijkheid (2)
Henk Bals heeft een drogisterij. Het is een mooie zaak in de winkelstraat van een na-oorlogse wijk van een grote stad. Hij herinnert zich nog goed hoe schoon, fris en dynamisch dit gedeelte van de stad oogde toen hij zijn zaak als jong ondernemer begon. En nu is het een rotzooitje. Bals herinnert zich dat hij vroeger dat woord thuis niet eens mocht gebruiken.
De straat ligt er vies en vuil bij. Veel panden zien er verwaarloosd uit, enkele winkels staan leeg en 's avonds zijn de etalages afgeschermd met vuilgrijze rolluiken. De hele dag wordt de buurt onveilig gemaakt door jongelui van een bedenkelijk allooi. Soms worden er zelfs drugs in de entree van zijn winkel verhandeld. Vroeger belde hij dan de politie, maar dat heeft allang geen zin meer. De eerste keer dat hij in zijn winkel werd overvallen, dateert al weer van een jaar of zes geleden. Twee kerels bedreigden hem met een groot mes en gingen er vervolgens met de kas vandoor. De politie kwam snel. Ze namen de zaak in ogenschouw en vroe gen of hij mee wilde gaan om aangifte te doen. Dat deed hij en hij was gelijk de hele middag kwijt. Een agent tikte het proces-verbaal uit met twee wijsvingers (en een tong uit de mond). Toen Bals vroeg of dat nog wel van deze tijd was, werd hem verteld dat dit binnenkort afgelopen zou zijn. De politie ging nu echt moderniseren. De daders werden nooit gevonden. Misschien waren ze zelfs nooit gezocht.
Acht maanden later was het weer raak. Het duurde nu wat langer voor de politie er was. Dat kwam door het tekort aan mensen, legden ze uit. Ook die daders werden nooit gevonden. Maar twee jaar later was het echt raak. Drie gemaskerde mannen drongen zijn winkel binnen. Dreigend met een pistool eisten ze geld. Omdat dat niet snel genoeg kwam, begon er een in het wilde weg te schieten. Gelukkig renden ze van schrik zelf weg. Henk Bals belde
overstuur de politie om hulp. Helaas, alle dienstdoende wagens waren op karwei. Het kon dus wel even duren. Zo erg was dat toch niet, zei de juffrouw aan de telefoon, 'want de daders waren gevlucht en er was toch niemand geraakt'.
Dat was de druppel die bij Bals de emmer deed overlopen. Hij schreef een boze brief aan zowel de hoofdcommissa ris als de burgemeester. Ze erkenden in hun antwoord dat de reactie geen pas gaf. Verder vroegen ze om enig begrip. De politie kwam mankracht tekort. Maar gelukkig had de regering een belangrijke reorganisatie van de politie op stapel gezet. Daar was natuurlijk enige tijd voor nodig.
Henk Bals voelde zich steeds minder op zijn gemak in zijn eigen zaak. Inmiddels waren ook de nodige nachtelijke inbra ken gevolgd. Ook deze inbrekers waren nooit gepakt. W el was zijn verzekerings premie drie keer verhoogd en was hij gedwongen extra veiligheidsmaatregelen te nemen. Ten einde raad wendde hij zich tot zijn werkgeversorganisatie. Die liet weten dat zij al zeer veel deden. Zo hadden zij de Vaste Commissie van de Politie in de Tweede Kamer hierover geschreven. DieTiad de beantwoording van de brief aan de verschillende fracties overgelaten. Een belangrijke fractie had gereageerd. Ze legden Bals uit dat de
overheid met de reorganisatie van de politie bezig was - dat wist hij dus al - en dat men zocht naar een 'kwalitatieve verbetering' van de politie door bestude ring van een 'nieuw systeem van output- financiering'. Henk Bals was er met deze brief bepaald niet geruster op geworden. M aar hij weigerde de door veel collega's aangeprezen methode-van-de-honkbal- knuppel te aanvaarden. Niet alleen omdat ze er knuppels waarmee je kogels afvuurt mee bedoelden. Het leek hem een gevaarlijke en heilloze weg. Tenslotte besloot Henk Bals de publi citeit te zoeken. De Staatscourant leek hem wel geschikt. Alle belangrijke politici, ambtenaren en bestuurders lazen dat blad natuurlijk. Helaas werd zijn openhartige brief niet geplaatst. De redactie liet weten dat de Staatscourant daar niet voor was bedoeld. Ze stuurden ter illustratie een exemplaar mee. Bals begreep dat hij niet aan het goede adres was. Deze krant stond vol speeches van bewindslieden, samenvattingen van belangrijke regeringsnota's, reeksen schriftelijke Kamervragen en vele andere belangrijke zaken. Henk Bals heeft toen maar een grote papieren muts gemaakt van de Staatscourant.
(Deze colum n verscheen op m aandag 6 decem ber jl. in de S taatscourant)
---Jaarcongres Vrouwen in de V V D
4 en 5 f e b r u a r i, L u n t e r e n
R e s e r v e r in g s b o n
1. Gehele congres (2-persoonskamer) f 140,-2. Vrijdagavond + diner,logies en ontbijt f 120,-3. Vrijdagavond + diner f 55,-4. Vrijdagavond zonder diner f
15,-5. Zaterdag + lunch f
40,-6. Toeslag 1-persoonskamer (na toewijzing in Lunteren te voldoen) f
25,-S.v.p. omcirkelen wat van toepassing is. Prijzen zijn inclusief koffie/thee.
Naam :...
Adres:...
T el.:...
Reserveringsbon, onder gelijktijdige overmaking van het verschuldigde bedrag op bankrekeningnummer 53.38.22.734 t.n.v. Angèle Voets-de W it (giro van de bank 82.42.00 t.n.v. ABN /A M RO , Arnhem) zenden aan:
VAN B IN N EN H O F
Betuwelijn
In de afgelo pen week werd in de Tweede Kamer de besluitvor ming afgerond over de Betuwelijn. Naar aanlei ding hiervan sprak VVD-Expresse met de VVD-woordvoerder, Jan-Dirk Blaauw.In hoeverre is de persoon van minister May-Weggen (CDA) van Verkeer & Waterstaat van invloed geweest op de besluitvorming?
"De minister heeft met haar optreden in de gemeenten waardoor de route loopt en waar voorlichtingsbijeenkomsten werden gehouden, zeer veel mensen tegen zich in het harnas gejaagd. Veel kritiek was er bijvoorbeeld op haar reacties naar aanleiding van opmerkingen uit het publiek dat zij moest inlichten. Het is niet voor niets dat de protesten afgelo pen maandag tijdens de (JVC zeer heftig w aren".
Hoe is de minister met alternatieve plan nen omgegaan?
"Er was eigenlijk geen enkele ruimte voor alternatieven. Die zijn niet serieus beke ken. Niet door de minister maar ook niet door de NS. De NS is star geweest. Dat heeft ook te maken met het feit dat grootscheepse ondertunneling van spoorwegroutes door de NS op dit moment niet wordt uitgevoerd. Alternatieven die dit beoogden werden dus niet bekeken. De minister heeft van het begin af aan alternatieven ontweken. Zo was er een alternatief dat inhield om de West-Oost-verbinding door Brabant geschikt te maken voor goederenvervoer naar Duitsland. Daar is niet serieus mee omgegaan. De minister had nadat CDA- fractieleider Brinkman tijdens de alge mene beschouwingen van 1992 had uitgesproken dat de Betuweroute boven gronds moest worden aangelegd in feite vrij spel. Een hoge ambtenaar van Verkeer & Waterstaat heeft tussentijds nog een rapport gepubliceerd waarin positieve opmerkingen stonden over een ondergrondse aanleg. Dat rapport is schielijk in een la geschoven. De indruk is gewekt dat zowel de minister als de NS niet wilden luisteren."
Er is veel gezegd en geschreven over tunnelbouw.
"Ja, en dat is niet altijd even goed begre pen. Zo wil ik nog eens benadrukken dat het beeld van een lange ondergrondse Betuweroute van kop tot staart niet juist is. Dat kan trouwens ook niet want de grond waardoor de route moet lopen is lang niet op alle plaatsen geschikt voor tunnelbouw. De VVD heeft gepleit voor
ondertunneling op bepaalde plaatsen. Dat heeft vele voordelen. Het milieu wordt ontlast. Er is geen geluidhinder, geen landschapsvervuiling. Op dit moment zijn er geluidhindereisen die minder scherp zijn dan in de ons omringende landen. Als dit op Europees niveau wordt aangepast lopen we de kans dat met een boven grondse aanleg de nieuwe normen altijd zullen worden overschreden. De burger kan dan bij het Europese Hof in
Luxemburg zijn gelijk gaan halen. Maar er zijn meer argumenten voor tunnelbouw. De derde dimensie, die we in de volgende eeuw door ruimtegebrek wel moeten gaan benutten kan door zo'n grootschalig project worden verkend. W e geven dan ook het bedrijfsleven de kans om dit nieuwe gebied van technologie onder de knie te krijgen en eventueel in het buiten land te exploiteren. “ Nederland
Aannemersland" kan dan een nog completer pakket in grote infrastructurele projecten bieden. Een laatste argument dat ik nog wil noemen is de positie van de Betuwe binnen Nederland. Er is een tendens waarneembaar dat dit gebied, ingeklemd tussen het Rotterdamse haven- gebied-Gorinchem en de dubbellocatie Arnhem-Nijmegen steeds meer een uitwijkmogelijkheid wordt voor de Randstad. Zowel voor kleine industrie als voor wonen is dit het geval. M et een bovengrondse Betuwelijn loopt deze ontwikkeling gevaar."
Zal Duitsland de Betuwelijn door trekken?
" De minister heeft hierover met " Bonn" contact gehad. Ze heeft in de Kamer hier over geruststellende woorden gesproken. Ik ben zelf in een vroegtijdig stadium naar Duitsland gegaan om te overleggen met onze zusterpartij, de FDP. In het grensge bied, in de deelstaat Nordrhein-Westfalen voorziet men problemen. Als de
frequentie in het beroepsgoederenvervoer per spoor wordt opgevoerd geeft dat overlast bij de overwegen. Er zijn 22 spoorwegkruisingen die dan teveel zijn gesloten bij de intensiteit die men voorziet. Dat vergt aanpassingen die betaald moeten worden. In Duitsland is dat niet zo eenvoudig omdat de gemeenten deze aanpassingen voor eenderde zelf moeten financieren. Dat geeft maatschappelijke onrust. Er zijn geluiden die er op neerkomen dat alleen een omleiding van de route rond Emmerich een goede oplossing biedt. Lukt dit niet dan moet de aansluiting er maar niet komen, zo valt daar te horen. W a t ik curieus vond is dat de minister afgelopen maandag de Kamer meedeelde dat geen contact moest worden gezocht met lokale autoriteiten in Duitsland. De Kamer moest zich niet bemoeien met Duitse aangelegenheden."
Waarom heeft de VVD altijd voor uitstel van de beslissing gepleit?
"Laat ik voorop stellen dat de VVD vóór de Betuwelijn is maar dat zij de uitvoering ervan anders ziet dan de minister. Er zijn veel rapporten over de route gepubli ceerd, maar de alternatieven zijn niet goed bestudeerd. De Milieuorganisaties en de Stuurgroep Ondergrondse Vervoers Infrastructuur (SOVI) zijn dit met de VVD eens. De SOVI heeft altijd gesteld dat alternatieven tot het einde van de besluit vorming moeten worden meegenomen. Op grond van de huidige gegevens kan geen verantwoorde beslissing worden genomen. De problematiek rond de aftakkingen is ook nog niet uitgekristalli seerd. Dit kan miljoenen extra kosten. Veel bedragen kunnen trouwens hoger uitvallen, zoals die op het gebied van het milieu. Ook moet het draagvlak worden hersteld. De minister heeft dit draagvlak versmald. Er is een conflict tussen de centrale overheid aan de ene kant en de burger en lagere overheden aan de andere kant. Dat is niet zomaar iets. Ik heb nog nooit meegemaakt dat burge meesters en gedeputeerden lopen te vloeken en te schelden. Alle werken voor een beter goederenvervoer per spoor van Rotterdam tot Kijfhoek kunnen overigens gewoon doorgaan, het bestuurlijk overleg is per slot van rekening voor dat terrein praktisch rond."
Hoe groot schat U de kans in dat de Betuwelijn, zoals die maandag in de Kamer is besproken ook inderdaad wordt gerealiseerd?
"Het zou mij verwonderen als de aanleg van de Betuwelijn, zoals die maandag is aanvaard inderdaad gerealiseerd wordt. O f het zal lukken hangt in hoge mate af van de bezwaarschriften. Als die massaal worden ingediend en ook ontvankelijk worden verklaard, komt er uitstel waar door de kans dat de lijn er komt, in de voorgestelde vorm aanzienlijk wordt verkleind."
Colofon
De VVD-Expresse is een uitgave van de "M r Annelien Kappeyne van de Coppello Stichting" . onder redactie; van Clemens Cornielje, hoofd afde ling Voorlichting van de VVD- Tweede Kamerfractie, en Ernst van Splunter en Arno Visser, medewer kers afdeling Voorlichting.
De VVD-Expresse wordt gedrukt bij Roeland Druk te Scheveningen. Een jaar-abonnement kost fl 75,- en is schriftelijk aan te vragen bij de VVD-fractie,
