n:-:JH3 IJJ EN DIE

HOOFSTUK 3

HUIDIGE

KUL'L'UHELE,

I?OLFriEKE EN G

~S

n:-:JH3 IJJ EN DIE

l"FirJD:L\A.K

I. .

INIJ'SIDI~!G

EN EKOHGr.IIESE OPSET

Vt~Tl VOLKS!PVOEDING

Die vraag kHn gestel word of die skool enigiets te make bet met die kulturele, godsdienstige, politieke en ekonomiese klimaat buite die skool. Dit kan beweer word dat die ond erwyser as voocondervtyser van sy leerlinee \Vel alles daarmee te make het - eerstens omdat hy mede-opvoeder van die lcind is en dus in ons Christelike lev;enswyse medevera.nt=

woordelik voor God is om snam met die ouer die beste beil vir die kind te probeer uit0crk. Maar tv1eedens word deur

verskillende opvoedkundigr'ls die volt;ende veru.ntwoorc.lelikhede

aan

die onderwyf3Cr toebedeel: by is draer en vertolker von sedelike wuarues binne en buite die skool; hy moet pla.nmatig en drelbevvus die Christelik-nasionale lewensv;yse, ideale en opvattine;e deur die eie voorb<.;eld en deur leierskHp by die kind en ouer insl\:erp; hy is rigtinsa<:mdui der in die

gemeenskap - by moet vormend en opvoedencl op sy skool en om.c:;ewine inwcrk; u.s volkuopvocder moet hy •n idealistiese volkornan sonller ecoiumc

v1ues l~n

c;erocpe om deur

sy

nkool die koero aan te dui

ttB

uie volk weenn vreemue indringing

V<U1

k oers sou raa • k l)

1) Scholtz, I.F. Die oucr se plek en

t~ak

in die O}NOeding en

ond8r~yo

••• , p. 41-50.

/41 ..

'Jl

Saak wat in die opvoeding en onder..,.vys egter nie ui t die oog verloor mag word nie, is dat die skool nooit die ouer as natuurlike gode,egewe opvoeder kan vervang nie - selfs al word di t verkeerdelik aanvaar dat ouers vanself bevoeg is om kinders reg op te voed. Wolmarans

s~

dat gedurende die afge- lope halfeeu by al meer ouers die besef posgevat het dat hulle hul opvoedinestaak nie reg aanpak nie en omdat bulle onseker is, doen bulle liewer te min uit vrees dat hulle sal fouteer.

Die kind se ouers bly sy

prim~re

identifikasiepersone en handel hy eerdcr vole;ens die voorbeeld vrat hulle stel, as volgens die voorskrifte wu.t bulle geeo- 2) Maatskaplike toestunde het inerypend verander en daurmee ook die ouer- kindverhoudinc; en die ouerhuis as onbesproke leefwereld van die kind. Vir die welsyn en voortbestaan van die Afrikanervolk as ceheel is dit vun die grootste belang dat die gesinslewe kerngesond woet wees.3)

Schutte stel dit dat, as die huis nie meer opgewasse is om die kind vir die informele lewe voor te berei nie, .die skool hierdie taak nie sonder meer kan oorneern nie. Die skool moet eerder sy funksie op so ·n wyse ui tvoer clat die huis

weer sy rcgmutiee deel

^k~tn

bydra. Hy benadruk die rnoontlikheid us bykomende funksie vun die skool om via die skool

TI

terug=

koppeling na die huiu te bev18rkutellig ten einde van die kind

'Jl

beter toekomstiee ouer te mnnk. 4 )

2) Wolrn:trhiH3, A.D.

Die cer:J:inBi

tu:Jnie

r:s

t'aktor in die

ontsporing

vun

kinders.

;\fJpek~~2-~.:.:~l

•n

lllOdf!rl1-ll_8d~oeie~H:

diac;noc>t:Lf;(':rLn;:_:

Pn lit'h::.ndel i.rv· v:m K:incil!Tu lllct .,·cdr:l_[':u-:

en

lr~c~rtnoeil} lctu:d~,

P•

L!~.

3)

Krur~er, J.H.

Onclen·;y:;;;er en Bl-::uol, p. 2o

4)

~chutte, B.C.

Die

f>r:t;:dc

teen die o\L)ol.

P.uku~:;. l( )):1~)~)!

November 1973.

Solank die kind sy ouerlike voorbeeld in alles volg, sal hy slegs •n beter ouer kan wees indien die oucr deur voorligting die regte voorbeeld stel.

Dit wil nietemin voorkom of die skoal die belangrikste

enkele instelling is wut die volk vveer rigtinB en belangstellin[' in alle levtensbel<::.mgrike sake kan laat kry. Die grootste

enkele tekortkoming, ma2.r wat terselfdertyd die magtigste wupen in die opvoeding en onderwys behoort te vvees, is

vo ogonderr1ys. Vlanneer daar aanhoudende persoonlike kontak en wetenskaplike sinvolle kornmunikasie tussen voog (ouer) en voog ( onderr1ys er) bestuan, sal die noodsaaklike vernuwing,

selfs inkcer, in goeie gesindhede en menseverhoudinge bew&ur=

heid word. IJan kun die gesin weer die siel vu.n die volk word wat

op

sy kniec sy daaglikse brood ontvang.

Die skool het

^'11

uiters bclanerike taak en dit word dikwels deur die owerhede beklemtoon. Maar is dit die owerhede erns?

A,. SO'.'!JE'P ^1~1~ DIE ON JER' ;YS

In

Rusl~:.md

word

br~dreigint:rs gnrw~steun

deur geVleldic;e en oor die ale;f..:meen, cffcki;icwe orcun ioanie van die onderwys en die wetenrJkaplike nnvorsing en ontwiklinling.

Die skool.

en die \'letenskap word

b•~skou

as

hulpmiddels

in

sowel die 'd l . d" f" . t d

5)

l 80 oe1ese uS lC lGleSe 8

ry

^o

5) Naun.c,

s.L!. \lr:!tr·noknr en tc-r:nolorir> , !'• 1r,,

/43o

Onderv1ys in Ruslnnd geniet hoe priori teit en stc:.atsui tgCJ.\ves daarvoor is na bewering pro rata die hOOG"Ste in die vverelde Die \'festerse Vo1ke, en die Republiek van Suid-Afrika in be sander,

kan

bier die b edreieing van die Vfesterse kul tuur en veiligheid nie ignoreer nie. Dit is noodsuaklik om deur die opvo cdi.nz en onderwys •n bolwerk teen alle aanslae te vorm.

Die T.Oo-redaksie ste1 die snak so: "Is die regc:ring eer1ik met sy

herh;~~a1de

standpuntste11ing dat onderv;ys rn

priori tei ts;.::.alc in die vo1kEhuishoudir ...

g

is? Word die onderwy8er

se

1oja1iteit nie eruwelik uitgebuit nie?o•o Die nuwe gedifferensiHerde onderwysstelsel vereis u goed opeeleide, e;elukkiee en r;ebalEU1seerde

onuerwyser~~korpH,

en

met

die huidiee toe drag vc.u1

uake

is di

t

wensdenlrcry om

te dink dat ten valle in bi(::!rdie behoefte voorsien

lw.n

word."

G.

Die owerheid

maak

i.n

sy

onclerwyswette, ordonnonsics en regulasies oak voorsimt in{'; vir ni e-1\fr:Lk:unnse onrlorv.rys en

gevo1elik

sc~l sy

wetw:JVIing nooi

t

so posi tief Afr:Un;Dnsku1

tu1~ee:

kan wees nieo7)

6)

Hf~d;llnlionPr:l.

In

dit onr:J t.:rnfl

n1et die onderv1ys?

7)

r,fondf;tul~, l(~l):

:

^{1- ) ,}

J.T:1nri; 1973•

Vel.

^ootc: ::.Jt.•'!ynb•·re,

K. I:.>

rmrlf•rwys

pri.oriteit nr. 1?

Nee

^o

Ond

c~rv;ynb~,

82 ( 848): 27 en

~?9,

Julie 197 4;

RedaksiorH~CJ

.•

]J.le uureL~f:3

het lvege;eloopo J.Torulutulc,

2(3): 2, h~ei J~7'1.

Coetzec, skoal.

·~1. J. Die pr<,ldicse besl;;;.g vun die Cllristelilre

Pokus, 1(3):191, November

1~)73.

/^{•• 't ~ 1 0}

44

Terwyl dit s6 is, moet ten minste die onderwysersopleicling .

streng Christelik wees.

¹¹

As clie Afriln:iller sy skoal, wat die hartklop vir sy toekoms is, verwaarloos, dan staar

'I1

onsekere voortbesta.an hom in die gesig

¹¹ •

8 )

V/anneer

da~rop

gelet word dat Rusl<:ind

sy

behoud, hoe verderflik sy ideologie ookal is, en sy toekoms in die

onderwys en die wetenskap sien en staatsuitgawes ooreenkomstig dnarna rie, en as verder daarop gelet word watter geweldige verantwoordelikheid die voogonderv1yser het, is daar beslis

vraaetekens oor die owerheid se erns. Word al die implikasies en verc:.ntwoordelikhede in verband met gedifferensieerde en dus voogonderwys, werklik besef? Is di t werklik

'11

saak van erns om uitvoering

aan

Christelike en nasionale onderwys te gee? Wil die owerhede

r~gtig

die beste mense vir die

opvoeding

V<m

sy j eug trek?

Vh.Ullleer na die onderwysui tgawes as

^'11

persent:..:._sie vun die bruto nasionale produk vir

^TI

ufeelope puar

finansi~1e

jare en

^'I1

paar

ber&minc;s vir toekornstiee finansio1e jure gekyk 'Nord, lyk dit nie so nie, bv.: 1960/61, 3,48; 1963/64, 3,44;

1970/71, 3,5; 1980/81, 3,6 en 1990/91, 3,7.9) Tot 1980/B1 sal die persentuuie uitt:;awe teenoor brute nusionale produk met

sle~s

0,1 toencem.

---·--·---

8)

Ibid.

9) Mulder,

J.J.

Die

plek vtm

die

oue.L' in die on<lerwys. Onn erwyf3bulletin, XVI ( 1):

:;o,

Septcmb£~r J ry1~2

.' - -

c. DIE

VAll

Die owerheic1 skyn opreg beg<:l8.11 te wees oor die

v·oortbest<.~an

vm1 die Blanke beskawinG in clie Republiek vun Suid-Afrika soos blyk uit uitec.;.wes ten opsigte van verclediging, clie ekonor:1ie, die tuislu.nde, ens. en wetgev1ing in verbCJJ.Hl met S<.::bbatsontheiligine, kor:nnunisme, onluste, sensuurrc:.de_, ens.

Iv~aar

daar is een ding wut die owerheid nie volkome kan doen nie. En dit is om clie volk waarlik geestesweerbaar te maak.

Dit io in die eerste plek die kerk se taak deur die inwcrkine van die Heili[!;e Gees en in die tweede plek die Christelike skoal se tuak omfuur die kind

sy

ouer te bereik en te besiel, 66k d eur d :i.e kro.e en genad_e van God. Die onderwyser moet egter deur opleiding vir

sy

taak volkone toc3erus word.

Lt. genL, Cockroft se dat vir die voortbestuc_m vun die

A£rikw1erdom die Christelike geloof en die patriotisme nodig is.

¹¹

\'/aar die ware God nie heera nie, is daar alleen duis=

ternis en waur putriotisme ontbreek, hot so

~

volk eeen

idealisme en selfrcspek nic - is hy in werklikheid gecn volk nie."lO)

Hy

is ook vun rnenine dat die eod;:.;diens en

pntriot:Lnme

huidiG

bcspot1ik r:emwtk word en du.t die indivillu, rlic geo:Ln en die volk

n

onlogiese skuldeevoel het. Linkse bE::WC{:ings probccr om pu.trj.otiDme dcur woreldburger:.'3kap te vervHnr.r,, Godat bu.ie

v:m

die

jcug •n skuld[~evoel

oar

hul

/•friko.nerskup opeedoen

het. Hy I'l eit;

vir

•n

s;__,nwm10erinc; vr:m

10)

Cockroft, C. R. Vcrd edig0ro v.'•H onB

gccctccr;rcnn c.

JhnrUJ: :_d~,

1r1( s:):

U-lr~, !-~l:i 1')7

J

^g

46

die Christelike e;odsdiens (kerk), die onderwys en die gesin om. hir,rclie aanslae die hoof te oied. Na sy mening is die skool een

^VEm

die belangrikste verdedie;ers in die he de

^vt:m

ons geesteserense. "Maar is elke leerkrD.g bewus van die valle aanslae op die jeug? Is alle onderwysers bekend met die omvane;

v~n

die

¹

koue oorlog

¹

en die implikasies daarvCJn vir elke individuele skolier of student, vir die gesin en vir die voortbestnan

v~m

die volk?'' Hy se die skoal is in

'11

gunstige posisie en beslcik oor die vermoe om die gesin ten goede te beinvloedo Dit is intiem gemoeid met die versekering van die toe karns van die volk en nie bloat •n karweier van

kitskennis nie. Vir hom is die skoal geroepe om n bastion teen die kulturele revrolusie, die wereldwye kulturele een==

.vormie;heid en die kulture1e materialisme te vorm. Elke gesin is

'Tl

bousteen van die volk en verbrokkelde e;esinne sal die f'ond<;.mente van die volk omgooi .ll)

Elke onderVIyser as voog in die opvoeding en onderwys bet die roepine en JJlig om

sy

leerlinge geestesweerbaClr tc maak en in die proses die ouer se hulp in te roep 6n om hom (die ouer) tot besinnine te bring.

In die voleende parr:Jer<w;e word aangcdui in wa.tter mate kotnmer oar verskillonde aspekte in die volkslewe beers.

Teen dnCLrdj_c ae;turgrond moct die onderwyser sy tu.ak probeer vervul en word dit vorwug om kinders te besiel en vir bulle die weg te wys nu die saligheid en na goeio bure;ernkap.

N~

die algemene toestu.nde beskryf is, word n motivering vir volksopvoedinG eegeeg

11)

Ibid.

III. DIE

/~.GTERGROND

\'/LARTl·;:r;n DIE

OPVOEDJHG EH ONDErt'.'IYS r.m:sT ---~--~---

A.

GODSDTENSTIGE NOOD

V OOG ONDER

¹

.7YS ER GEE

lo Kommunh>me en die Christelike

r._~dsdiens

Die Kommunisme se aanklag

t~~n

die Christelike godsdiens en kerk is in hoofsaak die volgende:

a. Die kerk en die Christendom was eeue lank die toeskouer, terwyl die arbeider in sy loon veronreg is;

b. die Christendom was mngteloos teenoor die euwel Villl slawerny;

c. die Christendom

WGS

onverskillig teenoor die nood en lyding VDn die massas;

d. in die stryd om vryheid het dit steeds vir die onder=

drukker kant gekiea;

e. dit was die geswore vriend van die kapitalisme en rykes;

f. dit kies in elke stryd altyd weer die verkeerde kant en g. in 2 000 jaar het di t bloedweinig tot die emam::ipasie van

die minderbevoorregtes, die regte van die mens, die broederskap v<::.n die mens dom, voorui te;<mg van die wereld

en vrede op aarde byeedra.

Daar word nie op die meriete van die aanklagte ine;eeaun nie, m::tar di t is uo dat dit c;od66ptc volkerc was wut c;oclurende soveol ceue dikwols mot die

se~n

v:tn die Kerk, blocclic;e oorloe gevoer het. Die Pous v,-m Home het in 1054 die hele Oosterse Kerk onder die ban c;eplr.laB.

Die KolnnJunimue

is ook nie ui

t

die Ooste nie, maar uit die Wcotc

ufl<omf;tic;.

/~H.

48

Karl Marx wus die s eun van

'11

Joodse advol<:::.tat ui t Dui tsla.nd en

'11

Nederlrmclso moeder. 12

)

Die Wereldrn.ad vu.n Kerke en die Gereforrneerde Kerk in Nederland se houdinee en besluite oor die terrorisme in Suider-Afrika is bekendol3)

Maar die Yleste verkeer in

^'11

roes van swaarmoedigheid oor die Komrnunisme as of hy lclaar

v

erloor het. Hy skyn alles wat hy het, te

w~mtrou:

sy godsdiens, sy onderwys, sy maatskaplike orde,

sy

ekonomiese orde. Vir die Weste le die toelcoms eintlik oop .. 14 ) Maar dan meet mens nie net blindelinss optimisties wees nie. Die Kommunisme beplan en werk op groot skaalo Die Weste kan nie slegs wil vertrou sander beplanning, voorraadopname en inspanning nie.

11

Die uitdagine, van onB tyd dwing die Christendom op sy kniee, by die ootmoedige belydenio vrm sy slculd en eie mislulckings -

so

sicn ons die Christendom op

sy

beste" • 1 5) Baie Afrikaners se hovaardieheid, hul liefdelooaheid, hul gebrek aan dienslewcring en versuim om us lewende eetuies

v~n

Jesus Chriatun op te tree, 1E1. ten grondslae

Vt:J.!1

al ons problema en noodo

12) }hmekorn, T. N.

n. JO. Godsdiens. In Die uitdaging van ons tyd,

13) 14)

0 ¹B Gnl<lenl:tuya, !•'. E. V/a:t het by I)unt

ern

e;cbeur?

D:i.o Voorlj ct;r!~,

37 (B): 7

en

27, 1974.

Murr::1.y,

A.rr.

'.'/au.rom

pe};~tlimistieu v•ees? '11 S./· .• TI.K.-

~litG:twe, p.

3.

15 ) II

Dil e

k

o rn , o p • c

i t . ,

1) •

31

o

/49o

2. ])ie nood

vrm

die

mens

In die algemeen word die nood v<m die mens vrm ons tyd ae:m vier oorsake toegeokryf, nlo

a. vercenswning en

TI

gevoel dat hy oorbodig is;

b. -die c;evoel van die sinloosheid vc.m alles;

Co die vrees waarin die mens lewe;

d. die te

ho~

lewenstempo met al sy gevolge.

Besef die eejaagde mens van ons tyd dat Gods Woord al die

antwoorde het? Teenoor eensuamheid kom die ware naasteliefde te staan.

~reenoor

die sinloosheid van alles, is daar die

versekering dat ons nrbeid in die Here nie tevergnefs is nie. 16 ) Teenoor die vrees v<.m oorbodieheid omklem ons die belydenis

dat Christus ons so belangrik geag het dat Hy ons olkeen by die naam ken en ook vir ons gesterf heto Teenoor die

vernietieende lewenstempo skuil ons by Christus wat vermoeides en belastes roep om by hom rus te vindol7)

3o Johunnesburw_...2l._!J,eidendom?

Ene Eerwaarde Reg Bendixen, leier van

'I1

interkerklike groep, het onlanes met die hull) von 20 kerke in

'I1

steekproef 1 300 Blankes in versldllende dele van Joh<wner3burg ui tgcvru. oor bulle verhouding tot Chriutus. Elke persoon iu vir bylumn

'I1

uur lank onclervra. Dit is nie bekend of die drie

Afrikaanse Susterskerke llieru.un

ueele;£~neem

hct

nie en

boevcel

v~m

die 1 300 ondervr:wecles Af'rikaansBprekend

vn.ts

nie

^o

Uit die

ondervrugir~

het die volgende geblyk:

16) 17)

1 Kor. 15:58.

De Bru,:·n, T'.tJ.

Die 'J·r;_,nr;valer

~

G e

est

^G :!. j k e

no

o cJ

t:

^{r :) \)}

t : :

t P

c ·

^{v 1 : 1 r •}

p.6~

14 Julie 1971o

/50o

a. Slegs 5% het bely dat bulle Jesus as Saligmaker aangeneem het;

b. 45% weet dut Jesus die Verlosser is, maar het nag niks daaromtrent gedoen nie;

c. v1.r · a· 1.e mees e t

an

d er 1.s · J esus ne

t ·n

h" 1.s or1.ese t · r·

^~guur.

18 ) Soos verder sal blyk, is die toenemende getal egskeidings, die oorsake van dwelmmisbruik, pornografie, permissiwiteit, ens. a.lles uitvloeisels omdat baie Afrikaners God versaak het en talle net n Sondaggodsdiens beoefen. Het dit nie

tyd geword dat die kerk en die skoal self meet besin, mekaar se hande vat en die verlore skape ga811 soek nie?

B.

EGSKJ:<~IDTNGS

Die tlirikaner beskou hoiiiseLf as

'11

moreel redelik hoogsto.ande volk.

Hy

is selfs lief ow te wys op die teenstelling tussen sy streng sedelike .norme en tekens

V8.11.

verval in ander hmde

^o

Maar tog bet die Republiek van Suid-Afrika die tweede hoogste

egskeidincsyfer in die

w~reld.

Die belc...ne;rikste maatska})1ike preble em in die '.'.'este is dan oak geb:roke gesinne.

^'11

Daaglikse godsdiensbelevrenis v:::.m die hele gef.lin ku.n meer hiera.an cloen as al die psic;h::.ters in cUe wereld. l9)

Eetikeidings in die llepubl Lek vun

Su:Ltl-.~frika

het in 10 jaa.r sedert 1961 onrunburend toc{3enecm. Volc;ens die Dcpartement

'3t::.J.tiotiek se ve:crJJ.n[~, bGrelren t~..::en l 000 getroude pare, het

d:i.o ogskeid-Lncf3yfer van 6,5 in 1961 tot 9,5 in 1971 t;oegeneemo

18) Die

nl'r;;ttu'?.Y:::Jlc;r,

:p o5

^J

1 Janwtrie 1974.

19~

Die

'l'

r C:Jn

Av:,,.J n

r, p.4, 1 Januarie 1974.

/~j lo

betrokke. Uit

8

250 skeisake het clie huwelik in

4

152 geva11e in kerke p1aasgevind. 20

) In Joharu1esburg a1leen is in 1973 3 145 egskeidings toegestuan. Kinders wat hieideur geraak is, is tussen 9 000 en 12 000. Dit word ge::;;kat

d<:lt

daar in 1973 13 000 egBkeidings in die hele land waso 21 )

Vo1gens mev. Eska Dowlins, direktrise

V'~n

die Suic1-Afrikaanse Nasionale Ruad vir Kindersorg is daar oneeveer 40 000

kindersorggevulle by die Raad geregistreer,

waarv~n

sowat

35 000 nie plek in inrigtings k::m kry nie. Vo1e;ens haar is die oplossing nie in meer inrigtings nie, maar in erotcr getal1e maatskaplike

wcrke~s

en werksters om die verbrokke1ing in ouerhuise te stuit. 22 )

Kan Suid-Afrika in die lig vC:ill die vooreua.nde op hoe sede1ike norme

aanspr~ak

maak? "Woord en Daad

¹¹

voer d.ie voleende waarskyn1ike oornake vir die hoe egskeidingsyfers aan:

1o Die permissiewe geeo, die vrye 1iefde wat deur baie van die jonger

e;eslr~e:

bcoefen en

gocdger~ruat

word.

Hu11e kry in hu1 ouerhuise en j_n die sam.e1ewint_:; nie

•n voorbeeld van

huwelik~Jtrou

en beutendigheid nie.

2. D;jar

irJ

tlie

kormnunikmdelcriois

tuosen die oueru en die

20)

21)

j

anger ge

BlCl~ o

Die

cesin is

al mi_nder

'lie

druer v::ill tradisie en kultuur.

Tii e

'rr:ulf~ v~ ~1

e r,

~l}_l. n 'J'',~·-·rl"V 'll

"r

-~~:..::...•.:. ' , c~ - '

P• 3, 19 Julie l973o

P• 4, l

Juutl~•Ti':)

l:J'74a

/52

⁰

:.h::

3. Daar is die "afwesige

¹¹

ouers: die werkende moeder, maar baie -belanc;rik is ook die "afwesige" VP.clero Talle kinders word c;root met slegs die moederfiguur v;c.-;.t tut; Uloet ui.toefen en die belant;rikste beslissings moet neeTYJo?.3)

4.

hl~terialisme

bet

~

nuwe lewenstyl geword:

~

opvallende c;ebrek

aan

spaarsin, onnodige luukshede en

•n

radikale

afwesigheii van die Bybelse eis van soberheid en matic:heid.

5o Die geloof en godsdiens het waarskynlik vir talle

net~

Sondagwmgeleentheid ceword. "Miskien is die funclamentele nood en krisis vun ons moderne geoinslewe die feit dut

so vele die o.dres kvtytgeruak het aan W I E verantwoording met betrekking tot bulle doen en laLe eedoen hehoort te word. 1124 )

"Woord. en

Daad¹¹

pleit oolc dut kerk, skool, universiteit en r:Jnder

instunrc~ies ~

ver<.mcl.erine rnoet bewerkstellie deur die

waarde van die huwelik en eesin ooreenlcomstig die skriftuu.rlike beskouing as lewens- en w8reldbeskou:Lnc; onder die aandag van diegene wu.t

^ailll

hulle sorg toevertrou is, te bring o 2 5)

C.

PEHMISSI~ITRIT

Die gesaesverhou<.line is een vun die mees fundamcntele

verhouuingL~ v1c.tt

daar

twHH3ll

mcnne

kun

bestaan

en

vir die Christen kom

hier~ie

boginsel uit

~ie

Woord vun Gorl. Die gesagsverhoud:Lng

is

geldend. op alle terrcine:

die

kerklik=

eodsdietu:Jtice,

die

opvoe

dkunr.l:i.[_:;e,

die

lrul

turele,

cUe

Bosiale,

23) In 1::!71 het 5

3~;0

vroue

^cllll •·,::.'Jkt!ldiu,_I; /',•.:vr:t Lt·t·Jttllll'

?. 1'.50 nl''w.:;o Vr;l. Di'~ '¹'r·!:"~v·:l~ V'<.n V_l ,Jul ic· l~l7J.,

2 ·1)

^{tt /\.~} die "'\TOC~-t ·~ ... , ;r \T•<l ~ ~ ~ _ tt

• - - - .. -c.J • - - - ... ,

P•

17-HJ, I.T:,art 1974-o

25) Ibid

o

Westerse kul tuu.rpatroon to on dat land e bulle belane;stelling vir God,

sy

Woord en

sy

kerk verloor het.

Hierdie pcrrnissiwi tei t v10rd in alle lewensterreine, ook in Suid-Afrika,e;evind: in die openbare lewe, in die huis, in

die s\wol en

aan

die universi tei t. Dit gaan nie soseer om die ondermynine

v~:m

die gesae; as gevolg van bepaalde erievve nie, maar ocr die bevraagtel-::enine van die gelc1ie;heid en bestaansreg van e;esag as sodanigo

Vole;ens Duvenage is permissiwiteit ook kenbaar in die voleende gesindhede:

lo n Lewensontaarding waar die gewelddadie;e as die held vooreestel word en die toenernende e;ebruik v<:m

dwelmmiddels ..

2. Seks tussen menue wat op mekaar ineestel is, word as i8ts doodnatuurliks buite die huwel:Lksband eesien.

3. '.:elvaart en

b

esi t

is

die gCI.ll[!;bDre maa.tetaf

w1mrvolc;en~3

n persoon gemeet word, en die kondisionering vun die maatskappy dat hierdie

v·Jelv~J,t~.rt

en besi t la.nes enige

moontlike wee en met eniee moontlike

~iddel

verkry kan wordo

4. Die

bevoordeli.n{~

vun fRmilielede, vriende en persone van

•n bepc:wlde kork, volk of ru.s,

f1onder

inu~nmninc;

vn.n meriete en kwalifilw.sies

^o

/54o

5o Die versk:ynsel vmt al e;ro ter afmetine;s aanneem, nlo om die wo.a.rheid om te keer as

'Il

leuen en die leuen

a3.11

te bied as die Wbarheid.

6 _• D. _1e ^t _oenemen d

_e

sue na vermaa , gen1e 1ng en on spann1ne;. k . t. - t . 26) Permissiwiteit in Suid-Afrika is kenbaar in die hoe egskeidin&=

s,yfcr en in ul die omstundighede soos cleur Duvenage aangedui • Kan die skoal deur middel VI-ill sy voogoncler-r.rys vml gooi en

koers aandui?

Nog blyke Vhn die pormissiewe gees is die kondisionering vir en Oenskynlike goedkcurine

V<.m porno~rnfie

• Dinge wut tien jaar celede noe as Eilisoluut pornoerafies en selfs as walelik beskou

^Vl:J.S,

word

v~ind~:J.g

:::.anvaar

'

en verBkyn volop in die

ko:nrounikasiemedia. Die a:::mvaardinr;

daarvun

dui op

'Il

proses van vervlakkinc; waardeur die intieme dine;e

\'n ...

t rnooi en edel was, alledaags, platvloers en vulger cemr.:.uk word. Menae se verfyndheid. kan int:;eboet en afgestornil wordo "Hoe lean n mens ouers duarvnn beskuldie dut hulle hul kindere nie behoorlik opc;cvoed l1et nie,

as

daar roeds veel

w.:m

hulle eie

opvoedine; eoskeel het? Hulle is snlf:' al kultureel-ontcrfdes, slugofferu van

n

kul tuurverlieu vn.taraG.n die Wcsterue menB

van di

c

b nr;in van rlie industriele rev oluflie and erwn:r11 is'! 27)

?6)

Duven:l{~0., S.C.i'/.

Pt;ruissi\·:iteit as e;roeibodem

vir mindaarJ. Insti

tt~t

vir

1J evonl1~r in(; Vi In

Cclv.in i:;me , Sturlieotuk 76: 5-14,

Uktobcr

l'J73o

27) Coetzce, P .C. fcfr

ikttiH.Jr

is lesentle vo lk. Di(:>

'L'r:Jnsvaler,

p .. IS, 23 Janu:;rie 1973. 1).c. co,::tzee

^i!J

·n llrofcuuor-rn- letterkunde nan <lie Uuiversiteit Jlrwtoriag

/'.Jrl •

Hierdie stellinc; word onderstree}) deur •n nuusberig dat in die Republielc jaarliks sowat Rl2 miljoen aan 50 miljoen boekies of tydskrifte met fotoverhale bestee wordo

Nagenoeg 75'f.; hiervan verskyn in Afrika<mso Op die oomblik is daar 56 fotoverhaJ.e in reeksvorm vmt m21.endeliks verskyn,

waarv<.~l1

die gemicluelde opl:: ... ag

25 000

tot 27

000

is. Die opl<J&.g v&n party is oor die

100 000 ^o

Hulle verkoop

soos soetkoek. Sornmige vru1 die verhale is s iek, swak, vulgnr en byna pornografies, en skoolkinders bet vrye toegang daartoea 28 )

Die "South A.fricDn National Readership Survey 1972u van

"Market Research Africa" se bevinding oor die lees va.n koerante

i~'.l

eweneens

openb~:J.rend.

Van die 298

000

Afrikaanse vroue lees slegs 29,7%

^'Il

dagb lad, terwyl B91b •n Afrikaanse of Engelse naweekkoer;,nt lees. Dit toon duidelik dat vroue die Sondugpers verkies en vir die meeste is dit die enigste koerant wut hulle lees. Dit is juis

hi~rdie

koerante wut belcend is vir die

¹¹

geur'' en "detail"

aan

gebeureo Sy lees graag

'11

Afrikaanse of Engelse tydslcrif

en dit sluit die kontroversiele Scope en oolc Keur ino

Laaugenoemue "tydskrif" het die

t~rootste

omr."et in Guid-Afrilm .•

? r)

Ui t •n totaal

vu.n 50::J 000 mEn'lse

vJu.t di t lees, is 299

000

vr,·me.

'<

Vlaar die moeder

reedt~

U.ie vertJJltwoordelik.heid vu.n haar ld.nclers so opvoeding

[~rootliks

ulleen dra, in haar voorbeeld aan haar kinders

Vlill

die cehalte leesstof wut sy w61 lees, bevorderlik vir toEmemende kulturele ,_,.rrnoedeo30)

?B)

Die

^{_ _ _} 'r_r~:l1_EiV;tlr:~7 Jlo5 7 2f, r.:.'ifLrt )CJ1~ o

29)

Dt•1 v~:dr~r1and,

x::CA.'"VII(l07274):

17, ?~) /.11(1l:;tn:: l'_l7J~

{ n ) V .·r1

._., ,_. I · u - ; . -,r• n n "'"1. ~ '"".--.o. rl n'"r"'U h ~~~"1:-.--,--!-,, lr ,1 ""'

'"'.,.._...,. ... , .... _...,.. .~.,.,...,..._..__ J .a,..,_,..___, ... ..._..v._,.,...,. "1' l.'•

56

Die volk is in

^'1'1

greep van kulturele vervlakking en ve.rval.

Terwyl daar enersycls van die vrou, miskien halfhn.rtie;, kapsie gernaak word teen die blootstelling en kommersiali=

serine

^V!ill

die vroulike lie;gaam in aclvertensies en

pornogru.fie, is daar andersycls die tienduisende in hulle e;ewuae;cle dae;-, aand- en swemdrug en die zroot getalle wat skynbcd::ir graug tv,·yfelagtige artikels lees.

~~n

cline

m~ar

doen die teenooreestelde.

Hulle predik

Dit dui net weer hoe min mense lees, hoe oppervlakkig hul kennis en insie reoet wees en watter geweldige taak op die skool rus om koers

^a<m

te dui.

Eo OKKUHDE OOR D'.!J<;I,7i:TIIDDELS

Die e;evare

v~m

dwelmniddels en die oor::;:·J.ke w:;t tot die gebruik duarV<-:.n lei, is lHde belcmErik vir elke opvoeder, ouer

~n onclerwy~>er.

Hulle r:10et daarvan kennis dra, V.f3l1t die probleem kan alleen opgelos word deur opvoedine; en voorkom:i.ne. Die vole;endo j_s omstrllldighede wut tot verslaafdheid lei:

1. Godsdiens word cleur baie ouers verwerp en bulle kinder:.3 ontv:me dus ceen

{~odsdienutige

opvoedinc;

nic. Hulle verlane na •n c;odsdienatie;e belewenis en b:tie het vcrwrone;e idees oor mistiese OoBterse e;odsdienBte. In dwelmmiddels soek hulle d[m

c;odsdionstie;e i.nsig en betekenis vir hulle b estaa.n.

/57o

2. Van }::lein tyd gee ouers onoordeelkundig pille

aan

kinders, veral ka.lmeermidd.els .. Hulle gebruik dit self ook, dikwels sander voorskrif vr:n

'11 gen~esheero

Dit hoef nie skadelik te wees nie, maar kinders raak gewoond

aun

medisyne vwt hulle eintlik nie nodig het nie, veral as dit gereeld toegedien word. Hulle dink mettertyd

d~t

daar vir elke pyn en ongemak een of ander medisyne beskikbc;,ar is. In :plaas van om oncemak en pyn te verduur, wil hulle dus medisyne he. Di

t kan

later ui tloop op die misbruilc vc:n dv">'elmmiddels.

3· Geneeshere, psigiaters, aptekers en hospitale speel ook

•n

rol omdut die midd.els onoordeelkundit;

ann

pasiente voorgeskryf word vir spanninff, slapeloosheid of

kroniese hoofpyne. Lant;durige gebruik hiervon kan by persone met persoonlikheidsgebreke

versl~wing

meebring.

4. Veral in die e;root stud is d:.!.ar stedeline-e

wu.t

onb ekend bly, wnt vereensu.am en die gevoel kry dat niemcmd vir hulle omc;ee nie. Om die eensuamheid en verveline; te verdryf neem sorrnni13e n-:ense dwelmmiddels

^o

5. lJersoonlikheidsteurnisse is dikv;els die gevolg vun

'11

onbevrerlieende en ongelukkige gnninslev;e. Dit kan

'11

belangrike rede VJef'lS VI<Jarom kinders dv;elmL1iddclD

~·rr;bru.:i.k.

Die

eesinnc

is

djkwels

onvollcdi~ uH

e;evolg vun die dood

vu.n

•n

ou12r,

cgokeidin~; of vt~rl<':~tJnc;.

JJie e;esinf:Jconhc-dd bestL~:.:.m

nie; die

vc•rhourLir:.g tu~JLH.:n

ouers onderlJ£C en tusscn

ouers

on kinders is

gebrekkig.

Ilie en

het

o.ikwels

eecn

f>elfvertroue nlt: eL

•·rv

::_,l'

eevoelens

^VIJJl

onveilicheid en verwerping.

Persoonlikheidsgebreke by die kind is aan veral driG faktore te vryte, nl.

^'11

uite:naate beskermende ouer,

'11

uitermate toegev1ende ouer en

'l1

uitermate dominerende cuero

By j

eut:;dige mrmlike verslB,afd

es

is vo.Be;estel d<:tt bulle geen kontak met bulle

v~:::.ders

gehad het nie as eevolg vru1 uithuisigheid, dood of egskeidingo

6o Ook in die skoal kan gebrekkiee persoonlikheids=

ontwi!ckelinc en -oteurinee ontstaan as £Cvolg van oordrewe beklemtonine

VC:Jn

kor;1petisie, prestc:,sie,

sukses en die nastrewing vun materigle doelstellinee.

Dommer kinclers sak uit en as bulle druip, ontwikkel hulle dikwels

'l1

minderwaardigheidsgevoel.

kan spanninG tot gevolc; he wu..t kinders tot dwelmmiddels dryf.

Dit alles

7. Die gees

Vl:ln

permissiwi teit by die ouer geslag w<.::_t

vroe~re

ontoelaatbare dinge oor die hoof sien, het bygedra tot die gesacsverwurping by die

jeu~

wat weer

op

sy beurt tot b8.ndeloosheid aanleicling eee

o

8. Die Boeenaamde f:enerasieguping is die e;evolg van eecn of baic tnin kommunikasie tusoen ouers en bulle kinderB. Ouers

is

mecsal die akuldiges omdat huJle s6 in

hullo rrobleme

en

uosin.le verJlli[';tings v~·-seevung

io dat Lulle

nle

tyd

hct

om mmdat; c>an bulle kinder~;

se pro1Jleme te cce

nie ^D

Die

j

aug twyfel ook

~w.n

die ouer geslne se vermoe om die werclli tc hc-mteor.

/:;~) ⁰

Die jeug beskul.dig oolc die ouer gesla.g

^VElll

dubbele stc.mds.2->.rde, een vir hulle en een vir die jeugo

Daar is

TI

gebrek aan koersvustheid en dissipline by die ouer geslag vw.t die jeug verdwaas, ontnue;ter en verwar. Baie geestelike waardes wat bulle

s~lf

nie nakom nie, v10rd aan die jeug voorcehou en daarby is

die ouer geslag ontsettend materialisties. Dit

alles brine; verw,ydering en verwarrine; mee, vmt jeugdiges soms na dwelmmiddels dryf.

9

^o

Die bestc.u.mde samelewinc; is vir tulle vol gebreke en bulle kom in o:pstrmd daarteen, hoev1el hulle geen

al ternEJ.tiewe kP.n aanbied nie. In sulke omstandighede kan chvelrnmiddels misbruik word as

^'11

daad van rebellie

31)

en vyandicheid.. Vlunneer

TI

mens die afvalligheid v1aarneem, :pornoer<: . .fie en treuriee leesgewoontes en die groot eetrtl kinders wat jaarltks vunwee ec;skeidings en verwanrlosine in onvcilic;heid c;edompel word, dan word volksopvoeding of ouervoorligthtg al meer noods:.:aklik.

F o VROBe SKOOLVEHiu'.'l'ING EN Ir.:J'UCriU,lJ'.i'E\JHDEHS

Die llfrikEmerkincl se krmse orn in die Wi twatersr<...nd-Vaaldrie=

hoekc;e:biccl van

E~t.

6 tot ot. 10 tc vorder is aonsienlik minder

^bS

buite

^hi~r~ie

eebiedeo Die

Her~ubliek

vun Suid- Afrika bet elke Blcmko se breinkrac; nodic; en daar is ul dikwels oor hierdic Groot breinerosie eeskryf.

31) Loedolff, J

.I~'.

hoe en r;;_J,;,~rom?

en Louw, D.Ao

JloG2 - 92o

DvJU 1 rmni clr1e ln: w:tt,

/co ..

60

Die volgende km1 as oorsake vun vroee skoolverlatine genoem word:

ao Dnar is •n gebrek aan motiverinc

by

die huis. !::lowel as

by

die skoolo By die huis is dit moontlik dat te veel stadsc:,.frikaners die onderwys onderwaardeer Bs

^'I1

m.iddel tot opheffing en ook swRk prestasieondersteunine in die opvoeding ·van hulle kinders

^o

b. Baie Afri.kanersubgroepe het

'I1

beperkte beroepshorison.

MateriHle waardes word oorbeklemtoon, wat vroeg reeds

~

behoefte

by

die kind om

sy

eie geld te verdien, stimuleer. Hoe salarisse van doodloopberoepe speel

'11

groat rolo

co As gevole vw1 die lae aunsien Wb.t onderwysers in stode geniet, het stadsleerlinee •n minder ac:mtreklike beeld van die eeleerJhcidsberoepo

do Die kwalitatiewe dreinerine

Vlill

die onderwyskorps wat gekenmerk word deur die J)ersentasie afname vo.n m<:ms gedurende die afeelope 30

j~aro

e. Onvolc1oenue insie; in die werklike eise

v~m

die ero ot V!:!riEJ.sie in die stadsoJNoedincsi tua.sie as c;evolg van

b l . 32)

'11

ge re c u.an navorf:n.ng o

Die Afrikfmer vind dit moeilik om sy plek in die sleutel=

bodrywe vol te stac:..n, en

C~.S

hierdie verskynsel moet voortduur, sal die ugterstand slees eroter wordo Ook

ten opsigte VEi.!l die

{~evteld.ic;e

celdtoevloei na die VJi twatersr:_,nd

32)

lo

is die Afrikaner se 1:landeel daurin erg beskeieo Deur studie, toev:yding en harde werk kan hy ond.ernemer in plHa.s vun hoofsua.klik werk.nemer wordo

Die voogonderwyser is seker die grootste enkele krag om Vroee skoolverlD.ting te bekampe In

sy

persoonlike versJ.ag VGn elke kind moet hy homself vergevvis van die kind se toekomsgerigtheid.J3) Die kind word sewe jaar lank in die primere skoal deur verskillende

voogonderv~ysers be~nvloed

en

vroe~

skoolverlating kom eers in die

sekond~re

skoal na vore. Die

sekond~re

skoal bet in hierdie opsig rn ontsettende verplietine teenoor die kind en die volko Deur buisbesoek en samesprekincs kan die voogonderwyser

trag om die ouers tot

~mder

insigte te bring.

2

o

Immic;rjn t:;_kinders

Di t is bekend dat slegs vier ui t elke 1 000 inu:nierante - kinders na Afriku.8.11se skole r;aan.J 4 ) ^{Die res}

ewm

na Engelse skole. Die volgende tabel vl:;n

Jan

Cronje is insiggewend. Di t

t~aan

oor die toenHme of verminder ine;

V!:Jn leerlinee iu lJrinere skole in die Wi twaternr;.md- Vaaldriehoekgebiedo

33) Ve;l. Jl• 24 .bi.erbo in vcrband met clqH:trtement;ele

voor okriftu oor inJ igting

W<•t

die voogonderwyuer rnoet verkry.

34) Die Tr:,nr;y;;ler, 6 Junie 1972o

/G2o

Persentcc,_sie toen:cl.me of

venrdnderinr~

Streek Engelse primere

slcole

Afrika.:mse J)rimere skole

Sentrnalrc-..nd Suidrand V!esra..'ld Oosrand

Vaaldriehoek

1967-1973 1969-1973 1968.-1973 19 h9-1973 1967-1973

Toename 9, 3 Toename 25, 0 Toename 36,4

1

roename 30,9 Toennme 50,4

Verminderin8 Toename

Toename

Verminderine;

Toename

21,1

6,8

9,2 1,3 (

^~'

16'

6 -·

Dr. G.D. Scholtz beweer du.t

V<-<11

1924 tot 1972 die aanwins aan immigrunte ruim 400 000 was, vmarvun die vvins vir die

Afrikaner

hoogsten~>

10% v;;o_s. Die meeste iun:.:Jigrante vestie;

hulle in die Wi twatersrrmd-Vo.aldrichoe keebied. 3 ⁶ )

Die immierantekinders aan.Engelse skole aanvaar die "English

way of life"o Een faset vun hierdie lewenswyse is nog steeds om anti-J..frib.lller en anti-/t.frik<:merreeerine; te wees.

Dit word nie voldoende besef nie dtt die toekomG van die

Afrikuner in die ReJ:JUbliek in Johannesburg en die Wi tvmtersrand beslis word.37)

Met die eroot e;etalle imrnigrantekinders aan Eneelse skole is die eevu.ar oolf: c;root dat

^}~ne;else

Bkole, vm.t volgens h6lle kul tuurpu.troon konserwatief h.J, hulle ku.rakter kan verloor, tot groat nadeel vun die hele Blanke bevolkine;.

Van ov1erlwidBwee j_s d<tc:tr {Seclurie; aanmoedic;ine; dat Afrl\{:nners

35) Die

'l'r;_,rwv,~J.er,

6 November 1973•

36) Die

~rr,,nsv.

1er, p.B, 13 November 1973•

37)

Vere;elyk

"D:ie utn.d en die toekoms

v;-~.n.

die

Afrikt..ner",

pg Cts - 7?.

}li(~ron,Jer.

/bJ ..

.

die helpende h<::Jnd na immie;n-mte moet ui tsteek en bulle moet inbur.eer. l:Tc:mr die meeste Afribmers negeer hierdie vvenk en beskou die immigrant as •n indrinc;er en mededinger. Te min word di

t

besef du.t bulle duardeur vervreem word en dat die Afrikaner

sy

ei e poDisi e verswa.k.

Ouerr:J behoort celei te word om immie;rante tuis

ie

laat voel, sodu.t bulle uit eie wil lml kinders ook na

i~.frikaanse

skole sal s tuur. Vir die Afrikacmse skool is dit ook nodig om die be.nd in eie boesem te steek.

Ons belewe tans, net soos ander lande vun die Vleste,

'11

kritieke oorgangstydperk na die reoderne tydo Algemene kenmerke van hierdie fase is o.a. die pryseee vun vaste norme op alle lewensterreine; die liberalistiese losmaak vnn

~;.lle

bande wrjt die mens aan sy 10edemerw, BY eesin, sy

eie volk en sy eie staat bind; c;odsdiens, kultuur en tradicie kom onder verdenkine; as verskynsels wat die mens nie waardig is nie en waarmee hy so gou moontlik moet breek;

as eevolg vu.n meer vrye tyd word

hy

losgemaak vc,n sy <;.rbeid en die n:,.tuur en verv:_Jl hy in eensaomheid wat alleen deur

c;roter sensu.sicprikkelG oorwin kan worcl;

sy

opvattinc;s word deur die masn::1wcdia c;evorm,

vn~ t

me eGal oppervlakkig en

sensusionr::!el

iu nn

w:,t

in

sy b('!hoe.fte vir kennis voorBien.3 8 )

38) Neyer, }) •

~T. Die

c.;e est()S krin i

^f:lfl

e

V<m

die WcBte

11.

lfi.

Vel o ook:

de

KlrJrk, './.

J. Di.e :.~.ntwo

ord

v: ~n die Xfri

kancr op die

huidic;u kulLtU'f~le re\volu:cd.c.

I11stituut.

v:i.r

bevorr1crin.r•.

v;·n

Calvi ni~;rne, StudieDtuk

69: 4,

Jt'elJru~Jric

1973,

I I 1,4 o

64

Daar is die gesindheid van laat ons eet, drink, vakansies hou en huise bou en al die

ge~wes vt-Jn

ons moei tevolle arbeid genie to "Maar vere.l nou is di t nodig om te leer hoe om met die sto£'like om te gaan. Goeie smaak, gerigte spaarsaamheid, bepJ.anDe beleeeing, mededeelsaamheid en idealisme met jou

geld en jou eoed. Daar is soveel geleenthede tot diens, juis

as

tEevole; van ons v1elvaartstruktuur. Daardeur stel God baie V<Jn ons in

st~1at

om iets te doen aan die onreg in ons

l~md w;'it

bvo die loon vu.n die Nie-Ble.Jlke betref. En God stel ons in :;;taat

om

die A.frikrmer sterker te vestig in

die VaderlE.t.Ild d.eur ekonowie oe inworteling ••• "39)

As in gedagte gehou word dut in die jaar 2000, d.w.s. oor 26 jaar, byna

96/~

v.c.n die vervn1.c;te BlWJ.kebevolkinc; van

7 miljoen in otede eevestic; sal wees,

dc-.n

moet daar n6u op De Klerk se woorde

ac;

e;ee;ee word, nl. "In

hic~rdie

kul tuurputroon vun die stad sal ons t;fotuienis dt'tde moet wees

as ons die Afrik.rmer in die stad steeds wil sterk hou in

sy

eees1 Die Suid-/1frikaanse Engelse subkul tuur het c;roo Lliks in •n

rJtedelike omeewinc; ontwikkr::l.

in stuat

om

te voldoen

aan

die

eir-Je

vt::m

•n

moderne 'v'ieotel'fJe

kultuuro

Nn1:1ate

nyvN;rho('\e c;roei, kan die verenr;eln.ine; van Afrikaners toenemn

wHt

weer •n sterlc invloed op die

toekowBtic;H

on'twikkeli.ne v:-:~.n rlle AfrikHan,OJe

kultuur

kun

uitoefeno

39) De Klcrk, op. cit.,

~o5o 40) Ibid., Po4•

Om

die Afrii'..::HmGe kultnur

in

huidj.ge

omnt~Jndie;hede

dn.::ul==

krHgtig te bevorder rloen

~e

Klerk die voleende arm die hand:

1., Kul

tuurort;unisc:~.sies

sal met gr;)ot daadkrag groepe moet vergader en bind.

2. .Jeu.g·.,erk, oak onder rlie Afrikau.rwe jeue, sal dinamieser georg<miseer 1.1oet wordo

3. Die kerk sal moe

t

u:i.

~eaan

na die

str~~te

en gonget

j

ie s en as c1oed er roep en versorg met besondere teerheid en opree;theid ..

4., So word moderne vestings in ll i.e ::noderne stad e;ebou vvaar Christelike eeloof en kultuur groei en hom uitstrek vir clie Afrikuner om •n skuiling en blyplek te bied teen al die aanslae v;;.m kultuurvervreemdine v.ru.t in die otad

sy

groat rnomen tum bereik het. 41 )

Die jeug is nog ereer uan die huidige kulturele rewolusie onderhewig, omdut, soos in vor:Lge pHraernwe aHngedui is, die vol\·mssenes eeoisties en Jlertni:=;f . .>ief is en dubbele

stanclae!rtle h;.:,.ndhaur:.

Behalwe

d~t

hy dikwels min rnotivering

v~muit

die eesinsituRsie

ontv~ng,

is do.ar die omri.ngcnde invloede wat op hom inwerk.

Stedcli.ke mense word t'Uwr.;liks gelcondisionecr - ·n bo:::H3 r::Jtryd

om

besit van die ceea.

Daar vmrcl pro1,eer om d.ie jone

Afrik<nwr oor te

h<.i::il

tot "verliete

¹¹ ,

"posi tiewe" en

"broacllnindecl" umlce, vf;d; hl~lle

in voe1ine; met

r:wdcrne

41. Loc.cit.

/G6o

00

w@relddenke moet

bring.

Afrikanerskap en

volksverbondenheid

tel

nie

meer

nie, nH1t-r •n

nuwe

¹¹Suid-Afrikanersk<.'J,p¹¹

ons;eag

kleur

of nasionaliteit.4

2 )

Die

jeug

van v::mdete; verskil in

wese

nie v<:.:n die

jeug

^v~

gister en

eereister nie.

Hulle eroot probleem

is

die

veranderende wereld met

sy voorspoed wat b<;.ie V<'<il

hulle ouers hulle norme lHat verloor het.

Kan ^'l1 menn a an die j eug

ui

td;:,sine;s uied terwyl

hulle moontlik

t;eregverdigde

bedenkinge

teen

die

ouer eeslag koester?

Die

ouer

^~eslae

sal

•n h11rtsvernnder ing moet onderc;a<..m en die dHad do

en

soos deur De

Klerk

in die vorige par::~{~r;

. .taf

aaneedui is,

dan

kan

daardie voorbeelde tot die jeuc

spreek.

n Jeuekoneres is deur

die

Juniorrapportryers

en

die F.A.K.

op 4 Augu:::1tus 1973 in Johannesburg gehou. Benewens

die

s tuc1en te va.n R. A. U.

en die

Goudstuclse Onderwyskollege

is daar duisende jong onderwy::;ers en onder jonr;

menseo

^T6n-u

het slees 200 onderneem om die koneres by te woon,

en uiteindelik

het

net

50

opsedaac.

Van

die

50 het 25

na

middagete

ooreebly.

Le clio f.out

by die Afrikaner se

kul

tuurlicc:c.une alleen of

mof;t die huia,eesin

die

blaam ,1 ra?

Van der

Tiere;

so dat

die

kerk en fJkool wat

slee;s die

beslcerrnero

van ou lewensvorme wil

wees,

stellig bulle kontak

met die joneer

c;eBl'oE ual

v~rloor.

⁴

³⁾

^V:m

sedepreke,

v;tn vc~rkramptheid bloat terwille

van

verkrarnptheid

42) Van ,Ja::.:.r::;veld, F.,L

Die

ver:.:JLedel.ikinc; V<-.n die

A£rikaner~

p. 36.

43)

Vander

Bnrc;,

.T.H. Die VPrunderdP en vc~r:Huierende

;Jtu,tu.:;

en rol

v;.n die onuerv;y~:;c:r ••• , Jh~.~J'.J.

I,.-·

I u [ ..

en van behoudenheid bloat terwille van behoudenheid het die jeug van kleinsaf sel(er genoeg gehad., Daar moet realisme wees en daar is beslis tradisies en norme wat onveronderlik is. Kerk, skoal en gesin moet net nie verstok rc.:;_-tk nie. Die jeug het altyd ideale, maar huidJ.g is

claar

baie w::.t gefrustreerd is

^o

Hulle bevind hulle

moon

tlik 1n •n luglee.e;te. Moontlik is die moderne

stadsjeue nie eemotiveer

nie~

Daar behoort meer gedoen te word om bulle tot begrip te lei

v~~n

bulle nuwe

stadsomeewing en om hulle die geskiedenis

v~n

die verstedelikins v8n die Afrik~ner te laat leer keno 44 ) Die geslrtg van 1948 het

opgc~e;roei i.n

•n soort poli tieke

en eoosionele luelecgte. Hulle het nie die stryd oor t!:ial, .e;eskiedenis, vlag, V8llcslied en republiekwording persoonlik meeeemaak nie. Die Eneelse Oorloe, Rcbellie

en •rweede Wereldoorlog wek nie

by

hulle enige emosie nie.

\

Die emosies

^v~m

gister en van die verlede, is vir vele

^dood~

Die jeug, as deel

v~n

die moderne Afrikaner, is besie om eie

erv~rince

op te doen en word met nuwe probleme eekonfronteer.

Hulle sal op crond vun hl5lle crvarine;e •n eie antwoord moet gee

op

die uitducines

v~n

ons tyd. Dit is die ouer eeslae

se ver~ntwoordelikheid

om

Jie

jeue positief

te

lei en

toekornsideale te help geeo 45 )

Die {~rootste ui tdue; inc; wt,,t ^htl]_]_e mov ^t; bec.:;ryr), ^{i 8} moontl_ik

om self deur die duad te toon dat hullo moelewende Christene iB

44) Van Jaar8VAld, op. cit., p. )8., 45) Ibid., P• 38o

;r,n.

68

soos baie

v~n

hulle in die kerk en oak in Christelike · jeueaksies tewens doen om te studeer en begrip te kry

V<::.n

die vernnderende omstandiehede in die Wereld

w~t

die Christendom, die wuarhcid en die deuesaamheid bedreig, om onkunde op talle terreine in die volkslewe te bestry en

om

})osi tief te werk vir die voortbestaan

vtm die Bhmke l•eskawinc; in die Republiek v;m Suid-Afrika.

Skoolkinders

n:oe t wos

vandag

by

skoolfunksies en

Republiekfeeste optree om die ouers te lok; daarom kon die jeue die voorbeeld omk8er en aan die ouer earde toon hoe en

w ,_,

t e;edoen moet

word o

Die ouer e;arde noet ee;ter hierdie uitdagine aan die jeug stel. Hulle, en elke Afrikaner moet weet om met bee;insels eewapen, te weeg, te keur,.te getuig en te verwerp. Die icieaal n;oet 'Nees

om

toegewyd en ge"Lrou

11.:m

die Vaderlund te 'Nees. Die kwaad moet deur die coeic oorwin

~orJo

As

moderne

Afrik•:~.nera

moet ons

rn

styl in

on::!

kultuur vind in

'l1

moderne leefw&reld vmt kraakvurs modern is, en

ee~mker

bly in die ou vnwrhede

v;.lfl die Christendom. "Alleen H6

sal

:.>ns

du.arin (.:;lllag om un.n die

jeue; ons

Christelik-

naBiunale kultuur oor te dra, en hulle sal pc.tr:c:.at woes om dit veruer te clra"o4G)

I. DIE S'l'/,D EN DTE ¹l'nEJ\::llt:l '!/J~ DIE APRTKM~F;H

Vole;ens

die ~1enmw v: •.

n

1970

het

B7~~ VHn ulle

Blankes in

stedelike eebiede cewoon.

Van

dio Afrikaners

is v1aarskynlik slecs l?.%

op die

plattel<md

en

Bb~·6

in

die <Jtode.

46) 1Je Kle:.ck, op.

cit., maatul-;:IJJl:i.k·S' ordn.,

lJ.7. Vc;l.

p.

37.

ook:

Teen die

.JJ.i.c

/69 ..

einde

v~m

hierdie eeu sal sowut

96~

van die Blankes van die Republic:\: ve:m Suid-Afrika in steele vroon. In die

'iii twG.tersrund-Pretoria-Vaaldriehoekkompleks woon reeds een vyfde

^V<ill

die Afrikaners vun die Re~mblieko ⁴

7)

In hierdie kornpleks "troon Joharmesburg as die grootste stad ui t.

Daar word die toekoms

v~,n

die Afrib.mer ueslis en in

gerineer mate in die genoemde kompleks. \'lie Johannesburg bd1eer, beh2er clas.rdeur ook Suj_rl-Afrika.

Dit blyk soms of die Afrikaner wat

eethlsterkte~

politiek, ekonomie, tual, kultuur en ideologie betref, in

Johannesburc; beoig is om te verloor. Te win Afrikaners vorder tot matriek; 48 ) duar is te min ekonomiese inisiatief en ondernerninesgees. By die volk

~n

by die jeug het

~

geestelike verslappinc na Republiekwordine inc;etree, byna

TI

gees v<m

onver:::~ki

llieheid wut

^t~Hll,

kul tuur, ideolot_:iese be!nvloedinc; en toekomseerietheid betref. Het uie

Afrikaner net ·n verlede maar t;e<m toekov1s nie?

By

die herdenking

^V<-ill

die 21-ju.ric;e beotrl.an van

Hoi~rskool Helprnek;::~.ar O}>

24 Oktober 1942 het dr.

^VI.

Nicol, na aanleiding van die gebrek aWl Afriko.unse okole in Johannesburg van 1900

tot 1921 gene: "Hulle wil niks r.1et on:3 t e do en he ^{nie. In}

Bloem.fontr~in ntu[m

•n monument vir

26 000

vroue en kinders wat

in die J~tl[SClfJe ()orJ.oc verlore

is. Ons behoort hicr

~

1nonument op te ric vir die

50 000

kinders wat bier in Johu.nncDbure

in

da:.Jrtlie tyd ve.rlore cega:.1.n bet.

trucedie, die dieffJtal

v;;n

•n tnQnflnc:eslac"

^o

49)

Di

t

is ·n

47)

Van

J<tcl.rsvelcl,

op.

cit.,

l'•'~O.

413) :ac[::s 30 ui t elkc 100 st.

:H"sse.

49) Die

Transv~ler,

2G Oktoher 1942e

/70o

IV

Met die versuim om immigrante

by

die J,frikaner in te burger, en bulle kin.c1ers deur oorrecling

~n

deur weteewinG by

Afrikaanse skoJ.e in te sbl.kel, is ons nie alleen, besig om im"Jligrrmte

^VWl

die Afrik8J1er te vervreem nie

^m~;.ar

ook met oo:p oe besic om •n r;eslag wat vir die /ifrikaner gewen kon

wor~ te verloor.50)

Soos

u:::.nstor1ds

aant;edui sal word, is die Afrikc..ner se posisie in die ekonomie minimfial. Nie net in Johannesburg nie, m:::.ar in die hele Suid-'l'rc..nsv:::.al, is die meeste Afrikaners werknemers.

Van die swakkeline; Afrikaners wa.t by Enc;else en vreen1cle

~erkgewers

werk, verencels en stuur hulle kinders na Eneelse skoleo Hierclie is

~

ernstige saak en deur kommunikering en oorreding moet hierdie mense teruggebring word.

D:.tar word ook bcreken dat 19%

VL:..n

aie

j~frik<.iller-elite

reeds vereneels het. Hulle is reeds sosiaal, godsdienstic,

polities en el-::onomies v:-,n die Afriki:.1.Ilerna.sionalisme vervreem.5l)

50) In die SuiJrand is •n

SkoV~w:

.. akuamnheidskornitee wat vir clie vonruf

C'-'c:mde uev;f: j

tuctr

her1H u

lde

kr:::·re

urie·;re

aan vern

ki

llonde ov:erlH-: irlninstc.insi es t_;eric; bet en ook onderh·JU.de c:evoer het.

Dat.~r

is veral ceplei t vir

deurf2<~n,:~skole

wuG.r ii:',l:licrc .. nte, \/at not;

Afrik:.::.;tnB nog EnL:els ken' ceL·lWtS

li!OP.t

word.,

orn

dan luter by

•i1 i1fr:Llc:.:mse

of

Ent~else

r:Jkool

[~eplu.u.s

t

e

vrord. til die 1Joc.::;ine::,s

v:w::;

onsukuouvol

o

51) Vr;lo

V: .. n

cler

l.leor:e, II.'''.,

DirektE:ur

van

intercroep=

Etudie:J r:.;n ~~"·.:hite ~:3ou.th /d'ri.ctn i~J_itcs¹¹ , r~oos

c~n.ngchu8..l dtmr die Vntlr:rluno,

x;:xv:rr (107750):19 vc.n

2e

^hucuatu~

1974.

/7lo

Volgens opnames Vvd.t deur })roff. Lawrens Schemmer en Guy Butler geoaak is, is dsar

w~arskynlik

bloedDeinig

Encelssprekendes vJ&t verafrik1:1-ans. Hulle het ook bevind dat jong Engelesprekendes oor die aJ.gemeen onverskillig teenoor

Suicl-.~frika

st<...un en antc.gonisties teenoor

lt.frikaners is. Baie VG.n hulle verwr:rp sonder meer alle Afrile< .• ners en alles wc.tt Afrikaans is en :plaas die

ver<mtwoordelilcheid van alle eur1els op die f.i'rikc:mer se

skouerso Die gemiddelde Afrikaner toon meer toeeeneentheid teen:Jor Engelssprekendes

as

andersom. Butler bevieer ook dat slegs

10~~

v<..n die Engelse

¹¹

setlnars

¹¹

r:;edert 19 61

Suid-/1frik<wnse burgers ce~.,:ord ^{bet. 52 )}

Vat die jane Eneelssprekende

se

gesindheid betref, kan die vraag t:estel v;ord of hy dhn nie

'11

produk

v;ill

sy huislike

opvoedine is nie. Is dit nie muhr ouk die eesindheid vun die volvmsse Engelssprelcende nie? Hat

die

<:;;.u.nv:.arding van

Suid-Lfrikaun~;e

burt::erskap betref, kry •n mens die indruk

d;~t

baie nuder irmaicnmte - Hollunclers, Dui tsers, PortugBse, ens. - ook nie

burcerak~p

begeer nie,

d~t

bulle eintlik nonit eeestelik deol van

Suid-J~frik<.::.

v;ord nje en d<,t Suid-/.frika vir die

mt~est~~

sleGG '11

tydelike

h~we

iA.

Ht~lle, Wilt (i:_:.,~-zli

kn met; O.ie

gev1one mens

te

do!?n

kry,

v1eet

hoe lJcmard die pooirlie in. Dit iB uan die

verer~er.

verlH

de lclein aal lu;;d; lyk, l!I<H:tr •n

be\·';ec;ine

WH.t

die

h.frJkaner

se oe op alle terreine oal open. J'.Tu.ar

di t

moPt vw1. die

52)

S; .. pa-b crizt e

ty

JerH3

die

openinG

V<·n rlie

J B?O- Setl;,;,nL,onut:H::nt te

Gru.hamst:J.d in Julie 1974-"

Die s:r,:ni~.:~::.:)-'::£,,

lJ.2, 16

1Jul.ie

1974· ..