Seraphinsche sinne-belden

(1)

Hendrik Frans van den Werve

bron

Hendrik Frans van den Werve, Seraphinsche sinne-belden. Met illustraties van J.F. Leonard. Peeter vande Velde, Brussel 1678

Zie voor verantwoording: https://www.dbnl.org/tekst/werv003sera01_01/colofon.php

Let op: werken die korter dan 140 jaar geleden verschenen zijn, kunnen auteursrechtelijk beschermd zijn.

(2)

4

COLLIGO UT SPARGAM.

J.F. Leonart fec.

Hendrik Frans van den Werve, Seraphinsche sinne-belden

(3)

Aen den edelen heere myn-heere P

HILIPPO VANDE

W

OUWERE

, heere van Haren, Out Schepen der Princelycke Stadt B

RUSSEL

,

Teghenwoordigh Thresorier der selve: Eeuwighen Opper-proost van 't Broederschap van den H. L

IBORIUS

tot Brussel, &c.

WY vinden by den H. Ionnem c. 1. v. 5. hoe dat hy eertyds heeft gheseydt dat de Wereldt heel in boosheydt gestelt was: het selfste mogen wy seggen van onse ellendige tyden, in de welcke Godts

(4)

6

glorie verdruckt, de Heylighen bespot, de H. Kercke vervolgt, de ketterye verspreyt wordt. Beneffens andere ongeloovigheden der Heydenen, Mahometanen, ende andere Schismatycken, soo is te beklagen dat Godt soo door de sondaers wordt

geblasphemeert, ende syne Heyligen onteert, de heylige Beelden worden gebroken in desen miserabelen Oorloghe; soo dat de Wereldt schynt te dalen tot den Atheismum, ofte verloocheninghe van Godt selver, waer door de goede Christenen heel bedruckt zyn suchtende: een groote droefheydt voor-waer, wanneêr men siet die sieckte der sonden soo te groeyen, de mis-daden ende rampsaligheden te heerschappyen: Nu is 't dat-men magh roepen om troost ende bystandt: Maer by wie sullen wy gaen? wie sal ons verheughen? wie vertroosten? Ons dunckt dat wy hooren de stemme van U.E.

ons

(5)

aen-wackerende, segghende: Siet den H. LIBORIUMis u tot troost, tot vreught, tot bystandt, tot hulp, tot ghenesinghe ghegheven, soo in lichamelycke, als in andere sieckten. O grooten troost voor ons! want van desen Heylighen vinden wy dat-men hem magh toe-eygenen het gene eertyds Antonius Augustinus Bisschop van Tarracona in syne oude Penninghen ghevoert heeft: boven syne schilderye de Figure van de Ghesontheydt, met dit Devies daer onder, getrocken uyt het Boeck Deuteronomii aen 't 32. cap. v. 39. Ego sanabo, Ick sal ghenesen. Al oft hy wilde segghen: Zyt ghy blindt, stom, doof, manck, lam, Ego sanabo, Ick sal genesen; zyt ghy droevigh, zyt ghy suchtende, &c. Ego sanabo, Ick sal ghenesen; zyt ghy van sinnen berooft, ja met den duyvel beseten, Ick sal u ghenesen, &c. quelt u graveel ofte steen, Ego sanabo,

&c. Ende dat dit waerachtigh is, thoonen die

(6)

8

menighvuldige Mirakelen, de welcke de Goddelycke Goedtheydt gheweerdight heeft, ende noch gheweerdight uyt te wercken, door de voor-sprake van desen grooten Heylighen: welcke wy bevinden by die twee treffelycke Schryvers Surium ende Bollandum: soo dat wy geerne bekennen het ghevoelen van U.E. waerachtigh te wesen, dat LIBORIUSis eene hulpe in den noodt, in swarigheydt eenen troost, in de sieckte eene medecyn, ja eenen ghemeynen Patroon van alle die met quellinghen zyn beladen: waerom wy ons gheluckigh achten, niet alleen van kennisse te hebben van desen grooten Heylighen, ende de selfste te moghen verbreyden, maer oock van te moghen ghenieten in onse Princelycke Stadt diën kostelycken Tresoor; te weten:

de heylighe gheapprobeerde waerachtige RELIQUIENvan desen grooten Vrindt Godts.

O groote blydtschap voor ons! want is 't sa-

(7)

ken dat de Bethsamieten wanneêr sy terme maeyden in die valleye, ende opheffende hunne ooghen, als staet I.Reg. 6. v. 13. hebben ghesien die Arcke, ende dat sy blyde waren als sy die saghen. Soo moghen wy BRUSSELAERSons oock wel verheughen in 't aen-schouwen van dese H. RELIQUIEN: Ende is 't saken dat de oude Romeynen als-wanneêr sy Trajanum naer syne Kroonighe eerst-mael saghen op het Stadt-huys, riepen een-parelyck hun gheluck, over-peysende: O nos felices? O hoe gheluckigh zyn wy? als Plinius verhaelt in Paneg. Hoe en moeten wy een-parelyck niet roepen als wy ghenieten diën Hemelschen Tresoor der H. Ghebeenten? niet van eene tvdelycken Keyser, maer van eenen H. Bisschop LIBORIUS, den welcken in syne jonghe jaren heeft geschenen als eene Morgen-sterre tusschen de nevels: als eene volle Mane in syn daghen; ja den welcken als een klaer-blinckende Sonne gheschenen heeft

(8)

10

in Godts Tempel: wanneêr desen Vrint Godts by ons is met syne heylighe Ghebeenten tot onsen troost, den welcken verheught heeft in syn leven ende in de doodt, door de schoone coleuren van syne deughden, de gheheele wereldt, schynende als eenen Reghen-boghe tusschen de wolcken der Glorie, als eene Bloem der Roosen in den Voorsomer, ghevende tegenwoordig eenen seer aen-genamen geur voor de heele Stadt van Bru(el niet alleen, maer oock voor andere Landen, in den welcken hy aen-gheroepen zynde, bidt voor die hem versoecken: O soete Lelie LIBORI, ghy verquickt ons door uwe hulpe, hope ghevende van ons wenschen te bekomen:

gheluckighe Kercke in den welcken als wel-rieckende Wieroock gheviert wordt den H. LIBORIUS, hy is als een vast Vat van Gout: eenen groeyenden Olyf-boom, eenen verheven Cypressen-boom in macht ende glorie der Mirakelen, eenen uyt-muntende Ceder-boom onder an-

(9)

dere Heylighen is hy ons ghegheven, wanneêr wy LIBORIUMher-kennen als onsen Patroon teghen alle sieckten, maer besonder eenen Maerschalck teghen de

grouwelycke pynen van steen ende graveel. Nu kennen wy ende belyden dat ons gheschiedt is een alder-grootste wel-daet, wanneêr LIBORIUSals eenen groenen Palm ons versterckt in de Kercke van den H. LAURENTIUSin 't Warmoesbroeck, door syne bescherminghe ende voor-sprake: O gheluck, boven gheluck! ô wel-daet der weldaden! te moghen ghenieten desen H. Schat van soo heylighe RELIQUIEN, ende bystant van soo grooten Heylighen: soo dat wy ons verootmoedighende in alle onder-worpentheydt aen het opperste Goedt, over dit wel-daedt, voorts-brenghende alle danck-segginghen de welcke moghelyck zyn: wenschende vermeerderinghe der selve. Ter-wylen, EDELENHEERE, dat wy besigh zyn

(10)

12

met ons te verwonderen over den grooten Schat den welcken wy hebben bekomen tot eenen ghemeynen troost, soo dunckt ons dat voorghestelt wordt eene Vraghe met eene verbaestheydt: gelyck eertyds seyde de H. Elisabeth in de visite van hare alder-heylighste Nichte, Luc. I. c. v. 43. Van waer komt (ons) dit, datter sulck'-eenen Vriendt, soo grooten Dienaer des Heere kome tot (ons?) Is 't saken wy niet

ondanckbaer willen wesen, soo moeten wy bekennen, ghelyck wy geerne belyden, dat dit wel-daedt voordts-komt van de goedtheydt van U.E. als thoonen de autentique Brieven van syne Doorluchtighste Hoogh-weerdigheydt ALPHONSUS DEBERGHES, Artsch-Bisschop van Mechelen, ghegheven tot Brussel den 22. Febr. In 't jaer 1671.

ende wy voorder sullen thoonen in het verhaal van dit kleyn Boecksken: waerom ons niet langh en hebben moeten beraden aen wie

(11)

wy het selfsten souden op-draghen, als door menighe-derleye Titels toekomende aen U.E. gheenen beteren Beschermer en konden wy verkiesen als uwen Persoon, den welcken aen den Koningh soo behaeght door rypigheydt en vernuft des verstands, door de deught der rechtveerdigheydt, dat U.E. verkosen heeft tot synen Rechten in 't Schepenschap der Princelycke Stadt Brussel, ende nu tot Bewaerder der schatten in 't Tresorierschap der selve, waer-in ghy naer-volght de Voor-Ouderen van uwen Stamme, met vele doorluchtighe deugden, soo in 't oeffenen der rechtveerdigheydt voor het welvaren der Stadt, als in 't uyt-wercken der bermhertigheydt ende medelyden tot arme Weduwen ende Weesen (ghelyck ons kenbaer is noch onlanghs gheschiedt te wesen) soo dat U.E. met recht voert voor een Devies, Colligo ut Spargam, maer dit willen wy alles achter-laten, wel-

(12)

14

wetende dat ghy liever hebt deughden uyt te wercken, als van uwen Persoon te hooren vertellen. Ontfanght dan, Edelen Heere, dit kleyn Boecksken met sulcken

goedertierentheydt als het wordt op-ghedraghen: al is het kleyn, het is van LIBORIUS, ende dat is ghenoegh om U aen-ghenaem te wesen, aen-ghesien uwe affectie ende liefde tot desen Heylighen seer groot is. Daer-en-tusschen sullen wy bidden den Almoghenden, dat door de voor-sprake van den H. LIBORIUSU.E. wilt langhe jaren bewaren, tot vermeerderinghe der Devotie tot den selfsten, tot troost van ons allen.

Blyvende

EDELEN HEERE,

V.E. goedt-willige Dienaers ende Proosten van 't Broederschap van den H.

LIBORIUS,

CAROLUSALEXANDER VANCREYNHEM, HONORIUS DEHEVE,

FRANCISCUSDIERTYNS,

JOANNES-BABTISTA DEGEERTER. In Brussel 20. Martii 1678.

(13)

Voor-reden tot den leser.

ALsoo wy bevinden eene groote devotie tot onsen H. Bisschop Liborium de welcke geoeffent wordt niet alleen op den 4. Sondagh van den Vasten, wanneer het den dagh is van de verheffinge in dese Kercke als door dese gheheele solemnele Octave, als oock op den Feest-dagh van den voor-ghemelden Heylighen, wesende 23. Jullii, maer geheel het jaer door, soo heeft ons goedt ghedocht in 't kort kenbaer te maken het Leven van den selfsten, syn macht, mirakelen ende deughden, op dat soo vermeerdert magh worden den iver der Catholycken: als van ghelycken te verkondighen de groote Privilegien ende Aflaten ghejont aen het Broederschap van onsen H. Bisschop door syne Heyligheydt Clemens den X. Paus van Roomen saligher memorie:

(14)

16

hier toe soo hebben wy in 't licht ghegheven dit kleyn boecksken ghetrocken uyt de Schriften van den seer Eerw. Pater Bollandus van de Societeyt JESU, als oock uyt Surius, De Louwe, ende andere, &c. verthoonende de deughden van den Heylighen, onder de woorden de welcke Godt den H. Gheest toe-ghe-eygent heeft aen den oppersten Priester Simon Onias Sone, ghelyck als staet by Ecclesiasticum aen het 50. capittel. Leest dan dit Boecksken tot de meerdere eere Godts, tot glorie van den H. Liborius, tot uwen troost ende Saligheydt.

(15)

Als eene Morgensterre int midden des nevels Eccles. c. 50. v. 6.

(16)

17

Seraphinse Sinne-Belden ofte Kort verhael van het Leven van den H. Liborius Bisschop.

§. I.

Als eene Morghen-sterre in 't midden des Nevels.

Ecclesiastici cap. 50. v. 6.

OM te beginnen een staeltjen te gheven van desen H. Bisschop, soo mogen hem seer wel toe-ge-eyghent worden de voor-gaende woorden: want Liborius in 't midden des Nevels als eene klaer-

(17)

blinckende Morghen-sterre heeft gheschenen in den daghe-raedt van syne jongheydt schietende alder-leye stralen van Deughden: want tusschen de Nevelen heeft beginnen uyt te schynen den H. Liborius, geboren in Vranckryck, uyt eene seer Doorluchtige Familie: in syn eerste jaren, in den daghe-raedt van syn leven, schoot hy dan sulcken stralen van toe-komende volmaecktheydt, noch een kleyn Kindt wesende, dat een-ieder genoeghsaem kost bespeuren hoe dat dit Kindt als eene Morghen-sterre soude verquicken de herten van die de deught minden, ende verdryven de nevels der boose Sondaers, want hy hadde een hert vervremdt geheel van alle het gene de valsche wereldt kan op-offeren aen de jongheydt, een gemoedt contrarie aen het vleyen van de on-kuyssche Venus, ende alle on-eerelycke ende vleeschelycke genuchten: soo dat-men in Liborio niet en konde vinden (waer-mede nochtans

(18)

19

dickwils de jongheydt besmet is) eenige dertelheydt in manieren, ofte ontuchtigheydt in manieren, ofte ontuchtigheydt in woorden, syn ooghen waren simpel, in syn kleederen oodtmoedigh, in eten ende drincken matigh: hadde eene af-gekeertheydt van tuysschen, spelen, dansen, springen, ende alle lichtveerdigheydt: ende ter contrarie soo sagh-men eene groote genegentheydt tot de ootmoedigheydt, eene stilligheydt des gemoets, ende eene besondere godt-vreesentheydt, eene volmaeckte suyverheydt des herten, soo dat wy van hem met recht mogen seggen dat hy is geweest (al-hoe-wel den Propheta Iob c. 25. v. 5. seydt sprekende van Godt den Heere: De sterren en zyn niet suyver voor syn ooghen) eene suyvere Morghen-sterre in 't midden des Nevels van alle ontuchtigheydt.

Van de Morghen-sterre seydt den wel-sprekenden Cicero lib. 3. de natura Deorum:

dat sy genoemt wort Stella Veneris, dat is de Sterre van Venus, soo van-ghelycken, ons Morghen-sterre Li-

(19)

borius, is de Sterre van Venus, als aen wie hy de ooghen verblint door de klare stralen der suyverheydt: Komt nu Jongheydt, en bidt Liborium, op dat gy-lieden door syne voor-sprake moght verkryghen (van diën den welcken is het waerachtigh Licht) die kennisse van de reynigheyt, die soo manhaftigh van Liberio is gheoeffent.

Van den oppersten Priester Simon Onias Sone, seydt Bonartius op dese woorden:

Als eene Morghen-sterre, &c. my dunckt dat Simon genoemt wordt eene

Morghen-sterre, als ghevende hope van eene dienaer der saligheydt te wesen, hun vermanende van naer de duysternisse het licht te hopen: O Libori, ghy zyt een rechte Morghen-sterre, de welcke eene volle hope gegheven hebt in uwe jongheydt van 't licht het welcke Vranckryck daer naer heeft in-der daet aenschouwt.

Dese Morghen-sterre beteeckent den staet van de quade ende goede fortune, 's avonts de Sonne volghende, afbeldende den tegenspoet, 's morgens

(20)

21

de selfste voor-komende, den voorspoedt, nochtans eene de selfste Sterre in 't selve licht: 't is Liborius even klaer-blinckende, soo in den avont der droefheden, als in den dagheraedt van de vreught, even deughdelyck in 't on-weer, als in de kalmte; in 't geluck, als ongheluck.

Met recht dan noemen wy Liborium in syne jonghe jaren te wesen eene

Morghen-sterre, wanneêr hy heeft uyt-gheschenen in 't midden van de nevelen van de wulpsche jongheydt: waer toe dat vermaent een-ieder den Apostel Paulus, segghende 2. 15. ad Philippenses: Op dat ghy wesen moght sonder klachte, ende simpele kinderen Godts, on-berispelyck in 't midden der quade ende verkeerde natien, onder de welcke ghy-lieden licht als lichten in de wereldt. Soo heeft ghelicht onsen Heylighen in de deught ende rechtveerdigheydt, soo kondt ghy lichten als

Morghen-sterren Jongheydt, is 't saken dat ghy de voet-stappen van Liborius wilt naer-

(21)

volghen! is 't dat ghy uwe ooghen wilt laten spelen op dese stralen: want het is een oudt spreeck-woordt van Plato en Aristoteles selver: Nec hesperus nec Lucifer ita mirabilis est ut justus: dat noch meer wonder stralen schiet den rechtveerdigen als de avont ofte Morghen-sterre. Dat u dan aenwackere onsen Liborius, ende u verlichte door syne stralen, op dat van een-ieder in 't besonder gheseydt mag worden, dat hy is als eene Morgen-sterre, &c. Ende het ghene van Tobias seydt de Schrifture Tobia c. I. v. 6. Hoe wel dat hy de alder-jonghste was van allen in 't gheslachte van Nephtali, soo en heeft hy nochtans niet kinderlyck ghedaen met de wercken: den selfsten lof komt Liborio toe, ende naer den selfsten, Jongheydt, moet ghy trachten.

Aen sulcken jongheydt seydt Christus als wy vinden by den H. Lucam c. 18. v.

16. hun roepende: Laet de Kinderen tot my komen, ende en wilt-se niet verbieden, want alsulcken behoort het ryck

(22)

23

Godts toe: waer op Ambrosius bemerckt, dat Godt niet en siet naer den ouderdom, maer naer de deught.

Want alsoo heeft hy ghethoont I. Reg. 16. c. v. 13. voor by-gaende de oudtste van de Kinderen van Isaï verkiesende den jongen David, den welcken was uyt-schynende onder de andere als eene Morghen-sterre: desen ontfanght de Kroon ende den Ryckstaf, al-hoe-wel jongh van jaren, maer oudt van deughden, desen wordt bemindt, desen wordt verheven onder alle de andere om te wesen een licht ende voor-beeldt van alle deught: soo van-ghelycken onsen jonghen Liborius gheeft luyster aen synen Edelen Stam, gheeft licht aen syne Mede-gesellen, wanneêr als eenen ouden

Campioen, noch in syn teere jeught, den helschen Goliadt te neder-velt.

Kiest desen, Jongheydt van de Princelycke Stadt voor eenen Patroon, volght naer synen iever, ende ghy sult victorie vechten over de sonden: want

(23)

ghy sult vinden dat onsen H. Liborius met recht ghenoemt magh worden eenen tweeden Isaâc, syn-selven in syne jonghe jaren Godt op-offerende, Genesis 22. c. v.

10. Eenen Ioseph van syn 6. jaren kloeckelyck den aerbeydt onder-staende, Gen.

19.v.2. Als eenen David van syn 15. jaren spelende met de Leeuwen ende Beiren oft dat het Lammeren waren. Eccli. 47. c. v. 2. Ja als eenen Daniël maer twelf jaren oudt wesende, berispende de onbeschaemtheydt der Ouderlingen, Daniëlis 13. v. a. v. 46.

Als eenen tweeden Iosias die van acht jaren loffelyck het Ryck heeft gheregeert, soo Liborium syn zielen regerende. 4. Reg. 22. v. 1. Noch meer, heeft Samuël van syn dry jaren voortgangh gedaen in Godts dienst. 1. Reg. 2. v. 26. Ick aenschouwe Liborium als tot Godts-dienst gheboren: hebben alle dese den Duyvel over-wonnen, het vleesch ghetemt, kloecklyck ghestreden, victorie bekomen, oock in de jonghe jaren, hier

(24)

25

by magh Liborius ghevoeght worden.

Siet hem biddende, Jongheydt, met eene diepe oodtmoedigheydt, overdenckt met wat manhaftigheydt hy overwint de dertelheydt van de jongheydt, door een gedurigh vasten: overpeyst met wat een eerbiedinghe hy mindt ende dient syne Ouders, aenmerckt syn gheneghentheydt tot de Kercke, ende het gene deughtsaem is, om alsoo u-lieden te stellen eenen regel van jonghs af u te begeven tot victorie te vechten over de sonden, de bedorve nature te temmen door soberheydt, u Ouders te eeren met alle liefde, voortgangh te doen in de devotie tot Christum ende syne heylige Moeder ende Onbevleckte Maghet, op dat ghy-lieden soo als eene Morghen-sterre moght licht gheven in uwe jonghe jaren, om soo te schynen als Sterren in de Eeuwigheydt. Ende ghy Ouders offert op uwe Kinderen aen den H. Liborio, op dat sy syne voet-stappen van jonghs moghen

(25)

sien ende naer-volghen, op dat in uwe huysen moghen ghevonden worden kinders, waer van dat-men soude moghen segghen, dat sy zyn als eene morghen-sterre onder de nevelen.

§. II.

Ende ghelyck eene volle Mane in hare daghen.

Eccles. cap . 50. v. 6.

GOdt den H. Gheest om voor te stellen de Deughden van den Priester Simon, gaet allenghskens op, en komt van de Morghen-sterre tot de Mane, de welcke vol zynde, de duysternissen van den nacht soo verlicht, dat de menschen konnen sien al oft dagh ware.

Onsen H. Liborius in syne jongheydt gheschenen hebbende als eene klaerblinckende Morghen-sterre, heeft door de gratie van Godt den H. Gheest, die

(26)

t.o. 26

Gelyck eene volle Maene in haere daegen. Eccles. c. 50. v. 6.

J.F. Leonart fec.

(27)

in hem ruste, daghelycks meer ende meer ghegroeyt, soo dat hy is gheworden als eene volle Mane, in syne daghen, om oock licht te gheven in 't weerdigh Ampt van 't Priesterdom, uyt-reycken der HH. Sacramenten, regeren van de Christi-gheloovigen:

Hebbende dan eenen grooten iever tot de studie ende wetenschap, wenschten uyt het binnenste van syn ghemoet tot de kennisse Godts ende de volmaeckte liefde tot den Heere (de welcke hy begonste te proeven) alle menschen te konnen beweghen: hier toe diende alle syn sorghe om eerst te wesen een goedt Leer-kindt, ende daer-naer eenen volmaeckten Leer-meester, (eerst Liboirius een Morghen-sterre, daer-naer eene volle Mane) nu leert hy neerstigh om de andere daer-naer te onder-wysen, ghedreven als door den gheest van voor-segginghe, dat hy metter tvdt noch eens Leeraer des volcks soude worden, ende daer-om met eene onghehoorden appetyt

(28)

28

en vollen smaeck, begaf sigh tot de wetenschap van Philosophie ende Theologie, ende tot het ghedurigh lesen ende her-lesen van de H. Schrifture, zynde verciert van Godt ende de nature met rypigh verstandt, een voor-bode van de naer-volghende vruchten: want men merckt wel licht in de groene Lenten uyt de menighvuldighe bladeren ende Bloemekens wat profytelycke vruchten in den rycken Herft den Boom sal voorts-brenghen, soo oock uyt de rypigheydt des verstants, ende ghedurigen voort-gangh die den jongen Liborius dede, soo in de wetenschappen als in de godtvruchtigheydt, gaven ghenoegh te kennen alle die schoone vruchten die naer-maels uyt hem, als uyt eenen vruchtbarighen Acker souden voorts-ghebroght worden.

Met recht dan is Liborius ghelyck eene volle Maene in hare daghen, dat is, ghelyck de Mane te-boven gaet de kleyne Sterren in 't licht, wanneêr sy

(29)

vol is, soo van-ghelycken de Sonne doet het licht van de Mane wycken, om-dieswille dat dese altydt schynt, ende de Mane maer en heeft hare daghen, wanneêr sy haer aen ons veropenbaert in haer volle licht, dusdanighe Mane vol van deughden is Liborius, schynende in syne daghen van de Studie met volle stralen van alle

godtvruchtigheydt ende iver tot goddelycke saken: ick segghe eene volle Mane, want al-hoe-wel de Mane beteeckent in 't H. Schrift eenighe veranderlyckheydt, als staet Ecclesiast. 27. c. v. 12. Den dwasen verandert als de Mane, nochtans wanneêr de Schrifture seydt dat woordeken vol, dan beteeckent sy een standtvastigh licht, waer van David Psalm. 88. v. 38. synen throon, seydt hy, is voor myn aensicht als eene Sonne, ende gelyck eene volle Mane in-der eeuwigheydt. Zynde dan een teecken van standtvastigheydt, wordt met recht Liborius eene volle Mane genoemt.

(30)

30

Siet, dese Mane in hare daghen gheven een volle licht (beminden Leser) wanneêr ick vinde in syn leven dat hy nu studerende, van een-ieder wirdt ghe-eert, met liefde om-helst, ende met vrindtschap verbonden. De menschen wirden als ghedwonghen om hem liefde te dragen, ghemerckt hebbende syne soete in-borst, de vriendelycke ende eerelycke conversatie gemenghelt met eene diepe oodtmoedigheydt, trock als eenen Magneetsteen, oock die herten de welcke als Metael waren, en van alle vrindtschappen af-gesneden ene vervremt. De wysheydt ende de gheleertheydt van onsen jonghen Liborius, deden daghelycks vermeerderen de affectien ende de genegentheden de welcke hy nu hadde van een-ieder bekomen: noch niet wonder Catholycken mensch, want al-hoe-wel den Adel verheft ende op-blaest, nochtans den edelen Jonghelingh bleef in de palen van eene diepe verloocheninghe syns-selven,

(31)

trachtende oock onder de verworpste ende de slechtste den minste te wesen: ende niet-teghen-staende, het goedt, maeckt moedt: Liborius onse volle Mane en heeft gheen vlecke ghehadt van een onghereghelde gheneghentheydt tot het ghene verganghelyck ende aerts is, maer alle goedt des wereldts onder den voedt tredende, en heeft syn herte niet ghehecht aen 't tvdelyck, maer aen het eeuwig: Want hoe hem Godt meer begaeft hadde met de ryckdommen des wereldts, hoe hy armer was van gheest, soo dat syn middelen met de behoeftighe ende noodt-drustige menschen gemeyn waren. Vindt-men in andere dat de wetenschap op-blaest, aen Liborio dienden de selven om kennisse te hebben van syn evghen-selve: ô voor-waer eene volle Mane in syne daghen!

Door welcke kennisse, hy bevindende dat alle het ghene Godt niet en is, aen de verganghelyckheydt is on-

(32)

32

der-worpen, ende buyten de eeuwige geen vaste vreugt kan gevonden worden: alle het gene hier beneden is, die enckele ydelheydt, die vergangelycke goederen des werelts verlatende, heeft uyt-gheschudt het werelyck habyt, ende aen-getrocken het gheestelyck: Ach! aen-siet nu eens de stralen van dese volle Maen, aen-schouwt haren standtvastighen loop: Beminden Leser, ick en vinde gheene woorden bequaem om ghenoeghsaem te verhalen met wat een verheven ghemoet in desen staet

sich-selven Liborius heeft ghedraghen. Ick bemercke eene innighe sorgvuldigheydt die hy hadde tot de onnooselheydt, eene vaste geneghentheydt tot de beleeftheydt, ende een-drachtigheydt: maer terwylen ick aen-sien het licht, den loop van onse volle Mane, soo dunckt my dat de tonghen worden ghescherpt van de booswichten teghen dit suyver leven, op-sprake, achter-klap moet Liborius lyden, ende ghelyck sommige

(33)

hebben eertyds willen schieten om de Mane te quetsen, soo vlieghen de pylen der sondaren, de schichten des duyvels om te raken het licht van de goede same van onse Liborius, om te stutten synen vierigen loop tot Godt, maer Liborius willende toonen syne standtvastigheydt in syn voor-nemen, en stoort sich niet: maer houdt den vollen loop tot het opperste Goedt, ende wordt verkloeckt om te volbrenghen het gene hy begonst heeft: niet wonder dat den boosen niet kan lyden het licht, want hy is kranck in syn ooghen, de herssenen van den hondt syn weeck; waer-om naer de

ghetuyghenisse Plinii, teghen de Mane dickwils is bassende, willende de selfste verscheuren, waer 't mogelyck; maer de Mane, dit als niet achtende, gaet voort in haren loop, ende gheeft het selfste licht: soo ook onsen Liborius, niet achtende de op-sprake in 't aen-nemen van 't gheestelyck Habyt, gaet voort in syne deugheden,

&c. in

(34)

34

syne groote affectie tot de godtvruchtigheydt ende Godts-dinstigheydt, alle syn ghepreysen, voor soo veel als toe-liet de kranckheydt syns lichaems, en waren anders niet, als hoe syn herte ghedurigh soude moghen af-trecken van dese ydele en verganghelycke goederen der fortune, ende het selve sonder eynde om-hoogh te stieren naer den hemel, om eens te moghen blincken in 't eeuwigh firmament der Glorie. Daer en was niet dat hy vreesde, dan alleen de sonde, ende het strengh oordeel van den Rechtveerdighen Rechter, het gene gheschieden moet aen elcken mensch ofte tot eeuwighen loon, ofte straffe.

Hy was soo vast gehecht aen Godt, dat hy noch door teghen-spoedt en wirdt neder-gheworpen, noch door voor-spoedt verheven; maer verre boven alle vreese rusten in den Heere: in desen was syn betrouwe, in desen syne eenighe hope, waerom naer den

(35)

regel der matigheydt, onder-wierp de onghereghelde lusten ende begheerlyckheden aen de rechte reden: hier door soo was hy altydt seer stil ende in-ghekeert, suyver, en eerlyck, sober en ghesparigh voor Godt ende de menschen: syn rechtveerdigheydt was besonder groot, soo dat-men van hem magh segghen, dat hy is geweest een Man der volmaecktheydt; oock in syne aen-komende jaren een volle Mane van alder-leye Deughden, wanneêr de andere maer beginnen te groeven: Leert hier Mensch, naer-volghen den grooten Heylighen, op dat gy moght wesen eene Mane vol van verdiensten, sonder eenighe vlecke van fauten, ofte eenighe sonden.

(36)

36

§. III.

Ghelyck een blinckende Sonne, alsoo heeft hy klaer gheschenen in den Tempel Godts.

Eccles. 50. c. v. 7.

IOsephus l. 12. Antiq. c. 2. Den oppersten Priester Onias ghestorven zynde, is hem ghevolght synen Sone Simon, ghenoemt den Rechtveerdighen, om dat hy Godt wel dienden, ende de Borghers beminden, &c. Van desen oppersten Priester Simon, seydt Godt den H. Gheest, naer dat hy hem vergheleken heeft by eene Morghen-sterre, en eene volle Mane, dat hy is ghelyck een blinckende Sonne; Naer dat ick bevonden hebbe dat onsen Liborius is met recht ghenoemt gheweest eene Morghen-sterre, eene volle Mane van alder-leye Deughden, soo vinde ick in syn Leven, dat hy oock ver-eert

(37)

Gelijck een blinckende Sonne, also heeft hij daer gescenen in den Tempel Goods Eccles. c. 50. v. 7.

J.F. Leonart fec.

(38)

37

magh worden met desen titel van eene klaer-blinckende Sonne, want alsoo het ghebeurt is, dat den oppersten Priester den Bisschop van Mans in Vranckryck nu overleden was, met name Pavacius, soo is onsen rechtveerdighen Liborius hem ghevolght, om dat hy Godt wel dienden, ende de Borghers beminden: want alsoo den luyster van syne volmaecktheydt niet langher en koste verborgen blyven, maer uyt-bortelende was van alle kanten, ende syne stralen schietende als eene blinckende Sonne op den middagh, soo zyn alle de ooghen ende voysen ghevallen op Liborius, om te succederen, en Bisschop te wesen. Met recht eene Sonne, want van soodanighe personagien als Liborius was, seydt de Schrifture: Iudicum 5. c. v. 31. Alle die u lief-hebben, Heere, moeten blincken als de Sonne in haren opgangh schynt, ende niet wonder: want, Eccles. c. 17.v. 16. Alle hunne wercken zyn als de Sonne voor het aenschyn van

(39)

den Heere: hunnen wegh is als een blinckende licht, Prov. 4. c. v. 18. Maer laet ons nu eenen sien in Liborio, hoe dat den H. Man blyft in syn wysheyt, als eene Sonne:

de stralen van Liborius zyn menighvuldigh gheweest, om aen te locken de ghemoederen van de Ghemeynte, want voor-eerst, soo was seer uyt-nemende de wel-sprekentheydt van syne tonghe om syn Volck te leeren, ten anderen, om syn Leeringhe met eyghen exempelen te bevestighen, was hy seer stichtbaer, ende gheschickt van leven: daer-en-boven syne schoone verdiensten om voor syn

Ghemeynte te bidden ende verhoort te worden, waren menighvuldigh: 't is wel waer de doodt van den H. Pavacius (synen Feest-dagh wordt ghehouden den 24. Iulii) hadde met eene groote droefheyt de ghemoederen van de goede Ghemeynte vervult (ghelyck het betaemde, maer als-wanneer sy bemerckten die besondere

volmaecktheydt,

(40)

39

dat uyt-nemende licht van onse Sonne Liborius, den welcken aen niemandt van de Priesters Godts in 't point van devotie en moeste wycken, zyn grootelycks vertroost ende verheught geweest: sy lieten hun voor-staen dat sy door desen keus verkreghen hadden het geluck van de Kinderen van Israël, de welcke als sy eertyts den Propheet Elias nu quyt gheworden waren, terstont ontfanghen hebben den H. Propheet Eliseus begaeft met den dobbelen geest van Elias: sy bevonden dat sy met recht moghten segghen, het gene naer de doodt van den oppersten Priester Onias, ende in de successie gheseydt is van den rechtveerdighen Simon, dat Liborius was als eene blinckende Sonne, sy wisten voor-seker dat de deughden van Pavacius in onsen Liborio niet ontbreken en soude, als de daedt bevestight heeft: Ontfanghen dan hebbende, als den Eerw. Pater Bollandus verhaelt Fol. 17. het Priesterdom, soo en is in hem niet vermindert den iver

(41)

tot de deught, maer hoe hy hoogher is ghestelt, hoe hy meerder heeft uyt-geschenen, ende heeft sich terstondt inghebeldt de woorden van den Apostel, als aen hem gheseydt, die van tevoren aen den jonghen Bisschop Timotheo waren gheschreven:

2. Tim. 4. v. 2. alwaer dat staet: Preeckt het Woordt, weest daer neerstigh in, 't sy oft ghelegen is ofte niet: soo dat men den H. Paulus tot de Corinthianen c. I. v. 17. hy moght seggen: Christus en heeft my niet ghesonden om te Doopen, maer om te Predicken het heyligh Evangelium, waer-om soo heeft met eenen soo grooten iever gepredickt het Woort Godts, dat-men magh segghen de woorden van Isaïas II. c. v.

9. De aerde is verciert door de wetenschappen des Heere, verkondight door Liborium:

Ende dat meer is, op dat hy by avonture de andere predickende, als Paulus leert, selfs niet en soude verworpen worden, soo heeft hy metter-daedt volbroght het gene hy met de woor-

(42)

45

van de Sterren, als oock van de Mane, soo heeft Liborius oock uyt-gheschenen onder de andere lichten van synen tydt, ghelyck de Historie van syn Leven verhaelt: ende aen-ghemerckt dat wy die groote Overigheydt ende uyt-nemenden glans van dese onse Sonne ghesien hebben als hy nu eerst den Myter ende Staf begonst te voeren in 't onder-wysen van syne Onder-saten, laet ons nu eens sien met wat schoone koleuren dat hy in andere saken de deught heeft uyt-ghebelt in de ghedaente ende Sinne-beldt van eenen aen-ghenaemen Reghen-boogh.

(43)

§. IV.

Ghelyck den Reghen-boghe wederschynende tusschen de Wolcken der Glorie.

Ecclesiastici cap. 5. v. 8.

OM den Lof meer te verkondighen van den oppersten Priester Simon, soo daelt de Schrifture neder, ende seydt behalven de Sterren, Maen, Sonne, dat den selfsten is gelyck den Reghen-boghe, &c. ende met recht: want ghelyck wonder is het koleur van den selfsten, ende verscheyden, soo is te aenmercken met verbaestheydt den luyster ende de menighvuldigheydt der Deughden in Liborio. Verlicht hy de wolcken, Liborius syn ondersaten: hoort syn Leven, alle syn middelen seydt Bollandus, hadde hy verdeylt in 3. principale deelen: het eerste tot synen daghelyckschen noodt-druft en-

(44)

t.o. 46

Gelijck den Regenboge wederscijnen de tusscen de Wolcken der Glorie Ecclas. c. 50. v. 8.

J.F. Leonart fec.

(45)

de onder-houdt van de syne: maer eylaes dese portie was soo kleyn, dat sy nauwelycks, ick en segghe niet tot eerelycke ende magnifike, volghens den eysch van syne Bisschoppelycke weerdigheydt, maer oock noodelycke onderhoudinghe van kost en kleederen, waer-mede hy sich alleen te vreden hiel, bestandigh was: het ander deel was gheschickt tot troost van de arme Menschen, bedruckte Weduwen, vergheten Weesen, over de welcke hy als eenen al-ghemeynen Vader uyt-storte het in-ghewant van syne bermhertigheydt, ende door eene milde handt voor-sagh hun in alle noodtsakelyckheydt: het derde, ende het meeste deel was om te vercieren de oude Kercken, ofte om nieuwe op-te-rechten, &c. maer besonder was syne sorghe dat niet en soude ont-breken aen de gheestelycke Tempels de zielen van syn Ondersaten;

dese dan verlichtende in 't tydelyck ende gheestelyck, magh

(46)

48

met recht ghenoemt worden eenen Reghen-boghe, weder-schynende tusschen de Wolcken der Glorie, onder de andere Bisschoppen de welcke zyn de glorie van de Kercke CHRISTI.

Meer ooghen hadde desen Bisschop om te sien, ende te voor-sien den noodt van syn volck, alsser Diamanten bloncken in synen Myter: Hy thoonden sich eenen rechten Herder te wesen; want eenen goeden Herder moet wel letten, op dat niet en on-breke aen syne Schapen, ofte iet en schade: dat wordt vermaent I. Petri 5. c. v.

2. door dat woordt Providentes; dat is te seggen, Besorgende; waer door beteeckent wort alle sorge des Herders, de wakende ooge, &c. op dat als de menschen slapen, den vyandt niet en kome ende sade het on-kruyt Matth., 13. c. v. 25. Seer wel heeft onthouden syne lesse onsen H. Liborius, aen hem in Timotheo ghegheven, 2. ad Timot. 4. c. v. 5. Maer ghy waeckt, &c. Ende noch eens in 't

(47)

Boeck der openbaringhen c. 3. v. 2. Zyt wakende, ende versterckt de andere de welcke souden sterven, &c. In de wercken der Apostelen 20. c. v. 31. En op een andere waeckt: ja den oppersten Herder Petrus wordt als berispt van Christo, als hy seydt, Simon slaept gy, Marc. 14. c. v. 37. Dit wel wetende Liborius, is vol ooghen gheweest, om te bemercken, wat soude ontbreken aen syn volck, ende om het selfste te besorghen. Waer-om soo moghen wy hem aen-schouwen, als de wakende Roede van Ieremias Ier. 2. c. v. 12. Aen-siet dan Leser, onsen Reghen-booghe, verlichtende syne Onder-saten, &c.

Den ouden Schryver Iosephus c. 16. 3. Antiq. c. II. Die schryft seer wel tot ons voor-nemen, segghende: Den oppersten Priester der Joden die heeft ghedraghen eene goude Kroone, in dry manieren verscheyden: in 't midden was eenen ranck, oock van goudt, ghelyck een kruydt, het welc-

(48)

50

ke de Griecken noemen Hyoscyamus, met wiëns Bloemen verciert wirdt de gheheele Kroone: hy voeght daer by, dat dit kruydt als ooghen heeft, &c. Seer wel komt dese Kroone toe aen onsen Bisschop Liborius, den welcken met eene goude Kroone in dry manieren ghedeelt, (als de dry koleuren, van den Reghen-booghe) want hy-is gheweest als eenen Goddelycken Argus, om te sien van alle kanten waer in hy syne Schapen soude konnen behulpsaem wesen. In Aaron bevinde ick, dat syn kleedt, oock als vol ooghen is gheweest, als Bonartius leert Fol. 783. willende hem Godt den Heere vermanen van syne sorghe ende neerstigheydt. Door dese neerstigheydt, heeft onsen H. Liborius met soo groote liefde sorghe ghedraghen voor alle de ghene de welcke hem waren bevolen, dat hy onder alle de Bisschoppen van synen tydt, heeft uyt-gheschenen als eenen Reghen-boghe, tuβchen de wolcken der Glorie.

(49)

Syne sorghe was uyt-nemende, voor de Armen, hy ontrock aen syn ghemack, om het selfsten te gheven, ja den minsten noodt van de syne, wirt van hem swarelyck ghevoelt, ende bequamelyck gheholpen. Wat hy besat, was den Armen ghemeyn.

Nu verstaen wy waer toe dat aen de Bisschoppen goederen, particulier worden toe-gheschickt, te weten om hunnen Kercke te onderhouden, ende den behoeftighen by te staen. In 't Boeck Iob I. c. v. I. Daer staet, datter was hier voor-tydts een Man in 't Landt Hus, die Iob ghenoemt wirdt, ende dien Man was slecht ende recht, Godt-vreesende, ende af-wykende van 't quadt: syn goedt dat hy besat, was seven duysent Schapen, en dry duysent Kemels, en vyf-hondert paer Ossen, ende vyf-hondert Ezelinnen, ende boven-maten seer veel huys-ghesins, ende dien Man was groot, onder alle die woonden aen den kant van den Oosten: Hier moet

(50)

52

ick eens vraghen: wel maer waer toe alle dat goedt? die Knechten, &c. Misschien tot het ghemack van Iob? tot syn plaisier? tot syn verdoen? O neen, neen, verre van daer: hoort den ouden Originem, die gheeft ons den waer-om, als hy schryft dese woorden. Daer-om voede Job sulcken menichte van Schapen, van Ossen, van alder-hande Vee, op dat daer van veel souyde mede-deylen.... ende die over-groote menighte van Knechten, was om de gasten, ende siecken, en Pelgrims, ende de Arme te dienen, die gheen dienaers en hadden.

't Ghene Origines seydt van Iob, segghe ick van onsen H. Liborius: 't is waer hy hadde wel een groot in-komen, maer 't en was tot syn gherief niet, maer alleen ten dienste van synen Eve-naesten: O rycken Mensch, den welcken Godt heeft begaeft met Ryckdommen, ende overvloedighe Goederen. Aen-siet somtyds eens dese schoone coleuren van Deughden

(51)

in onsen Gheestelycke Reghen-boghe, denckt wat Almoessen Liborius heeft ghedaen, wat sorghe, wat liefde voor den Behoeftighen ghedraghen: ja hoort de woorden van den H. Hieronymum Epist. ad Nepotianum, als hy seydt: 't En ghedenckt my niet oyt ghelesen te hebben, dat eenen mensch, die in syn leven gheerne wercken van liefde ghedaen heeft, eene quade doodt soude ghestorven zyn: want sulck-eenen heeft veel Voorbidders, en het is onmoghelyck, dat de ghebeden van vele niet souden verhoort worden. Over-peyst dit, Godtvruchtighen Leser, als van u een Almoesse ghevraeght wordt in de Kercken, op de straten, aen de deure van u huys: Aen-siet den sorghenden ende milden Liborium, volght hem met alle neerstigheydt naer, denckende dat de almoesse den mensch verlost van alle sonden; ende dat meer is, van de doodt selve;

ende niet en sal ghedooghen dat de ziele soude moghen ingaen in de eeuwighe duysternissen: soo ghetuyght Tobias c. 4. v. II.

(52)

54

Van dusdanighe Vaders der armen, als Liborius is gheweest, moghen verstaen worden de woorden de welcke van Paulus gheschreven zyn in den tweeden Brief tot de Corinthiaenen aen het 6. c. v. I. Niet hebbende, ende alles besittende. Want ghelyck Mendosa wel seydt, dit kan verstaen worden van de rycke Aelmoesseniers, de welcke de ryckdommen, die sy besitten, niet soo veel en achten hun toe te komen, als wel aen den armen mensch: want alles dat Liborius heeft beseten was meer tot dienst van den behoeftighen mensch, als tot syn ghemack; soo dat de ryckdommen de welcke andere ghedient hebben tot verdoemenisse, syn gheweest tot saligheydt aen Liborio.

Noch niet wonder mensch, want Proverb. 19. c. v. 17. staet gheschreven: Hy woeckert den Heere die bermhertigheydt doet den armen, ende hy sal hem synen wederloon verghelden. Hoort hier-van den H. Basilium Serm. 2. in Psalm. 74. seg-

(53)

ghende: Als ghy iet om Godts-wille wilt gheven aen den armen, het selfste is eene gifte ende eene leenighe, als het selfste niet weder wachtende; eene leenighe ende groot-dadigheyt des Heere, die voor hem betaelt den welcken een luttel ontfanghen hebbende in den armen, groote weldaden weder-gheeft. Dit heeft beproeft den H.

Liborius, kryghende de menighvuldighe weldaden van den Heere voor syne besondere sorghe de welcke hy was draghende, soo in 't tydelyck, als in 't gheestelyck voor syne onder-saten: met recht dan, is hy ghelyck den Reghen-boôgh, weder-schynende tusschen de wolcken der Glorie.

(54)

56

§. V.

Ende als de Bloem der Roosen in den Voor-somer.

Ecclesiastici c. 5. v. 5.

DEn gheleerden Oliverius Bonartius, die seydt van de Roose, ick oordeele dat hier door beteeckent wordt, den goeden Geur, ende eerelycke fame van Simon: den uyt-nemenden Schryver Cornelius à Lapide, dese Roose, seydt hy, beteeckent de reynigheydt, ende de eerbare schaemte. Het ghene Godt den H. Gheest heeft willen gheven tot lof van den oppersten Priester Simon, vinden wy oock in onsen Bisschop Liborio: want desen was soo een-voudigh ende onnoosel, soo suyver in syne intentie, dat alles het gene oock goedt voor Godt was, belden sich in dat het noyt vol-maeckt

(55)

Als de blomme der Roosen in den Voor-somer.

Eccles. c. 50. v. 8.

J.F.L. fec.

(56)

57

was, maer vol ghebreken: eenen vol-maeckten Discipel van de leeringhe Christi, alles met eene simpele ende eenvoudighe ooghe aen-siende, syn schuldt bekennende, Godt prysende, ende dit is de rechte Lesse van de Heylighen, al-daer schuldt bekennen, al-waer gheene schuldt en is, als Gregorius seydt, Lib. II. mor. c. 24. Want onsen H. Bisschop, syn oogen ghedurigh slaende, op de Goddelycke volmaecktheydt, over-pysende de kranckheydt van den mensch, wirdt als beschaemt in syn-selven over de on-volmaecktheydt, soo hy meynden, van syne deughden, waer door hy gheoeffent heeft eene volle ootmoedigheyt, ende eenen wel-rieckenden geur ghegheven, van een onnoosel, suyver, ja hyligh Leven: Leert hier Leser, komen in de tegenwoordigheydt, niet alleen van Godt, ende over-peysen syne vol-maecktheydt, maer stelt u oock al-te-mets voor dese deughden van desen Heyli-

(57)

ghen, ende ghy sult bevinden dat gy sult verschynen als een monster, ende uwe vol-maecktheydt sal sich veropenbaren, min ofte meer, als eene groote

on-volmaecktheydt, in-der voegen dat ghy sult beschaemt zyn, het aen-schyn te bedecken.

Waer van wy lesen in't H. Schrift, Exodi c. 3. v. 6. Dat hy was in de Woestynen ende hoeden de Schapen van synen Schoon-vader Iethro den Priester van Madian, als-wanneêr den grooten Godt hem veropenbaert in den Breym-bosch, brandende, doch niet verbrandende, ter-wylen hy verwondert is, ende wilt daer henen loopen, soo hoort hy Godt spreken, ende onder andere seggen dese woorden: Ick ben den Godt uws Vaders, den Godt van Abraham, den Godt van Isaac, den Godt van Iacob.

En Moyses berghde syn aensicht. Wel wat oorsake magh Moyses hebben om syn aensicht te decken? hy en wort niet berispt,

(58)

59

niet ghekastyt, niet alleen gedreyght, Godt spreckt heel soetjens; wat reden magh hier schuylen? Hoort de antwoordt uyt den gheleerden Benedicto Pererio, uyt de Societeyt JESU: Soo haest als hy Godt heeft hooren segghen, ick ben Godt van Abraham, Isaac, ende Jacob, terstondt heeft hy syn aensicht ghedeckt, want daer en is niet dat ons meer beschaemt kan maken, dan dat wy de uyt-nemende deughden ende doorluchtighe wercken van die treffelyck heylighe Mannen in-sien, ende by ons-selven over-peysen, ende ons leven ende wercken, met hunne gaen verghelycken, tot hier-toe Pererius. Moyses dan bedeckte syn aensicht, over-peysende de groote volmaecktheden van die oude Patriarchen, neffens de syne: soo deckt syn aensicht Liborius; en veel meer moeten wy doen, &c.

Door dese deught van Ootmoedigheydt ende suyvere onnooselheydt, soo is synen naem heel groot ghe-

(59)

worden, soo dat Liborius als eenen Vrindt Godts over-al wirdt gheacht ende ghepresen: noch 't en is niet te verwonderen, want alle die volmaeckte deughden diein hem uyt-schenen, gaven soo eenen aen-ghenamen reuck, dat door den selfsten alles vervult wirdt, ende alles tot hem trock: ja soo lieffelyck, dat die maer eens van hem het minste ghehoort hadde, ja noch op den dagh van heden, wirdt, ende wordt met eene sonderlinghe affectie bevanghen, 't schynt dat hy den Zyl-steen ghelyck is, soo sterck treckt hy een-iders herte, soo dat ick hier wel te passe magh brenghen, het welcke verhaelt wirdt, van den Keyser Augustus, desen was soo eenen lieffelycken Keyser, en van soo goede fame soo bemindt van syne Ghemeynte, dat als hy nu naer 56. jaren gheregeert te hebben, op syn sterven was ofte over-leden, het Volck tot Roomen publieckelyck riep: Och! oft hy noyt en stierf. Aurel. Vict.

(60)

61

in Epith. Ick wete dat die van Vranckryck al dickwils riepen, en uyt de borste gheseydt hebben: Och of hy noyt en stierf! soo groot was syn lieffelyckheydt, syn gratie, synen goeden naem ende leven. O eene waerachtighe wel-rieckende Roose in den

Voor-somer, ja desen aenghenamen geur van syne goede Fame, Leven ende

Heyligheydt, en is niet gebleven onder syne schapen, maer oock onder die, de welcke Ketters waren, soo datter hy vele bekeert heeft, vele van de boosheydt af-getrocken, andere in de deught versterckt.

Hier komt my te-voren het ghene gheschiedt is ten tyde van syn Heyligheydt Clemens den VII. Paus van Roomen, desen wesende uyt de door-luchtighe Familie van Medices, de welcke in hare Wapen voert ses kleyn ronde bollekens, heeft voor hem een doen schilderen van fyn cristael, het welck door de stralen der Sonne blinckt als de Sonne selver, en 't samen ontsteckt

(61)

alle het gene dat daer ontrent is, uyt-ghenomen dat wit is: onder schreef hy dit woordeken, in forme van een devies, Candor illœsus, de witheydt onghekrenckt:

gevende alsoo te kennen dat de recht-sinnigheydt van syn ghemoedt, syn Onnooselheydt ende goede Fame, noch noyt ghekrenckt hadden gheweest.

Het selfsten magh Liborius voor een devies hebben, aenghesien den luyster van syne Deughtsaemheydt, syn Leven langh noyt onder-broken en is gheweest, maer altoos voor eenen soeten reuck vermaert van syne Onnooselheyt, ende goedt Leven.

Ja, als ick hem sien in de Oeffeninghe der Deughden, dan dunckt my dat ick hem hoore segghen de woorden van den H. Propheta Iob aen syn 27. c. v. 5. Tot dat ick vergaen, en sal van myn Onnooselheydt niet af-wyken, myne gherechtigheydt die ick begonst hebbe te onder-houden, en sal ick niet verlaten: Ende ghelyck hy het vrymoedelyck

(62)

63

heeft geseydt, soo heeft hy het oock tot den laetsten adem uyt-ghevoert met eene volle stantvastigheydt, gelyck ons den H. Martinus ghetuyght, den welcken hem in 't lesten uerken heeft by-ghestaen, gelyck wy sullen sien.

Soo dat wy vastelyck moghen ghelooven, dat onsen H. Bisschop, als eenen tweeden Abraham in eene volle rechtveerdigheydt ende heyligheydt heeft geleeft tot den lesten: van welcken H. Patriarch ick vinde Genes. c. 25. v. 7. dat wanneêr ghesproken wordt van synen Ouderdom, soo seydt de H. Schrifture: De daghen Abrahams leven zyn gheweest hondert en vyf-en-seventigh jaren: Abulensis, syn oogh-merck nemende op dese Schrifture, bevint hier een groot mysterie, ende seydt: de jaren van Abrahams leven, worden in den Hebreeuschen Text appaert ofte besonder gestelt, te weten:

100. jaren, 70. jaren, 5. jaren, ende sy segghen: dat dit is om te be-

(63)

teeckenen dat Abraham soo rechtveerdigh, soo suyver, van soo goede fame ende leven was, als hy seventigh jaren oudt was, als oft hy maer vyf jaren en was, als hy hondert jaren was, ghelyck als hy maer vyf en was.

O H. Libori! dese schoone bemerckinghe vinde ick in u Legende, dit selfste magh ick van uwe stantvastighe deught, en van uwen goeden Naem en Leven segghen, want ick lese, dat ghy soo Onnoosel zyt gheweest in den avondt van u Leven, als ghy geweest hebt in den dage-raet van 't selfste; soo devoot in uwen ouderdom, als gy waert in uwe jongheydt, soo penitentieel in u uytersten, als in u meeste sterckte:

soo heyligh in u sieckte, als in uwe ghesontheydt. Dit ghetuyghen my dat hayren kleedt, het ghene ghy tot den lesten hebt ghedraghen: ô H. Bisschop, dit bevestight my die houte Plancke, die gy gedurigh gebruyckt hebt in plaets van een sacht pluymen

(64)

65

bedde; dit is bekent niet alleen tot Mans in Vranckryck, tot Paderborn in Duyts-landt, tot Brussel, Antwerpen, &c. in Brabant, maer door alle Landen: want den soeten reuck van uwe verdiensten, den geur van uwen H. goeden naem ende leven, is ghevloghen de gheheele wereldt door, soo dat ick met recht magh segghen tot onsen troost, dat ghy zyt ghelyck eene Bloeme der Roosen in den voor-somer.

(65)

§. VI.

Ende als de Lelien die aen den loop des Waters zyn.

Eccles. 50. c. v. 8.

DOor dese woorden wordt Simon ghepresen, als herstelder der Kercken, syn eenighe hope stellende in synen Heer synen Godt: eene Lelie, want door dese Bloeme, wirdt by de Romeynen altydt beteeckent de hope, als Pierius l. 55. Hieroglyph: waer van dat-men oock noch oude Penninghen vint, alwaer is sittende eene Goddinne, voerende in hare handt eene Lelie, met dit onder-schrift, Spes pullica: de ghemeyne hope: hier op heeft gade gheslagen den Hertogh van Borbon, met name Ludovicus II.

weder-keerende uyt Afriecken, alwaer hy als eenen kloecken Velt-

(66)

t.o. 66

Als de Lelien ontrent den loop des waters.

Eccles. c. 50. v. 8.

JFL. f.

(67)

oversten het Legher gheregeert heeft teghen de Barbaren, in-stellende eene

vergaderinghe, de welcke droeghen een Gouden Lint gheborduert met Lelien, onder hanghende een Kruys, met dit devies, Spes, de hope, &c. Soo eene Lelie is gheweest den H. Liborius Godts Vrindt uyt-verkoren, alle syn hope stellende op Godt wiëns leven, als ick lese, wiëns hope ende betrouwe, als ick aen-mercke, dan magh ick hem toe-eyghenen het ghene staet 4. Esdre. 5. 24. Den Almachtighen heeft uyt alle de Bloemen eene Lelie voor hem verkoren. Siet dese suyvere witte Lelie, diep geplant ende ghewortelt in de Devotie tot den Alder-hooghste, door syn suyver coleur verquickende het Volck van Vranckryck, siet dese Lelie groeyen in 't midden der Doornen: hoort wat Bollandus verhaelt c. 4. fol. 75. segghende: Desen H. Man, te weten onsen H. Liborius, heeft dit besonder gehadt onder de andere Bisschopppen;

(68)

68

dat hy altydt devotigh ende iverigh is gheweest tot de Tempels Godts, hier toe syn Goedt ende Middelen particulier bestedende, als wy gheseydt hebben: voor-waer synen iever was soo groot in dit stuck, ende soo wonderlyck, dat hy door syne middelen op verscheyde Quartieren op-ghebouwt heeft, niet een oft twee, ofte dry, maer seventhien schoone Kercken, ende die voor-sien van Ornamenten, van Priesters, Diakens, Subdiakens, ende andere Dienaers, de welcke aldaer den Goddelycken Dienst souden oeffenen, Misse doen, ende het Woordt Godts verkondighen, Cathechiseren, ende uyt-reycken de HH. Sacramenten, soo dat ick hier niet alleen en magh toe-eyghenen aen Liborio, het ghene Godt den H. Gheest aen den oppersten Priester Simon Eccles. c. 50. v. 8. dat hy is als de Lelien die aen den loop des waters zyn, maer oock het ghene staet in 't selve Capittel v. I. dat hy is:

(69)

Die in syn leven dat Huys gevestigt heeft, ende in syne daghen heeft hy den Tempel versterckt: want Liborius heeft het Huys Godts ghevestight, ende niet alleen eenen Tempel versterckt, maer oock het ghene datter volgt in 't selfste Capittel van Simon te-boven ghegaen: v. 2. waer staet: oock soo is de hoogheydt des Tempels van hem ghesondeert, een dobbel timmeragie, ende de wanden van den Tempel, door welck Simon grooten lof heeft bekomen, hy heeft hem te-boven gegaen, want heeft ghesondert, ghetimmert, &c. 17. Kercken, waer toe hy voeghden niet alleen syn eyghen in-komste, Renten, Chynsen, maer oock alle de Donatien, Giften, Offerhanden, de welcke hem de Godtvruchtige Menschen nu ende dan aen-broghten: Och! wat eenen luyster was dit voor Godt Almachtigh? wiëns oneyndelycke Majesteyt hier door rondts-om en by daghen en by nachten soo seer ghe-eert, gheloôft, ghedanckt wirde,

(70)

70

wat iever van Liborius? Och wat een ghemack voor alle het volck! het welcke de Kercken soo menigvuldig by-een hebbende, ende soo seer naer-ghelegen, nu niet meer soo lichtelyck den Goddelycken Dienst konden versuymen, ende dit was het principaelste voor-nemen, syne besondere intentie, te weten: dat de Gemeynte sich souden gewent maken met hare Priesters 't samen te gaen naer de Kercke, en niemant en soude gevonden worden, die op desen titel, van dat de Kercke soo verre, ofte de diensten te luttel zyn, voorts meer moghte af blyven.

Ick aenschouwe desen onsen H. Liborium als eenen tweeden Abraham, als waer van dat ick vinde Genes. 12. c. v. 7. Dat hy geroepen van Godt uyt syn Vader-landt ghekomen is in het Landt Chanaâm, by de plaetse van Sichem, ende hy heeft daer ghemaeckt eene Autaer voor den Heere, ende van daer voorts-gaende op den Bergh tusschen Bethel ende Hay, heeft het selfste

(71)

ghedaen, alsser staet v. 8. Hy heeft (seydt de Schrifture) daer oock ghemaeckt eenen Autaer voor den Heere, ende heeft synen Naem aen-gheroepen, daer naer door den grooten hongher den welcken daer op-ghestaen is in dat Landt, is hy genoodtsaeckt geweest te gaen in Egypten, om aldaer te konnen leven, maer soo haest het mogelyck was, is weder-gekeert tot dese plaetse, ende daer ghekomen zynde, is terstondt ende voor eerst gaen sien naer den Autaer door hem van te-voren gemaeckt, hoe dat hy nu gestelt was, ende hem heeft vermaeckt, ende aen Godt Sacrificie op-ge-offert, ende gegeven die eere die Godt alleen toe-komt, alsser staet Genes. 13. v. 4. Hoort de woorden: Ende heeft daer aen-gheroepen den Naem des Heere. Daer-heeft hy syn tente wederom vervoert, ende is ghekomen, ende heeft ghewoont by de Valleye van Mambre, ende daer is hy oock al-even-eens voor al besorght gheweest

(72)

72

voor de Glorie Godts, ende heeft daer oock ghemaeckt eenen Autaer voor den Heere:

Den H. Vader Ioannes Chrysostomus op dese Schrifture schryvende, en kan syn-selven niet ghenoech bedwinghen, maer wordt ghenoodtsaeckt tot lof van Abraham uyt-te-roepen, segghende: Ach, aen-siet eens dit Godtvruchtigh ghemoedt van desen grooten Patriarch…. op alle plaetsen Autaren stichtende! het selve segghe ick van onsen, ende aen onsen H. Liborius, den welcken gheen vier Autaren alleen, als Abraham, met eenen ofte twee Tempels als Simon, maer 17. Kercken heeft ghesticht.

Catholycken Leser, waer toe, ende waerom meynde dat Liborius soo syn goedt verlaet, ende het selfste besteet tot het bouwen van de Tempels Godts? 't is tot Godts eere ende glorie, den waerom, is de Hope, de welcke hy heeft op Godts

goedertierentheydt ende belofte, want in den Heere is alleen syn betrouwen,

(73)

aen hem is hy ghehecht, wat hy besit is voor Christo: siet hier een exempel, ende tracht dit naer-te-volghen naer u kranck vermoghen, is 't niet om Kercken te stichten, helpt de selfste cieren ende onder-houden: principalyck in de welcke rusten de waerachtighe Reliquien van desen grooten Heylighen, als hier in Brabant tot Brussel in de Kercke van den H. Laurentius in 't Waermoes-broeck. Tot Antwerpen de Capelle van Onse Lieve-Vrouwe in de Keyser-straet, &c. Seyndt een Almoesse, maeckt een Godtvruchtigh Legaet, besorght het Wasch om te branden, beneerstigt het Musieck voor het Lof ende H. Sacrificie der Misse tot Godts eere, ende lof van den Heylighen, stellende alle uwe hope op diën, om den welcken dat ghy den Heylighen eert, ende samen verwachtende van hem door de voor-sprake van den Heylighen het ghene ghy versoeckt.

Noteert nu voorts, hoe dat eertyts

(74)

74

in 't Oude Testament twee Tempels geweest hebben, ende twee besorgers van de selve, ende hoe dat sy alle-beyde voor hunnen loon van Godt selfs gelofte verkregen hebben, dat Christus den Meβias uyt hun-lieden soude gheboren worden, den eenen is geweest den Koninck David, Paralip. 22.v.20. Den anderen Zorobabel Sone van Salathiel, Aggei 2. c.v.22. waer op Cornelius à Lapide is seggende: Waer uyt wy leeren hoe mildt dat Godt is, den welcken voor eene kleyne sake ende

ghehoorsaemheydt soo grooten loon is ghevende, als Christus selver is. Waer uyt wy bemercken, hoe dat Godt acht die, de welcke de Tempels stichten ende besorghen:

Ende vervolghens overpeysen in wat groot-achtinghe dat Liborius by den Heere altydt gheweest is, ende noch is, als dat aen hem oock toe-komt het naer-volgende, vvant hy heeft den Heere gedient, ende de Kercke onder-steunt, 49. Jaren langh oeffenende het vveer-

(75)

digh Ampt van den Bisschopelyckenstaet, wanneer hy onder andere Diensten, ghedaen heeft 96. Ordinationes, ofte gewydt twee hondert en 17. Priesters, hondert en seventigh Diakens, dry-en-negentigh Sub-diakens, van d'andere Dienaers voor de Kercke soo veel als hem dochte te betamen ende van-noode te zyn, om het Goddelyck Officie wel te bedienen. Dit is dan de Lelie, de welcke den Almachtighen uyt alle Bloemen voor hem heeft verkoren: Liborium eenen ghetrouwen Dienaer, den welcken soo onder-hiel den stant van Religie voor Godt, dat hy nochtans de oogen van synen Even-naesten noyt en verbolghde, ende van den anderen kant, soo behaeghden hy aen 't oordeel der menschen in 't openbaer, dat hy aen 't Goddelyck Aensicht gheensints en mishaeghden in 't verborghen: want dit was alleen syn wit naer het welcke hy was schietende alle syne wercken:

(76)

76

waer henen dat waren dryvende alle syn ghedachten, het wel-behaghen Godts.

§. VII.

Als wel-rieckende Wieroock in de daghen des Somers.

Eccles. 50. c. v. 8.

OM den Lof van den oppersten Priester Simon ter verkondighen, soo staet daer v. 8.

Als wel-rieckende Wieroock in de daghen des Somers. Waer door beteeckent wort het iverigh gebedt met het welcke hy syn Volck heeft ondersteunt, waer van seer wel seydt den H. Gregorius Hemil 19. in Evangelia: Door den wieroock die voor Godt wort ontsteken, wort verclaert de krachte van het Ghebedt, den Getuyghen is den Psalmist, den welcken seyt tot den Heere: Laet myn ghebedt op-klimmen ghelyck

(77)

Gelijck welrieckende Wieroock in de daegen des Somers.

Eccl. c. 50. v. 8.

J.F. Leonart f.

(78)

77

eenen reuck-offer voor u Aensicht Psalm. 140. v. I. Dit staet toe aen de opperste Priesters, aen de Bisschoppen, te weten, door het Ghebedt de Ondersaten te

verstercken ende te ondersteunen; soo heeft ghedaen diën vierighen Bisschop Liborius, nacht ende dagh biddende voor syne schapen, als thoont de Historie van syn Leven:

naer-volghende den grooten Aaron, Phinees, Samuël, ende andere, als oock Oniam, waer van staet 2. Machab. 15. Dat hy syne handen op-heffende, biddende was voor alle het jodtsche volck. Ende van-gelycken den Priester ende Propheet Ieremias, den welcken veel gebeden heeft voor het volck, ende voor de H. Stadt, &c. Ende niet sonder redenen heeft Liborius ghebeden voor syne Onder-saten, want hy wiste wel dat hy was het steunsel van alle syn Volck, op syn schouderen moetende rusten het heel gewicht van den grooten Gheestelycken Bouw.

Siet Liborium op-ghetoghen in 't

(79)

Ghebedt, in de vierighe meditatie bekommert met Godt, met hert en sin in den Hemel, ende samen nochtans syn oogen ende sorghe bestedende om te sien ende te helpen den noot van synen Even-naesten, pooghende altydt het peryckel af te weiren, ende die droevigh waren, te troosten: soo dat het ghene van Simon staet by-ghevoeght neven de wel-rikende Wiroock, (waer door het Ghebedt beteeckent is) te weten, v.

4. ghelyck uyt-schynende vier (waerdoor verklaert de liefde van den selfsten) oock van-ghelycken het selfste Sinne-beeldt toe-komt aen Liborio, want desen als eenen tweeden Moyses Exodi. 33. v. II. Is uyt en in-ghegaen het Tabernakel des Heeren, hy isser in-ghegaen om te spreken met Godt, uyt-ghegaen om te besorghen synen Eve-naesten: een recht model voor alle Oversten, Liborius wel-rieckende als Wieroock in't ghebedt, uyt-schynende als vier in de liefde tot den Even-nasten.