Inhoudsopgave bijlage
Bijlage 1:
Enquête duurzaam ondernemen
Bijlage 2:
Tabel met variabelen in enquête
Bijlage 3:
Antwoorden op vraag 16
Bijlage 4:
Antwoorden open vragen enquête
Bijlage 5:
Resultaten van enquête in frequenties
Bijlage 6:
Output correlatie prioriteit en bewust duurzaam ondernemen
Bijlage 7:
Output kennisbehoefte
Bijlage 8:
Output motivatie
Bijlage 9:
Output stakeholders
Bijlage 10:
Output financiële middelen
Bijlage 11:
Output meetinstrumenten
Bijlage 1
Enquête duurzaam ondernemen
28 januari 2008
Geachte heer/mevrouw,
Mijn naam is Djura Dijkstra en ik ben op dit moment bezig met het schrijven van mijn
afstudeerscriptie voor de opleiding Bedrijfskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen. In opdracht
van Adviesbureau DGMR in Drachten onderzoek ik de behoeften van bedrijven in de gemeente
Smallingerland op het gebied van duurzaam ondernemen. Het doel van dit onderzoek is om te
kijken in hoeverre bedrijven in de gemeente bezig zijn met duurzaam ondernemen en wat er
gedaan kan worden om duurzaam ondernemen bij bedrijven verder te stimuleren en te
ondersteunen.
Zowel de Gemeente Smallingerland
1als ondernemersvereniging Ta Wolfeart
2willen duurzaam
ondernemen stimuleren en verlenen beide hun ondersteuning aan dit afstudeeronderzoek. Zij
roepen u dan ook van harte op om uw medewerking te verlenen en bijgaande vragenlijst in te
vullen. Uiteraard zult u t.z.t. op de hoogte worden gesteld van de uitkomsten van het onderzoek.
Met behulp van deze vragenlijst zal er een beter inzicht worden verkregen in duurzaam
ondernemen bij bedrijven in de gemeente. Bij het invullen van de vragenlijst is er per vraag één
antwoord mogelijk, tenzij anders aangegeven. Voor mijn onderzoek is het erg belangrijk dat u alle
vragen zo goed en eerlijk mogelijk invult. Als u twijfelt, kies dan de antwoordmogelijkheid die het
dichtst bij uw situatie ligt.
Daarnaast wil ik benadrukken dat de gegevens die u verstrekt vertrouwelijk worden behandeld. Al
uw gegevens worden onder geen enkele voorwaarde aan derden verstrekt.
Invulinstructies
•
De vragenlijst bij voorkeur in laten vullen door een lid van het management-/directieteam
•
De vragenlijst is in ongeveer 10 tot 15 minuten in te vullen
Wij vragen u vriendelijk de ingevulde vragenlijst binnen 3 weken na ontvangst terug te sturen naar
het onderstaand adres. U kunt gebruik maken van de bijgevoegde retourenvelop (postzegel niet
nodig). U kunt de vragenlijst ook faxen naar DGMR, faxnummer: 0512 522519. Let er bij het
faxen op dat de vragenlijst dubbelzijdig is en dus tweemaal door het faxapparaat gehaald dient te
worden.
Als u vragen heeft over het invullen van de vragenlijst dan kunt u mij altijd bellen of mailen.
Alvast hartelijk bedankt voor uw medewerking!
Djura Dijkstra
Retouradres:
t.a.v. Djura Dijkstra
DGMR
Postbus 671
Email adres:
ddi@dgmr.nl
9200 AR Drachten
Telefoonnummer: 0512-522324
1
Gegevens organisatie: Naam:……… Functie:………. Naam organisatie:……….. Straat:……… Postcode + woonplaats:………. Algemeen
1. Wat is uw geslacht man vrouw
2. Wat is uw leeftijd? ………… jaar
3. Wat is uw hoogst genoten opleiding? Lager onderwijs/LBO
VMBO/VBO/MAVO
HAVO/VWO/MBO HBO/ Universiteit 4. Hoeveel jaren bent u in totaal werkzaam bij uw huidige organisatie?
korter dan 1 jaar tussen de 1 en 3 jaar
tussen de 3 en 5 jaar langer dan 5 jaar 5. Hoe lang is uw organisatie al economisch actief?
korter dan 1 jaar tussen de 1 en 5 jaar
tussen de 5 en 10 jaar langer dan 10 jaar 6. In welke sector/branche bevindt uw organisatie zich?
(één antwoord mogelijk; a.u.b. aankruisen welke van toepassing is)
bouw en installatiesector communicatie
detailhandel
elektriciteit, aardgas en water facilitaire dienstverlening financiële dienstverlening gezondheidszorg groothandel horeca
industrie (voeding, metaal, hout)
landbouw en visserij maatschappelijke organisaties/instellingen milieu onderwijs onroerend goed overheidsdiensten persoonlijke dienstverlening transport, logistiek en auto-industrie uitgeverij en drukkerij
zakelijke dienstverlening 7. Uw onderneming is een…
8. Hoeveel fte zijn er werkzaam in uw organisatie? < 5 fte medewerkers 5 < 10 fte medewerkers 10 < 25 fte medewerkers 25 < 50 fte medewerkers 50 < 100 fte medewerkers 100 < 250 fte medewerkers > 250 fte medewerkers
9. Bent u aanwezig geweest op de themabijeenkomst
Sustainability en Duurzaam Ondernemen georganiseerd door ondernemersvereniging Ta Wolfeart, Philips en DGMR op 22 januari 2008?
ja nee
Duurzaam ondernemen
De volgende vragen hebben betrekking op duurzaam ondernemen. Onder duurzaam ondernemen wordt het volgende verstaan:
Duurzaam ondernemen (ook wel MVO genoemd) betekent dat een bedrijf niet alleen naar winst streeft, maar dat men zich ook richt op een beter milieu en meer welzijn van de medewerkers en de
maatschappelijke omgeving.
10. Hoe bent u in aanraking gekomen met duurzaam ondernemen
(meerdere antwoorden mogelijk; a.u.b. aankruisen welke van toepassing zijn)
via internet
via brochures en/of folders
via televisie (programma’s, reclame en tv- campagnes
via kranten en/of magazines via vrienden en/of familie via mijn bedrijfsnetwerk
via voorlichtingen en/of bijeenkomsten via mijn klanten/leveranciers
via de overheid (o.a. regulering)
nog niet in aanraking gekomen met duurzaam ondernemen
anders, namelijk:
………... ………...
11. In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen?
1: niet mee eens
5: mee eens a Duurzaam ondernemen zou voor elke onderneming prioriteit
moeten krijgen 1 2 3 4 5 b Wij zijn als onderneming bewust bezig met duurzaam ondernemen 1
12. Aan welke van de volgende aspecten van duurzaam ondernemen hecht u voor uw onderneming de meeste waarde?
(a.u.b. de belangrijkste drie antwoorden aankruisen)
Voldoen aan de huidige wetten en regels Een milieuvriendelijker bedrijfsvoering (o.a. grondstoffenbeleid, energieverbruik) Een rechtvaardig personeelsbeleid (o.a. gelijke beloning man-vrouw, flexibele arbeidstijden)
Het verbeteren van bedrijfsreputatie (zowel werknemers als klanten)
Het creëren van een ethisch werkklimaat (o.a. eerlijke behandeling voor iedereen) Ketenverantwoordelijkheid
Transparant zijn voor de bedrijfsvoering Bij beslissingen een afweging maken tussen bedrijfsbelang, milieu en maatschappij Donaties aan goede doelen
Eisen stellen aan toeleveranciers
Actief bijdragen aan duurzame projecten wereldwijd Ondersteunen van lokale verenigingen
Duurzame relaties aangaan met stakeholders (belanghebbenden)
Onbekend/ niet van toepassing Anders namelijk:
……… 13. Wilt u de volgende zin afmaken? ‘De meeste bedrijven die aan duurzaam ondernemen doen, doen dat
volgens mij omdat …’
(a.u.b. kruis de belangrijkste motivering aan)
dat loont
(levert meer op dan dat het kost) dat moet
(wordt door de maatschappij geëist)
dat hoort
(uit persoonlijke overtuiging) onbekend
14. Wilt u de volgende zin afmaken? ‘Bij ons in het bedrijf hebben we voor duurzaam ondernemen …’ niemand aangesteld
het takenpakket vergroot bij een en/of meerdere personen een speciale functie gecreëerd
een afdeling opgericht anders, namelijk:
……… ………
15. Wilt u de volgende zin afmaken? ‘Als wij binnen de organisatie activiteiten (gaan) uitvoeren op het gebied van duurzaam ondernemen dan …’
kost het ons veel geld kost het ons redelijk wat geld
zijn kosten en opbrengsten bij ons in balans
levert het ons redelijk wat geld op levert het ons veel geld op
16.
Wat is volgens u de belangrijkste succesfactor om duurzaam ondernemen te laten slagen in de onderneming? (open vraag)
17. Zijn er aspecten van duurzaam ondernemen waar u meer kennis/advies over zou willen hebben?
(meerdere antwoorden mogelijk; a.u.b. aankruisen welke van toepassing zijn)
Advies over hoe duurzaam ondernemen binnen de bedrijfsstrategie kan worden ingevuld
Meet- en beheersinstrumenten waarmee u zelf met duurzaam ondernemen aan de slag kunt gaan Inzicht krijgen in uw milieuprestaties en milieukosten
Het opzetten van plannen om uw score op milieu en sociaal gebied te verbeteren Inzicht krijgen in de subsidies en heffingen op het gebied van milieumaatregelen voor duurzame investeringen
Advies over hoe het energieverbruik binnen de onderneming kan worden gemeten en verminderd Advies over alternatieve grondstoffen/ materiaal gebruik
Hoe gecommuniceerd kan worden naar je stakeholders (o.a. klanten) dat je duurzaam onderneemt Inzicht krijgen in de criteria, doelen en maatregelen die de overheid op het gebied van
duurzaam ondernemen heeft ingevoerd of zal invoeren. Hoe werknemers te motiveren om duurzamer te gaan werken Nee, wij hebben zelf genoeg kennis in huis
Andere aspecten waarover u kennis/advies wil hebben, namelijk:
………. ……….
18. Wat zijn volgens u de drie belangrijkste redenen waarom bedrijven (eventueel) niet aan duurzaam ondernemen doen?
Kost (te) veel geld
Kost (te) veel moeite (o.a. door procedures) Kost (te) veel tijd
Past niet in de bedrijfsvoering Past niet in de bedrijfsstrategie Andere reden, namelijk
………...
De klanten vragen er niet om Het levert het bedrijf niets op Bedrijven hebben te weinig kennis/ vaardigheden in huis
Onbekendheid met onderwerp Weet niet
19. Tegen welke belemmeringen/problemen bent u met uw bedrijf tegen aangelopen als u aan duurzaam ondernemen doet?
(meerdere antwoorden mogelijk; a.u.b. aankruisen welke van toepassing zijn)
Kosten
Wet- en regelgeving Tegenwerking autoriteiten Anders namelijk:
………...
Gebrek aan kennis/informatie
Gebrek aan medewerking medewerkers Geen marktvraag
20. Op welk gebied van duurzaam ondernemen richten uw bedrijfsactiviteiten zich het meest (bedoeld of onbedoeld)?
Milieu
Externe welzijn
(activiteiten gericht op de maatschappij) Op alle terreinen
Op geen van de terreinen anders namelijk:
………..
Interne welzijn
(activiteiten gericht op de werknemers) Bedrijfsrendement
(o.a. duurzame producten met marktpotentie) Onbekend
21. Wilt u de onderstaande zin afmaken? “Bedrijven zullen eerder aan de gang gaan met duurzaam ondernemen als …”
(meerdere antwoorden mogelijk; a.u.b. aankruisen welke van toepassing zijn)
ze hulpmiddelen en alternatieven krijgen aangeboden om duurzaam ondernemen in te voeren er meer aandacht aan duurzaam ondernemen wordt besteed in de media
het voor bedrijven goedkoper wordt om duurzame maatregelen door te voeren de markt erom gaat vragen
ze meer informatie krijgen wat duurzaam ondernemen precies voor hun onderneming inhoudt het management bewust wordt gemaakt dat duurzaam ondernemen voordelen biedt er meer praktijkvoorbeelden van duurzaam ondernemen bij bedrijven komen
bedrijven zijn al bewust bezig met duurzaam ondernemen, daar hoeven geen extra middelen voor ingezet te worden
anders namelijk:
……….. 22. Welke voordelen leveren de door uw bedrijf uitgevoerde activiteiten op het gebied van duurzaam
ondernemen concreet op?
(a.u.b. kruis de drie belangrijkste voordelen aan)
Lagere bedrijfskosten Meer omzet
Meer tevreden personeel Gemotiveerder personeel Hogere klanttevredenheid Lager energieverbruik Meer innovatie
Ander voordeel; namelijk
………..
Vermindering en beter recyclebaar afval Goed voor de maatschappij
Duurzamere relaties met stakeholders
(belanghebbenden zoals investeerders, klanten en leveranciers)
Beter bedrijfsimago Lager ziekteverzuim
Stakeholders
Dit gedeelte van de vragenlijst gaat in op stakeholders. Stakeholders (belanghebbenden) kunnen als volgt worden omschreven:
Een stakeholder is een groep of individu dat invloed kan uitoefenen op, of beïnvloed wordt door, het bedrijf en/of de activiteiten die het bedrijf uitvoert.
23. Kunt u aangeven hoe groot de invloed is van de volgende stakeholders over de wijze waarop uw bedrijf aan duurzaam
ondernemen doet? 1: groot 5: geen a Aandeelhouders 1 2 3 4 5 b Adviseurs 1 2 3 4 5 c Banken/verzekeringsmaatschappijen 1 2 3 4 5 d Brancheorganisaties 1 2 3 4 5 e Concurrenten 1 2 3 4 5 f Familie/kennissen 1 2 3 4 5 g Gemeente 1 2 3 4 5 h Klanten 1 2 3 4 5
i Kamer van Koophandel (KvK) 1
2 3 4 5 j Lokale gemeenschap 1 2 3 4 5
k Non-gouvernementele organisaties (NGO’s) 1
2 3 4 5
l Overheid (regionaal als (inter)nationaal) 1
2 3 4 5
m Overheid (als klant) 1
24. Welke van de volgende partijen zouden een belangrijke rol moeten spelen om duurzaam ondernemen bij bedrijven verder te stimuleren en te adviseren?
(meerdere antwoorden mogelijk; a.u.b. aankruisen welke van toepassing zijn)
Gemeente Parkmanagement Klanten Leveranciers Werknemers Management/directie Adviesbureaus Andere partij; namelijk
………..
Andere bedrijven (waaronder concurrenten) Ondernemersvereniging
Maatschappelijke organisaties Brancheorganisatie
Regionale/ nationale overheid MVO Nederland
MKB Nederland Kamer van Koophandel
25. Heeft u al eens informatie, kennis of voorlichting ingewonnen over
duurzaam ondernemen? ja nee, ga door naar
vraag 27
26. Bij welke instanties of middelen heeft u informatie, kennis of voorlichting over duurzaam ondernemen ingewonnen? En kunt u aangeven in hoeverre de door u aangegeven instanties of middelen, u voldoende hebben kunnen helpen met vragen op het gebied van duurzaam ondernemen
(uitstekend-goed-voldoende-onvoldoende-slecht)?
(meerdere antwoorden mogelijk; a.u.b. aankruisen welke van toepassing zijn)
Boeken/ literatuur Brancheorganisatie Extern adviesbureau Gemeente Internet
Kamer van Koophandel (KvK) Mijn netwerk bij andere bedrijven
Ministerie van Economische Zaken/ VROM MKB Nederland MVO Nederland Ondernemersvereniging Parkmanagement Provincie Fryslân
27. Als u (weer) informatie, kennis of voorlichting nodig heeft over duurzaam ondernemen, welke instanties of personen denkt u dan te benaderen?
(meerdere antwoorden mogelijk; a.u.b. aankruisen welke van toepassing zijn)
Gemeente Parkmanagement
Ministerie van Economische Zaken/ VROM Provincie Fryslân
Mijn netwerk bij andere bedrijven Boeken/ literatuur
Andere instanties/middelen; namelijk
……….. Ondernemersvereniging Internet Brancheorganisatie Adviesbureau MVO Nederland MKB Nederland
Kamer van Koophandel (KvK) Onbekend/ niet van toepassing 28. Vindt u dat u genoeg gestimuleerd of ondersteund wordt door
verschillende instanties of personen om duurzaam te ondernemen?
ja nee
29. In hoeverre kunt u de kennis die in uw organisatie bestaat het best typeren?
(a.u.b. kruis één cijfer aan)
1: niet in de organisatie 5: wel in de organisatie a Kennis is niet onder woorden te brengen; leren gebeurt vooral door
dingen na te doen 1 2 3 4 5 b Kennis is vrij eenvoudig te verspreiden, het is vastgelegd in
handleidingen of boeken 1 2 3 4 5 c Kennis geeft een structuur, systeem of patroon weer. Kennis
verspreid zich vooral door uit te leggen en verklaringen te geven
1 2 3 4 5 d Als u voordoen (a), documentatie (b) en uitleggen (c) in percentages kunt
geven, zodat het geheel 100% is, hoe zou de verdeling zijn?
voordoen …………. %
documentatie …………. %
30. Hoe zou het ondersteunen van duurzaam ondernemen bij bedrijven het beste kunnen worden bewerkstelligd?
(meerdere antwoorden mogelijk; a.u.b. aankruisen welke van toepassing zijn)
Praktijkvoorbeelden van ander bedrijven Voorlichtingen via brochures en folders
Studiegroepen voor bedrijven waarbij van elkaar geleerd wordt
Bijeenkomsten waarin voorlichting over duurzaam ondernemen wordt gegeven Platform voor bedrijven binnen de gemeente oprichten om duurzaam ondernemen te stimuleren
Advies op maat
Pilottesten, waarbij paar bedrijven in de gemeente als voorbeeld dienen Anders namelijk:
………...
31. Heeft u ooit een inventarisatie (bijvoorbeeld een nulmeting) op het gebied van duurzaam ondernemen laten uitvoeren binnen uw bedrijf?
Ja, extern laten uitvoeren Ja, intern laten uitvoeren
Nee Onbekend
32. Heeft uw onderneming een kwaliteitszorgsysteem, arbo-/veiligheidssysteem of milieuzorgsysteem?
(meerdere antwoorden mogelijk; a.u.b. aankruisen welke van toepassing zijn)
Nee
Ja, wij hebben een kwaliteitszorgsysteem (bijvoorbeeld ISO 9001)
Ja, wij hebben een milieuzorgsysteem (bijvoorbeeld ISO 14001 en EMAS)
Ja, wij hebben een arbo/veiligheidssysteem (bijvoorbeeld OHSAS 18001 en SA 8000)
33. Stelt uw onderneming eisen aan de toeleveranciers met betrekking tot kwaliteit, milieu of arbo/ veiligheid?
(meerdere antwoorden mogelijk; a.u.b. aankruisen welke van toepassing zijn)
Ja, onze toeleveranciers moeten in ieder geval een kwaliteitszorgsysteem in huis hebben Ja, onze toeleveranciers moeten in ieder geval een milieuzorgsysteem hebben
Ja, onze toeleveranciers moeten in ieder geval een arbo/veiligheidssysteem hebben Nee
Onbekend Anders namelijk:
………...
Dit is het einde van de vragenlijst
Hartelijk dank voor uw medewerking!
Bijlage 2
Tabel met opgenomen variabelen in enquête
De variabelen in de tabel zijn terug te vinden in de enquête. Een groot gedeelte van de
variabelen bestaat uit meerdere andere variabelen. Bijvoorbeeld belemmering voor duurzaam
ondernemen bestaat uit de variabelen: kosten, moeite, gebrek aan kennis etc. In totaal zijn er
208 verschillende variabelen. Maar dit zijn er te veel om in de tabel te worden opgenomen.
Daarom is gekozen voor de hoofdvariabelen. Deze zijn ook hoofdzakelijk gebruikt voor dit
onderzoek.
Tabel 2.1: opgenomen variabelen in de enquête
Gemeten items Schaal Vraag
Onderdeel: Algemeen Demografische kenmerken 1. Geslacht Nominaal 1 2. Leeftijd Ratio 2 3. Opleidingsniveau Ordinaal 3 Persoonsgebonden kenmerken
1. Aantal jaren werkzaam huidige organisatie Ordinaal 4
2. Aanwezigheid themabijeenkomst Nominaal 9
Organisatie kenmerken
1. Aantal jaren economisch actief organisatie Ordinaal 5
2. Soort branche Nominaal 6
3. Hoofdvestiging/filiaal Nominaal 7
4. Aantal fte werkzaam Ordinaal 8
Onderdeel: Duurzaam ondernemen Bewustwording
1. Bewust bezig met duurzaam ondernemen 5-punt Likert schaal 11b 2. Prioriteit duurzaam ondernemen 5-punt Likert schaal 11a
3. Fase bedrijf in duurzaam ondernemen Nominaal 14
Kenmerken duurzaam ondernemen
1. Waarde aspecten duurzaam ondernemen Nominaal 12
2. Bedrijfsactiviteiten duurzaam ondernemen Nominaal 20
Motivatie
1. Motief voor duurzaam ondernemen Nominaal 13
2. Kosten duurzaam ondernemen Ordinaal 15
3. Succesfactor duurzaam ondernemen Open 16
4. Redenen om niet duurzaam te ondernemen Nominaal 18
5. Belemmeringen duurzaam ondernemen Nominaal 19
6. Voordelen duurzaam ondernemen Nominaal 22
Onderdeel: Stakeholders Invloed stakeholders
1. Mate van invloed stakeholders 5-punt Likert schaal 23a – 23p 2. Stimulering stakeholders in duurzaam
ondernemen
Nominaal 24
3. Bij welke instanties kennis ingewonnen op het gebied van duurzaam ondernemen
Onderdeel: Instrumenten
Aanraking duurzaam ondernemen
1. Hoe in aanraking gekomen met duurzaam ondernemen
Nominaal 10
Kennis duurzaam ondernemen
1. Advies aspecten duurzaam ondernemen Nominaal 17
2. Kennis inwinnen duurzaam ondernemen Nominaal 25
3. Kwaliteit ingewonnen kennis op het gebied van duurzaam ondernemen
5-punt Likert Schaal 26 4. Waar informatie inwinnen naar duurzaam
ondernemen
Nominaal 27
Stimulatie duurzaam ondernemen
1. Motivatie om bedrijven te stimuleren duurzaam ondernemen
Nominaal 21
2. Worden bedrijven genoeg gestimuleerd Nominaal 28
3. Wie zouden bedrijven verder moeten stimuleren Nominaal 24
4. Bewerkstelligen ondersteuning Nominaal 30
Soort kennis
1. Soort kennis binnen organisatie 5 punt Likert schaal 29a- 29c
2. Percentage soort kennis binnen organisatie Ratio 29d
Meetinstrumenten duurzaam ondernemen
1. Inventarisatie duurzaam ondernemen Nominaal 31
2. Soort systeem onderneming Nominaal 32
Bijlage 3
Antwoorden op vraag 16
Hieronder worden de antwoord weergegeven van vraag 16. De antwoorden zijn opgedeeld in
zes categorieën om meer duidelijkheid en eenheid in de antwoorden te krijgen. Vraag 16 luidt
als volgt:
Wat is volgens u de belangrijkste succesfactor om duurzaam ondernemen te laten slagen in de
onderneming?
Draagvlak creëren 16 keer aangegeven
1. Dat het door iedereen gedragen wordt 2. Commitment van iedereen
3. Betrokkenheid bij personeel, klanten, leveranciers en maatschappij 4. Alle neuzen dezelfde kant op
5. Er een klimaat moet worden gecreëerd dat een ieder belang ziet en begrijpt van duurzaam bouwen
6. Samenwerking
7. Er zelf helemaal achter staan 8. Breed in draagvlak
9. Met de gehele onderneming daar achterstaan 10. Commitment van het management
11. Eenzelfde visie van management en personeel over duurzaam ondernemen 12. Neuzen van het totale management moeten dezelfde kant op staan
13. Het management/directie moet het willen en uitdragen 14. MVO tot gemeengoed maken
15. Personeel erin betrekken
16. Missie, samenwerken, oplossingsgericht
(Zichtbaar) voordeel opleveren 6 keer aangegeven
1. Moet voordeel opleveren + dat zichtbaar moet zijn dat anderen dat ook doen en het wezenlijk iets oplevert, niet dat het een druppel op een gloeiende plaat is
2. Dat het ons een economische ‘winst’ creëert
3. Continuïteit onderneming op lange termijn, werknemers
4. Duurzaam ondernemen moet van overheidswege/ belastingtechnisch beloond worden 5. Dat het meer opbrengt dan het kost
6. Het moet op de lange duur geld genereren
Openheid en transparantie 7 keer aangegeven
1. Openheid en transparantie
2. Transparantie & openheid mbt de doelstellingen 3. Communicatie tussen/ van klant tot leverancier 4. Een ieder moet zich er voor open stellen
5. Open organisatie/ duidelijke communicatie, verantwoordelijkheden toeleggen op personen 6. Verantwoordelijkheid ‘Delen’ en ‘Ervaren’
7. Door uitleg en verklaringen te geven het verbeteren van bedrijfsreputatie en creëren van ethisch werkklimaat
Bewustwording en overtuiging 11 keer aangegeven
1. Bewust omgaan met milieu en energieverbruik 2. De wil
3. Overtuiging
5. De overtuiging dat Duurzaam Ondernemen iets oplevert
6. De werknemers er van te overtuigen dat duurzaam ondernemen in het belang is van de maatschappij
7. De bewustwording van duurzaam ondernemen in elke laag van de organisatie 8. Ondersteuning en bewustwording van het personeel
9. Wil bij directie
10. Praktische vertaalslag maken van vage kreet tot …..(vul maar in)
11. Men moet voorbeelden hebben en weten hoe ze duurzaam kunnen ondernemen
Innovatie 2 keer aangegeven
1. Innovatie
2. Innovatief bezig willen zijn, plus durf en lef
Stimulatie 3 keer aangegeven
1. Stimulatie medewerkers 2. Welzijn medewerkers
3. Het welzijn van de mensen bevorderen en stimuleren
Bijlage 4
Antwoorden gedeeltelijke open vragen enquête
Hieronder worden de antwoorden gegeven van de respondenten op de gedeeltelijk open
vragen van de enquête.
Vraag 10: Hoe bent u in aanraking gekomen met duurzaam ondernemen? 5 open antwoorden
1. Voorgaande werkgever 2. Studie HBO
3. Uneto-VNI
4. Formuleren van eigen missie 5. We ontwikkelen dit soort zaken
Vraag 12: Aan welke van de volgende aspecten van duurzaam ondernemen hecht u voor uw onderneming de meeste waarde?
1 open antwoord
1. Duurzame installaties verkopen
Vraag 14: Wilt u de volgende zin afmaken? ‘Bij ons in het bedrijf hebben we voor duurzaam ondernemen…’
8 open antwoorden
1. Expliciet onder de aandacht sinds 1-1-2008 2. Onderdeel gemaakt van het gewone werk
3. Veel minder energie nodig dan vroeger, veel geïnvesteerd voor duurzaam ondernemen
4. MT team draagt dit uit
5. Nemen we bij diverse aspecten mee 6. Bedrijfsfilosofie
7. Maakt deel uit van algemeen beleid 8. Integrale verantwoordelijkheid toegekend
Vraag 17: Zijn er aspecten van duurzaam ondernemen waar u meer kennis/advies over zou willen hebben?
1 open antwoord
1. Klanten bewust laten worden dat wij al jaren een product maken wat zeer duurzaam is
Vraag 18: Wat zijn volgens u de drie belangrijkste redenen waarom bedrijven (eventueel) niet aan duurzaam ondernemen doen?
1 open antwoord
1. De ons bekende zaken worden al uitgevoerd (op technisch gebied)
Vraag 19: Tegen welke belemmeringen/problemen bent u met uw bedrijf tegen aangelopen als u aan duurzaam ondernemen doet?
3 open antwoorden
1. Geen belemmering 2. Wij zijn een adviesorgaan
3. Nog onvoldoende prioriteit gegeven
bedrijfsactiviteiten zich het meest (bedoeld of onbedoeld)?
1. Advisering en voorlichting
2. Ruimte waarin wij wonen/werken/recreëren
Vraag 21: Wilt u de onderstaande zin afmaken? “Bedrijven zullen eerder aan de gang gaan met duurzaam ondernemen als …”
1 open antwoord
1. Wet- en regelgeving dit structureel stimuleert, c.q. niet frustreert
Vraag 22: Welke voordelen leveren de door uw bedrijf uitgevoerde activiteiten op het gebied van duurzaam ondernemen concreet op?
1 open antwoord
1. Zonder dat wij het wisten zijn we al jaren duurzaam bezig
Vraag 26: Bij welke instanties of middelen heeft u informatie, kennis of voorlichting over duurzaam ondernemen ingewonnen? En kunt u aangeven in hoeverre de door u aangegeven instanties of middelen, u voldoende hebben kunnen helpen met vragen op het gebied van duurzaam ondernemen (uitstekend-goed-voldoende-onvoldoende-slecht)?
2 open antwoorden
1. Andere instanties middelen namelijk Docent/School (kwaliteit was goed)
2. Andere instanties leveranciers en klanten (uitstekend)
Vraag 27: Als u (weer) informatie, kennis of voorlichting nodig heeft over duurzaam ondernemen, welke instanties of personen denkt u dan te benaderen?
4 open antwoorden
1. Intern
2. BACC milieugroep bv Groningen 3. LTO Nederland
4. Friesland Foods (holding)
Vraag 30: Hoe zou het ondersteunen van duurzaam ondernemen bij bedrijven het beste kunnen worden bewerkstelligd?
3 open antwoorden
1. Als klanten bereid zijn iets extra’s te betalen 2. Lager belastingtarieven/ subsidies
3. Internet sites
Vraag 33: Stelt uw onderneming eisen aan de toeleveranciers met betrekking
tot kwaliteit, milieu of arbo/ veiligheid? 3 open antwoorden
1. Wordt project matig beoordeeld
Bijlage 5
Resultaten enquête duurzaam ondernemen
Resultaten enquête
Duurzaam ondernemen in gemeente Smallingerland
Kader
Met medewerking van de gemeente Smallingerland en ondernemersvereniging Tawolfeart is
door DGMR een onderzoek verricht naar duurzaam ondernemen in de gemeente
Smallingerland. Het onderzoek is uitgevoerd door mevrouw Djura Dijkstra in het kader van
een afstudeeronderzoek voor de rijksuniversiteit Groningen (RUG). Doel van het onderzoek
was het verkrijgen van inzicht in de mate waarin bedrijven in de gemeente actief zijn met
duurzaam ondernemen, welke behoeften er op dit gebied bestaan bij bedrijven en op welke
manier duurzaam ondernemen verder kan worden gestimuleerd. Deze notitie bevat een
samenvatting van de resultaten van de enquête die in het kader van dit onderzoek is gehouden
onder bedrijven in de gemeente.
Steekproef
De enquêtes zijn verstuurd aan de directies van alle bedrijven in de gemeente Smallingerland
met tien medewerkers (fte) of meer. In totaal is er naar 232 enquêtes verstuurd. Daarvan zijn
er 63 geretourneerd. Dit komt neer op een response rate van 27,2%. De ingevulde formulieren
zijn gecontroleerd op compleetheid en kwaliteit en is er ook gekeken of de enquêtes aan de
randvoorwaarde van minimaal tien werknemers voldeden. Na deze controle zijn er 53
enquêtes overgebleven die voor de analyse zijn gebruikt.
Resultaten
Uit de analyse blijkt dat de respondenten uit veel verschillende branches komen. De 53
bedrijven bevinden zich in twaalf verschillende soorten branches (zie figuur 1). De meeste
respondenten bevinden zich in de industrie en in de bouw en installatiesector, met elk twaalf
respondenten. Figuur 2 geeft een verdeling van de bedrijven naar grootteklasse. Hieruit blijkt
dat bijna de helft van de respondenten (49 %) werkzaam is voor een bedrijf die tussen de 10
en 25 werknemers in dienst heeft.
Figuur 2: Aantal fte werkzaam
Aantal fte werkzaam
49% 23% 11% 9% 8% 10 < 25 25 < 50 50 < 100 100 < 250 > 250
In de enquête is aan de respondenten gevraagd of zij vinden dat duurzaam ondernemen voor
elke onderneming prioriteit moet krijgen. 47,2% van de respondenten is het hiermee
grotendeels eens (figuur 3). Daarnaast is er gevraagd of de onderneming zelf bewust bezig is
met duurzaam ondernemen. Hierop antwoordde 41,5% van de respondenten dat zij hier
grotendeels mee eens zijn (figuur 4). Er blijkt ook een duidelijk verband te bestaan tussen
beide meningen. Bedrijven die zelf bewust bezig zijn met duurzaam ondernemen vinden
veelal ook at dit voor elke onderneming prioriteit zou moeten zijn.
Bij slechts ‘een bedrijf is er een speciale functie gecreëerd voor duurzaam ondernemen. In
veel gevallen is hiervoor het takenpakket van een medewerker vergroot (24,5%). Bij de
meeste bedrijven (56.6%) is echter niemand aangesteld voor duurzaam ondernemen. 17% van
de respondenten zegt dat zij duurzaam ondernemen op een andere wijze invulling geven,
bijvoorbeeld door duurzaam ondernemen te integreren in de bedrijfsvoering.
Figuur 3: Stelling prioriteit voor duurzaam ondernemen
Stelling: Duurzaam ondernemen zou voor elke onderneming prioriteit moeten krijgen
1,9 7,5 28,3 47,2 13,2 1,9 0 10 20 30 40 50 60 niet mee eens redelijk niet mee eens neutraal redelijk mee eens
mee eens onbekend
Figuur 4: Stelling bewust bezig met duurzaam ondernemen
Stelling: Wij zijn als onderneming bewust bezig met duurzaam ondernemen 3,8 7,5 35,8 41,5 11,3 0 10 20 30 40 50 60
niet mee eens redelijk niet mee eens
neutraal redelijk mee eens mee eens P e rc e n ta g e
Duurzaam ondernemen is een zeer breed begrip. Daarom is aan de ondervraagden een breed
scala aan aspecten voorgelegd, met de vraag waaraan het meeste waarde wordt gehecht voor
hun bedrijf (figuur 5). Een milieuvriendelijker bedrijfsvoering (21,1%) en het voldoen aan de
huidige wetten en regelgeving (18.1%) scoren hier het hoogst. Maar ook andere aspecten als
het creëren van een ethisch werkklimaat, het verbeteren van de bedrijfreputatie en een
rechtvaardig personeelsbeleid worden veel genoemd. Donaties aan goede doelen of het
bijdragen aan duurzame projecten blijken nauwelijks een rol te spelen.
Bij de vraag op welk gebied van duurzaam ondernemen (people, planet & profit) de
bedrijfsactiviteiten zich het meest richten (bedoeld of onbedoeld), antwoordt 40,5% van de
respondenten dat zij voornamelijk activiteiten uitvoeren op het gebied van milieu (figuur 6).
Slechts 2.4% geeft aan op alle terreinen van duurzaamheid actief te zijn.
Figuur 5: Aspecten duurzaam ondernemen
Aspecten duurzaam ondernemen
18,0% 21,1% 11,2% 11,2% 13,0% 4,3% 5,0% 6,2% 0,6% 2,5% 0,6% 2,5% 3,1% 0,6% 0,0% 5,0% 10,0% 15,0% 20,0% 25,0%
Voldoen aan huidige wetten en regelgeving
Milieuvriendelijker bedrijfsvoering
Rechtvaardig personeelsbeleid
Verbeteren van de bedrijfsreputatie
Creëren van een ethisch werkklimaat
Ketenverantwoordelijkheid
Transparante bedrijfsvoering Bij beslissingen een afweging maken tussen bedrijfsbelang, milieu en
maatschappij
Donaties aan goede doelen
Eisen stellen aan toeleveranciers
Actief bijdragen aan duurzame projecten
Ondersteunen van lokale vereniging
Duurzame relaties aangaan met stakeholders
Ander aspect
Figuur 6: Deelgebied duurzaam ondernemen waar bedrijfsactiviteiten op gericht zijn Gebied van duurzaam ondernemen waar bedrijfsactiviteiten het
meest op worden gericht
40,50% 10,70% 22,60% 16,70% 2,40% 0% 4,80% 2,40% 0,0% 5,0% 10,0% 15,0% 20,0% 25,0% 30,0% 35,0% 40,0% 45,0% Milieu Externe welzijn Interne welzijn Bedrijfsrendement Alle terreinen Geen terrein Onbekend Anders Percentage
Als wordt gevraagd wat de belangrijkste motivatie van bedrijven is om aan duurzaam
ondernemen te doen, geeft bijna de helft (49,1%) van de respondenten aan dat ‘het hoort’ (uit
persoonlijke overtuiging). 20,8% van de respondenten vindt dat de maatschappij dit van hun
eist en nog eens 20,8% zegt dat men dit doet omdat duurzaam ondernemen loont (duurzaam
ondernemen levert meer op dan dat het kost).
Op de vraag naar kosten van activiteiten op het gebied van duurzaam ondernemen, geeft het
overgrote deel van de respondenten (71,1%) aan dat de kosten en de opbrengsten bij hun
bedrijf in balans zijn (figuur 7). Voor 15,1% van de respondenten kost het redelijk wat geld en
voor 7,5% van de bedrijven levert het geld op.
Figuur 7: Kosten en opbrengsten voor uitvoeren duurzaam ondernemen Activiteiten uitoefenen op het gebied van duurzaam
ondernemen binnen het bedrijf
1,9% 15,1% 71,7% 7,5% 1,9% 1,9%
kost veel geld kost redelijk wat geld zijn kosten en opbrengsten in balans
levert geld op levert veel geld op onbekend
Figuur 8: Redenen waarom bedrijven (eventueel) niet duurzaam ondernemen
Redenen waarom bedrijven niet aan duurzaam ondernemen doen
0,7% 1,4% 12,5% 9,7% 9,0% 9,7% 2,1% 6,9% 13,2% 16,0% 18,8% 0,0% 2,0% 4,0% 6,0% 8,0% 10,0% 12,0% 14,0% 16,0% 18,0% 20,0% Kost (te) veel geld
Kost (te) veel moeite Kost (te) veel tijd Past niet in de bedrijfsvoering Past niet in de strategie Geen klantvraag Levert het bedrijf niets op Er is te weinig kennis/ vaardigheden Onbekendheid met begrip Weet niet Andere reden waarom bedrijven niet aan do doen
Percentage
Opvallend is, dat als wordt gevraagd naar de belemmeringen waar ondernemers met hun
bedrijf tegenaan zin gelopen bij duurzaam ondernemen, dat het gebrek aan kennis het hoogst
scoort met 20,0% (figuur 9). Een andere belangrijke belemmering vinden de respondenten de
wetten en regelgeving (17,5%). Ook het gebrek aan marktvraag en de kosten komen hier weer
terug als belemmeringen.
Figuur 9: Belemmeringen voor duurzaam ondernemen waartegen bedrijf is aangelopen Belemmeringen waartegen het bedrijf zelf is aangelopen op het
gebied van duurzaam ondernemen 13,80% 17,50% 3,80% 20,00% 6,30% 16,30% 17,50% 5,00% 0,0% 5,0% 10,0% 15,0% 20,0% 25,0% Kosten Wetten en regelgeving Tegenwerking autoriteit Er is gebrek aan kennis Gebrek aan medewerking medewerkers Geen marktvraag Onbekend/ n.v.t. Anders namelijk
Percentage
Figuur 10: Motivatie voor duurzaam ondernemen
Bedrijven zullen eerder met duurzaam ondernemen aan de gang gaan als... 15,1% 6,7% 21,0% 22,7% 11,8% 17,6% 4,2% 0,8% 0,0% 5,0% 10,0% 15,0% 20,0% 25,0% er meer hulpmiddelen worden aangeboden
er meer aandacht van de media komt het goedkoper wordt er meer marktvraag komt er informatie over duurzaam ondernemen komt en wat
dit betekent voor de onderneming er meer bewustzijn is voor duurzaam ondernemen
door het management
er meer praktijkvoorbeelden komen anders
Percentage
Dat duurzaam ondernemen voordelen kan opleveren blijkt ook uit dit onderzoek (figuur 11).
Het belangrijkste voordeel dat wordt genoemd is een beter bedrijfsimago (14.3%). Ook
ervaren de bedrijven dat het personeel meer gemotiveerd (11,8%) en meer tevreden (11,2%)
is wanneer de organisatie activiteiten onderneemt op het gebied van duurzaam ondernemen.
Ook kostenbesparingen, bijvoorbeeld door afvalproductie of recycling en energiebesparing,
worden veel genoemd. Diverse ondernemers blijken duurzaam ondernemen ook als kans te
zien voor innovatie. Daarbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan het ontwikkelen van
nieuwe producten of het aanboren van nieuwe markten. Interessant is dat ook duurzame
relaties met stakeholders en het maatschappelijk belang regelmatig worden genoemd als
voordeel.
Figuur 11: Voordelen duurzaam ondernemen
Voordelen duurzaam ondernemen 3,7% 3,1% 11,2% 11,8% 6,2% 9,3% 8,1% 9,9% 8,1% 8,1% 14,3% 4,3% 1,2% 0,6% 0,0% 4,0% 8,0% 12,0% 16,0% lagere bedrijfskosten meer omzet meer tevredenheid personeel meer gemotiveerd personeel hogere klanttevredenheid lagere energiekosten meer innovatie vermindering/ recycling afval goed voor maatschappij duurzamere relaties stakeholders beter bedrijfsimago lagere ziekteverzuim onbekend anders
Percentage
In een open vraag is ook aan de respondenten gevraagd wat zij als de belangrijkste
succesfactor zien om duurzaam ondernemen te laten slagen in de onderneming. Deze
antwoorden zijn gegroepeerd per onderwerp. Als belangrijkste succesfactoren worden
genoemd:
o
het moet (zichtbaar) voordeel opleveren,
omen moet verantwoordelijkheid willen dragen,
o
en men zal bewustwording moeten realiseren binnen de organisatie dat duurzaam
ondernemen echt werkt.
Er zijn aan de respondenten ook vragen gesteld met betrekking tot hun stakeholders. De
respondenten konden aangegeven hoe groot de invloed was van bepaalde stakeholders op de
wijze waarop hun bedrijf aan duurzaam ondernemen doet. Hieruit blijkt dat de respondenten
vinden dat klanten de grootste invloed uitoefenen op de wijze van duurzaam ondernemen. Zij
worden gevolgd door respectievelijk werknemers, overheid, gemeente en de
brancheorganisaties waar hun bedrijf bij aangesloten is.
Daarnaast is gevraagd of men vindt dat men genoeg gestimuleerd of ondersteund wordt door
verschillende instanties of personen om duurzaam te ondernemen. Hierop antwoordde 62,3%
van de respondenten ontkennend en 34,0% bevestigend.
Op de vraag welke instanties of partijen een belangrijke rolmoeten spelen bij het stimuleren
en ondersteunen van duurzaam ondernemen (figuur 12), zegt 17,0% van de respondenten dat
het management van het bedrijf deze taken op zich moet nemen. Opvallend is dat
ondernemers aangeven dat ook de gemeente een zeer belangrijke rol zou moeten spelen
(15,7%). Ook hier komen de klanten weer naar voren als een belangrijke partij. Als er alleen
gekeken wordt naar bedrijven die vinden dat ze niet genoeg ondersteund worden, dan blijkt de
gemeente nog belangrijker (18,1%), op de voet gevolgd door de klanten(14,3%) en het
management (13,3%).
Figuur 12: Ondersteuning partijen voor duurzaam ondernemen
Belangrijkste partijen voor het ondersteunen van bedrijven in duurzaam ondernemen 15,7% 5,0% 13,8% 3,8% 8,8% 17,0% 3,1% 4,4% 4,4% 1,3% 8,8% 6,9% 5,7% 1,3% 0,0% Gemeente Parkmanagement Klanten Leveranciers Werknemers Management Adviesbureaus Andere bedrijven Ondernemersvereniging Maatschappelijke organisaties Brancheorganisaties Regionale/nationale overheid MKB Nederland KvK MVO Nederland
Figuur 13: Bewerkstelligen ondersteuning voor duurzaam ondernemen
Bewerkstelligen ondersteuning duurzaam ondernemen
3,5% 7,0% 21,9% 10,5% 14,0% 8,8% 11,4% 22,8% Praktijkvoorbeelden Voorlichtingen via brochures Studiegroepen Bijeenkomsten platform Advies op maat Pilottesten Anders
Aan bedrijven is ook gevraagd over welke aspecten van duurzaam ondernemen zij graag
kennis of advies willen krijgen (figuur 14). Het blijkt dat van de 53 bedrijven er maar tien zijn
die vinden dat zij zelf genoeg kennis in huis hebben. Dit betekent dat 43 bedrijven, of te wel
81,1% van de respondenten, vinden dat ze wel behoefte hebben naar kennis in duurzaam
ondernemen. Als men dan kijkt op welke gebieden deze 43 bedrijven advies of kennis zouden
willen hebben, dan blijkt dat bedrijven vooral geïnteresseerd zijn in het motiveren van hun
werknemers tot duurzaam ondernemen (15,2%), subsidiemogelijkheden (14,1%), het beleid
van de overheid (13,1%), alsmede het inpassen van duurzaam ondernemen in de
bedrijfsstrategie (12,1%).
Figuur 14: Aspecten kennisbehoefte in duurzaam ondernemen
Aspecten waar bedrijven meer advies/kennis in willen krijgen
3,0% 15,2% 13,1% 8,1% 5,1% 11,1% 4,0% 6,1% 8,1% 12,1% 14,1% 0,0% 2,0% 4,0% 6,0% 8,0% 10,0% 12,0% 14,0% 16,0%
Hoe duurzaam ondernemen in bedrijfsstrategie past
Meet en beheersinstrumenten voor duurzaam ondernemen
Inzicht krijgen in de milieuprestaties en kosten
Opzetten van plannen voor verbeteren score op milieu en sociaal gebied
Inzicht over subsidies
Hoe het energieverbruik kan worden gemeten en verminderd
Advies over alternatieve grondstoffen/materialen
Communicatie naar stakeholders toe dat je duurzaam onderneemt
Advies in de criteria, doelen en maatregelen van overheid op do-gebied
Hoe werknemers motiveren voor duurzaam ondernemen
Anders
Op de vraag welke bronnen men denkt te benaderen voor informatie, kennis of voorlichting
(figuur 15), komen vooral de brancheorganisatie (18,5%) en Internet (16,9%) naar voren.
Opvallend is dat MVO Nederland, het kenniscentrum in Nederland op het gebied van
duurzaam ondernemen, niet een keer genoemd wordt. Ook hier lijkt sprake van een gebrek
aan kennis.
Opvallend is tenslotte dat maar weinig bedrijven (83,0%) een inventarisatie (bijvoorbeeld een
nulmeting) hebben gedaan op het gebied van duurzaam ondernemen. In 5,7% van de
bedrijven is een dergelijke inventarisatie door een externe partij uitgevoerd. Bij 11,3% van de
respondenten is het niet bekend. Geen van de bedrijven geeft aan dit in eigen beheer te
hebben gedaan. het lijkt erop dat duurzaam ondernemen in veel gevallen nog niet op een
systematische manier wordt ingevoerd.
Figuur 15: Partijen waarbij informatie wordt ingewonnen over duurzaam ondernemen Inwinnen informatie duurzaam ondernemen
7,7% 3,8% 11,5% 5,4% 8,5% 6,9% 3,1% 16,9% 18,5% 3,8% 6,2% 3,8% 0,0% 0,8% 3,1% 0,0% 2,0% 4,0% 6,0% 8,0% 10,0% 12,0% 14,0% 16,0% 18,0% 20,0% Gemeente Parkmanagement Ministerie Provincie fryslan Netwerk bedrijven Boeken Ondernemersvereniging Internet Brancheorganisatie Adviesbureaus MKB Nederland KvK MVO Nederland Onbekend Andere partij Percentage
Samenvatting resultaten
Bijlage 6
Output correlatie prioriteit en bewust duurzaam ondernemen
Tabel 6.1 Gegevens output voor variabele bewust kiezen voor duurzaam ondernemen (do)
Statistic Std. Error Bewust kiezen voor do Mean 3,49 ,128 95% Confidence Interval for Mean Lower Bound 3,23 Upper Bound 3,75 5% Trimmed Mean 3,53 Median 4,00 Variance ,870 Std. Deviation ,933 Minimum 1 Maximum 5 Range 4 Interquartile Range 1 Skewness -,563 ,327 Kurtosis ,537 ,644
Tabel 6.2 Gegevens output voor variabele prioriteit van duurzaam ondernemen voor elke onderneming
Statistic Std. Error
Prioriteit voor elke onderneming
Mean
3,63 ,123
95% Confidence
Interval for Mean
Lower Bound 3,39 Upper Bound 3,88 5% Trimmed Mean 3,67 Median 4,00 Variance ,785 Std. Deviation ,886 Minimum 1 Maximum 5 Range 4 Interquartile Range 1 Skewness -,602 ,330 Kurtosis ,531 ,650
Tabel 6.3 Output skewness en kurtosis van variabelen prioriteit en bewust kiezen voor duurzaam ondernemen
N Skewness Kurtosis
Statistic Statistic Std. Error Statistic Std. Error
Prioriteit voor elke
onderneming 52 -,602 ,330 ,531 ,650
Bewust kiezen voor do 53 -,563 ,327 ,537 ,644
Tabel 6.4 Output Spearman’s rho correlations correlatie tussen prioriteit en bewust kiezen Bewust kiezen voor do Prioriteit voor elke onderneming Correlation Coefficient 1,000 ,387(**) Sig. (2-tailed) . ,005
Bewust kiezen voor do
N 53 52
Correlation Coefficient ,387(**) 1,000
Sig. (2-tailed) ,005 .
Spearman's rho
Prioriteit voor elke onderneming
N 52 52
Bijlage 7
Output kennisbehoefte
Tabel 7.1 Output Chi-kwadraattest voor meten afhankelijkheid variabelen informatie gezocht over duurzaam ondernemen en mate waarin bedrijf bezig is met duurzaam ondernemen.
Kruistabel
Informatie gezocht do Total
nee ja
mate van duurzaam ondernemen
Niet tot weinig bewust bezig met duurzaam ondernemen
16 9 25
(grotendeels)
bewust bezig met duurzaam ondernemen 15 13 28 Total 31 22 53 Chi-Square Tests Value df Asymp. Sig. (2-sided) Exact Sig. (2-sided) Exact Sig. (1-sided) Pearson Chi-Square ,592(b) 1 ,442 Continuity Correction(a) ,240 1 ,624 Likelihood Ratio ,594 1 ,441
Fisher's Exact Test ,578 ,313
Linear-by-Linear
Association ,580 1 ,446
N of Valid Cases 53
a Computed only for a 2x2 table
Tabel 7.2 Output crosstabel behoefte in kennis van duurzaam ondernemen
Responses Percent of Cases
Behoefte in kennis of advies in duurzaam ondernemen N Percent N
Advies over hoe do in bedrijfsstrategie past 12 10,6% 22,6%
Advies over meet en beheersinstrumenten 9 8,0% 17,0%
Advies inzicht milieuprestaties en kosten
7 6,2% 13,2%
Advies over opzetten plannen voor verbeteren score 5 4,4% 9,4%
Advies in inzicht over subsidies
14 12,4% 26,4%
Advies in energieverbruik
12 10,6% 22,6%
Advies in alternatieve grondstoffen
5 4,4% 9,4%
Advies in communicatie naar stakeholders
8 7,1% 15,1%
Advies in de criteria van overheid op do-gebied
13 11,5% 24,5%
Advies in het motiveren van werknemers do
16 14,2% 30,2%
Advies do in 2 1,8% 3,8%
Er is genoeg kennis in huis
10 8,8% 18,9%
Total 113 100,0% 213,2%
Tabel 7.3 Output Chi-kwadraattest voor meten afhankelijkheid variabelen kennis in duurzaam ondernemen en mate waarin bedrijf bezig is met duurzaam ondernemen.
Tabel 7.4 Output Chi-kwadraattest voor meten afhankelijkheid variabelen kennis in duurzaam ondernemen en aantal werknemers (fte) binnen de organisatie.
Kruistabel
Kennis in duurzaam ondernemen Total
Niet genoeg kennis
Wel genoeg kennis aantal fte werkzaam >50 fte 32 6 38 Tussen de 50 en 250 fte 8 3 11 < 250 fte 3 1 4 Total 43 10 53 Chi-Square Tests Value df Asymp. Sig. (2-sided) Exact Sig. (2-sided) Exact Sig. (1-sided) Point Probability
Pearson Chi-Square ,841(a) 2 ,657 ,858
Likelihood Ratio ,798 2 ,671 ,858
Fisher's Exact Test 1,367 ,503
Linear-by-Linear
Association ,636(b) 1 ,425 ,579 ,291 ,148
N of Valid Cases
53
a 3 cells (50,0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is ,75. b The standardized statistic is ,797.
Kruistabel Kennis in duurzaam ondernemen Total Niet genoeg kennis wel genoeg kennis mate van duurzaam ondernemen
Niet tot weinig bewust bezig met duurzaam ondernemen
19 6 25
(grotendeels) bewust bezig
met duurzaam ondernemen 24 4 28 Total 43 10 53 Chi-Square Tests Value df Asymp. Sig. (2-sided) Exact Sig. (2-sided) Exact Sig. (1-sided) Point Probability Pearson Chi-Square ,814(b) 1 ,367 ,488 ,291 Continuity Correction(a) ,303 1 ,582 Likelihood Ratio ,816 1 ,366 ,488 ,291
Fisher's Exact Test ,488 ,291
Linear-by-Linear
Association ,799(c) 1 ,371 ,488 ,291 ,186
N of Valid Cases 53
a Computed only for a 2x2 table
Tabel 7.5 Output t-toets voor meten verschil gemiddelden variabelen informatie gezocht over duurzaam ondernemen en mate waarin bedrijf bezig is met duurzaam ondernemen
Descriptive Statistics: Controle voor normale verdeling
Informatie gezocht do Er is genoeg kennis in huis Valid 53 53 N Missing 0 0 Skewness ,355* 1,638* Std. Error of Skewness ,327 ,327 Kurtosis -1,94* ,709* Std. Error of Kurtosis ,644 ,644
*Zit onder de grenswaarden van -1.96 en 1.96
Group Statistics
Informatie gezocht do N Mean Std. Deviation
Std. Error Mean
nee 31 3,35 1,018 ,183
Bewust kiezen voor do
ja 22 3,68 ,780 ,166
Independent Samples Test
Levene's Test for
Equality of Variances t-test for Equality of Means
95% Confidence Interval of the Difference F Sig. t df Sig. (2-tailed) Mean Difference Std. Error
Difference Upper Lower
Equal variances
assumed 1,353 ,250 -1,265 51 ,212 -,327 ,259 -,846 ,192
Bewust kiezen voor do
Equal variances
Tabel 7.6 Output t-test voor meten verschil gemiddelden variabelen kennis in duurzaam ondernemen en mate waarin bedrijf bezig is met duurzaam ondernemen.
Group Statistics
Er is genoeg
kennis in huis N Mean Std. Deviation
Std. Error Mean niet, er is wel
genoeg kennis 43 3,58 ,906 ,138
Bewust kiezen voor do
wel, er is niet
genoeg kennis 10 3,10 ,994 ,314
Independent Samples Test
Levene's Test for
Equality of Variances t-test for Equality of Means
95% Confidence Interval of the Difference F Sig. t df Sig. (2-tailed) Mean Difference Std. Error
Difference Upper Lower
Equal variances
assumed ,020 ,888 1,487 51 ,143 ,481 ,324 -,169 1,131
Bewust kiezen voor do
Equal variances
Bijlage 8
Output motivatie
Tabel 8.1 Output Chi-kwadraattest voor meten afhankelijkheid tussen motivatie voor duurzaam ondernemen en grootte van organisatie in fte. Daarnaast output frequenties voor grote ondernemingen en soort motivatie
aantal fte werkzaam * Motivatie om aan do te doen Crosstabulation Count
Motivatie om aan do te doen Total
loont moet hoort loont
aantal fte werkzaam >50 7 7 20 34 50<250 3 1 6 10 <250 1 3 0 4 Total 11 11 26 48*
* onbekend (N=5) weggelaten in deze gegevens
Chi-Square Tests Value df Asymp. Sig. (2-sided) Exact Sig. (2-sided) Exact Sig. (1-sided) Point Probability
Pearson Chi-Square 8,216(a) 4 ,084 ,087
Likelihood Ratio 8,772 4 ,067 ,104
Fisher's Exact Test 7,266 ,079
Linear-by-Linear
Association 1,616(b) 1 ,204 ,220 ,132 ,048
N of Valid Cases
48
a 5 cells (55,6%) have expected count less than 5. The minimum expected count is ,92. b The standardized statistic is -1,271.
Verdeling van motivaties
Motivatie om aan do te doen Total
loont moet hoort onbekend
mate van duurzaam ondernemen
niet bewust 8 6 8 3 25
wel bewust 3 5 18 2 28
Total 11 11 26 5 53
Frequenties Motivatie om aan do te doen
voor grote ondernemingen Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent
Valid loont 1 25,0 25,0 25,0
moet 3 75,0 75,0 100,0
Tabel 8.2 Verdeling motivatie en output variantie analyse voor meten verschil in gemiddelden tussen variabelen motivatie en mate van duurzaam ondernemen.
Tabel… Verdeling motivatie en output Chi-kwadraattest voor meten afhankelijkheid variabelen motivatie voor duurzaam ondernemen en mate waarin bedrijf bezig is met duurzaam ondernemen.Descriptives
Bewust kiezen voor do
95% Confidence Interval for Mean N Mean Std. Deviation Std.
Error Bound Lower
Upper Bound Minimum Maximu m loont 11 3,18 ,874 ,263 2,59 3,77 2 5 moet 11 3,55 ,688 ,207 3,08 4,01 3 5 hoort 26 3,81 ,749 ,147 3,51 4,11 2 5 Total 48 3,60 ,792 ,114 3,37 3,83 2 5
Test of Homogeneity of Variances Bewust kiezen voor do
Levene
Statistic df1 df2 Sig.
,054 2 45 ,948
ANOVA
Bewust kiezen voor do
Sum of
Squares df Mean Square F Sig.
Between Groups 3,077 2 1,539 2,622 ,084
Within Groups 26,402 45 ,587
Total 29,479 47
Multiple Comparisons
Dependent Variable: Bewust kiezen voor do LSD 95% Confidence Interval (I) Motivatie om aan do te doen (J) Motivatie om aan do te doen Mean Difference
(I-J) Std. Error Sig. Upper Bound Lower Bound
moet -,364 ,327 ,271 -1,02 ,29 loont hoort -,626(*) ,276 ,028 -1,18 -,07 loont ,364 ,327 ,271 -,29 1,02 moet hoort -,262 ,276 ,346 -,82 ,29 loont ,626(*) ,276 ,028 ,07 1,18 hoort moet ,262 ,276 ,346 -,29 ,82
Bijlage 9
Output stakeholders
Tabel 9.1 Output descriptive stakeholders
Descriptive Statistics
N Mean Deviation Std. Skewness Kurtosis
Statistic Statistic Statistic Statistic Std. Error Statistic Std. Error
Tabel 9.2 Output variantieanalyse variabelen stakeholders en grootte organisatie
Descriptives
N Mean Deviation Std. Std. Error 95% Confidence Interval for Mean Minimum Maximum
Lower Bound
Upper
Bound Lower Bound
Upper
Bound Lower Bound Upper Bound
Vervolg output variantieanalyse variabelen stakeholders en grootte organisatie
Test of Homogeneity of Variances
Vervolg output variantieanalyse variabelen stakeholders en grootte organisatie
ANOVA
Sum of
Squares df Mean Square F Sig.
Vervolg output variantieanalyse variabelen stakeholders grootte organisatie
Robust Tests of Equality of Means(b)
Statistic(a) df1 df2 Sig. aandeelhouders Welch 5,160 2 9,348 ,031 Brown-Forsythe 4,593 2 19,843 ,023 adviseurs Welch 2,339 2 10,162 ,146 Brown-Forsythe 1,592 2 23,791 ,224 bankverzekering Welch ,886 2 8,909 ,446 Brown-Forsythe 1,127 2 18,920 ,345 branchevereniging Welch 2,509 2 11,002 ,127 Brown-Forsythe 1,563 2 26,181 ,228 concurrenten Welch ,085 2 8,431 ,919 Brown-Forsythe ,077 2 15,778 ,926 familie Welch ,751 2 8,098 ,502 Brown-Forsythe ,850 2 11,322 ,453 gemeente Welch 1,573 2 7,822 ,266 Brown-Forsythe 1,579 2 13,130 ,243 klant Welch ,831 2 7,832 ,471 Brown-Forsythe ,623 2 7,561 ,562 kvk Welch 2,862 2 10,234 ,103 Brown-Forsythe 1,802 2 23,515 ,187
lokale gemeenschap Welch ,257 2 7,220 ,780
Brown-Forsythe ,326 2 6,188 ,733 ngo30 Welch 1,161 2 9,544 ,354 Brown-Forsythe 1,185 2 21,040 ,325 overheidinstituut Welch 4,893 2 7,783 ,042 Brown-Forsythe 4,987 2 8,772 ,036 overheidklant Welch ,732 2 8,008 ,511 Brown-Forsythe ,856 2 13,287 ,447 toeleveranciers Welch ,324 2 7,629 ,733 Brown-Forsythe ,433 2 7,267 ,665 werkgever Welch . . . . Brown-Forsythe . . . . werknemer Welch ,159 2 8,494 ,856 Brown-Forsythe ,190 2 11,872 ,829 a Asymptotically F distributed.
Vervolg output variantieanalyse variabelen stakeholders en grootte organisatie Multiple Comparisons LSD 95% Confidence Interval Dependent Variable
(I) aantal fte werkzaam (J) aantal fte werkzaam Mean Difference (I-J) Std.
Error Sig. Bound Upper Bound Lower
1 1,00718(*) ,40763 ,017 ,1884 1,8259 2 3 -,29545 ,69514 ,673 -1,6917 1,1008 1 1,30263(*) ,62583 ,043 ,0456 2,5596 3 2 ,29545 ,69514 ,673 -1,1008 1,6917 2 -,57895 ,49382 ,247 -1,5708 ,4129 1 3 -,32895 ,75816 ,666 -1,8518 1,1939 1 ,57895 ,49382 ,247 -,4129 1,5708 2 3 ,25000 ,84213 ,768 -1,4415 1,9415 1 ,32895 ,75816 ,666 -1,1939 1,8518 overheidklant 3 2 -,25000 ,84213 ,768 -1,9415 1,4415 2 -,12679 ,36287 ,728 -,8556 ,6021 1 3 -,51316 ,55712 ,361 -1,6322 ,6058 1 ,12679 ,36287 ,728 -,6021 ,8556 2 3 -,38636 ,61882 ,535 -1,6293 ,8566 1 ,51316 ,55712 ,361 -,6058 1,6322 toeleveranciers 3 2 ,38636 ,61882 ,535 -,8566 1,6293 2 -,10526 ,30462 ,731 -,7171 ,5066 1 3 -1,10526(*) ,46768 ,022 -2,0446 -,1659 1 ,10526 ,30462 ,731 -,5066 ,7171 2 3 -1,00000 ,51948 ,060 -2,0434 ,0434 1 1,10526(*) ,46768 ,022 ,1659 2,0446 werkgever 3 2 1,00000 ,51948 ,060 -,0434 2,0434 2 -,15550 ,40903 ,705 -,9771 ,6661 1 3 -,22368 ,62798 ,723 -1,4850 1,0376 1 ,15550 ,40903 ,705 -,6661 ,9771 2 3 -,06818 ,69753 ,923 -1,4692 1,3328 1 ,22368 ,62798 ,723 -1,0376 1,4850 werknemer 3 2 ,06818 ,69753 ,923 -1,3328 1,4692
Tabel 9.3 Output variantieanalyse tussen mate van duurzaam ondernemen en de invloed die de stakeholders apart hebben op de wijze waarop een bedrijf duurzaam onderneemt.
Descriptives 95% Confidence Interval for Mean N Mean Std. Deviation Std.
Error Bound Lower
Upper
Bound Minimum Maximum
Vervolg Output variantieanalyse tussen mate van duurzaam ondernemen en de invloed die de stakeholders apart hebben op de wijze waarop een bedrijf duurzaam onderneemt.
Test of Homogeneity of Variances
Vervolg output variantieanalyse tussen mate van duurzaam ondernemen en de invloed die de stakeholders apart hebben op de wijze waarop een bedrijf duurzaam onderneemt.
ANOVA
Sum of
Squares df Mean Square F Sig.
Between Groups 1,177 1 1,177 ,459 ,501 Within Groups 130,747 51 2,564 aandeelhouders Total 131,925 52 Between Groups 3,474 1 3,474 3,091 ,085 Within Groups 57,319 51 1,124 adviseurs Total 60,792 52 Between Groups 2,251 1 2,251 2,950 ,092 Within Groups 38,919 51 ,763 bankverzekering Total 41,170 52 Between Groups 2,346 1 2,346 2,132 ,150 Within Groups 56,107 51 1,100 branchevereniging Total 58,453 52 Between Groups 1,414 1 1,414 ,928 ,340 Within Groups 77,719 51 1,524 concurrenten Total 79,132 52 Between Groups ,606 1 ,606 ,493 ,486 Within Groups 62,714 51 1,230 familie Total 63,321 52 Between Groups 2,760 1 2,760 2,292 ,136 Within Groups 61,429 51 1,204 gemeente Total 64,189 52 Between Groups ,117 1 ,117 ,063 ,803 Within Groups 95,354 51 1,870 klant Total 95,472 52 Between Groups 2,024 1 2,024 2,278 ,137 Within Groups 45,297 51 ,888 kvk Total 47,321 52 Between Groups ,623 1 ,623 ,459 ,501 Within Groups 69,189 51 1,357 lokale gemeenschap Total 69,811 52
Vervolg output variantieanalyse tussen mate van duurzaam ondernemen en de invloed die de stakeholders apart hebben op de wijze waarop een bedrijf duurzaam onderneemt.
Robust Tests of Equality of Means
Tabel 9.4 Output kolmogorov-smirnov toets en Cronbach’s α One-Sample Kolmogorov-Smirnov Test
secundaire stake primaire N 53 53 Mean 2,1069 2,7547 Normal Parameters(a,b) Std. Deviation ,64124 ,81844 Absolute ,098 ,116 Positive ,095 ,073 Most Extreme Differences Negative -,098 -,116 Kolmogorov-Smirnov Z ,710 ,843
Asymp. Sig. (2-tailed) ,694 ,476
a Test distribution is Normal. b Calculated from data.
Reliability Statistics Cronbach's Alpha N of Items ,739 7 Item-Total Statistics Scale Mean if Item Deleted Scale Variance if Item Deleted Corrected Item-Total Correlation Cronbach's Alpha if Item Deleted aandeelhouders 16,32 26,030 ,262 ,762 concurrenten 16,83 26,144 ,409 ,717 klant 16,11 23,064 ,609 ,669 overheidinstituut 16,53 26,100 ,394 ,720 overheidklant 16,72 23,515 ,521 ,690 toeleveranciers 16,98 25,788 ,557 ,691 werknemer 16,21 25,514 ,500 ,698 Scale Statistics
Mean Variance Std. Deviation N of Items
Vervolg output kolmogorov-smirnov toets en Cronbach’s alfa Reliability Statistics Cronbach's Alpha N of Items ,809 9 Item-Total Statistics Scale Mean if Item Deleted Scale Variance if Item Deleted Corrected Item-Total Correlation Cronbach's Alpha if Item Deleted adviseurs 16,8113 25,848 ,572 ,782 bankverzekering 17,2642 28,313 ,444 ,798 branchevereniging 16,3396 27,459 ,425 ,801 familie 16,8491 27,631 ,384 ,807 gemeente 16,3208 26,914 ,447 ,799 kvk 17,0755 25,725 ,689 ,768 lokale gemeenschap 16,7170 26,245 ,482 ,795 ngo30 17,3585 27,119 ,627 ,779 werkgever 16,9623 27,229 ,545 ,786 Scale Statistics
Mean Variance Std. Deviation N of Items
Tabel 9.5 Output gepaarde t-test primaire en secundaire stakeholders en correlatie tussen de twee variabelen
Paired Samples Statistics
Mean N Std. Deviation Std. Error Mean secundairestake 2,1069 53 ,64124 ,08808 Pair 1 primaire 2,7547 53 ,81844 ,11242
Paired Samples Correlations
N Correlation Sig.
Pair 1 secundairestake &
primaire 53 ,517 ,000
Paired Samples Test
Paired Differences df Sig. (2-tailed)
95% Confidence Interval of the Difference
Mean Std. Deviation
Std. Error
Mean Upper Lower t
Tabel 9.6 Output variantieanalyse primaire stakeholders en grote van onderneming Descriptives primaire stakeholders N Mean Std. Deviation Std. Error
95% Confidence Interval for
Mean Minimum Maximum
Lower Bound
Upper
Bound Lower Bound
Upper Bound Lower Bound Upper Bound Lower Bound Upper Bound >50 fte 38 2,6466 ,89043 ,14445 2,3539 2,9393 1,00 4,57 Tussen de 50 en 250 fte 11 3,1039 ,49111 ,14807 2,7740 3,4338 2,43 4,00 <250 4 2,8214 ,65335 ,32668 1,7818 3,8611 1,86 3,29 Total 53 2,7547 ,81844 ,11242 2,5291 2,9803 1,00 4,57
Test of Homogeneity of Variances Levene
Statistic df1 df2 Sig.
1,990 2 50 ,147
ANOVA
Sum of
Squares df Mean Square F Sig.
Between Groups 1,803 2 ,902 1,365 ,265
Within Groups 33,029 50 ,661
Total 34,832 52
Robust Tests of Equality of Means
Statistic(a) df1 df2 Sig.
Welch 2,275 2 8,490 ,162
Brown-Forsythe 2,225 2 11,530 ,152
a Asymptotically F distributed. Multiple Comparisons Dependent Variable: primaire LSD
95% Confidence Interval (I) aantal fte
werkzaam (J) aantal fte werkzaam Mean Difference (I-J) Std.
Error Sig. Bound Upper Bound Lower
