Procesevaluatie Curriculum.nu
Bevindingen 7 de ontwikkelsessie en
consultatie
- zevende tussenrapport -
Auteurs
Jacob van der Wel
Amsterdam, 22 juli 2019 Publicatienr. 17197g
© 2019 Regioplan, in opdracht van Curriculum.nu
Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties en boeken is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/
of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Regioplan. Regioplan aanvaardt geen aansprakelijkheid voor drukfouten en/of andere onvolkomenheden.
Procesevaluatie Curriculum.nu
Bevindingen 7 de ontwikkelsessie en consultatie
1 Inleiding 1
1.1 De zevende ontwikkelsessie 1
1.2 Dataverzameling onder de ontwikkelteams 1
1.3 Dataverzameling onder de ontwikkelscholen 3
2 Bevindingen uit de procesthermometer (7) 7
2.1 De bevindingen uit de procesthermometer 7
2.2 Opmerkingen en suggesties 10
3 De ervaringen van de ontwikkelscholen (5) 13
3.1 De bevindingen 13
3.2 Opmerkingen en suggesties 15
4 Conclusies 19
4.1 Conclusies 19
Bijlage 1: Gemiddelde scores, N en SD (OT) 21
Bijlage 2: Antwoorden op de open vragen (OT) 27
Bijlage 3: Antwoorden op de open vragen (OS) 35
Inhoudsopgave
Inleiding
1
1.1 De zevende ontwikkelsessie
Net als na de eerdere ontwikkelsessie hebben we de leraren en schoolleiders van de ontwikkelteams direct na de zevende ontwikkelsessie uitgenodigd om een korte vragenlijst in te vullen. Via Basecamp konden de leden van de ontwikkelteams bij de link naar deze vragenlijst komen. De bevindingen uit de zevende meting onder de ontwikkelteams presenteren we in een ‘procesthermometer’ (zie hoofdstuk 2). Eind juni zijn daarnaast de ontwikkelscholen benaderd met het verzoek om een vragenlijst in te vul- len. Voor de scholen was het de vijfde keer dat ze daarvoor zijn gevraagd. De bevindingen uit deze vra- genlijst beschrijven we in hoofdstuk 3.
1.2 Dataverzameling onder de ontwikkelteams
De zevende vragenlijst voor ontwikkelteams
De vragenlijst voor na de zevende sessie omvatte de volgende vragen/stellingen:
Ben je leraar of schoolleider?
In welke onderwijssector werk je?
Bij welk leergebied ben je betrokken?
1. De doelstelling voor deze ontwikkelsessie was duidelijk.
2. Binnen mijn team is voldoende expertise aanwezig om de doelstelling te realiseren.
3. De externe feedback stelde ons in staat om ons product verder aan te scherpen.
4. De consultatiefase heeft ons gebracht wat ik ervan verwachtte.
5. We zijn erin geslaagd om de feedback uit de consultatiefase afdoende te verwerken
Mocht je een toelichting willen geven over het verloop van de consultatiefase dan kan dat hieronder.
6. Er was voldoende tijd beschikbaar om de doelstelling van deze sessie te realiseren.
7. Ik ben tevreden over de voorzieningen tijdens deze sessie (locatie, eten, drinken, et cetera).
Mocht je een toelichting willen geven over de voorzieningen tijdens deze sessie dan kan dat hier.
8. Ik krijg van mijn school voldoende uren om mijn werkzaamheden voor het ontwikkelteam te kunnen uitvoeren.
9. Ik ben tevreden over de gekozen werkvormen.
10. Het perspectief van de onderwijssector waarin ik werk, kwam voldoende tot zijn recht.
11. Ik ben tevreden over wat ik zelf heb kunnen bijdragen tijdens deze ontwikkelsessie.
12. De ondersteuning vanuit het ondersteuningsteam is toereikend.
13. Ik sta achter het resultaat van deze ontwikkelsessie.
14. Ik verwacht dat ons ontwikkelteam erin zal slagen om een goed eindproduct op te leveren.
15. Ik verwacht dat leraren het resultaat van deze ontwikkelsessie begrijpen.
16. Het perspectief van de leerling komt goed tot zijn recht in het resultaat.
17. Het resultaat van de ontwikkelsessie is toekomstgericht.
18. We zijn erin geslaagd om keuzes te maken rondom de kern van het curriculum.
19. We besteden voldoende aandacht aan brede vaardigheden.
20. Ik ben tevreden over de mate waarin mijn ontwikkelteam erin is geslaagd om de opbrengsten aan te scherpen op basis van de binnengekomen feedback en om de samenhang en consistentie tussen de leergebieden te versterken zodat het een integraal geheel aan opbrengsten vormt.
Heeft jouw team nog specifieke informatie of ondersteuning nodig om het aanscherpen van de opbrengsten en het versterken van de samenhang en consistentie tussen de leergebieden suc- cesvol af te kunnen ronden?
21. Ik ben tevreden over de wisselwerking met andere teams.
22. Ik ben tevreden over de verbindingen die we hebben kunnen leggen tussen de leergebieden.
Mocht je een toelichting willen geven over het bereiken van de doelstellingen tijdens de ontwik- kelsessie dan kan dat hier:
23. In hoeverre heb je geleerd over je eigen functioneren in het team?
24. In hoeverre heeft het proces je nieuwe inzichten over ontwikkeling van het curriculum gebracht?
25. Hoe waardeer je, over het geheel bezien, deze ontwikkelsessie? Geef een rapportcijfer (1-10)
Ruimte voor opmerkingen, suggesties.
1 Inleiding
2 Stelling 20 is aangepast aan de actuele doelstelling van de zevende ontwikkelsessie. Stelling 22 is voor deze meting toegevoegd.
Respons op de vragenlijst voor ontwikkelteams
De vragenlijst is ingevuld door 12 schoolleiders en 78 leraren. De teamleden die werkzaam zijn in het voortgezet onderwijs zijn wat sterker in de respons vertegenwoordigd dan teamleden uit het basison- derwijs. Dat sluit overigens aan bij de samenstelling van de ontwikkelteams.
Figuur 1.1 Respons per onderwijssector
Met een respons van 90 van de 141 leden van de ontwikkelteams ligt het responspercentage op 63 procent. Dat percentage is iets hoger dan het responspercentage bij de vorige meting, maar is minder dan bij eerdere metingen. In tabel 1.1 presenteren we een overzicht van de respons per leergebied.
Tabel 1.1 Respons ontwikkelteams per leergebied
Leraren Schoolleiders
Bewegen & Sport 10 2
Burgerschap 7 2
Digitale geletterdheid 7 0
Engels & Moderne vreemde talen 13 0
Kunst & Cultuur 8 1
Mens & Maatschappij 6 1
Mens & Natuur 7 1
Nederlands 11 2
Rekenen & Wiskunde 8 1
Totaal 78 12
Bijna de helft van de respondenten heeft de vragenlijst op donderdag 27 juni, vrijdag 28 juni of zaterdag 29 juni 2019 ingevuld. Twee derde van de respondenten was binnen vijf minuten klaar met het beant- woorden van de vragen.
Telefonische interviews met leden van ontwikkelteams
Na de zevende ontwikkelsessie zijn er geen telefonische interviews met leden van ontwikkelteams uit- gevoerd.
40
22 46
Basisonderwijs Speciaal basisonderwijs (Voortgezet) speciaal onderwijs Voortgezet onderwijs
3
1.3 Dataverzameling onder de ontwikkelscholen
De vijfde vragenlijst voor ontwikkelscholen
Eind juni is via Basecamp voor de vijfde keer een vragenlijst onder ontwikkelscholen uitgezet. De voor- laatste meting (de 4de meting) vond begin februari 2019 plaats. Tussen de vierde en vijfde meting zat dus vierenhalve maand. Na de vijfde en zesde metingen onder de leden van ontwikkelteams zijn de ervaringen van ontwikkelscholen niet gepeild.
De vijfde vragenlijst voor ontwikkelscholen kwam vrijwel overeen met de vragenlijst uit de voorgaande meting onder ontwikkelscholen en bestond uit de volgende vragen/stellingen:
Wat is de naam van uw school?
Wie zijn er bij het invullen van deze vragenlijst aanwezig?
Onder welke sector valt jullie school?
Bij welk leergebied van Curriculum.nu is jullie school betrokken?
Op welke schoolsoort(en) is het ontwikkeltraject binnen jullie school van toepassing? (alleen voort- gezet onderwijs)
Op welke bouw heeft de curriculumontwikkeling (het schooleigen initiatief) betrekking? (basison- derwijs en voortgezet onderwijs)
1. Ons team is gemotiveerd om aan deze curriculumontwikkeling binnen de school te werken.
2. We kunnen onze taken bij de curriculumontwikkeling binnen onze school goed combineren met de dagelijkse praktijk.
3. We staan achter wat we de afgelopen periode hebben bereikt met de curriculumontwikkeling bin- nen onze school.
4. We weten als team hoe we de komende periode verder willen werken aan onze initiatieven.
5. We weten als team hoe we de komende periode willen borgen wat we gedaan hebben in onze eigen initiatieven.
6. We zijn voldoende gefaciliteerd om uit te kunnen voeren wat we willen bereiken.
7. We weten wat er door Curriculum.nu van onze school als ontwikkelschool verwacht wordt ten aan- zien van het leveren van input op (het raamwerk voor) de bouwstenen en de aanbevelingen van het ontwikkelteam.
8. We zijn voldoende op de hoogte van de inhoud van (het raamwerk voor) de bouwstenen en de aan- bevelingen die het ontwikkelteam in de zesde ontwikkelsessie heeft geformuleerd.
9. Binnen onze school is voldoende expertise aanwezig om te kunnen reflecteren op (het raamwerk voor) de bouwstenen en de aanbevelingen van het ontwikkelteam.
10. We hebben voldoende tijd ingepland om te reflecteren op (het raamwerk voor) bouwstenen en de aanbevelingen van het ontwikkelteam.
11. We zijn in de gelegenheid geweest om aanwezig te zijn bij een bijeenkomst met het ontwikkelteam.
12. We verwachten dat (het raamwerk voor) de bouwstenen en de aanbevelingen van het ontwikkel- team een meerwaarde hebben voor onze eigen school.
Mochten jullie een toelichting willen geven over de meerwaarde van (het raamwerk voor) de bouwstenen en de aanbevelingen dan kan dat hieronder.
13. De inbreng van buiten de school heeft een meerwaarde voor de curriculumontwikkeling binnen onze school.
14. We hebben de feedback van de leerlingen goed kunnen organiseren.
15. We hebben de feedback van de ouders goed kunnen organiseren.
Mochten jullie een toelichting willen geven op het organiseren van feedback voor ouders en/of leerlingen dan kan dat hieronder.
16. We zijn tevreden over de mate waarin we er tot nog toe in zijn geslaagd om (het raamwerk voor) de bouwstenen en de aanbevelingen van het ontwikkelteam te verbinden met onze eigen initiatieven voor curriculumontwikkeling.
Mochten jullie een toelichting willen geven over het verbinden van (het raamwerk voor) de bouwstenen en de aanbevelingen van het ontwikkelteam met jullie eigen initiatieven dan kan dat hieronder.
17. Vanuit onze ervaring met het werken aan onze eigen initiatieven voor curriculumontwikkeling heb- ben we iets kunnen toevoegen aan het werk van het ontwikkelteam.
4 18. We verwachten dat onze reflectie op (het raamwerk voor) de bouwstenen en de aanbevelingen van
het ontwikkelteam bruikbaar is voor het ontwikkelteam.
19. Het proces van Curriculum.nu heeft ons nieuwe inzichten gebracht over de ontwikkeling van het curriculum op school.
Mochten jullie een toelichting willen geven op de nieuwe inzichten over de ontwikkeling van het curriculum op school die het proces van Curriculum.nu jullie heeft gebracht dan kan dat hieron- der.
20. Hoe waarderen jullie, over het geheel bezien, het werken aan curriculumontwikkeling binnen jullie school?
21. Hoe waarderen jullie, over het geheel bezien, het reflecteren op de tussenresultaten uit het ontwik- kelteam?
Ruimte voor opmerkingen, suggesties.
Respons op de vragenlijst voor ontwikkelscholen
De vijfde vragenlijst voor ontwikkelscholen is ingevuld door 67 respondenten die gezamenlijk 63 van de 84 ontwikkelscholen vertegenwoordigen. Dat betekent een responspercentage van 75 procent. Basis- onderwijs en voortgezet onderwijs zijn nagenoeg even sterk vertegenwoordigd.
Figuur 1.2 Respons ontwikkelscholen per onderwijssector
Van twee ontwikkelscholen hebben we twee ingevulde vragenlijsten ontvangen. Deze respondenten hebben we een weegfactor (van 0,5) meegegeven. Van een ontwikkelschool hebben drie respondenten een vragenlijst ingevuld. Ook deze respondenten kregen een weegfactor (van 0,333). Deze drie ontwik- kelscholen tellen daardoor maar één keer (als één school) mee in de analyse.
Voor alle leergebieden geldt dat ten minste de helft van de ontwikkelscholen uit het leergebied de vra- genlijst heeft ingevuld. De respons uit de leergebied Mens & Natuur blijft iets achter bij de respons uit andere leergebieden.
30
1 1 31
Basisonderwijs (incl. sbo) Sbo Speciaal onderwijs (so/vso) Voortgezet onderwijs
5 Tabel 1.2 Respons ontwikkelscholen per leergebied
Totaal per leergebied
Bewegen & Sport 8
Burgerschap 8
Digitale geletterdheid 7
Engels & Moderne vreemde talen 6
Kunst & Cultuur 6
Mens & Maatschappij 7
Mens & Natuur 6
Nederlands 9
Rekenen & Wiskunde 6
Totaal 63
Telefonische interviews met ontwikkelscholen
Na de vijfde meting ontwikkelscholen hebben we geen vertegenwoordigers van ontwikkelscholen geïn- terviewd.
Bevindingen uit de procesthermome-
ter (7 de sessie)
7 Na de zevende ontwikkelsessie (26-28 juni 2019) zijn alle leden van de ontwikkelteams uitgenodigd om een vragenlijst in te vullen over hun ervaringen tijdens deze ontwikkelsessie. In totaal hebben 90 leden van ontwikkelteams dat gedaan. De eersten van hen deden dat op donderdag 27 juni, de laatsten half juli.
2.1 De bevindingen uit de procesthermometer
Totaaloordeel over zevende ontwikkelsessie (cijfer van 1 tot 10)
Het gemiddelde cijfer waar de leden op uitkomen is 7,9. Van de 90 leden van ontwikkelteams is er één die in deze meting een onvoldoende gaf (een 5). De leden van het ontwikkelteam Digitale geletterdheid geven gemiddeld de hoogste score (8,4), die van het ontwikkelteam burgerschap de laagste (7,4). Van de andere zeven ontwikkelteams ligt de score dicht bij de gemiddelde score.
Figuur 2.1 Totaaloordeel Ontwikkelsessie 7
Bewegen &
Sport (n
=12) Burgerscha
p (n=9) Digitale
gele tterdhe
id (n
=8) Engels & M
oderne vreem
de talen (n=13) Kunst &
Cultuur (n
=9) Mens & M
aatscha ppij (n=8)
Mens &
Natuur (n
=9) Nederla
nds (n=
13) Rekenen & W
iskunde (n=9)
Totaal (n
=90)
Totaaloordeel (rapportcijfer) 8,1 7,4 8,4 7,7 7,9 7,8 7,9 8,1 8,1 7,9
Vergelijking met de vorige ontwikkelsessie
De gemiddelde score van alle teams gezamenlijk na de zevende meting is vergelijkbaar met de gemid- delde scores van de vorige metingen.
In vergelijking met de vorige meting (na de 6de ontwikkelsessie) zien we dat:
Het ontwikkelteam Mens & Maatschappij na de zevende sessie een gemiddelde van 7,8 scoorde waar het team na de zesde sessie nog een gemiddelde van 6,1 liet zien. Leden van dit ontwikkelteam zijn veel tevredener dan na de vorige sessie.
De gemiddelde scores van de ontwikkelteams Digitale geletterdheid en Bewegen & Sport na de ze- vende sessie (meer dan) een half punt hoger liggen dan na de zesde meting.
Het ontwikkelteam Mens & Natuur met een gemiddelde van 7,7 juist lager scoort dan na de zesde sessie toen het team een gemiddelde haalde van 8,2.
Andere verschillen met de vorige meting klein zijn.
2 Bevindingen uit de procesthermometer (7)
8 Figuur 2.2 Vergelijking gemiddelde score sessie 1 tot en met 7
Gemiddelde scores naar leergebied
In figuur 2.3 presenteren we per leergebied (verticaal) wat de gemiddelde score van de leden uit dat ontwikkelteam is op de verschillende onderdelen. De maximale score is een 5. Dat betekent dat de stel- ling volledig wordt onderschreven (‘Helemaal mee eens’). Hoe lager de score, hoe minder sterk een stelling wordt onderschreven.1 We onderscheiden drie categorieën:
score hoger dan 3,5 (donkergroen, met vinkje);
score tussen 2,5 en 3,5 (licht oranje, met een uitroepteken);
score lager dan 2,5 (oranje, met kruisje).
Conclusies naar aanleiding van de gemiddelde scores op de 22 aspecten:
Van de 22 aspecten waarnaar we vragen, scoren er 16 een 4 of hoger (op een schaal van 5).
In het overzicht zien we géén rode signalen.
De gemiddelde scores per leergebied liggen relatief dicht bij elkaar. Het grootste verschil is een half punt. De ontwikkelteams Bewegen & Sport en Nederlands laten het hoogste gemiddelde zien, het ontwikkelteam Mens & Maatschappij het laagste.
Hoog scorende aspecten zijn Ondersteuning (‘De ondersteuning vanuit het ondersteuningsteam is toereikend.’) met een score van 4,5, Vertrouwen in eindproduct (‘Ik verwacht dat ons ontwikkelteam erin zal slagen om een goed eindproduct op te leveren.’) met een score van 4,4 en Doelstelling (‘De doelstelling voor deze ontwikkelsessie was duidelijk.’) met een score van 4,4.
Over alle ontwikkelteams bezien is het aspect Wisselwerking (‘Ik ben tevreden over de wisselwerking met andere teams.’) het aspect met de laagste gemiddelde score: 3,5. Bij dit aspect zien we vier oranje signalen.
1 In bijlage 1 presenteren we deze gegevens in vier tabellen. Hierbij hebben we het aantal respondenten (N) en de standaarddevia- tie meegenomen.
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
ontwikkelsessie 1 (n=137) ontwikkelsessie 2 (n=112) ontwikkelsessie 3 (n=112) ontwikkelsessie 4 (n=99) ontwikkelsessie 5 (n=102) ontwikkelsessie 6 (n=82) ontwikkelsessie 7 (n=90)
9 Figuur 2.3 Gemiddelde scores per aspect naar leergebied (met randgemiddelden)*
Bewegen &
Sport (n=12) Burgerscha
p (n=9) Digitale
gele tterdhe
id (n
=8) Engels & M
oderne vreem
de talen (n=13) Kunst &
Cultuu r (n=9) Mens & M
aatscha ppij (n=8)
Mens &
Natuur (n
=9) Nederla
nds (n=13) Rekenen & W
iskunde (n=9)
Totaal (n
=90)
1. Doelstelling 4,6 4,2 4,4 4,3 4,3 4,4 4,2 4,8 4,2 4,4
2. Expertise 4,5 4,3 4,5 4,2 4,4 3,9 4,4 4,5 4,2 4,3
3. Externe feedback 4,3 4,1 4,3 4,5 4,1 4,3 4,1 4,6 4,2 4,3
4. Consultatiefase 4,1 3,4 3,8 4,2 3,6 3,6 3,6 4,2 3,6 3,8
5. Verwerken feedback 4,4 3,7 4,5 4,3 4,1 3,4 4,1 4,5 4,0 4,2
6. Tijd (sessie) 3,8 3,7 4,6 4,1 3,9 3,4 2,8 4,5 2,9 3,8
7. Voorzieningen 3,8 3,1 4,1 4,0 4,6 4,6 3,8 3,6 4,6 4,0
8. Voldoende uren 4,2 3,8 3,5 3,8 4,4 3,9 3,8 3,8 4,0 3,9
9. Werkvormen 4,5 3,9 4,5 4,2 4,4 4,0 4,2 4,5 4,1 4,3
10. Perspectief sector 4,7 4,1 4,3 4,2 4,0 3,9 4,0 4,3 3,6 4,1
11. Eigen bijdrage 4,3 4,3 4,4 4,0 4,1 3,9 4,1 4,2 4,2 4,2
12. Ondersteuning 4,5 4,3 4,6 4,5 4,7 4,0 4,4 4,8 4,7 4,5
13. Resultaat 4,3 4,0 4,6 4,4 4,1 4,3 4,3 4,3 4,3 4,3
14. Vertrouwen in eindproduct 4,6 4,2 4,5 4,5 4,2 3,6 4,3 4,4 4,6 4,4
15. Begrijpelijk voor leraren 4,3 3,7 3,9 3,5 3,6 3,3 3,8 3,4 3,6 3,6
16. Leerlingperspectief 4,4 4,0 4,3 4,1 4,1 3,6 3,9 4,3 4,1 4,1
17. Toekomstgericht 4,4 4,1 4,5 4,3 4,2 3,9 4,3 4,4 4,1 4,3
18. Kernkeuzes 4,5 4,1 4,4 4,2 4,1 3,3 4,3 4,2 3,3 4,1
19. Brede vaardigheden 4,2 4,6 4,3 4,2 4,1 3,9 3,8 4,5 4,3 4,2
20. Ontwikkelen bouwstenen 4,2 3,7 4,4 4,3 4,0 3,5 4,1 4,5 4,0 4,1
21. Wisselwerking 3,7 3,6 3,0 3,5 3,6 2,9 3,4 4,2 3,1 3,5
22. Verbinding leergebieden 3,7 3,9 3,5 3,8 3,8 3,4 3,7 4,2 3,1 3,7
Gemiddeld per leergebied 4,3 3,9 4,2 4,1 4,1 3,8 4,0 4,3 3,9
*Voorwaardelijke opmaak binnen de matrix op basis van grenzen 2,5 en 3,5. Randen op basis van onderlinge verschillen (rela ef).
Na vergelijking van de gemiddelde scores uit de zevende meting met die van de zesde meting conclude- ren we dat:
De aspecten die in de zesde meting hoog scoorden ook bij de zevende meting een hoge gemiddelde score halen. Aspecten die in de zevende meting naar verhouding wat minder scoren, hoorden bij de zesde meting ook al bij de laagst scorende aspecten.
De gemiddelde scores bij de aspecten bij deze meting weinig verschillen met de scores van de vorige meting.
Het ontwikkelteam Mens & Maatschappij weliswaar wat lager scoort dan het gemiddelde maar daarmee een hogere score haalt dan na de zesde meting.
De ontwikkelteams net als in de zesde meting over het geheel bezien (dus op het gemiddelde per leergebied) behoorlijk tevreden lijken over de ontwikkelsessie.
Leren van werken in ontwikkelteams
Bij de leereffecten van deelname aan een ontwikkelteam ligt de gemiddelde score voor de vraag ‘In hoeverre heb je geleerd over je eigen functioneren in het team?’ op 3,5. Op de vraag ‘In hoeverre heeft het proces je nieuwe inzichten over ontwikkeling van het curriculum gebracht?’ ligt de score met 3,6 een fractie hoger. Deze scores zijn vergelijkbaar met eerdere metingen. Enkele teams (Mens & Natuur, Re- kenen & Wiskunde, Bewegen & Sport en Nederlands) zijn wat positiever over wat ze leren van deelname aan het proces dan de andere teams. Per meting zien we daarbij kleine wisselingen.
10 Figuur 2.4 Effect van deelname aan ontwikkelteams op eigen ontwikkeling, naar leergebied
2.2 Opmerkingen en suggesties
2Ook in de zevende vragenlijst voor ontwikkelteams zijn weer enkele open vragen opgenomen. Hierin konden leden van de ontwikkelteams een toelichting geven over de consultatiefase, de voorzieningen, de informatie die nog nodig is om de bouwstenen af te ronden en het doelbereik van de ontwikkelses- sie. Aan het eind van de vragenlijst kregen de leden van de ontwikkelteams de gelegenheid om opmer- kingen en suggesties te plaatsen. Hieronder presenteren we per onderwerp een korte samenvatting van de bevindingen.
Consultatiefase
Verschillende leden van ontwikkelteams wijzen erop dat de consultatiefase nog voortduurt. Dat kan betekenen dat de ontwikkelteams na de zomervakantie geconfronteerd worden met late feedback die alsnog verwerkt moet worden. Enkele leden van ontwikkelteam Mens & Maatschappij zijn kritisch over de inbreng van de vakexperts die ze weinig constructief vinden.
Voorzieningen
Verschillende leden van ontwikkelteams waren minder tevreden over het eten, met name over een gebrek aan keuze in vegetarische opties. Enkele leden noemden het ontbreken van een airco. Enkele anderen vonden het jammer dat de werklocatie niet bij het hotel was.
Behoefte aan specifieke informatie of ondersteuning
De meeste opmerkingen hebben betrekking op het werken aan samenhang. Volgens verschillende be- trokkenen vraagt dit nog tijd en aandacht, tijd die wellicht niet beschikbaar is. Lastig hierbij is volgens de
2 De antwoorden op de open vragen zijn integraal opgenomen in bijlage 2.
- 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0
In hoeverre heb je geleerd over je eigen functioneren in het team?
In hoeverre heeft het proces je nieuwe inzichten over ontwikkeling van het curriculum gebracht?
11 betrokkenen ook dat niet alle ontwikkelteams gelijk opgaan. Teams die er al aan toe zijn om aan samen- hang te werken wachten op teams die nog niet zo ver zijn.
Bereiken van de doelstellingen
De ervaringen zijn zeer uiteenlopend: waar het ene teamlid haar of zijn tevredenheid uitspreekt over wat er al is bereikt, wijst de ander op wat er nog moet gebeuren. Bemoedigend is dat leden van verschil- lende team positief zijn over de samenwerking met andere ontwikkelteams en over de contacten die er zijn gelegd met andere teams. Bij eerdere metingen lazen we zelden opmerkingen in die richting.
Opmerkingen en suggesties
Drie leden van ontwikkelteams spreken hun ontevredenheid uit over de plenaire sessie die te weinig oplevert. Anderen maken van de ruimte gebruik om hun zorgen uit te spreken, bijvoorbeeld over het gebrek aan aansluiting met de praktijk of over het ontbreken van vakinhoudelijke kennis.
De ervaringen van
de ontwikkelscho-
len (5)
13 Op woensdag 19 juni 2019 (week 25) ontvingen de ontwikkelscholen een uitnodiging om de vragenlijst voor de tweede meting in te vullen. In totaal hebben 67 respondenten hieraan gehoor gegeven. Deze 67 respondenten vertegenwoordigen 63 ‘unieke’ ontwikkelscholen.
De aantallen zijn te klein om uitspraken te doen over de verschillende leergebieden, vandaar dat we ons concentreren op verschillen tussen basis- en voortgezet onderwijs. De school voor speciaal basisonder- wijs is in de analyse meegenomen als basisschool. De ontwikkelschool voor speciaal onderwijs doet mee met haar vso-afdeling. Daarom hebben we deze school vanaf deze meting in de analyse meegenomen als school voor voortgezet onderwijs.
3.1 De bevindingen
Totaaloordeel
De ontwikkelscholen zijn redelijk tevreden over het werken aan curriculumontwikkeling binnen de school en de reflectie op het tussenproduct van het ontwikkelteam. Dat geldt nog in iets sterkere mate voor het basisonderwijs (inclusief het speciaal basisonderwijs).
Figuur 3.1 Oordeel over curriculumontwikkeling en reflectie per sector
De gemiddelde scores wijken maar weinig af van de scores in de vorige metingen, maar horen tot de hoogst gemeten scores.
7,7 7,3 7,4 7,6
6,7 7,0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Basisonderwijs (incl. sbo) (n=31)
Voortgezet onderwijs (incl.
vso, n=32)
Totaal (n=63)
Oordeel over werken aan curriculumontwikkeling binnen school Oordeel over het reflecteren op ontwikkelteam
3 De ervaringen van de ontwikkelscholen (5)
14 Figuur 3.2 Oordeel over curriculumontwikkeling en reflectie per meting
Gemiddelde scores naar sector
In figuur 3.3 presenteren we het oordeel over de deelaspecten die in de vragenlijst aan de orde zijn gesteld. Deze zijn uitgesplitst naar sector. We onderscheiden weer drie categorieën:
score hoger dan 3,5 (donkergroen, met vinkje);
score tussen 2,5 en 3,5 (licht oranje, met een uitroepteken);
score lager dan 2,5 (oranje, met kruisje).
Net als bij de vorige metingen scoren de ontwikkelscholen uit het basisonderwijs gemiddeld op nage- noeg alle aspecten gelijk of iets hoger dan de ontwikkelscholen uit het voortgezet onderwijs.
Op elf van de achttien aspecten is de score (gemiddeld, over alle sectoren samen) een vier of hoger. De hoogste scores zien we bij:
We weten als team hoe we de komende periode verder willen werken aan onze initiatieven (Stelling 4, score 4,3).
We staan achter wat we de afgelopen periode hebben bereikt met de curriculumontwikkeling bin- nen onze school (Stelling 3, score 4,2).
We weten wat er door Curriculum.nu van onze school als ontwikkelschool verwacht wordt ten aan- zien van het leveren van input op (het raamwerk voor) de bouwstenen en de aanbevelingen van het ontwikkelteam (Stelling 7, score 4,2).
We zijn voldoende op de hoogte van de inhoud van (het raamwerk voor) de bouwstenen en de aan- bevelingen die het ontwikkelteam in de zesde ontwikkelsessie heeft geformuleerd (Stelling 8, score 4,2)
Het proces van Curriculum.nu heeft ons nieuwe inzichten gebracht over de ontwikkeling van het curriculum op school (Stelling 18, score 4,2).
De laagste scores zijn bij:
We hebben de feedback van de ouders goed kunnen organiseren (Stelling 14; 3,0).
We hebben de feedback van de leerlingen goed kunnen organiseren (Stelling 13: 3,3).
Deze aspecten scoorden ook in eerdere metingen laag.
7,4 7,2 7,3 7,4 7,6
7,1 6,9 6,9 7,0 7,0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
eerste meting
(n=65) tweede meting
(n=48) derde meting
(n=66) vierde meting
(n=61) vijfde meting (n=63) Oordeel over werken aan curriculumontwikkeling binnen school Oordeel over het reflecteren op ontwikkelteam
15 Figuur 3.3 Oordeel over de deelaspecten per sector
Basison
derwijs (incl. sbo) (n
=31) Voortge
zet onderw ijs (
incl. vso , n=32)
Totaal (n
=63)
1. Motivatie 4,2 3,9 4,0
2. Combineren met dagelijkse praktijk 3,7 3,7 3,7
3. Staan achter wat is bereikt 4,4 4,0 4,2
4. Doelen komende periode 4,3 4,2 4,3
5. Borging eigen inititatieven 4,2 4,1 4,1
6. Voldoende faciliteiten 3,9 3,9 3,9
7. Bekend met verwachting Curriculum.nu 4,3 4,1 4,2
8. Op de hoogte van bouwstenen 4,3 4,0 4,2
9. Expertise om te kunnen reflecteren 4,1 4,1 4,1
10. Voldoende tijd om te reflecteren 3,8 3,8 3,8
11. Tussenproduct heeft meerwaarde 4,2 3,8 4,0
12. Inbreng van buiten heeft meerwaarde 4,0 3,7 3,8
13. Feedback van leerlingen 3,5 3,2 3,4
14. Feedback van ouders 3,2 2,9 3,1
15. Tevreden over verbinding 3,8 3,5 3,7
16. Meerwaarde voor ontwikkelteam 4,0 3,9 4,0
17. Reflectie bruikbaar voor ontwikkelteam 4,1 4,2 4,1
18. Nieuwe inzichten curriculumontwikkeling 4,3 4,1 4,2
Gemiddeld per leergebied 4,0 3,8
Aanwezigheid bij een bijeenkomst met ontwikkelteam
Op de ontwikkelscholen van de leergebieden Burgerschap en Engels/Moderne vreemde talen na zijn de ontwikkelscholen in de voorliggende periode uitgenodigd om aanwezig te zijn bij (ten minste ) één bij- eenkomst met het ontwikkelteam. Van de 49 ontwikkelscholen uit deze zeven leergebieden is negentig procent bij een bijeenkomst aanwezig geweest. Op de gemiddelde scores op de aspecten heeft de aan- wezigheid van een ontwikkelschool bij een bijeenkomst weinig effect.
3.2 Opmerkingen en suggesties
Naast de gesloten vragen hebben we de ontwikkelscholen een aantal open vragen voorgelegd. Deze vragen hadden betrekking op:
de meerwaarde van (het raamwerk voor) de bouwstenen en de aanbevelingen;
het organiseren van de inbreng van buiten (met name ouders en leerlingen);
het verbinden van de bouwstenen en de aanbevelingen met schooleigen initiatief;
de nieuwe inzichten over de ontwikkeling van het curriculum op school;
opmerkingen en suggesties.
In bijlage 3 hebben we de antwoorden integraal opgenomen. Hieronder vatten we ze kort samen.
De meerwaarde van de bouwstenen en de aanbevelingen
Ontwikkelscholen stellen dat de meerwaarde van (het raamwerk voor) de bouwstenen daarin ligt dat ze de ontwikkelschool aanknopingspunten biedt om na te denken en te praten over het curriculum. Bij sommige scholen heeft dit al geleid tot concrete stappen. Een deel van de ontwikkelscholen vindt de uitwerking nog erg abstract. Het gaat hierbij met name om ontwikkelscholen uit het voortgezet onder- wijs.
16 Het organiseren van de inbreng van buiten
De producten van de ontwikkelteams zijn dermate inhoudelijk (geworden) dat ze, voordat er om feed- back aan leerlingen en ouders kan worden gevraagd, vertaald moeten worden. Ontwikkelscholen vinden dat lastig, ze zijn onzeker of ze het wel goed doen, hebben niet voldoende tijd om deze vertaalslag te realiseren. Ontwikkelscholen slagen er ook niet altijd in om momenten in te plannen waarop ze met ouders en leerlingen in gesprek kunnen gaan over het curriculum. Deels menen ze dat dit ligt aan het tijdspad van Curriculum.nu.
Verbinding van de bouwstenen en de aanbevelingen met schooleigen initiatief Op deze open vraag zien we twee soorten antwoorden:
de ontwikkelschool is nog bezig met het realiseren van deze verbinding(en), in enkele gevallen om- dat de school wat moeilijkheden moet overwinnen;
de ontwikkelschool kan voorbeeld(en) van verbinding(en) laten zien.
Nieuwe inzichten over de ontwikkeling van het curriculum
Ontwikkelscholen, zeker uit het basisonderwijs, zijn zeer positief over de inzichten die ze gedurende het traject hebben verworven. Deelname aan Curriculum.nu heeft ontwikkelscholen vooruit geholpen of toch ten minste bevestigd in haar eigen aanpak. De enkele kanttekeningen die door ontwikkelscholen worden geplaatst gaan over de abstractie van de producten en het gebrek aan aansluiting met de bo- venbouw van het voortgezet onderwijs.
Opmerkingen en suggesties
De meeste opmerkingen gaan over het leveren van feedback op de tussenproducten. Ontwikkelscholen zijn daarin wisselend succesvol, naast positieve ervaringen zijn er ook scholen die eraan twijfelen of er iets met hun feedback is gedaan. Verschillende ontwikkelscholen gaan in op de fase na Curriculum.nu, bijvoorbeeld omdat ze daarbij betrokken willen blijven, maar ook wel omdat ze zich zorgen maken over de voortgang.
17
Conclusies
19
4.1 Conclusies
Ontwikkelteams
De zevende ontwikkelsessie vond plaats van 26 tot 28 juni 2019 in Garderen. De vragenlijst die na deze sessie aan de leden van de ontwikkelteams is voorgelegd is door 90 leden van ontwikkelteams ingevuld.
In hoofdstuk 2 presenteren we de bevindingen uit die vragenlijst. Na de zevende ontwikkelsessie heb- ben we geen verdiepende interviews gehouden met leden van ontwikkelteams.
De leden van de ontwikkelteams geven de zevende ontwikkelsessie een gemiddeld cijfer (‘totaaloor- deel’) van 7,9. Dat is in lijn met de vorige metingen. Bij de zesde meting scoorde één team (Mens &
Maatschappij) met 6,1 nog duidelijk lager dan de andere ontwikkelteams. In de zevende meting is dat bijgetrokken, het ontwikkelteam geeft nu een gemiddeld cijfer van 7,8. Het ontwikkelteam Digitale ge- letterdheid komt op een gemiddelde totaalscore van 8,4, het ontwikkelteam Burgerschap daarentegen scoort met 7,4 juist wat onder het gemiddelde. De andere ontwikkelteams halen een score die rond het gemiddelde van het geheel ligt.
De leden van het ontwikkelteam Mens & Maatschappij zijn duidelijk tevredener dan na de vorige ont- wikkelsessie. Dat vertaalt zich ook in de scores op de verschillende stellingen. Zo staan de leden van het team in veel sterkere mate achter het resultaat van deze ontwikkelsessie dan na de vorige sessie. Het ontwikkelteam Burgerschap haalt een gemiddelde score op de stellingen die niet sterk afwijkt van de andere ontwikkelteams. Wel scoort dit ontwikkelteam laag op ’Ik ben tevreden over de voorzieningen tijdens deze sessie (locatie, eten, drinken, et cetera)’. Wellicht dat klachten over de voorzieningen de tevredenheid over het verloop van de sessie hebben gedrukt.
In de zevende meting hebben we voor de tweede keer de stelling ‘Ik verwacht dat ons ontwikkelteam erin zal slagen om een goed eindproduct op te leveren’ voorgelegd. Evenals bij de vorige meting is het vertrouwen daarin groot. De leden van het ontwikkelteam Mens & Maatschappij houden wat dit betreft nog een slag om de arm. Een aandachtspunt blijft, net als in eerdere metingen, de wisselwerking tussen de teams ten behoeve van het vaststellen van de samenhang tussen de leergebieden.
Verder liggen de gemiddelde scores op de stellingen die zowel in de huidige als in de vorige meting zijn voorgelegd, dicht bij elkaar, als er verschillen zijn in de mate waarin de stellingen worden onderschreven vallen deze meestal uit in het voordeel van de zevende meting. In de procesthermometer van de zeven- de meting zien we geen rode signalen.
Ontwikkelscholen
In juni 2019 is ook aan de ontwikkelscholen een vragenlijst voorgelegd. Voor de scholen was dit de vijfde keer dat ze werden uitgenodigd. In totaal hebben 67 respondenten de vragenlijst ingevuld. Deze 67 respondenten vertegenwoordigen 63 unieke ontwikkelscholen. De bevindingen uit deze vragenlijst be- schrijven we in hoofdstuk 3. Ook met de ontwikkelscholen hebben we geen verdiepende interviews gehouden.
Ontwikkelscholen zijn, net als bij de vorige meting, redelijk tevreden over het werken aan curriculum- ontwikkeling binnen de school en de reflectie op het tussenproduct van het ontwikkelteam. Het werken aan de curriculumontwikkeling waarderen ze met het cijfer 7,6, de reflectie op het tussenproduct met een 7,0.
Evenals in de vorige metingen zijn de ontwikkelscholen in het basisonderwijs wat tevredener dan de ontwikkelscholen uit het voortgezet onderwijs. Over het hele traject gezien lijkt de tevredenheid van de ontwikkelscholen iets te zijn toegenomen.
Ook bij de ontwikkelscholen zijn de verschillen tussen de gemiddelde scores op de stellingen die zowel in de huidige als in de vorige meting zijn voorgelegd klein. Positief is dat de stelling ‘Het proces van Cur- riculum.nu heeft ons nieuwe inzichten gebracht over de ontwikkeling van het curriculum op school’, die in deze meting voor het eerst is voorgelegd, in belangrijke mate wordt onderschreven.
4 Conclusies
Bijlage 1
Gemiddelde scores, N en
standaarddeviatie (ontwikkel-
teams)
21 In de onderstaande tabel presenteren we:
De gemiddelde score per stelling per leergebied (zoals eerder al gevisualiseerd in figuur 2.3).
Het aantal respondenten dat op een stelling heeft gereageerd. De N kan variëren binnen een leerge- bied omdat respondenten die ‘Niet van toepassing’ hebben ingevuld buiten beschouwing zijn gela- ten.
De standaarddeviatie. Dit is de maat waarmee we de spreiding van de gegeven antwoorden kunnen duiden: hoe groter de standaarddeviatie, hoe groter de verschillen tussen de verschillende waarne- mingen.
Tabel B1.1 Score, N en standaarddeviatie per leergebied Bij welk leergebied ben je be-
trokken?
De doelstelling voor deze ontwikkelses- sie was duide-
lijk
Binnen mijn team is vol- doende exper-
tise aanwezig om de doelstel-
ling te realise- ren
De externe feedback stelde ons in staat om ons product verder
aan te scher- pen
De consultatie- fase heeft ons gebracht wat ik
ervan ver- wachtte
We zijn erin geslaagd om de feedback uit de consultatiefase afdoende te
verwerken
Bewegen & Sport Mean 4,58 4,50 4,33 4,09 4,42
N 12 12 12 11 12
Std. dev. ,515 ,522 ,778 ,944 ,515
Burgerschap Mean 4,22 4,33 4,11 3,44 3,67
N 9 9 9 9 9
Std. dev. ,441 ,500 ,333 1,014 ,707
Digitale gelet-
terdheid Mean 4,38 4,50 4,25 3,75 4,50
N 8 8 8 8 8
Std. dev. ,518 ,535 ,463 1,035 ,535
Engels & Moderne
vreemde talen Mean 4,33 4,15 4,46 4,15 4,31
N 12 13 13 13 13
Std. dev. ,888 ,899 ,519 ,376 ,630
Kunst & Cultuur Mean 4,33 4,44 4,11 3,56 4,11
N 9 9 9 9 9
Std. dev. ,500 ,527 ,333 ,726 ,601
Mens & Maat-
schappij Mean 4,38 3,88 4,25 3,57 3,38
N 8 8 8 7 8
Std. dev. ,518 ,835 ,463 ,535 1,188
Mens & Natuur Mean 4,22 4,44 4,11 3,56 4,13
N 9 9 9 9 8
Std. dev. ,833 ,527 ,333 ,527 ,354
Nederlands Mean 4,77 4,46 4,62 4,23 4,54
N 13 13 13 13 13
Std. dev. ,439 ,660 ,506 ,439 ,519
Rekenen & Wis-
kunde Mean 4,22 4,22 4,22 3,56 4,00
N 9 9 9 9 9
Std. dev. ,441 ,441 ,667 ,726 ,500
Totaal Mean 4,40 4,33 4,30 3,82 4,16
N 89 90 90 88 89
Std. dev. ,598 ,636 ,529 ,751 ,705
Bijlage 1: Gemiddelde scores, N en SD (OT)
22 Tabel B1.2 Score, N en standaarddeviatie per leergebied
Bij welk leergebied ben je betrokken?
Er was voldoen- de tijd beschik- baar om de doelstelling van
deze sessie te realiseren
Ik ben tevreden over de voor- zieningen tij- dens deze sessie
(locatie, eten, drinken, et
cetera)
Ik krijg van mijn school voldoen- de uren om mijn
werkzaamhe- den voor het ontwikkelteam
te kunnen uitvoeren
Ik ben tevreden over de gekozen werkvormen
Het perspectief van de onder-
wijssector waarin ik werk, kwam voldoen- de tot zijn recht Bewegen &
Sport Mean 3,83 3,83 4,17 4,50 4,67
N 12 12 12 12 12
Std. dev. ,718 ,937 ,835 ,522 ,492
Burgerschap Mean 3,67 3,11 3,78 3,89 4,11
N 9 9 9 9 9
Std. dev. ,866 1,364 ,667 ,601 ,601
Digitale gelet-
terdheid Mean 4,63 4,13 3,50 4,50 4,25
N 8 8 8 8 8
Std. dev. ,518 1,356 1,195 ,535 ,707
Engels &
Moderne vreemde talen
Mean 4,08 4,00 3,85 4,23 4,15
N 13 13 13 13 13
Std. dev. ,641 1,000 ,987 ,439 ,689
Kunst & Cul-
tuur Mean 3,89 4,56 4,38 4,44 4,00
N 9 9 8 9 9
Std. dev. ,601 ,527 ,744 ,527 ,500
Mens & Maat-
schappij Mean 3,38 4,63 3,88 4,00 3,88
N 8 8 8 8 8
Std. dev. 1,506 ,744 ,991 1,309 1,356
Mens & Na-
tuur Mean 2,78 3,78 3,78 4,22 4,00
N 9 9 9 9 9
Std. dev. ,972 ,667 ,441 ,441 ,000
Nederlands Mean 4,46 3,62 3,77 4,54 4,31
N 13 13 13 13 13
Std. dev. ,519 1,044 ,725 ,660 ,630
Rekenen &
Wiskunde Mean 2,89 4,56 4,00 4,11 3,56
N 9 9 9 9 9
Std. dev. 1,054 ,527 ,707 ,601 1,014
Totaal Mean 3,78 3,99 3,90 4,29 4,13
N 90 90 89 90 90
Std. dev. ,992 1,022 ,826 ,658 ,753
23 Tabel B1.3 Score, N en standaarddeviatie per leergebied
Bij welk leergebied ben je
betrokken? Ik ben tevreden
over wat ik zelf heb kunnen bijdragen tijdens
deze ontwikkel- sessie
De ondersteu- ning vanuit het ondersteunings- team is toerei-
kend
Ik sta achter het resultaat van deze ontwikkel-
sessie
Ik verwacht dat ons ontwikkel-
team erin zal slagen om een goed eindpro-
duct op te leveren
Ik verwacht dat leraren het resultaat van deze ontwikkel- sessie begrijpen Bewegen &
Sport Mean 4,33 4,50 4,25 4,58 4,25
N 12 12 12 12 12
Std. dev. ,888 ,522 ,622 ,515 ,754
Burgerschap Mean 4,33 4,33 4,00 4,22 3,67
N 9 9 9 9 9
Std. dev. ,500 ,500 ,707 ,667 ,866
Digitale
geletterdheid Mean 4,38 4,63 4,63 4,50 3,88
N 8 8 8 8 8
Std. dev. ,518 ,518 ,518 ,535 ,641
Engels &
Moderne vreemde talen
Mean 4,00 4,46 4,38 4,54 3,46
N 13 13 13 13 13
Std. dev. 1,080 ,519 ,650 ,519 ,776
Kunst &
Cultuur Mean 4,11 4,67 4,11 4,22 3,56
N 9 9 9 9 9
Std. dev. ,333 ,500 ,601 ,667 ,726
Mens &
Maatschappij Mean 3,88 4,00 4,25 3,63 3,25
N 8 8 8 8 8
Std. dev. ,991 ,926 1,035 ,744 ,707
Mens &
Natuur Mean 4,11 4,44 4,33 4,33 3,78
N 9 9 9 9 9
Std. dev. ,333 ,527 ,500 ,707 ,833
Nederlands Mean 4,23 4,77 4,31 4,38 3,38
N 13 13 13 13 13
Std. dev. ,599 ,439 ,630 ,506 ,870
Rekenen &
Wiskunde Mean 4,22 4,67 4,25 4,56 3,56
N 9 9 8 9 9
Std. dev. ,667 ,500 ,886 ,527 ,726
Totaal Mean 4,18 4,51 4,28 4,36 3,64
N 90 90 89 90 90
Std. dev. ,712 ,566 ,674 ,624 ,798
24 Tabel B1.4 Score, N en standaarddeviatie per leergebied
Bij welk leergebied ben je betrokken?
Het perspectief van de leerling komt goed tot zijn recht in het
resultaat
Het resultaat van de ontwik- kelsessie is toekomstgericht
We zijn erin geslaagd om keuzes te maken rondom de kern van het curricu-
lum
We besteden voldoende aandacht aan brede vaardig-
heden
Ik ben tevreden over de mate
waarin mijn ontwikkelteam erin is geslaagd om de opbreng- sten aan te scherpen en om
de samenhang en consistentie tussen de leer-
gebieden te versterken Bewegen &
Sport Mean 4,42 4,42 4,50 4,17 4,17
N 12 12 12 12 12
Std. dev. ,515 ,515 ,522 ,718 ,577
Burgerschap Mean 4,00 4,11 4,11 4,56 3,67
N 9 9 9 9 9
Std. dev. ,500 ,601 ,601 ,527 ,707
Digitale
geletterdheid Mean 4,25 4,50 4,38 4,25 4,38
N 8 8 8 8 8
Std. dev. ,463 ,535 ,518 ,463 ,518
Engels &
Moderne vreemde talen
Mean 4,08 4,31 4,15 4,15 4,33
N 13 13 13 13 12
Std. dev. ,641 ,480 ,689 ,555 ,492
Kunst &
Cultuur Mean 4,11 4,22 4,11 4,11 4,00
N 9 9 9 9 9
Std. dev. ,333 ,441 ,333 ,333 ,500
Mens &
Maatschappij Mean 3,63 3,88 3,25 3,88 3,50
N 8 8 8 8 8
Std. dev. ,744 ,354 1,488 ,641 ,756
Mens &
Natuur Mean 3,89 4,33 4,33 3,78 4,11
N 9 9 9 9 9
Std. dev. ,601 ,500 ,707 ,667 ,333
Nederlands Mean 4,31 4,38 4,15 4,46 4,46
N 13 13 13 13 13
Std. dev. ,480 ,506 ,801 ,519 ,519
Rekenen &
Wiskunde Mean 4,11 4,11 3,33 4,33 4,00
N 9 9 9 9 9
Std. dev. ,601 ,601 1,118 ,866 1,000
Totaal Mean 4,11 4,27 4,07 4,20 4,10
N 90 90 90 90 89
Std. dev. ,570 ,515 ,859 ,622 ,658
25 Tabel B1.5 Score, N en standaarddeviatie per leergebied
Bij welk leergebied ben je betrokken?
Ik ben tevreden over de wissel-
werking met andere teams
Ik ben tevreden over de verbin-
dingen die we hebben kunnen leggen tussen de
leergebieden
In hoeverre heb je geleerd over je eigen functio- neren in het
team?
In hoeverre heeft het proces
je nieuwe in- zichten over ontwikkeling van het curricu-
lum gebracht?
Hoe waardeer je, over het geheel bezien, deze ontwikkel- sessie? Geef een rapportcijfer (1-
10) Bewegen &
Sport Mean 3,73 3,73 3,73 3,91 8,08
N 11 11 11 11 12
Std. dev. ,647 ,647 ,786 ,539 ,515
Burgerschap Mean 3,56 3,89 3,00 3,00 7,44
N 9 9 9 9 9
Std. dev. ,726 ,601 1,225 1,118 ,882
Digitale
geletterdheid Mean 3,00 3,50 3,38 3,63 8,38
N 8 8 8 8 8
Std. dev. ,926 ,926 ,916 ,744 ,744
Engels &
Moderne vreemde talen
Mean 3,54 3,77 3,38 3,38 7,69
N 13 13 13 13 13
Std. dev. ,660 ,599 ,961 ,961 ,751
Kunst &
Cultuur Mean 3,57 3,78 3,33 3,44 7,89
N 7 9 9 9 9
Std. dev. ,976 ,833 ,866 1,236 ,928
Mens &
Maatschappij Mean 2,86 3,38 3,38 3,25 7,75
N 7 8 8 8 8
Std. dev. ,900 ,518 1,188 ,886 1,165
Mens &
Natuur Mean 3,38 3,67 3,78 3,88 7,89
N 8 9 9 8 9
Std. dev. ,518 ,707 ,667 ,354 ,601
Nederlands Mean 4,23 4,23 3,92 3,92 8,08
N 13 13 13 13 13
Std. dev. ,439 ,439 ,862 ,760 ,494
Rekenen &
Wiskunde Mean 3,11 3,13 3,63 3,88 8,11
N 9 8 8 8 9
Std. dev. ,928 ,835 ,916 1,246 ,601
Totaal Mean 3,51 3,72 3,52 3,60 7,92
N 85 88 88 87 90
Std. dev. ,811 ,710 ,934 ,921 ,753
Bijlage 2
Antwoorden op de open vra-
gen (ontwikkelteams)
27 Hieronder presenteren we integraal de antwoorden die leden van de ontwikkelteams gaven op de open vragen in de vragenlijst die zij direct na de zevende ontwikkelsessie hebben ingevuld.
Toelichting over het verloop van de consultatiefase Bewegen & Sport
Ik had iets meer input verwacht van de vakexperts.
Ik vind het jammer dat de feedbackperiode langer doorloopt en dat er mogelijk nog feedback gegeven gaat worden op een product dat inmiddels alweer is achterhaald.
Burgerschap
Lastig om te bepalen hoe we de 'gebroken' feedback periode gedegen kunnen verwerken.... zeker omdat ook de vakantie in deze periode zit. En nee de vakanties worden niet doorbetaald door Curriculum.nu ;)
De aanpassingen, die we nu doen, zijn soms best fundamenteel, maar worden niet meer tussentijds voorgelegd voor feedback. Dat gaf wel discussie in ons team.
Ik vond het erg lastig dat de opgehaalde feedback al verwerkt werd, terwijl de consultatiefase tot augustus loopt.
Feedback die nog binnen gaat komen, kan minstens net zo waardevol zijn.
Heel goed, maar verwarrend dat het in tweeën gesplitst is. Straks krijgen we namelijk nieuwe feedback op pro- ducten die eigenlijk al aangepast zijn. Dat zit het proces wat in de weg.
Digitale geletterdheid
In verhouding hebben we deze consultatiefase minder feedback ontvangen dan de vorige keren. Ik ben benieuwd of we dit nu kunnen beschouwen als aanwijzing dat stakeholders e.a. tevreden zijn met de resultaten of nu juist ‘feed- backmoe’ zijn....
Tijdens de consultatiefase was er weinig respons vanuit de feedbackbijeenkomsten. Een aantal ging niet door om- dat de opkomst zeer matig was. Bij de bijeenkomsten die wel doorgingen was de aanwezigheid, vind ik, teleurstel- lend.
Kunst & Cultuur
De consultatieronde loopt nog verder door: enkele belangrijke restanten zijn nog niet binnen. O.a. de reactie uit de vakverenigingen zijn nog niet verwerkt in ontwikkelsessie 7.
Er waren niet heel erg veel reacties uit het veld. Door alle info uit de bijeenkomsten ook mee te nemen hebben we toch een mooie slag kunnen slaan, maar alleen uit de feedback via de site was het wat magertjes.
De consultatiefase loopt nog, waardoor een deel van de feedback nog niet binnen is. Ik kan dus geen uitspraak doen over of de consultatiefase gebracht heeft wat ik verwachtte.
Heel gericht feedback en vooral feed forward gekregen. Veel enthousiasme in het veld. Motiverend en inspirerend!
Mens & Maatschappij
De bril waarmee stakeholders hebben gekeken naar het product was (wellicht) niet gelijk aan die van het ontwikkel- team. Logisch of niet? Als de bril niet gelijk is, geeft dat meer reacties.
De vakexperts zijn op een dusdanige wijze dwars gaan liggen dat het proces daardoor heel moeizaam werd/wordt.
Te weinig tijd beschikbaar om bij dit leergebied de feedback ook gedegen en doordacht te verwerken. Niettemin is er veel bereikt in de beschikbare tijd.
Het advies van de vakexperts vond ik onder de maat. Er zaten tegenstrijdigheden in met eerdere adviezen en het getuigde van onvoldoende inzicht in het hele leergebied.
Mens & Natuur Dat was prima.
Maar er komt hopelijk nog feedback, we zijn dus nog niet klaar.
Als er in deze fase nog essentiële punten komen, is het lastig deze nog te verwerken. Vraag is of je op dit moment nog een uitgebreide feedbackronde moet hebben. Aan de andere kant is het wel goed een langere feedbackronde te hebben, misschien wat eerder. Zodat er nog twee ontwikkelsessies achteraan komen.
Nederlands
Fijn dat stakeholders en ontwikkelscholen zo positief meedenken!
Zeer waardevol dat we deze consultatiefase al hebben gehad. Dat maakt dat we beter toe kunnen werken naar de laatste ontwikkelsessie, waar we de laatste feedback gaan verwerken.
Bijlage 2: Antwoorden op de open vragen (OT)
28 Rekenen & Wiskunde
Maar eigenlijk te weinig tijd om het goed op papier te krijgen.
Toelichting over de voorzieningen Bewegen & Sport
Ik vind dat ik niet genoeg een gezonde keuze kon maken wat betreft lunch en avondeten. Er was met name veel te weinig keus en te weinig groente. Ik zou graag zien dat dat in Ermelo anders is.
We zijn natuurlijk verwend, maar ik vond de keuze voor vegetariërs niet heel veel. En ik miste wat salades bij het eten, die je zelf met wat noten/kaas/olijven en dergelijke kan opleuken.
Hotel 'Mooi Veluwe' was matig, ten opzichte van andere locaties waar we zijn verbleven.
Burgerschap
Voor het werken was de locatie prima! Het slapen in Mooi Veluwe was echt:
onpraktisch (weer BU op een andere locatie...)
te warm!!! (er kon in de kamer geen raam open, er was geen airco of ventilator aanwezig waardoor de tem- peratuur in de kamer echt ongezonde en onwenselijke proporties aannam! Hier hebben we overigens dins- dagavond gelijk een mail over gestuurd).
Te weinig variatie in vegetarisch eten.
Er is bij alle sessie bekend dat ik gluten- en lactosevrij eet en ik geef aan wanneer ik aanwezig ben. Toch was er deze keer niet op mij gerekend en moest ik bij elke maaltijd vragen om gluten- en lactosevrij. Dat is niet prettig.
De voorzieningen in het Speulderbos, waar dus de werksessie was, waren goed. Het hotel Mooi Veluwe had echter wel wat mindere punten. Zo was de kamer de eerste nacht echt enorm warm en niet lekker om in te slapen. Ook had de kamer iets smoezeligs, alsof het niet helemaal schoon was.
Eten was weinig variatie voor vegetariërs. Na aangeven bij Renée verbeterde dit wel, maar wanneer als vegetariër jouw enige optie tijdens de lunch een broodje komijnekaas en een snack is, wordt dat toch wat lastig wanneer je geen komijnekaas eet.
Digitale geletterdheid
Jammer dat we extra drankjes niet contant konden betalen. We moesten eerst nieuwe muntjes kopen... omslachtig.
Dit is een heel fijn hotel met goede voorzieningen.
Engels & Moderne vreemde talen Lunch was minder uitgebreid.
Over het algemeen was het goed verzorgd. Toch mis ik tijdens de lunch de salades. Groente is belangrijk tijdens deze dagen en van een gezonde lunch knap je echt op en kun je weer door. Bladerdeeghapjes zijn wat mij betreft niet echt bevorderlijk. Verder was het goed. Airco etc.
Kunst & Cultuur
Altijd heel goed verzorgd! Zijn we niet gewend in het onderwijs!
Mens & Maatschappij
Ik vond het vies dat er rioolvliegjes bij de toiletruimtes waren. Dat was de vorige twee keer ook al in dit hotel. Blijk- baar kunnen ze dat niet goed oplossen.
Mens & Natuur
Hotel Mooi Veluwe kent vertoont gebreken: ontbijt, airco.
Het hotel was qua comfort veel minder in vergelijking tot de voorgaande ontwikkelsessies.
Het is best luxe....
Jammer dat overnachting niet op werklocatie was. Munten alleen op werklocatie inwisselbaar?
Om 10 uur en om 3 uur miste ik soms iets te eten voor bij de koffie/fris. Het is een lange werkdag tot 7 uur!
Nederlands
De lunch in het hotel vond ik erg matig, zeker voor vegetariërs. Erg weinig keuze (alleen broodjes met kaas) en ook niet geweldig van smaak.
Hotel Mooi Veluwe was eenvoudig. Jammer dat je de deur moest openzetten. Ik had liever een raam open kunnen doen. De tweede nacht had ik een vreemde mevrouw om 3 uur 's nachts in de deuropening staan, die riep om een mij onbekende persoon...
29 Lunch matig, hotel Mooi Veluwe minder prettige locatie, erg warm.
Het eten was echt onder de maat. Het diner was oké, snacks matig. Bij de lunch waren er drie dagen lang weinig vegetarische keuzes, echt heel weinig variatie en amper groenten. Ik heb zelfs een medewerker aangesproken hierover. Die gaf aan dat de saladebar niet in het pakket zat (jammer, want makkelijke groenten en goed alternatief voor de weinige vegetarische opties). Mensen moeten goed kunnen eten tijdens dit soort werk. Ik heb veel klachten van anderen gehoord over het eten, maar ik wil jullie vooral wijzen op de variatie in het vegetarische eten want dit is niet de eerste ontwikkeldriedaagse dat dat vrij matig is, maar dit keer dus echt niet goed.
Het liefst eet ik vegetarisch en houd niet van kaas. Tijdens de lunches was er helaas weinig zonder vlees/vis/kaas.
Gelukkig ben ik geen strikte vegetariër, maar ik miste het saladebuffet hierdoor extra.
Wat lastig dat we in een ander hotel zaten.
Alleen maar positief!
Het eten beviel minder dan de voorgaande sessies. Weinig keus en de tussendoortjes waren erg bijzonder.
Rekenen & Wiskunde
De gekozen data waren erg lastig voor mij, aangezien het de 1 na laatste week van het schooljaar was.
Behoefte aan specifieke informatie of ondersteuning Bewegen & Sport
Wel lastig dat in dit proces het definitieve eindproduct vaag blijft of dat er nog steeds wijzigingen in de opdracht komen.
Burgerschap
In een vervolg zal de samenhang nog sterker neergezet moeten worden.
De samenhang met M&M vraagt nog veel aandacht en tijd. Misschien een dag samen met beide teams??
Wat betreft samenhang zou er een grote slag geslagen kunnen worden als de bouwstenen van Burgerschap vooral opgaan in de andere leergebieden. Hiervoor hebben enkele leden van ontwikkelteam Burgerschap al een eerste opzet gemaakt.
Nee, het gaat binnen ons team goed.
Het versterken van de samenhang verdient nog aandacht, dat heeft vooral te maken met het niet synchrone tempo van werken van de verschillende ontwikkelteams, de samenhangopdracht moet heel concreet meegegeven worden in de adviezen voor het vervolgtraject.
Digitale geletterdheid
Nee, we zijn hierin afhankelijk van de andere leergebieden.
Engels & Moderne vreemde talen
In grote lijnen is de samenhang wel helder. Er blijven waarschijnlijk nog wel wat mogelijkheden openstaan doordat andere leergebieden de mogelijkheden nog niet helder hebben.
Kunst & Cultuur
Dat de andere leergebieden hun bouwstenen af hebben.
Niet alle feedback is binnen en kan nog niet verwerkt worden. Samenhang is met sommige leergebieden wat inge- wikkelder om te realiseren. Dit is afhankelijk van het proces van elk ontwikkelteam.
Mens & Maatschappij
JA! Vergelijken van bullets per leergebied is een klus.
Tijd.
Tijd... En dan meer overlegmomenten met andere ontwikkelteams.
Samenhang binnen het leergebied mens en maatschappij is al een dusdanige uitdaging dat doordachte samenhang tussen de verschillende leergebieden niet haalbaar is.
Ik denk dat ons team een aanpak heeft gekozen die onhandig is. Het verhaal wat betreft concepten en denkwijzen (inhoud versus vaardigheden) is niet duidelijk uitgewerkt en maakt het nodeloos ingewikkeld. Het is te laat om dit te veranderen maar achteraf vind ik dit jammer.
Mens & Natuur
Niet alle ontwikkelteams waren bereid/gemotiveerd om bij de samenhang te zoeken naar die specifieke samen- hang.
30 Eenvormigheid en een begrippenlijst die gezamenlijk is opgesteld.
Samenhang zou nog wat meer aandacht behoeven.
Nederlands
Volgens mij redden wij het prima met behulp van de huidige ondersteuning.
Veel leergebieden gaven aan iets over rijke teksten in hun toelichting te willen schrijven of elders in hun product te willen verwerken. Ik zou graag nog zeker weten en checken of dat gelukt is en eventueel nog in gesprek in hoe het beter kan om nog meer samenhang te creëren.
Nee, de ondersteuning van onze begeleiders is optimaal! Deze keer was het juiste moment voor ons om de samen- hang te bewerkstelligen. De vorige keer waren we daar nog niet helemaal klaar voor. Dit keer wel, omdat onze tussenproducten veel verder waren. Dit was het juiste moment en het werkte goed.
Rekenen & Wiskunde
Er is vooral meer tijd nodig voor de samenhang, maar die is er niet.
Toelichting over bereiken van doelstellingen Bewegen & Sport
Hier ben ik niet volledig bij geweest maar deels.
Sommige items waren nog niet goed afgesproken met andere teams. Bleek dat ze al naar huis waren op vrijdagmid- dag.
We hebben hard gewerkt aan de bouwstenen. Daar is zeker vooruitgang geboekt. Tegelijkertijd is er ook nog veel blijven liggen: de hoofdlijn, algemene toelichting. Dit moet in de komende (drukke) tijd gebeuren. Dat is jammer. In die zin hebben we de doelstelling niet gehaald.
Burgerschap
Zo fijn dat we nu de puzzel in elkaar krijgen en de samenhang steeds concreter vorm heeft gekregen!!
Daar zijn nog meer mogelijkheden dan op dit moment zichtbaar zijn.
Engels & Moderne vreemde talen
Het document omtrent de brede vaardigheden. De verbindingen die er wel/niet waren gevonden en er mogelijker- wijs in zouden staan was vrij vaag en verwarrend waardoor het erg veel tijd kostte om daar überhaupt iets uit te distilleren.
Het stuk samenhang stond nu wel gepland, er is ook wel resultaat geboekt, maar er kan hier nog op worden door- gepakt.
Uitstekend samengewerkt met team Nederlands, met overige teams leek afstemming moeizamer.
Kunst & Cultuur
Het wisselt per ontwikkelteam hoe de samenwerking daarmee verloopt.
Nog niet alle verbindingen die wij als ontwikkelteam hebben willen leggen, zijn gerealiseerd. Dit is afhankelijk van het proces per ontwikkelteam.
Ik heb niet gewerkt aan het onderdeel samenhang, vind de uitkomsten heel mooi geworden maar kan niets zeggen over de samenwerking.
De samenhang is steeds de sluitpost. Eerder op het programma of nog beter vanaf het begin van het traject opne- men.
Mens & Maatschappij
Samenwerking met M&N verliep zeer goed. Met Burgerschap veel minder.
Veel ontwikkelteams willen met ons samenwerken maar dat leidde alleen maar af. Vaak gaven ze ons een opdracht hoe wij het moesten opschrijven. Ik denk dat het sterker was geweest als er keuzes waren gemaakt in welk team wat doet, nu is er veel dubbel en doordat het dan net een ander accent heeft ook heel veel geworden. In de uitwer- king in de praktijk zal dit overigens wel meevallen denk ik.
Mens & Natuur
Er zijn steeds betere contacten tussen de teams en in mijn geval ook met de collega schoolleiders.
De teams zijn zo op elkaar ingespeeld dat het moeilijk is dit los te laten.
Ik ben tevreden over de verbinding die we hebben kunnen leggen met andere leergebieden, t.a.v. het mogelijk samenvoegen/gezamenlijk uitwerken van bouwstenen. Ik ben echter nog niet tevreden over het resultaat hiervan.
De samenhang tussen leergebieden blijkt in de praktijk soms nog lastig omdat de verschillende leergebieden niet allemaal qua proces synchroon lopen.
31 Het zou fijn zijn wanneer er nog een goede analyse op de samenhang wordt gedaan. Zeker met betrekking tot dwarsverbanden tussen leergebieden, oftewel kun je met de bouwstenen een muur bouwen of beginnen we eerst met een dak...
Nederlands
Ontwikkelteams van verschillende leergebieden stonden nu veel meer open voor samenhang.
Heel goed dat er tijd was een (deel van) een bouwsteen gezamenlijk met het leergebied Engels/Moderne vreemde talen te kunnen ontwikkelen.
Rekenen & Wiskunde
Het is niet zo dat de andere teams het niet goed deden, maar er is simpelweg te weinig tijd voor. Ik zou pleiten voor een vervolgtraject specifiek voor samenhang.
Het blijft lastig om verbinding te leggen wanneer er nog volop gesleuteld wordt aan de producten.
Opmerkingen en suggesties Bewegen & Sport
Ik vind de plenaire inleiding vaak niet zinvol en zou graag meteen beginnen met mijn ontwikkelteam. De informatie die ik gekregen heb had ik ook via lezen kunnen vergaren.
Ondanks de vele aanwijzingen van te voren in de werkopdracht komen er tijdens de ontwikkelsessie altijd nieuwe zaken naar voren die om aandacht vragen en die tijd kosten. Er ontstaat zo een spanningsveld tussen de gegeven opdracht en waar het team zelf behoefte aan heeft. In ons geval heeft bleek dat een aantal bouwstenen echt nog aanpassing/bijstelling nodig hadden. Uiteindelijk is het goed dat we die tijd daarvoor genomen hebben.
Burgerschap
Hotel Mooi Veluwe is niet geschikt voor een ontwikkelsessie. Vorige keer heb ik dat ook al aangegeven (jaar gele- den) en er wordt gezegd 'oh dat is niet binnengekomen'. Niet op locatie, warm, kan geen raam open (alleen een deur) en bevordert niet de onderlinge samenwerking met andere leergebieden.
Engels & Moderne vreemde talen
Veel bereikt. Een 8 en geen 10 omdat er toch nog wat extra verbindingen te maken/samenhang te vinden waren.
Mijn gezondheid zorgde ervoor dat ik me niet volledig betrokken voelde bij de afgelopen sessie.
Kunst & Cultuur
Ik hoop van harte dat er in de volgende fase veel ruimte komt om met scholen goede praktijkvoorbeelden te gaan ontwikkelen. Dit is echt essentieel. Ook om hierna kerndoelen te maken van deze teksten maar vooral om meer draagvlak te creëren en deze teksten in de praktijk te kunnen begrijpen en toepassen. We hebben gemerkt dat tijdens sessies met docenten het zoeken naar praktijkvoorbeelden voor zo veel helderheid zorgt. Dit zal heel veel gaan opleveren.
Ik merk steeds meer dat ik wat moeite krijg met het product/proces. Niet inhoudelijk gezien, want ik sta ontzettend achter onze inhoud en vind het echt een hele mooie onderlegger voor het Kunst & Cultuuronderwijs voor alle scho- len! Wel heb ik moeite met de tegenstelling die ik ervaar in het product/proces. We vragen feedback aan leerkrach- ten, maar het product blijven beleidsstukken. Voor een leerkracht is een beleidsstuk niet handig, en is beleidstaal al helemaal niet handig. Ik merk dat de discussies nu steeds gaan over semantische kwesties, terwijl dit voor een leerkracht echt een ver van z'n bed show is. Waar ik me vanaf het begin heel waardevol heb gevoeld als docent met mijn kennis en ervaring over de praktijk wordt dit steeds minder omdat de feedback die het belangrijkst is de feed- back van experts is, die erg ver van de praktijk staan. Ik vind eigenlijk dat we, juist in deze fase, de leerkrachten moeten gaan bereiken. Niet met stukken tekst, niet met filmpjes met scripts (met nog steeds dezelfde best lastige taal erin) maar met concrete voorbeelden, met werkvormen (we merken namelijk dat dit bij alle consultatiebijeen- komst SUPER GOED werkt!). Ik mis echt de link met de docent en waar we deze zoeken gaat het vaak mis en krijgen we commentaar omdat het taalgebruik/product lastig is.
Voor het eerst was er voldoende ruimte en tijd om de doelen te behalen. Wij hebben echter wel in de tussenliggen- de periode ook enorm veel gedaan.
Goed om naar een afronding toe te werken!
Mens & Maatschappij
Leergebieden verschillen, maar het format en het proces zijn identiek voor verschillende leergebieden. De opbreng- sten kunnen niet hetzelfde zijn voor verschillende leergebieden.
Ik vind dat in deze fase het gebrek aan vakinhoudelijke kennis wel heel duidelijk wordt en het is jammer dat beslis- singen ook zo genomen worden. Hierdoor kan ik me bovenbouwdocenten steeds beter voorstellen, dit brengt hun en hun vak namelijk niets.
32 Mens & Natuur
Ik kon jammer genoeg niet de hele sessie aanwezig zijn, ik ben woensdagavond gearriveerd. Het is voor mij jammer dat de locatie steeds op meer dan twee uur rijden van mijn woonplaats is. Ook Ermelo is wederom niet naast de deur.
Nederlands
Geen plenaire opening meer, mensen willen aan de slag en niet luisteren naar een praatje waarvan de helft al be- kend is en de andere helft kan worden overgebracht via basecamp.
De plenaire sessie op woensdagochtend vond ik niet superinspirerend.
Rekenen & Wiskunde
Gaandeweg het proces zijn er minder nieuwe inzichten over de ontwikkeling van het curriculum, maar zelf blijf ik steeds leren van deze sessies.
33
