Persoonsgerichte zorg:
Ideologie of haalbare kaart?
Henriëtte van der Horst
16 juni 2017
Wat is persoonsgerichte zorg?
‘Persoonsgerichte zorg is een manier om zorg op maat te bieden aan mensen met een chronische ziekte.
Kern van persoonsgerichte zorg is dat je als
zorgverlener iemand niet alleen als patiënt maar als mens benadert. Bij de behandeling staat niet de ziekte centraal, maar de manier waarop de patiënt in het
leven staat en zelf met de aandoening omgaat.
Anders gezegd: persoonsgerichte zorg is zorg op de maat van de patiënt.
Vilans, White paper 2013
Wat is persoonsgerichte zorg?
‘Zorg waarbij de persoon met zijn mogelijkheden
centraal staat en niet de ziekte. Een ideale aanpak is medisch verantwoord én persoonsgericht.
Kernelementen van persoonsgerichte zorg zijn:
zelfmanagement en samen beslissen. Van de patiënt wordt een actieve rol verwacht, terwijl de zorgverlener steeds meer als coach fungeert.’
bron: Kennisplein Chronische Zorg
Wat is persoonsgerichte zorg?
Huisartsgeneeskundige zorg ís persoonsgerichte zorg.
Persoonsgerichtheid behoort, naast generalisme en continuïteit, tot het DNA van de huisartsgeneeskunde.
Wat is persoonsgerichte zorg?
Dit betekent dat de huisarts rekening houdt met de individuele kenmerken van de patiënt en diens
persoonlijke levensloop, leef- en werkomgeving. De huisarts integreert contextkennis met lichamelijke,
psychische en sociale aspecten die van invloed kunnen zijn op gezondheid en ziekte. De eigen
verantwoordelijkheid van de patiënt en de
betrokkenheid van de patiënt bij het behandelbeleid zijn daarbij belangrijke uitgangspunten.
Uit: Dossier Persoonsgerichte Zorg NHG (versie 22 maart 2017)
Persoonsgerichte zorg?
Wat/wie kan daar nu op tegen zijn?
Een paar haken en ogen
- Zelfmanagement - Samen beslissen
- Actieve rol van de patiënt - Zorgverlener als coach
- Eigen verantwoordelijkheid van de patiënt bij behandelbeleid
Ideologie of haalbare kaart?
Ideologie als we ervan uit gaan dat
• Iedereen zelfredzaam kan zijn (met beperkingen)
• Iedereen eigen regie kan voeren
• Iedereen eigen keuzes en afwegingen kan maken
• Elke arts/hulpverlener is staat is …
Ideologie of haalbare kaart?
Ideologie dreigt als we persoonsgerichte zorg koppelen aan
•Participatie
•De actieve, verantwoordelijke patiënt
•Maximale keuzevrijheid
•‘Weten is doen’
Een paar onthutsende gegevens
- 2,5 mio laaggeletterden 16 jr e.o. (Rekenkamer 2016) - bijna 1 op 3 lage gezondheidsvaardigheden (HLS-EU, 2015)
- 48% heeft problemen met eigen regie over ziekte en gezondheid, heeft ondersteuning nodig (Nijman 2014)
Een paar onthutsende gegevens
- 1 op de 5 huishoudens heeft problematische schulden (MvSZ 2015)
- Forse verschillen in gezondheid en levensverwachting tussen arm en rijk (RIVM,VTV 2014)
Weten is nog niet doen
Weten is nog niet doen
• Redzaamheid i.p.v. zelfredzaamheid
• Realistisch beleid versus rationalistisch beleid
• Focus op inschatten van ‘doenvermogen’
• ‘Doenvermogen’ is beperkt te trainen
Tegenstrijdigheid
In beleid
•Richtlijnen, toetsing, accreditatie: protocollair handelen als basis van (inkoop)beleid
Maar ook
•Persoonsgerichte zorg, de patiënt centraal, eigen regie, samen beslissen
Uitdagingen
MC 4 mei 2017, Boers et al.
Familie erbij betrekken is lastiger dan het lijkt.
‘Dat ik in beslissingen word betrokken maakt mij ook onzeker. Jullie zijn de deskundigen. Bijvoorbeeld met ophogen van de sondevoeding gaan ze aan mij vragen:
ben je hier oké mee als we het in deze stappen doen?
Aan de ene kant snap ik dat ze het vragen, het gaat om mijn kind, maar jullie moeten zeggen of het zo oké is als je het zo doet. Ik krijg dan het gevoel, als ik nu ja zeg en er gaat iets mis, dan ben ik medeverantwoordelijk’.
Uitdagingen
In de spreekkamer
• Eigen regie: ik bepaal zelf wat ik nodig heb
• Dokter Google weet het beter
versus
• Optimale, zinnige/zuinige zorg
Uitdagingen
In de spreekkamer
•Inschatten/expliciteren van vermogen/wens van de patiënt om samen te beslissen
•Verantwoordelijkheid arts versus verantwoordelijkheid patiënt/mantelzorger (professioneel, moreel, juridisch)
•Voldoende tijd vinden/nemen
Oplossingsrichtingen
• Omgaan met/accepteren van onzekerheid (arts en patiënt!)
• Gedeeld stoïcisme
• Meer n=1 toepassen
• Gezamenlijke goal setting
• In de opleiding meer aandacht voor beleid àStruikelen en (voorzichtig) dansen
Persoonsgerichte zorg; haalbare kaart
• Realistisch en geen rationalistisch beleid
• Accepteren dat participatie, actieve keuzes, samen
beslissen niet altijd mogelijk is, en ook niet het ultieme goed
• Bandbreedte in onze samenleving accepteren en respecteren
• Tijd nemen om te exploreren, te leren en samen verder te komen.
We kunnen starten met
Drie goede vragen
