Vrijl1-eid e11 de tnoera tie
WEEKBLAD VAN VOOR VRIJHEID
NUMMER 917
DE EN
VOLKSPARTIJ DEMOCRATIE
VRIJDAG 19 MEI 1967
Vreemde verschijnselen op onze arbeidsm.arkt
Er is op het ogenblik een merkwaar- dige ontwikkeling op onze arbeidsmarkt gaande. De ene zijde van de medaille wordt gevormd door een werk- loosheidscijfer dat voo.ral de vakbewe- ging niet ten onrechte verontrust. Het overlegorgaan van de drie vakcentraJen heeft zich hierover de vorige week dui- delijk uitgesproken. Het noemt de cij- fers van eind april zeer verontrustend.
Wel is de totale werkloosheid in de laatste maanden gedaald van 85.000 tot 75.000 werknemers, maar dit is vooral een gevolg van normale sèizoensinvloe- den.
In feite is er volgens de vakbeweging sprake van een stijging van de werl'-
loosheid met 9.000. Het overlegorgaan is van oordeel dat het totale cijfer daar- door, de tijd van het jaar in aanmer- king genomen, op een onaanvaardbaar hoog peil is lwmen te staan. Het geeft voorts uiting aan de vrees dat de werk-
loosheid, als de lijn niet op korte ter- mijn wordt omgebogen, in de loop van dit jaar een ontoelaatbare omyang zal aanne1nen.
De andere zijde van de medaille wordt gevormd door het feit dat er be- drijven in ons land zijn die om ar- beidsln·achten zitten te springen, doch deze in het eigen land niet kunnen krij- gen en daardoor genoodzaakt zijn bui- tenlandse arbeidskrachten aan te trek- ken. Een dergelijke ontwikkeling doet zich onder meer voor bij de Hero-fabrie-- ken in Breda, liggende in ·een gebied waar op het ogenblik 15.000 werklozen zijn. Wervingsacties die de directie van
·de fabriek in samenwerking met de ar- beidsbureaus in Brabant op touw heeft gezet, leverden geen resultaat op, aan- gezien er maar weinig werklozen in Brabant zijn die iets voor seizoenwerk
voelen. .. .
Een soortgelijke ontwikkeling is waar- neembaar bij de Hoogovens te IJmui- den. Het ga.at daar niet om seizoenar- beid. Nochtans slaagt men er niet in voldoende arbeidskrachten uit het eigen land te krijgen. Toen belangrijke delen van de Demka-fabrieken in Utrecht in verband met de slechte gang van zaken moesten worden' geslote111, hebben Hoog- ovens alle pogingen in het werk gesteld om de aldaar tewerkgestelde ar- beidskrachten naar IJmuiden te krij- gen, doch tevergeefs. De totale situatie is bij Hoogovens op het ogenblik van dien aard dat me111 in toenemende mate een beroep op het buitenland zal moe- ten gaan doen.
LIEVER NIET
Een ander recent voorbeeld, liggende in hetzelfde vlak, werd vorige week ge- geven door ir. H. Meyer, voorzitter van de Kamer van Koophandel voor Til- burg. Terwijl Tilburg het ongekend aan- ta.l van 2.300 ingeschreven werklozen kent, aldus ir. Meyer, lmn het metaalbe- drijf NV Volt ter plaatse niet aan de
·100 noodzakelijke nieuwe personeelsle- tlen komen. De meeste werklozen, zo
~i hij, nemen liever genoegen met een f'èrkloosheidsuitkering van 80 pct. en
<!en bijverdienste, dan in een andere ledrijfstak te gaan werken.
: Wat de oorzaken hiervan ook mcgen zijn, uit het bovenstaande blijkt wel dui- delijk dat het met de mobiliteit van onze arbeidsmarkt niet zo eenvoudig is als vaak wordt gedacht. Deze mobiliteit bestaat meer op papier, waarbij er veel- al van wordt uitgegaan dat opengeval- len plaatsen hier, snel door ar- beidskrachten van elders lmnnen wor- den aangevuld. Dit alles moge in theo- rh· dan wel kloppen, in de praktijk blijkt maar al te vaak hoe moeilijk het is om de legpuzzel weer tot een aanslui- tend geheel te maken.
GEEN lOOo/o
Een ander verschijnsel dat de vorige Weel' in verband met de arbeidssituatie
in ons land de. aandacht heeft getrol{- l,en, is de brief, die de bijna 5.000 werk- nemers bij de scheepswerf Wilton-Fije- noord in Schiedam van hun directie heb- ben gekregen. Daarin wordt gesteld 'dat er op de werf harder moet worden ge- werld. De directie deelt in de brief voorts mee dat er in het vervolg scher- per zal worden toegezien op de aan- komst- en vertrektijpen vàn de werkne- mers.
Deze waarschuwing is het gevolg van klachten van klanten, die van oordeel waren dat de werkzaamheden aan de schepen niet geheel naar genoegen wa- ren uitgevoerd. In verband hiermee heeft het leidinggevend personeel bij de- ze werf opdracht gekregen nauwkeurig op de naleving van de nieuwe regels
· toe te zien.
In deze brief wordt onder meer letter- lijk gezegd: "Gelukkig vervult een be- langrijk deel van de .werlmemers zijn plicht goed, maar de anderen dienen te beseffen dat er geen redelijke lonen en goede sociale voorzieningen kunnen 'wor- den gehandhaafd, wanneer men zich onttrekt aan de morele verplichtingen tegenover de werkgever en de klant.
Wanneer men voor 4ü uur werken
\vordt betaald, gaat het niet aan om moedwillig een belangrijl' lagere presta- tie te leveren".
Deze brief moet men niet als een donderslag bij een heldere hemel beschouwen. Het was reeds veel langer bel,end dat het met de produktiviteit in onze gehele nationale scheepsbouw niet al te best is gesteld. Dit is onder meer duidelijk komen vast te staan bij het onderzoek dat de commissie-Keyzer on- langs terzake heeft ingesteld, in ver- band met het feit da,t de concurrentiepo- sitie van onze scheepsbouw ten opzichte van het buitenland steeds slechter is geworden. Genoemd rapport heeft ten slotte geleid tot het voornemen van de regering de scheepsbouw in ons land te gaan steunen.
Het blijft evenwel een nare zaak te moeten constateren dat terwijl een be- paalde bedrijfstak in grote moeilijkhe- den verkeert, men het wat de arbeids- produktiviteit betreft niet ernstig neemt.
Het behoeft wel geen uitvoerig betoog da.t het hier om problemen gaat die niet op zich~elf staan en die een ernsti- ge studie en aanpal' behoeven.
Zo zou hier naar onze mening met name een taak zijn weggelegd voor de vakbeweging. Strijd voor betere arbeids- voorwaarden: akkoord, maar dan zal het toch zel,er ook op de weg va.n de vakbonden moeten liggen om ool' eens iets te doen aan de mentale voorwaar- den en het verantwoordelijkheidsgevoel.
Als het om zuiver economische proble- men gaat staat de vakbeweging altijd snel met haar oordeel klaar, doch wij hebben de indruk dat de zal,en te wei- nig van· de psychologische en mentale kant worden bekeken.
Buitendien blijft het een onomstotelij- ke waarheid dat eventuele loonsverho- gingen slechts verantwoord zijn als de- ze gelijke tred houden met de stijging van de arbeidsproduktiviteit. Al(> deze.
willens en wetens wordt geremd, onder- graaft men aldus de mogelijkheden om tot een verantwoorde loonsverhoging te komen.
Helaas moet worden geconstateerd dat de vakbeweging haar taak wat dit betreft minder serieus opneemt dan vroeger - vóór de tweede wereldoorlog - het geval was. Wij hebben toen meer- dere malen persoonlijk meegemaakt hoe vakbondsbestuurders in steenfabrie- ken in Overijssel hun leden in de fa- briek duidelijk maakten hoe men bij- voorbeeld stenen op een meer efficiënte wijze kon verplaatsen en gebruiken.
Theoretische lessen? Geenszins. De vak- hondsbestuurders staken in de fa,briek
(Vervolg op pag. 3)
P .. R .I • K.K.E.L.S
e JHr. p. Molendijk in het maandblad Socialisme en Democratie:
"Wie een burgemeester wil ldezen (in plaats van benoemen, zoals thans), moet oolc in zijn overwegingen betrekken, of hij een demo- cratie van twijfelachtig allooi wil ten koste van een, ool.: in verge- lUJdng met andere landen, hoog bestuurspeil".
8 Ons Tweede-Kamerlid Vonhoff in een gesprek met het Handels- blad: "Wat een staaltje komedie overigens, die 1 mei-viering door die jongeren op Koninginnedag. De traditionele 1-mei-optochten bestonden nauwelijks meer, maar zodra die da.g samenvalt met de verjaardag van de Koningin, moeten per se duizenden de straat op.
Ik heb daar geen respect voor".
8 Hoofdartilwl Het Parool: "Door eenzijdige anti-Amerilmanse de- monstraties in westelijke lamlen zal in Hanoi alleen maar de indruk worden versterkt dat Amerilm, tengevolge van de oppositie in ·het Westen, tenslotte wel <loor de !mieën zal gaan. Hetgeen de kansen op beëindiging van het conflict eerder verkleint dan verg-root".
• Inzender in Het Vrije Volle "We hebben in Het Vrije Volk kunnen lezen over de chaos op 1 mei in Amsterdam. We hebben kunnen lezen· hoe iemand meende de socialistische zaak te moeten dienen door het nationaal monument met een rode vlag te behangen, hoe (onverantwoordelijke) organisatoren meenden een massa-demonstra- tie te kunnen houden zonder dat deze op rotzooi uitloopt. Als men dan leest, dat de socialistische jeugd daarbij betrokken is geweest, dan vraagt men zich af ·wat deze liede111 onder socialisme verstaan. Be- grijpen ze dan niet, dat slechts in een vrije, een ordelijke maat- schappij het socialisme kan groeien?"
• Hoofdartikel Het Vrije Volk over mr. Van Hall: "Misschien had de burgemeester van Amsterdam destijds beter kunnen verklaren, dat hij de instelling van de commissie-Enschedé als een gebrek aan vertrouwen in zijn beleid beschouwde en als een te groot obstal;:el om zijn werl;: te kunnen voortzetten. Dat is wijsheid achteraf. Maar wat wij ook niet begrijpen is, dat de heer Van Hall in de situatie van de laatste week, toen hem uit gesprekken met ministers bleek, dat hU niet langer het vertrouwen van <le regering ha!l, niet toch zèlf zUn ontslag-aanvrage indiende".
I
\..
• Hoofdartikel Algemeen Handelsblad over burgemeester Van Hall:
"Uit het regeringscommuniqué blijkt, dat hij bereid zou zijn geweest in het ·najaar af te treden omdat de rondom hem ontstane situatie hem een goede uitoefening van zijn functie dusdanig verzwaart, dat deze op den duur beter door een ander kan worden vervuld. Niet de vraag öf hij diende weg te gaan vormde dus het geschilpunt tussen hem en de regering, doch uitsluitend de vraag w a n n e e r.
Het is goed dit uitdmkkelijk te constateren, omdat dit de betekenis van alle trammelant dat om dit ontslag is - en nog zal - ontstaan, tot uiterst geringe proporties terugbrengt".
'.,~-- -- -~ --~ ~-- - - -
- -- ----·· - .
• Pag. 3: Vandalisme en terreur
• Pag. 5: Vermogenswinstbelasting
• Pag. 7: Reacties op Griekse staatsgreep
Kopij voor deze rubriek zen- den aan:
lob. H. Springer Alexanderstraat lti Haarlem
Bont gezels(hap
N u
de ontwikkelingshulp in de rege- ringsverklaring zo'n belangrijke plaats heeft gekregen, is het wellicht interessant eens na te gaan, welke par- ticuliere organisaties in ons land op dit terrein werkzaam zijn. In oktober van het vorige jaar heeft het ministerie van buitenlandse zaken in publikatie no. 79 een overzicht gegeven van de particuliec re instellingen in Nederland die zich bezighouden met een of andere vorm van ontwikkelingshulp.Het zijn er welgeteld 72. Al deze orga- nisatiès, belichaamd in bonden, stichtin- gen, verenigingen, werkgroepen en
\Dlies, vormen tezamen een bont ge- zelschap. Alle drie de vakcentrales beho- ren er toe, voorts verschillende vrou- wenverenigingen en jeugdorganisaties •.
daarnaast verenigingen van boeren, boe~
rinnen, tuinders en plattelandsjongeren, · tenslotte een aantal instellingen op het gebied van de zending en vele "di- versen." En natuurlijk ontbreken de 4)verkoepelingen en studiegroepen niet.
Opvallend is het grote aantal instellin- . gen dat gevestigd is op confessionele
grondslag, namelijk 55. Van deze 55 zijn er .32 of 33 van rooms-katholieke signatuur.
Het is niet eenvoudig om de organisa- ties naar dit criterium te rubriceren, omdat van een aantal organisaties noch uit de naam, noch uit de doelstelling de katholieke grondslag valt af te leiden.
Eerst bij nadere bestudering blijkt, dat het "Kontakt der kontingen ten," geves- tigd in Soesterberg, zijn werkzaamheden verricht in nauwe samenwerking met de missiecongregatie van het Goodelijk Woord S.V.D. en daarvan ook zijn in- komsten ontvangt. Het bureau "African Publicity" blijkt zijn werkterrein niet meer uitsluitend in Afrika te hebben, doch richt zich tot alle ontwikkelingslan- den en doet dit samen met het Instituut voor de Missiepers, dat ten dienste staat ·van katholieke functionarissen in de ontwikkelingslanden. De stichting
"Steun Ontwikkelingslanden" is ge- vestigd te Kerkrade en pleegt gebruik te maken van de adviezen van de Duitse bisschoppelijke organisatie Mise- reor.
Naast de instellingen op confessionele basis werkt ook een aantal organisaties op algemene grondslag. Daaronder vindt men de Oecumenische Jeugdraad in Nederland, de Simavi, het Unicef en de Nederlandse Bond van Plattelands- vrouwen. Ook de European Working Group te Amsterdam, waarvan prinses Beatrix presidente is, en het Jongeren Vrijwilligers Corps hebben een plaats in de rij gevonden.
Zoals de toenmalige minister zonder portefeuille, belast met de ontwikke- lingshulp, mr. Th. H. Bot, in zijn inlei-.
ding tot de publikatie schrijft, is dit overzicht een eerste poging tot beschrij- . ving van alle Nederlandse particuliere lichamen die zich het lot van de ontwik- kelingslanden aantrekken. Een nadere rangschikking en bewerking van de ge- gevens der organisaties, die nu nog slechts in alfabetische volgorde ver- meld zijn, lijkt noodzakelijk. Daarmede zal bestudering van de taken die zij
Vrijheid en~
Democratie~
Weekblad van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie.
Adres van de administratie (zowel voor abonnementen als voor advertenties): Witte de Withstraat 73 te Rotterdam (postbus 824 te Rotterdam).
Tel. 010-1110 00, abonnemen·
ten toestel 219, advertenties toestel 224. Postgiro: 245103 t.n.v. Administratie Vrijheid en Democratie te Rotterdam.
Hoofdredacteur:
· Ph. C. la Chapelle jr.
Adres van de redactie:
Nieuwe Herengracht 89 B te Amsterdam-C.
UIT DE PARTIJ
• Ommen
Op 8 mei belegde de statencentrale Ommen van de VVD een openbare bijeenkomst te Ommen, waarbij· velen uit het gebied van deze centrale aan- wezig waren. Zo was men o.a. ook uit Balkbrug, Dedemsvaart en Hardenberg gekomen om de heer mr. H.E. Koning, lid van de Tweede Kamer der Staten- Generaal, · te horen spreken over het
onderwerp~ "Rondom de regeringsver- klaring".
Deze bijeenkomst was in het bijzonder voor de jongeren belegd. Van hen was een verheugend groot aantal onder de talrijke aanwezigen te vinden. De ver- gadering stond . ·onder de leiding van de voorzitster van de statencentrale, mevrouw Wildervanek de Blécourt.
De heer Koning begon zijn rede met een terugblik op de laatste verkie- zingen. Vervolgens behandelde hij de formatie van het kabinet-De Jong met alles wat daaraan is voorafgegaan, als- mede de regeringsverklaring.
• Soest-Soesterberg
Op vrijdagavond 2 juni om 8 uur zal door een aantal afdelingen uit de kamercentrale Utrecht, ·in samenwer- king met de afdeling Eemlandt van de JOVD, een forum-bijeenkomst worden belegd in.het wijkgebouw van de Her-
vervullen, alsmede van de vraag in hoe- verre zij elkaar aanvullen of overlap- pen, gepaard moeten gaan. Aanvulling van de gegevens die van einde 1964 dateren is eveneens noodzakelijk.
Als liberaal juichen wij het particu- lier. initiatief van harte toe. Uit een oogpunt van menselijke betrekkingen en sociaal verantwoordelijkheidsgevoel is het zeker gewenst dat belangrijke schakeringen in het maatschappelijk le- ven zich met de ontwikkelingshulp be- zighouden. De internationale be- trekkingen zullen hier ongetwijfeld door verbeterd worden. Maar de vraag rijst,
· of dit bonte gezelschap wel een juiste afspiegeling is van de Nederlandse sa- menleving, en of de doelmatigheid van de ontwikkelingshulp met deze verbrok- kelde en verzuilde opzet gediend wordt.
Daarbij is de vraag, hoe eventuele subsidies over ,de activiteiten van deze instellingen verdeeld moeten worden, nog geheel buiten beschouwing geble- ven.
Voor de raad voor de ontwikke- lingshulp ligt hier een interessante coördinerende taak.
E. VEDER-SMIT
Friese provinciale dag
Op dinsdag 30 mei a.s. wordt zoals wij reeds eerder hebben vermeld, de jaarlijkse Friese provinciale dag gehou- den en wel op Terschelling. De boot vertrekt om 8.30 uur van Harlingen en 's middags om 5 uur van Terschelling.
·Kosten, alles inbegrepen,. ook boot en fourage voor de terugreis, voor deel- neemsters van de vaste wal f 10, · te betalen op postgiro 906604, t.n.v. H. Ger- ritsma, Sneek onder vermelding "pro- vinciale dag 1967." Niet langer wachten met aanmelden bij mevr. T. E. Ger- ritsma-Bruins, Singel 38, Sneek. Mej.
mr. J. L. M. Toxopeus Pott zal een toespraak houden, die stellig boeiend en levendig zal zijn. Verder zijn er nog andere aantrekkelijke programmapun- ten. En Terschelling zelf is ook de moei- te van de reis waard.
vormde Kerk aan de Regentesselaan te Soest dijk.
Discussieleider zal zijn drs. F. A.
Hoogendijk, terwijl in het forum zitting zullen nemen de heren D. R. F. van Bremen, voorzitter van het Liberaal Democratisch Centrum; . G. van der Meer, voorzitter van de JOVD; dr. A. J.
Vis, hoofdbestuurslid van de VVD en H. J. L. Vonhoff, lid van de Tweede Kamer en hoofdbestuurslid van de VVD.
Ter discussie zu}len . worden gesteld actuele onderwerpen, zoals de "image"
van de partij; de verhouding tot de · jongeren . in het algemeen en tot de JOVD in het bijzonder; het kiesstelsel;
het partijenstelsel; de partijstructuur enz.
De bijeenkomst zal openbaar zijn. Er is ruime parkeergelegenheid. Komend van Amsterdam is de Regentesselaan de tweede laan aan de rechterhand voorbij de Biltse Straatweg. ~
• Statencentrale Assen
De statencentrale Assen zal een ledenvergadering beleggen op dinsdag 23 mei in café St. Nicolaas te Vries
·om 8 uur 's avonds. Aan de orde komen:
financiën 1967, activiteiten seizóen '67 /'68 en ontwerp reglèment. Hierna korte inleiding en discussie over de ontwikkelingen in bet noorden des lands. Inleider de heer R. Zegering Hadders.
• Assen
De afdeling Assen heeft in haar jongste ledenvergadering tot voorzitter gekozen de beer R. H. Sol. Als be- stuurslid werd voorts ·verkozen de heer N.A. Stuart, terwijl mej. G. van Boven en de heer ir. L. T. W. H. Nieland wer- den herbenoemd. Intern werd de beer Joh. Lammerts aangewezen· als vice- voorzitter.
De Liberale . Club-avonden zullen in het seizoen 1967 f68 gehouden worden op de eerste dinsdag van de maand en wel op: 5 sept., 3 okt., 7 nov., 2 jan., 6 febr., 5 m_rt., 2 april en 7 mei.
Het spreekuur van de raadsfractie zal gedurende de maanden juni, juli, ' augustus en september niet worden ge-
houden.
• Kamercentrale Gelderland
Enkele weken geleden hield de Ka·
mercentrale Gelderland (de oude cen- trales Arnhem en Nijmegen) een bijzon- der geanimeerde voorjaarsvergade- ring.
In deze vergadering nam de heer J. L. Talsma afscheid als voorzitter wegens vertrek · naar elders. Tot zijn opvolger werd bij enkele kandidaatstel- ling ge·kozen de heer W. Inden te Brummen. Voorts waren aftredend als bestuurslid mevrouw C. Brubaart-Bruse- ker en de heren H. J. Blekman en mr.
J. P. Kaland. Tot bestuurslid werden ge- kozen de heren W. A. van Aken te Epe, A. H. Huibers te Arnhem en J. W.
Huiskamp te Winter>:Wijk.
De voorzitter van de VVD-fractie
m
de Provinciale Staten, mr. H. P. Jager, deelde een en ander mede over de gang van zaken in de Staten, terwijl de regionaal voorzitter van de JOVD het werk van zijn orgar:isatie in het licht plaatste.
Tenslotte werd met grote interesse ge- luisterd naar drs. C. van der Sluys ·lit Doetinchem, die een vergelijking maak- te tussen het VVD-program en dat van
SPREEKBEURTEN
19 mei 19 mei
periode 19 mei tot en met 23 juni 1967
Oegstgeest Haarlem
H. J. L. Vonhoff Mevr. mr. E. VedeT-
Smit 19 mei Amstelveen, 20.00 uur, café-restaurant "De Roe-
mer", JOVD. H. Wiegel
25 mei Amsterdam H. Wiegel
26 mei Groningen, 20.00 uur, CMV-gebouw (fed. Jonge- H. Wiegel; debat par-
rengroepen PvdA). tijstructuur
27 mei Zutphen (JOVD, district oost) 's-middags. Mr. dr. C. Berkhouwer
29 mei Leeuwarden H. J. de Koster
29 mei Hazerswoude H. Wiegel
30 mei Uden, 20.00 uur, "De Schouw". H. Wiegel 2 juni
· 3 jurui.
15 juni
V/assenaar, 14.00 uur (Vrouwengroep) H. J. de Koster
Utrecht (JOVD) H. Wiegel
Brussel (Ned. Liberale Kring) S. J. van den Bergh 23 juni Zwolle, openbare vergadering vóór de hier te hou- Mr. E. H. Toxopeus
den gemeenteraadsverkiezingen. H . . T. L. Vonhoff In ve'rband met de kamerzitting op 22 mei zUn de Immerleden genoo{lzaalü hun
toez~ggingen deze avond een spreel<beurt te ven,ul:en, in te treldien.
Voor zover ons belieml, zijn plaats en aanva.ngsuur van de vergaderingen vermeld.
·D'66; het betrof een actueel onderwerp, dat door het grote aantal aanwezigen bijzonder. gewaardeerd werd.
• Nijmegen
Op vrijdag 5 mèi heeft de afdeling Nijmegen haar voorjaars-ledenvergade- ring gehouden. In deze vergade- ring werd inplaats van mevrouw A.
Bergsma-Feenstra mevrouw P. van Veen-Rijnberg als bestuurslid gekozen.
Mevrouw Bergsma meende, dat zij, ge- zien haar leeftijd, haar plaats in het bestuur, waarvan ze 20 jaar deel uit- maakte, aan een jongere moest afstaan.
Na de vergadering werd afscheid ge- nomen van mevrouw Bergsma. Dit gebeurde met een dinertje dat werd bijgewoond door een. groot aantal leden.
Ir. Van· Veen, een vertegenwoordiger van de propagandacommissie, bracht verslag uit over de activiteiten van de propagandacommissie in de afgelopen verkiezingstijd. Er werd aan de voor- zitter een cheque overhandigd van ruim f 900, zijnde het batig saldo van de sigaren- en servetjesactie. Het geld zal besteed worden om de activiteiten van de afdeling nog te vergroten.
FRANK RIJSDIJK HOLLAND N.V.
HENDRIK-I DO-AMBACHT
'
Telefoon:
01858 • 2fl4ó 010 • 117615
SCHEEPSSLOPERfJ
Handel in:
oud ijzer
non-ferro schroot gebruikte
scheepsonderdelen Lêvering uit voorraad van:
nieuw Ijzer en staal gezaagde schijven sjaJioon . snijwerk Verhuur drijvende bokken
lndohee~nnll gesticht in januari 1965, omvat de volgende onder- nemingen:
EERSTE NEDERLANDSE APPA·
RATENFABRIEK (ENAF) N.V.:
Solex bromfietsen - elektrische huishoudelijke toestellen - elektrisch handgereedschap ventilatoren.
INDOLA N.V.:
kosmetica - inter.eurverzorging N.V. INDUSTRIËLE ONDER- NEMING W. H. BRASKAMP:
ventilatoren - kappers- apparatuur- elektrische huishoudelijke toestèllen CHEMISCHE FABRIEK INDOLA COSMETICS N.V.:
chemische produkten VOKAP N.V.:
interieurverzotging N.V. ELEKTROTECHNISCHE MECHANISCHE INDUSTRIE (EMI): elektromoteren - ventila- toren - professionele motoren N. V. PHARMACEUT. CHEMISCHE FABRIEK v/h E.M. BRASKAMP:
farmaceutische artikelen INTERHEEM N.V.:
exportmaatschappij
N.V. FABRIEK VOOR PLASTSEK- PRODUKTEN VAN NIFTRIK:
kunststoffen Fabrieken in:
Den Haag, Rijswijk, Voorburg;
Utrecht, Putte (N.-Br.).
VRIJHEID EN DEMOCRATIE
Van
straat-
demonslraties tot
straatterreur
Staat of valt onze democratie met de (absolute) vrijheid van straatdemonstra- ties?
Ik vermag dat niet in te zien en ik zal wel niet de enige in liberale kring zijn, die . hier een groot vraagtelten wenst te plaatsen.
Er zitten in het- tegenwoordige rumoe- rige en dwingerige demonstreren op de straat en met behulp van een aantal meegevoerde rauwe en primitieve kre- ten op spandoeken, naar mijn gevoel integendeel sterk ondemocratische ten- densen. Iets van: de mensen bepaalde gedachten tegen hun wil trachten op te dringen en hen murw te maken, dat ons herinnert aan de tijd van het opko- mende nationaal-socialisme in Duitsland en de eindeloze straatgevech- ten aldaar tussen nazi's en commu- nisten en aan de tijd van de NSB in de jaren dertig in ons eigen land.
Dat geldt te meer wanneer dat zoge- naamde demonstreren zo opzettelijk pro- vocerend en zo permanent geschiedt als in Amsterdam en het politiekorps ten behoeve van allerlei bedenksels van een zeker soort beroeps-demonstranten, versterkt door wilde horden nozems, voortdurend in een staat van alarm moet worden gehouden.
Met gebruikmaking van de drukpers en op vergaderingen kan men collectief en individueel zijn denkbeelden en in- · zichten toelichten en uitdragen en de eigen gedachten tegenover die van an- deren stellen. ·Ons kiesstelsel waarborgt tevens, dat iedere min of meer serieuze stroming al gauw haar eigen geluid in de plaatselijke en landelijke vertegen- woordigende lichamen kan laten ho- ren.
Tegen iedere. mogelijke aantasting van de typisch liberaal-democratische staatkundige en vrijheidsrechten (kiesrecht, drukpersvrijheid en recht van vereniging en vergadering), waar- bij men op redelijke wijze binnen de perken der democratische rechtsorde argument tegenover argument plaatst, zullen wij ons te allen tijde met hand en tand verzetten. ·
Paardemiddel
Vergeleken met deze onaantastbare rechten is de straatdemonstratie naar mijn gevoel niet veel meer dan een nogal twijfelachtig randverschijnsel der democratie, dat in de helaas vertroebel- de sfeer van een stad als Amsterdam met de regelmaat van de klok tot straatt e r r e u r verwordt.
De hoofdredactie van , . Trouw" kwam dezer dagen dan ook al tot de con- clusie-;- dat het onder de huidilSe omstan- digheden maar het beste leek om in de komende zomer in de binnenstad van Amsterdam alles te verbieden wat maar enigszins een provocerend karak- ter heeft. Geen demonstratieve mas- sa-vergaderingen in de open lucht of in g-ebouwen, geen demonstratieve optoch- ten voor welk doel ook en geen specta.- culaire manifestaties die op grote schaal publiek trekken, zouden volgens dit blad meer moeten worden toegela- ten.
Dan weet iedereen waar hij aan toe is, zodat er geen kritiek kan zijn op
w:~t op willekeur zou lijken. Dan heeft men misschien de kans dat wij deze zomer in AmsterdRn1. doorkomen zonder dat al te veel klappen op onschuldige of nieuwsgierige mensen terechtkomen.
Een doodgewoon gebruik van de straat zou dan misschien zijn gegRrandeerd.
Dit door .,Trouw" aanbevolen paarde- middel is voor een blad, dat zijn lezers tegenwoordig telkens weer verbaRsd doet staan over zijn radicaal-progressie- ve ideeën, in ieder geval een opmerke- lijk geluid, dat aantoont, hoever we reeds in de nesten zitten.
Amsterdamse APV
Met instemming zullen velen ondertus- sen hebben kennisgenomen van de voor- zichtige, maar toch ·wel duidelijke uitspraken van de oud-minister van justitie, prof. Samkalden in een gesprek, dat de raads-verslaggever van
het Algemeen Handelsblad dezer dagen met hem had.
Als adviseur - naar men weet - van het college van b. en w. van Amster- dam ten aanzien van de eventuele ver- ruiming van de demonstratievrijheid in de Amsterdamse Algemene Politieveror- dening, waarbij het bekende en reeds veel-bestreden ontwerp-Van Tijn als uit- gangspunt zou dienen, kon hij uiteraard niet vooruitlopen op het te verstrekken advies. Maar wel wilde hij toch reeds zeggen, . het uit bestuursoverwegingen .,gewoon ondenkbaar" te·· achten, dat de overheid geen voorafgaande bemoeienis meer met demonstraties zou hebben.
.,Dat kan technisch niet; dat zou chaos betekenen", aldus deze socialistische oud-minister.
Hij was trouwens ook van mening, dat in artiliel 10 van de Conventie van Rome heel duidelijke taal wordt gespro- ken over de vrije meningsuiting op straat. Het verdrag voorziet wel dege- lijk preventieve maatregelen.
Prof. Samkalden was wel van oor- deel, dat het begrip openbare orde con- creter kan worden gedefinieerd. Een di- lemma is, hoeveel preventieve bevoegd- heden de overheid moet hebben. Ten behoeve van de ordehandhaving dient
de overheid concrete weigeringsgronden te hebben, waaraan zij strikt de hand dient te houden. Maar om dit te kunnen hanteren, moet zij ook beschikken over duidelijke gegevens betreffende de te houden demonstratie.
Sprekend over het buitenland, merkte prof. Samkalden op, dat de vrije me- ningsuiting in buitenlandse rechts- stels-els dikwijls anders is geregeld. De situatie ligt daar gewoon anders. Dat heeft ook iets te maken met de volksaard en met de historie.
In New York begeleidèn politieman- nen demonstranten, die met hakenkrui- zen lopen. Hij achtte weinig fantasie nodig om te veronderstellen dat daar een groot aantal politiemannen nodig is om de veiligheid van die betogers te garanderen. In Amsterdam is ·de politie kwantitatief niet op zulke taken bere- kend.
Teken aan de wand
Ook de heer Samkalden, met nog persoonlijke. vooroorlogse herinneringen, dacht aan de mislukking van de Wei- mar-republiek. "Er is daar" zo merkte hij terecht op - "in democra- tische zin nooit een fraaiere grondwet
VANDALISME EN TERREUR IN ARNHEM
V ragen van kamerleden
Onze geestverwanten de heren Geertsema en Joekes, hebben aan de ministers van binnenlandse zaken en van justitie de volgende schriftelijke vragen gesteld:
1. Kan de Regering, gezien haar antwoorden op de vragen van het lid der Tweede Kamer, Th. H. Joekes, gegeven op 3 april 196"7 (Aanhangsel 1967, blz. 133), mededelen of naar haar mening de lijst, welke door het Actie-comité Horecabedrijven Arnhem aan de gemeenteraad van Arnhem is overgelegd en waarin gedetailleerde gegevens voorkomen over ten minste 63 in 1966 in Arnhem door straatterreur en vandalisme veq~ielde winkel- ruiten, niet op waarheid berust? Is het waar, dat deze lijst in opdracht van de burgemeester van Arnhem door de recherche is onderzocht en juist bevonden? Is het waar, dat de premie van de glasverzekering voor Arn- hemse horecabedrijven aanzienlijk is verhoogd, met het oog op het verhoogde risico?
2. Is het waar, dat een tiental Arnhemse horecabedrijven- permanent geblindeerd zijn, ten einde voortdurende vernieling van ruiten te voorkomen?
Zo ja, is de Regering dan van mening, dat hier van overdreven bezorgdheid moet worden gesproken, dan wel van een terecht genomen maatregel op grond van gebleken noodzaak en dus van gebleken onveiligheid?
3. Is de Regering van mening, dat inderdaad van een normale toestand in Arnhem gesp rol~ en kan worden als (om drie willekeurige voorbeelden te noemen, welke met vele andere zouden kunnen worden aangevuld) in het weekeinde van 11 en 12 maart van di't jaar drie ruiten van twee cafés en een winkel worden vernield, alsmede een reclamelamp van een c8~fetaria,
als tijdens het weekeinde van 15 en 16 april jl. twee grote ruiten van een bar (scha:de ruim f 1000) worden vernield, terwijl een poging werd onderno- men een cafédeur te vernielen en ten slotte op 12 april jl. bij een gevecht in een Rutomatiek als wapens worden gebruikt een pan kokend frituurvet en een fles, gevuld met stinkende vloeistof, ten einde de eigenaar tot tijdelijke sluiting van zijn zaak te dwingen?
4. Is het waar, dat volgens mededelingen van de Arnhemse politie het aantal inbraken in Arnhem in de ee:-ste drie maanden van 1967 25 pct.
hoger lag dan in de eerste drie maanden van 1966 en dat gebleken is, dat deze misdaden meer dan voorheen door jeugdigen waren gepleegd, zelfs door kinderen beneden de 12 jaar, terwijl bovendien is komen vast te staan, dat het verhandelen en gebruiken van Y~rdovende middelen is toegenomen, vooral onder jeugdige personen?
5. Is de Reg·ering niet van mening, db.t - met alle waardering voor de snelle groei en in vele opzichten voortr'"ffelijke uitbouw' van Arnhem - onvoldoende aandacht is besteed aan vcrantwoorde recreatiemogelijkheden voor de jeugd en dat het dit feit is, dat de diepere oorzaak vormt van de in de vorige vragen vermelde feiten?
6. Is de Regering nog steeds van mening, dat zij de vraag, welke maat- regelen zij denkt te nemen of te bevorderen om de veiligheid van het vreedzame deel van de Arnhemse burgerij te waarborgen, onbeantwoord kan laten? Vreest de Regering niet, dat als niet op de een of andere wijze wordt ingegrepen de burgerij zelf zal trachten de orde te herstellen met
alle ongewen.ste gevolgen van dien? '
~---~---~---~··
vrijdag 1-9 mei 1967 - 3
geweest. De rep~bliek is echter ten on- der gegaan, door crisis en onzekerheid.
Er ontstond een gevecht om de straat.
Dat heeft een funeste. uitwerking op de leef-atmosfeer. De mensen worden onze- ker. Zij gaan zich in een militante zelf- verdediging opstellen. In zo'n sfeer wor- den wetten en verordeningen ver- afschuwd. Iedere groep gaat eigen recht zoeken en in het eind is de vrij- heid het kind van de rekening. Om dit . te voorkomen is krachtig optreden van
de overheid onvermijdelijk."
Het is verheugend, dat een zo ernsti- ge waarschuwing oök van deze zijde wordt gegeven. Dat versterkt bij ons de hoop, dat velen eindelijk zullen gaan inzien dat hun nauwelijks verl,apte sympathie met de Amsterdamse reUen- makers en straatterroristen een le- vensgevaarlijk spelen met vuur is.
Levensgevaarlijk voor de rechtsorde, zonder welker handháving een democra- tische gemeenschap onbestaanbaar is.
A. W. ABSPOEL
Ar beidsm.ar kt
(Vervolg van pag. l) zelf de handen uit de mouwen orr de werknemers te laten zien hoe men tot een betere produktie kon komen.
ANDERE POGINGEN
Behalve voor de vakbeweging zouden deze problemen een welkome gesprekstof kunnen vormen in de Stich- ting van de Arbeid. De positie van de Stichting. is dezer dagen bepaald . weer actueel geworden nu het convent van christelijk-sociale organisaties (de pro-' testantse en katholieke bonden van werkgevers en werknemers) voorstellen heeft gedaa.n voor het weer op gang brengen van het eind 1966 vastgelopen overleg.
De heer Wem.mers, voorzitter van het verbond van protestants-christelijke werkgevers kon weliswaar nog niet meedelen wat de voorstellen van het convent precies behelzen, doch maakte wel bekend dat naar de mening van hèt convent de Stichting in het verleden ten onrechte al te uitsluitend heeft gespro- ken over de loonpolitiek.
Belangrijk is ook in dit verband het- geen de heer Ruppert, lid van de raad van state en oud-voorzitter van het Christelijlt Nationàal Vakverbond vorige week te Lunteren verklaarde op de al- gemene vergadering van de Nederlands Christelijke Bond van Werknemers in
'~e Textiel- en Kledingbedrijven Unitas.
Ook hij constateerde dat vóór het intre- den van de werkloosheid in verschil- lende bedrijfstakken de a-rbeidsprestatie
onvoldoende was. Onmiddellijlt na de eerste ontslagen nam de arbeidspresta- tie in sommige ondernemingen toe.
, ,Het is ook de taak van de vakbewe- ging om de dagdieverij te voorkomen,"
aldus luidt zijn oordeel.
Uit de bevenstaande ill vogelvlucht beschreven feiten moge het duidelijk zijn dat er met betrekking tot de situa- tie op onze arbeidsmarkt nog heel wa.t problemen zijn, die wellicht niet zo on- middellijk in het oog springen, doch die zeker met spoed zullen moeten worden aangepakt.
G. STEMPHER
RADIO. en TV
Radio-uitzending van de VVD:
dinsdag 23 mei, van 18.20- 18.30 uur, over de zender Hil- venum I (402 m.).
Televisie-uitzending van de
VVD: woensdag 7 i uni, van
_20.20-20.30 uur, Nederland I.
Wie is er nu· belazerd?
W
AT men al enige tijd heeft kunnen zien aankomen IS gebeurd, de bur- gemeester van Amsterdam, n1.r. G. van Hall, is gevallen. In ·enkele groepen die het duidelijk op de ondergraving van zijn prestige hebben aangestuurd waarbij men stellig ool\ moet denken aan de fractie van àjn eigen partij in de Amsterdamse gemeenteraad - is nu gelamenteer te horen over het feit dat de heer Van Hall is weggestuurd. De wethouders van zijn eigen partij voel- den zich· genomen omdat de ministerhen niet heeft gezegd wat de bedoeling was tijdens een gesprek dat plaatsvond vóórdat de heer Van Hall zelf daarover was ingelicht.
Over dit aspect van de zaak heeft misschien mr. J. Bootsma, voorzitter van de christelijke fractie, zich het dui- delijkst uitgelaten toen. hij opmerkte dat de kwestie van de ordehandhaving een te
grote uitdaging was voor de persoonlijk- heidsstructuur van de heer Van Hall, ma.ar dat men daarbij de tweeslachtige houding van zijn eigen partij niet bui- ten beschouwing mag laten. Ook mr. J.
de Wilde zinspeelde daarop toen ,hij zei dat een burgemeester die niet door zijn
eig~n groep wordt gedragen, verloren is.
Dat de heer Van Hall door Z!Jn eigen groep in de steek is gelaten, zal ieder wel duidelijk zijn. Bij herhaling hebben wij in deze kolommen gewezen op de koketterie van socialistische voorman- nen met de jeugdgroepen die zich niet aan de bestaande maatschappelijke ver- keersregels wensten te houden. De heer E. van Thijn heeft vorig jaar zelfs - wetende dat een herziening van de Alge- mene Politieverordening----in voorberei-
ding was - plotseling een voorstel inge- diend, daarmee het beleid op dit punt onder druk zettend. Van de andere kant heeft hij bij herhaling van zijn ontstem- ming laten blijken wanneer het optre·
den van de politie of het politiebeleid niet strak genoeg was geweest om ex- cessen te voorkomen.
Het is in niet geringe mate dit eten van twee walletjes geweest dat ertoe heeft geleid dat er een aarzelend politie- beleid is gevoerd. Op zijn beurt heeft dit zig-zagbeleid er toe geleid dat ten slotte de twijfel aan de juistheid van het politiebeleid algemene vormen aan·
Groot pleindebat
N
A enige jaren van zorgvuldige voor- bereiding is het plan tot aankleding van het Schouwburgplein de Rotter- damse gemeenteraad gepasseerd. Zon- der slag of stoot is dat niet :gegaan.Van de zesendertig aanwezige leden hebben er ten slotte tien hun stem te- gen het desbetreffende voorstel van bur- gemeester en wethouders uitgebracht.
Waaruit kan blijken dat niet iedereen even gelukkig was met het plan dat in de heilige ruimten van de gemeente- lijke dienst voor stadsontwikkeling was uitgedacht. ·
Daarover kan men zich tot op zekere hoogte wel een beetje verwonderen. De dienst heeft namelijk het college en de raad al in ·een vroeg stadium laten we- ten in welke richting de gedachten voor de stoffering van het plein gingen. Col- lege en raad van hun kant hebben de kopstukken van de dienst meer dan eens aangemoedigd op de ingeslagen weg door te gaan. Een kentering in sommiger gevoelens jegens het ontwerp van stadsontwikkeling is zich pas gaan aftekenen nadat het plan in de open·
baarheid was gebracht en burge- meester Thomassen tot de goegemeente de uitnodiging, om niet te zeggen de uitdaging had gericht om mee te den- ken.
Dat meedenken heeft o.a. bij het bouwteam van _Heinekens brouwerij ge- leid tot het ontwerpen en indienen van een volledig nieuw plan dat naar zijn
voornaamste ontwerper de geschiedenis zou ingaan als het plan-Van Nierop.
Van dit plan, dat een vrij dichte rand- bebouwing van het plein met in hoofd- zaak veelsoortige eet- en drinkgelegen- heden beoogde, maakten al spoedig en- kele kranten zich meester. Bovendien kwam een Rotterdamse bouwonderne-
ming aanbieden dit plan op voor de gemeente zeer· voordelige voorwaarden uit te voeren, mits zij daartegenover niet de exploitatie van de opstallen zou worden belast. .
Er was toen zoiets als een pressie- - groep ontstaan. En nog wel een actie- ve, zeer luidruchtige pressiegroep. In meerderheid heeft de raad zich daar- door gelukkig niet van de wijs laten brengen. Dat zou immers helemaal niet hebben gepast bij de schouderklopjes die de vroede vaderen in het voorbe-
reidende stadium aan de directie van stadsontwikkeling hadden uitgedeeld.
Daarmee verwerpen wij in beginsel niet de wenselijkheid om de burgerij zo nauw mogelijk te betrekken bij plannen van de gemeentelijke diensten en voorstellen van burgemeester en wet- houders. Voor een goede relatie tussen
overheid en bevolking kan daaraan niet genoeg worden gedaan. Maar dan moet men met dit raadplegen wel zó vroeg begilmen dat de gemeentelijke diensten op grond van de reacties hun concep- ties niet helemaal ondersteboven hoe- ven te gooien. Anders wordt het gevaar
Dalend inwon\~rtal
H
ET zou interessant zijn eens na te gaan of "de" pil door de Haagse vrouwen meer wordt gebruikt dan door de Amsterdamse en Rotterdamse. Tot deze gedachte h-wamen we bij het ken- nis nemen van de statistische gegevens over de Haagse bevolking in 1966. Daar- uit blijkt namelijk, dat het geboorten·overschot in onze stad al sinds jaren kleiner is dan in Amsterdam en Rotter- dam. Gerekend per 100 inwoners be- droeg in 1966 dit overschot in Amster- dam 4,8, in Rotterdam 5,9 tegen slechts
2,8 in Den Haag. ·
D1t lage cijfer is intussen niet alleen toe te schrijven aan een geringer aan- tal geboorten, maar ook aan het feit, dat het sterftecijfer in onze stad naar verhouding hoger ligt dan in beide ande·
re grote steden en in vergelijking met het landelijk gemiddelde. Onze stad geeft van jaar tot jaar een groter aan·
tal sterfgevallen te zien. Dit aantal be- droeg in 1966 per 1000 inwoners 10,5 tegen 9,8 in Amsterdam, 8,9 in Rotter- dam en 8,1 in Nederland. Amsterdam bleef bij 1965 gelijk, in Rotterdam daalde het sterftecijfer met 0.2, in Nederland met 0.1.
woners (Amsterdam 14,6, Rotterdam, 14,8; Nederland 19,2). Bekijkt men de cijfers tussen 1950 en 1966 dan blijkt Den Haag aanvankelijk boven beide an- dere steden te hebben gelegen. In 1960 is daarin verandering gekomen en daar- na is het snel bergafwaarts gegaan. De dal'ng van 1965 (14,6) op 1966 (13,3} is bepaald spectaculair.
Vandaar onze vraag of "de" pil in onze stad meer wordt gebruikt dan el- ders in het land. Het antwoord op onze vraag is misschien niet eens moeilijk te ver'.krijge:1. Een onderzoek bij apothe- ken of b ï de fabrikanten van de pil met betre. 'ng tot de afzet, verspreid over het nd, kan dat antwoord waarschijnlij1: geven. Overigens ver- moeden we toch, dat niet alleen de pil oorzaak is van het dalende geboortencij-
fer in onze stad. Het betrekkelijke hoge sterftecijfer kan er op wijzen, dat Den Haag een sterkere vergrijzing onder- gaat dan in de rest van het land. De gemeentelijke statistiek verschaft daaro- ver echter geen inzicht. Een andere fac- tor is waarschijnlijk, dat er een sterke verplaatsing van Haagse inwoners naar de randgemeenten is. Daarbij zijn vele jonge gezinnen. Aangenomen mag wor-
nam. Toen wa:s het te laat: op het ogen- blik dat een gezagsdrager hét vertrou- wen van de meerderheid heeft verloren kan hij geen goed meer doen.
Het heeft weinig zin 'op de aanleidin·
gen en oorzaken van het falende politie- beleid van Amsterdam nog eens in te gaan. Men moet vaststellen dat het tac- tisch omgaan met bepaalde jeugdgroe·
pen niet tot de vele eminente kwalitei- ten van de heer Van Hall behoorde; de afstand tussen hem en hen is onover·
brugbaar gebleken. Dat hij juist in de·
ze zaak door zijn eigen mensen in de steek is gelaten, moet een smartelijke ervaring zijn geweest.
Veeleer kan men zich afvragen wat er nu moet gebeuren. De heer De Wil--
" de heeft met grote nadruk erop gewe- zen dat met het wegzenden van de heer Van Hall niets wordt opgelost. Er zul- len vele maatregelen nodig 'zijn om de gezagsschemering van Amsterdam op te heffen. En men zal zich moeten af- vragen of die máatregelen verwacht kunnen worden van een burgemeester uit een kring die blijkbaar geen omlijn- de opvattingen over gezag en ge-
levensgroot dat de diensten en hun lei·
ders worden gefrustreerd.
Dit nu verder latende _voor wat het is,· stellen wij vast dat al het gerucht over de stoffering van het Schouwburg- plein te herleiden is- tot twee diame- traal tegenover elkaar staande visies.
Stadsontwikkeling wilde van het begin af aan een representatief, open plein met een betrekkelijk bescheiden, hoe·
wel op zichzelf niet onaantrel):kelijke randbebouwing. Zij wilde de mogelijk- heid openhouden daar nieuwe elemen- ten in . te passen indien de behoefte daaraan zich mettertijd zou gaan mani- festeren. Het plan-Van Nierop daarente- gen stuurde aan op een besloten plein waaraan weinig of niets meer te veran- deren zou zijn.
De gedachte van het besloten plein met zijn rijk geschakeerde attracties voor de uitgaande mens had in· de raad meer aanhangers dan uit de straks ge- noemde stemmenverhouding zou kun- nen worden afgeleid. Die aanhangers
konden met name worden aangetroffen in de fracties van de liberalen, de chris- telijk-historischen, de rooms-katholieken en de Boeren. Hun vurigste exponent was ongetwijfeld de liberaal Van Leeu- wen die het plan van stadsontwikkeling te vuur en te zwaard bestreed met ar- gumenten, die stellig het beluisteren waard waren. Zijn poging om door mid- del van een motie het voorstel te laten aanhouden voor nieuw beraad en over-
den, dat daardoor het geboortencijfer in onze stad eveneens daalt.
Het vertrek uit onze stad begint bijna angstige vormen aan te nemen. Het mi- gratieverlies (vertrek : vestiging) be- droeg in 1966 8333 tegen 8661 in 1965
(topjaar). De ontwikkeling binnen de agglomeratie in aanmerking nemende, kan echter worden verwacht, dat het migratieverlies in •:ie komende jaren nog groter zal worden, vooral naar ma- te de woningbouw in Zoetermeer op gang komt.
Geboorte, sterfte, vestiging en ver·
trek tezamen hebben Den Haag in het afgelopen jaar een bevolkingsverlies van 6664 personen opgeleverd of -11,2 pct. tegen ·3,6 pct. in Amsterdam (toe- voeging Bijlmermeer niet meegere- kend) en -5,9 pct. in Rotterdam. Zo zijn we in 1966 aangeland op een bevolking van 586.188 personen, ca. 20.000 beneden het topjaar 1959.
Aanvankelijk was de daling gering.
Voor 't eerst verminderde de bevolking van onze stad in 1962 met meer dan 1000 personen; in 1964 waren het al meer dan 3700, in 1965 5858 en nru in 1966: 6664. Zoals gezegd, het vel'ltrek Aan het aantal huwelijken kan deze
ontwikkeling niet liggen, want da;t ver- toont eerder een stijging dan daling.
Het hier gesignaleerde verschijnsel ligt dus voor een deel bij het grotere sterf- tecijfer, maar toch vooral bij het gerin- gere aantal geboorten. Van 1950 af, toen 11.241 geboorten werden gere- gistreerd, is het aantal voortdurend ge- daald tot 7.861 in het afgelopen jaar, hetgeen neerkwam op 13,3 per 1000 in-
.· BóiCmêL ~ ~~ .~
Oude genever·*_-Be~senrood- ~. Cftrqen-.j~nevér:' .
' . ·. . '-~ "''~ ' • .~~-
zagsdragers heeft, en die - gezien de ervaring - bereid schijnt te zijn om zonder veel gewetensbezwaren iemand te laten struikelen. De heer Koets mag zich dan door het kabinet genomen voe- len de heer Van Hall zal zich wellicht nog meer genomen voelen door de.ze wethóuder die zich dan wel "grotelijks belazerd" achtte door de minister, maar die bijna in dezelfde volzin verklaarde dat bij een door Amsterdam te vçeren nieuw beleid toch een "onbelaste man"
de plaats van de heer Van Hall dient in te nemen. Wie is er nu eigenlij\1 bela- zerd?
Na deze gang van zaken zal het nau- welijks verwondering wekken dat de animo ook bij de socialisten niet groot zal zijn om het juk van de heer Van Hall over te nemen. Niet alleen omdat het burgemeesterschap van Amsterdam ontstellend zwaar is, maar omdat daar nog het gevaar bijkomt door de eigen mensen in de steek te worden gelaten.
En voor een· niet-socialist zal het met de getalsverhoudingen in de Amster- damse gel'neenteraad nog minder aan- trekkelijk zijn.
leg mislukte. Zij werd met 13 stemmen voor en 23 tegen verworpen.
Volledige instemming met het plan-stadsontwikkeling hebben de socia- listen, de pacifistisch-socialisten en de anti-revolutionairen betuigd. Men be- grijpt nu zo langzamerhand wel wat mr. Polak, de wethouder voor de stadsontwikkeling en het verkeer, be- doelde toen. hij zijn verdediging van het voorstel begon ·met de woorden: "Ik zit op rozen, want ik voel de doornen in mijn vlees."
In tegenstelling tot zijn partijgenoot Van Leeuwen gewaagde de heer Polak van een goed, zelfs een zeer goed plan.
Dit plan verdient niet in de laatste plaats waardering om zijn flexibiliteit.
Het sterkste argument van de wet- houder vonden wij persoonlijk dat een goed plein niet wordt gemaakt, maar dat het als zodanig groeit. Dat is -juist.
Zo goed als het juist is dat zulk een groeiproces alleen mogelijk is bij een flexibel plan.
Overigens willen wij niet verhelen dat naar onze mening aan het plan-Stadsontwikkeling nog wel wat geschaafd zou kunnen worden. Wij wil- len gaarne hopen dat de dienst daar- voor niet zal terugschrikken. En als wij dan nog een wens mogen uitspreken:
het werk beginne zo gauw mogelijk. De kale vlakte die het Schouwburgplein in het hart van de stad nu nog is, vraagt echt dringend om aankleding.
naar de randgemeenten is hierbij dP.
belangrijkste factor.
Des te merkwaardiger doet het aan, dat het aantal woningzoekenden in onze stad een voortdurende stijging vertoont, ondanks het feit, dat het aantal gereed gekomen woningen in 1966 aanmerke- lijk boven dat van vóorgaande jaren lag (2289 in 1966 tegen 1624 in '65 en 1081 in 1964). Dit merkwaardige verschijnsel schijnt te moeten worden toegeschreven enerzijds aan het toene- mende aantal huwelijken, anderzijds aan de welvaart, door welke laatste fac- tor de mensen meer geneigd zijn hoge- re huren, . boven f 100 per maand (15 pct. zelfs boven f 150) te betalen. Er is dan ook een duidelijke neiging om een einde te maken aan de samenwoning met derden. Aangezien samenwoning in onze stad nog zeer veel voorkomt, I•
het, gezien de mogelijkheden om een hogere huur te betalen als de woningen daartoe aanwezig zouden zijn, begrijpe-_
lijk, dat het aantal woningzocken~en
stijgt.
Tot op zekere hoogte zou er geen re- den zijn tot bezorgdheid over het terug- lopen van onze bevolking, ware het niet, dat dit verschijnsel invloed heeft op de financiële middelen van onze stad, ook al wordt daarmee van rijkswege tegenwoordig wel enigermate rekening gehouden. Dit probleem is van te meer betel;:enis, omdat Den Haag staat voor het treffen van een aantal zeer kostbare voorzieningen op allerlel terrein. Het is een probleem, dat naar het ons wil voorkomen, -het gemeente- bestuur wel met zorg zal vervullen.
VRIJHEID EN DEMOCRATIE
ZakeniDaii
* *
'l'ijdens een bijeenkomst van de*
verenigingsraad van de VARA heeft voorzitter J. B. Broeksz onder meer verklaard: "Dat de heer Sidney J. van den Bergh, die gewend is ge·weest grote zaken te doen, een ftmctie kreeg in het AVRO-bestuur is te begrij·
pen, want er werden grote zaken ge·
daan. Ik heb niets tegen de heer Van den Bergh, maar hij is een zaken- tuan'-- ..
Dat een dergelijke taal wordt gebe·
zigd 1loor iemaml die het voorzit·
tersdmp bekleedt van één van onze gro·
te omroepverenigingen, is onbegrijpe- lljk. Formeel :iit in een <lergelijke uitla·
ting natuurlijk niets dmügrerends, doch in we-.wn is de inhoud als zodanig ken- neltik wel zo bedoeld.
Het "zakendoen" wordt volgens de re·
denering van de heer Broeksz !dus voor de socialisten een tweeledig be·
grip. Als het in hun kraam te pas komt
"mag" het. Bij het socialistische dag·
blad Het Vrije Volk is men bijv. reeds zove.r in het zaken doen, dat 1nen niet meer aan 1le leiband van de congressen van de Partij van de Arbeid wil lopen.
Niet ten onrechte overigens. Doch de Arbeiderspers, de uitgever van Het Vrije Volk, doet beslist geeü slechte za,.
ken. Wat is daar tegen? Niets. Bepaald ook in 1le ogen van de heer Broeksz.
Maa~ als het grote zaken betreft, die zich buiten de invloedssfeer van de so- eialisten voltrel•ken, wor1lt het zakendoen blijkbaar iets dat weer in verband moet worden gebracht met het oude en "ge- hate kapitalisme". Wij vinden een der- gelijk optre1len ronduit demagogisch en bepaald ook niet passen voor iemand, die aan bet hoofd staat van een om- roep, die onder meer pretendeert te werken aan het beschavingspeil van zijn luisteraars en kijl.ers.
Dwaas
* *
Een dienst\veigeraar in het*
kamp Vledder heeft onlangs de vla.g neergebaald die daar ter ·gelegen·beid van de ·geboorte van pi-ins Alexan- der was gehesen. Het is op zichzelf een onbelangrijk incident, <loch het toont aan boe verward en weinig piincipieel sommige geesten kunnen zijn.
Het zij verre van ons het standiJllilt van <le dienstweigering te venlcdigen, doch wie principieel uit gemoedsbezwa·
ren hiertoe besluit, zullen wij zeker in zijn waarde laten. Het koningshuis staat hier echter volkomen buiten. Een manifestatie zoals die zich in het kam1J Vledder heeft voorgedaan, is daarom a.Heen maar ll.otn en awa:as.
* *
De Amsterdamse wetbouder van*
financiën, de heer \V. Polak, heeft op het congres van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten te Eimlho- ven geklaagd over de financiële verliou·ding tussen rijk en gemeenten. Deze kritiek is niet nieuw. Zij wijst b\i llerlia·
ling op de onvoldoende w\jze waarop het rijk vom•.tiet in de financiële noden van de gemeenten; de grote gemeenten wei te verstaan.
Men wijst er daarbij op ila,t de grote gemeenten in sommige opzichten vaal;:
een landelijke taak vervullen, zoals met betrekking tot het omlerhoml van n1usea, havens, verl;:eersvoorzieningen enz.
Wij achten deze visie juist. Toch dient men bij een dergel\jlm redenering de nodige vool"Licbtigheid te betrachten.
Het mag ook weer niet zo zijn dat onze grote gemeenten, \lij zouden b\jna zeg- gen: uit bepaalde chauvinistische over- wegingen, grote werken enta.meren, die zuiver zijn gericht op het gebruik van
tte betrókli:en stelleJingen alleen.
Jn een· (lergelijk geval krijgt men de situatie, dat de bewoners van Ameland en van Schin op Geul moeten m.eebeta- len a:an voorzieningen, waarmee geen na- tionaal belang is gemoeid en die slechts strekken tot meerdere glorie van de stad. zelf. Daarom lUkt ons voorzichtig·
beid bij het vaststellen van prioriteiten beslist gebOiten.
vrijdag 19 mei 1967 - 5
Vermogenswinstbelasting
P
ROF. mr. H. J. Hofstra is. een uiterst bekwaam man. Wie wel eens onder zijn gehoor heeft gezeten bij een zijner Leidse colleges, en wie van zijn artike- len over belaf)tingonderwerpen in "De Naamlooze Vennootschap" kennis neemt, zal enigszins teleurgesteld zijn wanneer hij daarna zijn uitlatingen hoort, die voor een breder publiek be- doeld zijn. Hij berijdt dan graag zijn politieke stokpaardjes en men kan in hem dan weinig ontdekl;:en van ·de scherpzinnige wetenschapsman, die hij ongetwijfeld 1s.Prof. Hofstra is ook een moedig man.
Deze maand heeft hij op de te Scheve- ningen gehouden belastingconsulen- tendag een voordracht gehouden over zijn geliefkoosde idee van vermogens- aanwasbelasting, of, zoals hij het juis- ter noemde, vermogenswinstbelasting.
Niet alleen is een dergelijke heffing een ware nachtmerrie voor allen, die zich
met het belastingrecht occuperen, maar ,hij vond hier ook als fervente opposan-
ten twee andere coryfeeën van het fisca- le recht, prof. Hellema en mr. A. J.
van Soest tegenover ~ich.
DRAAGKRACHTBEGINSEL
Prof. Hofstra trachtte in zijn inlei- ding een wetenschappelijke· basis te leg- gen voor de vermogenswinstbelasting, een rechtvaardiging ervan en het aan- wijzen van rechtsgronden daarvoor.
Het principe van de draagkracht. kwam daarbij weer naar voi·en: Iemand, die een gemakkelijke vermogenswinst heeft O'emaakt is niet minder draagkrachtig dan iemand, die door inspanning zijn inkomen weet te verhogen.
Natuurlijk heeft het zin, wanneer men het onderwerp van herstructure- ring van de Nederlandse belastingwetge-.
ving academisch behandelt, daarin ook een vermogensaanwas- o_f -winstbe- lasting te betrekken. Prof Hofstra ziet die heffing dan als een noodzakelijl;:
nieuw element bovenop de . reeds bestaande· belastingen, daàrin te incor- poreren om andere heffingen te verlich·
ten. Uit een oogpunt· van verdelende rechtvaardigheid kan dan echter de nieuwe belasting komen boven de heffin- gen, die in vele gevallen reeds zijn geschied (men denke aan vermo- genswinsten in de sfeer van het be- drijfsvermogen) zodat er feitelijk een dergelijke heffing is.
Prof. - Hofstra maakte daarom verschillende uitzonderingen voor de ge-·
vallen waarin reeds een heffing over vermogensaanwas plaats heeft (verer- ving, schenking, kansspe~?elasting). Men kal} , zelfs zover gaan, ZlJn gepropageer- de heffing te beschouwen als een ver- edeling van het bestaande fiscale regi- me, dat thans in verspreide gevallen vern10gensvermeerderingen belast met een speciaal tarief.
Tot zover de theorie, waarop o.i. wel wat aan te merken is. Het uitgangspl!nt van het draag·krachtbeginsel bijvoor- beeld. Ieder zal toegeven, dat een ver- mogenswinst, onafhankelijk van subjec.
tieve inspanning iets anders is dan een inkomensvergroting door grotere inspan- ning. Ook het draagkrachtbeginsel zelf
gaat niet steeds op. In theor~e kan n;:n dit denken als een juiste bas1s voor ee11 aloemene directe belasting, die op gr~nd van dit beginsel een bepaald inko- men als minimum vrijstelt. In de prak- tijk kan dit tot onbillijkheden voeren:
Iemand besteedt zijn inkomen, dat ge- baseerd is op een minimum voor le- vensonderhoud, grotendeels aan sterke drank. Is het dan niet billijk, dat hij door dit asociale gebruik van zijn inlw- men wordt belast door een indirecte belasting? Het belastingstelsel moet zo- veel mogelijk uitgebalanceerd zijn en daarom een grote di\'el·siteit kennen.
Maar het is juist de praktijk van een vermogenswinstbelasting, die de grootste problemen met zich brengt. Is het niet tekenend, dat prof. Hofstra als minister zelf geen ontwerp daarvoor heeft ingediend en dr. Vondeling zijn al bij zijn eerste optreden aangekondigde ontwerp nooit klaar heeft geln·egen?
Zonder de grofste onbillijkheden is een dergelijke algemene vermogenswinstbe- lasting niet te effectueren.
Er zijn vier wijzen van vermogensver- meerdering :1) door vererving ei1 schen- king; 2) door speculatie; 3) conjunc- tuurwin sten, (de eigenlijke vermo- gensaanwas) en 4) door besparing uit inkomen. Het is de bedoeling van prof.
Hofstra om de derde categorie door zijn b\jzondere heffing te treffen. Maar allereerst komt hier het moeilijke punt van de verliescompensatie naar vo- ren: tegenover 'lloevallige aanwas kan verlies staan, al dadelijk of later. Hoe- veel later? De Duitse wet van 1913 ken- de een termijn van 3 jaar. Uiteraard is die keuze steeds willekeurig. En poli- tiek!
Ernstiger in deze tijd van inflatie is de kw'estie van schijnwinsten, die in werkelijkheid geen werkelijke vermo- gensaanwas betekenen, maar juist ver- lies in substantie. Prof. Hofstra meent deze kwestie te kunnen af doen met een franchise van b.v .. 2 à 3 per jaar, uiteraard ook een percentage, dat slechts een globaal gemiddelde en bij een werkelijk grote vermogensaanwas van geringe betekenis is.
STRUIKELBLOKKEN
Voor de praldische toepassing zijn er nog tal van struikelblokken: ontduiking, bevordering van kapitaalvlucht, hoge perceptiekosten, .in 't algemeen dezelfde bezwaren, die tot afschaffing van de door de Duitse bezetters ingevoerde spe- culatiewinstbelasting hebben geleid en · die prof. Hofstra ook erkende: Toen de- ze afschaffing in de door minister Lief.
tinck ingestelde vereenvoudigingscom- missie ter sprake kwam, heeft ook de heer Hofstra, lid van die commissie, zijn stem niet tegen afschaffing verhe- ven.
Een waardevermeerderingsbelasting, zeker een· vermogenswinstbelasting, zo- als prof. Hofstra zich di!) denkt,. is uiter- mate sterk politiek geladen ... Het·. be- hoeft n~et het geval te zijn. In vele ons omringende landen worden b.v. al jaar en dag gewoonlijk gemeentelijke belastingen geheven van waardever- meerdering van onroerend goed tenge- volg·e van werken die door de gemeente zijn uitgevoerd, direct of indirect, (een poging hiertoe heeft b.v. in 1906 reeds het Edese gemeenteraadslid, notaris Dinger gedaan door indiening van een
Eén op een ,. ,.
,.Nee, ik ben geen lid," zei laatst ie- mand tegen me. "\Vant VVD betekent Volkspartij voor deftigen en daarin voel ik mij niet thuis."
,.Ko1n nou," zei ik, "denk je dat er 750.000 deftige mensen in ons land zij!l ?"
"Nee, dat niet," antwoordde hij, , ,maar er zitten toch wel veel deftige n1ensen in.''
"Jvl:ogen ze," zei ik, "die hebben toch ook recht op bestaan! Maar als je eens een keer een algemene vergadering van de VVD hebt bijgewoond dan zul je zien dat de samenstelling van de vergadering zo is, dat die z.g. deftige mensen verre in de minderheid :zäjn en dat het aantal mannen, dat met een gouden horlogeketting over hun vest rondloopt, op de vingers van één hand kan worden geteld."
Hij is meegegaan naar een openbare vergadering van de afdeling in de ge- meente waar hij woont en hij heeft in- gezien dat ik gelijk had. Hij is lid ge- worden, omdat hij overtuigd werd dat VVD inderdaad betekent: Volkspart\i voor Vrijheid en Democratie.
In uw vrienden- of kennissenkring zijn er wellicht ook, die net zo denl;:en als dat nieuwe lid van de VVD vroeger dacht. Overtuig hen ook! Werk mee met de actie "Eén op één" om één nieuw lid voor onze partij te werven. 't Mag een deftig of niet-deftig lid zijn, als hij maar· meehelpt om onze liberale gelederen te versterken.
D. W. DE'ITMEIJER
IODIGOM
SPIJKENISSE
Gebouwen van gewapend betonnen prefabs voor verschillende doeleinden.
Vloerplaten in normale afmetingen of pasplaten volgens opgegeven malen.
Broeibakken en alle onderdelen voor de tuinbouw.
motie). Hier is dus een direct verband tussen heffingen en openbare werken.
De denkbeelden van prof. Hofstra op het punt van herstructurering van ons belastingstelsel zijn echter wèl overgo- ten met politiek sentiment. Het is dan ook de vraag of hier de scherpzinnige hoogleraar niet schuil gaat achter de politieke Adam. Prof. mr. Levenbach vroeg zich in zijn afscheidscollege af of een sociaal-politieke voorkeur van zijn kant aan zijn analyse richting gegeven had en zijn definitie doen ontstaan en gekleurd? Misschien zal prof. Hofstra in zijn afscheidscolleg·e ook nog eens tot een dergelijke van grote wetenschap- pelijke verantwoordelijl{heid getuigende vraag komen.
J. van Galen.
Mi in
• •
• IS • • •
• Van Hall
Hoe diep het gif der partij-politieke subjectiviteit ook de VVD heeft aange- tast blijkt uit het artikel over het ontslag van burgemeester Van Hall op de voorpagina van het vorige nummer van dit blad. Met geen woord wordt gerept van het overhaaste en onelegan- te optreden der regering, die het besluit tot het verlenen van ontslag be- kend maakte op grond van een nog niet-gepubliceerd rapport; met geen woord wordt de uitlating vermeld van wethouder Koets, die zich door de christelijke minister Beernink "bela- zerd" acht. Dat kon blijkbaar niet, er zitten immers VVD-ministers in het ka- binet!
L. ALETRINO, Amsterdam Deze aan het slot van zijn lofwaardig korte ingezonden st1tk genite ve1·on- de1·stelling verd-riet ons. Wij hebben n·iet geschreve-n - ove1·igens in haast, want het blad wordt woensdag afgeslo- ten, terwijl het ontslag dinsdagavond bekend werd - over de ontslagp1'ocedu- 1'e, alleen over het feit van het ontslaç zelf.
REDACllE
• Griekenland
Met spanning wachtte ik op ons blad no. 916. Wat zou de VVD over Grieken- land schrijven? Ik vond echter geen en- kele uiteenzetting van het in het Parle- ment ingenomen standpunt. Eerlijk ge- zegd, ik ben daardoor erg geschrok- ken.
Moeten wij hier pepalen of daar al of niet maatregelen moeten worden geno- men om afglijden naar de chaos te voorkomen? De VVD heeft naar mijn mening in elk geval het standpunt· in te nemen, dat wij ons niet met andermans zaken hebben te bemoeien.
Dat geldt ook voor Zuid-Afrika, Span- je en Portugal. weer koren op de mo- len van de heer Koekoek!
J. KUIPER, Delden".
