Bij de politieke

Zaterdag 28 Maart 1953 • Ho. 250

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

"--- ^...

Winstuitkering van.

Overheidsbedrijven

(Zie pag. 7)

W E EK B L A D V A N D E V 0 L K S P A R tIJ V 0 0 R V R IJ HE I D .E N D E M 0 C R A TIE

Z()NDAGSWET-PERIKELEN

Met .. de lente is voo~ onze we:eld kenne- liJk een verademmgspoze mgetreden, die te weldadiger aandoet, naarmate de wereldsituatie spannender en verwarder werd. Moskou zendt vredesgroeten rond.

De Veiligheidsraad ziet reikhalzend uit naar een wedergeboren Wisjinsky. Het ranke bootje van het Verenigd Europa glijdt, vast bestuurd door de stoere Spaak, zachtkens over ·de ·kabbelende golfjes van de Atlantische Oceaan. De Benelux groeit en bloeit alsmaar bloeiender. Mansholt ziet zich in de geest reeds een tweede Jozef-in-Egypte, hij voedselvoorziener en voedseldistribuant van heel het Babylon dezer moderne wereld. Eisenhower eet gretig uit Luns' grote vaderhand. De nieu-' we grondwettelijke verhouding tussen de delen van ons Koninkrijk baart geen zor- gen meer. De zaak-Nieuw-Guinea is in kannen en kruiken. Nederland blijft de Ambonezen door de eeuwen trouw in hun woonoorden. Soekarno .en Beijen . tutoye- ren elkaar .. Van .. de Kiefr schuat"à.äii (Îè . zwaarbeladen belastingboom en reeds val- len de eerste malse vruchtjes ter aarde.

Kortom, de zeven magere jaren zijn voor- biJ Met de lente van 1953 zet een nieuw tijdperk in, dat van de vette jaren, onbe- perkt van duur.

Bij de lente passen in Nederland schoon- maak, opruiming en een nieuw pak.

Dies haalde de heer Beel, die immers net als wij, overige Nederlanders, in deze lente geen andere zorgen aan het hoofd heeft, onze oude Zondagswet van de rommelzolder. Hij bekeek haar met die milde glimlach, welke de Nederlauder zo gemakkelijk afgaat in deze heerlijkste aller Wereldlentes die hij mocht beleven.

Doch onze minister keurde die goede oude Zondagswet, waaraan wij allen ons zo dierbaar onthecht weten, per slot van rè·

kening schoonmaak noch vernieuwing waard. Hij bestelde - wat zal men tegen Pasen in Nederland anders doen? - een geheel nieuwe. Een Zondagswet-1953.

Vorinvast, wat de· beginselen aangaat, maar f.rat compromisserig van afwerking.

De politieke lentemode van 1953 is nu eenmaal wat flodderig. En aangezien we ook parlementair in een ietwat wonderlij- ke compromis-situatie zitten met een rood- rooms kabinet dat ook C.H. en A.R. om- vat, werd Beels. Zondagscompromis door alle regeringspartijen met warme belang- stelling begroet. juist omdat _het niet. één bevredigde.

zo s~honK de heer Beel ons volk het ge-

~ lukkigmakende gevoel, dat er toch nog iets te doen overblijft in deze volmaakste aller werelden, door de lente van 1953 in-.

geluid. Oost en West mogen verzoend zijn, Trygve Lie en Wisjinsky elkander op- nieuw trouw gezworen hebben; de vereni- ging van Europa moge op een oor na ge-

vild en de Benelux zo goed als tot stand gekomen zijn; tienduizenden Nederlanders mogen zonder woning zitten en de midden- groepen moge het water tof boven de lip- pen stijgen - laat zitten wat zit en laat stijgen wat stijgt, wij hier in Nederland, . wij hebben een kabinet dat de zaken áán-

pakt en de Volksvertegenwooi'diging houdt zich weer eens dagen · lang bezig met belangrijker kwesties dan die, welke tot aan deze lente toe de wereld beroer- den.

Of: is het géén brandend vraagstuk, of de Nieuwjaarsdag in ons openbare leven nu zo maar zonder meer en als vanzelfspre- kend gelijkgesteld mag worden met een Zondag? Niet brandend het probleem of de Goede Vrijdag in ons openbare leven zo niet als Zondag dan toch als rustdag zou kunnen worden erkend? Niet bran- dend sonis de vraag of misschien in be- paalde streken van .ons goede vaderland

_aanl~idillg of g·evaar .zou bestaan, dat d~ . Maria-Hemelvaartsdag der·. rooms-katho-

·ueken gelijkgesteld werd met de a,lgemeen- christelijke Hemelvaartsdag? Niet bran- dend tenslotte de vraag of er iri dit goede land altemet snoodaards zouden bestaan, die op Zon- en daarmee gelijk te stellen dagen godsdienstoefeningen zouden be- ogen te verstoren dan wel ( verschrikke- lijkst van al!) of er misschien nog meer Nederlanders zouden zijn dan de paganist Oud alleen, die zowaar menen dat kerk- diensten noch op Zondag, noch op :n daar- mee gelijk te stellen noch op enige andere dag verstoord mogen worden?

Jn trouwe: aan deze nieuwe Zondagswet bestond generlei behoefte, . zij heeft geeri enkel nut. Zo ooit voor enige, dan geldt zeker voor deze wet het oude: quid leges sinE- moribus, wat waarde heeft een

wet, die niet in de volkszeden verankerd is? Dat Zondagsheiliging niet van over- heidswege aan het volk kan worden opge"' legd, is een stelling die in ons p~dement

. geen bestrijQiflg ondervindt tènzij van de kant der· Staatk.~Gereformeerden. Zon- dagsrust is een begrip, waaraan iedere kerk, iedere gelo6fsgroepering een eigen inhoud geeft, zodat deze in een land als het onze nooit door een uniforme wette- lijke regeling op voor allen of ook maar voor de meerderheid• bevredigende wijze te verwezenlijken valt. Hier moet en hier mag - naar prof. Oud terecht opmerkte - vertrouwd worden op de verdraag- zaamheid, die onder ons volk gelukkig regel is en op de wijsheid onzer butge- meesters die het mogelijk maakt, dat ook bij een practisch buiten werking gestelde Zondagswet zich in 't algemeen hier geen moeilijkheden vcrordoen. .

Het maatschappelijk leven wijzigt zich, vaak onzes ondanks. Zelfs al kon alle sportbeoefening . op Zondag stil gelegd

worden, de bewegelijkbeid die het moderne leven kenmerkt, zou zelfs ten platten lande Zondagsrust in haar oude vorm niet doen terugkeren. Of dit wenselijk zou zijn, is een andere vraag. Immers men behoeft niet blind te zijn voor de ondermijnende invloed die er van veelvuldige uithuizig- heid - ook op de Zondag - op het ge- zinsleven uitgaat, om te erkennen, dat we hier met een verschijnsel te doen hebben, dat zeker niet met ook de meest ideële Zondagswet uit de wereld te heipen ware, een verschijnsel toch dat zich in vroeger tijden in zeker niet mindere ma te voor- deed. Wie onze geschiedenis -- ook onze kerkgeschiedenis - kent, weet dit maar al te goed.

* ^{0 "}

Het vraagstuk van de Zondagsrust is ook in andere zin te gecompliceerd dan dat we hier van een Zondagswet heil zouden hebben te wachten. Het economische leven eist enerzijdS van ons volk in deze tijd ongetwijfeld hier en daar arbeidsprestatie ook op de Zondag, waaraan vroeger geen belwefttö bestond. Wij denken hier bijv.

aan ónze grote zuivelfabrieken, die het vaak niet zonder Zondagsarbeid kunnen stellen. Maar anderzijds heeft dezelfde ontwi_ld{eling van het economische leven het roegelijk gemaakt dat duizenden en tienduizenden zelfstandigen (winkeliers), ondernemers en werknemers thans een vrije Zondag hebben, die vroeger Zondags geen rust kenden.

Wat er op dit gebied misschien nog te verbeteren valt, zal eer door overleg en

ma~tregelen op sociaal-economisch terrein en door voortschrijdende techniek te be- reiken zijn dan door een Zondagswet.

Wij kregen zo de indruk, dat alleen de heer Bruins Slot blij was met de indiening van dit wetsontwerp. Niet omdat het hem bevredigde, maar omdat hij uit de discus- sies over. dit wetsontwerp allicht de stof hoopt te kunnen putten voor nog . weer eens een, ~rtikel. tegen de idee van eeQ .. Derde Macht, waarin hij dan betogen kan, dat de ànti-re-\rolütionnairen wèl kunnen samE•nwerken met socialisten, maar niet met V.V.D.-ers. Vanwege de houding der }aatstgenoemdP:l ten Opzichte Van dit ont- Werp ·Zondagswet

\Vij beiJben zo'n flauw Yermoeden, dat er ook wei anti-revolutionnairen met de heer Oud va'l tnening zijn, dat men daarover beter eens spreken kan bij de algemene beschouwingen in het eerstkomende par- lenmentaire jaar! En dat er ook voor hen enige humor zal liggen in de omstandig- heid, dat bij de eindstemming over dit ontwerp-Zondagswet de A.R.-fractie toch nog in tle armen viel van die van de ' V.V.D, Zij stemden samen tegen. Zo kwam.

voor 5 minuten zö waar 2/3 van de Derde Macht tot stand!

G. A. DE RIDDER

28 MAART 19158 - PAG. Z

Een beschouwintf over Surinám~ (11 en slot)

Grootse ontwikkelingsplannen verhoeden niet dat nog een zwarè en moeilijke weg moet worden afgelegd

Bij de politieke

kunn.en ·zich licht :1panningen··

.f'

. ,D· '·; ~ f~ote '{Jeh~f~~ ~'al~~~ ~~~~ ^{W. cie.} ~rlOJ mee~: vraQ.r ónistaan naar

~~et. een IPinera~ dat ^{~ Sur~e} • ,,,... .. ~.relkbaJ'e · Jweveelhecla YOOfkomt. ~ '~e k\Va~Heit Is ~. vlfo,~. ~ voor ceescllePal bevaarban rivJeren g~eJUk kNl worden aiJevoel"d.

:De snelle . uitbouw van de twee bau1Qetmaatscbappijen bracht meer reld in omloop en de .toestand is tU:n. zo, dat SÓ% van de uitvoerwaarde door deze a:r'Qndstcit, cUi' dollars op•~vert, worcU re'vormd.

gedachte ~n uitgaan naar het op- wekkèn van el~trische energiè. Tal van oll~ert~ldngen zijn verricht over de mogeliJ~heden van het bouw~m

van een stuwdam in de Suriname·

rivier.

dan hl dit voorbeeld voldoende om àan" te tonen, hoe uiter~t labiel de toe~tan<l is waarin het laÎld verkeert en itoè weinig et eigenlUk op maat-

schappelijk structueel gebied door de opkomst van de bauxiet is veranderd.

· Met de intrede van de ~uxlet, de kurk waar de huidire economie van Suri- ll&llle op drijft, wijztrde zlcb • overiren. rebeel toevalllr - liet ·politieke en Jtaatkundire aapeet van Surinal.!le.

Op verkeerf!gebied zijn, afgestemd op de toekomstige ontwik~eling, plan- nen uitgewerkt voor het ul~bouwen

van bet bestaande wegennet, de ver~

betering van de haven van :Paramari- bo en van het vlie~veld.

Wiuelvallige beoordelingc

Het is een merkwaardig verschijn- sel, dat Suriname, waar verleden, be.- den en toekomst zo sterk door elkaar heen lopen, nièt alleen in Nederland, maar vaak ooJ:t in het land zelf, zo wiss';!lvallig wordt beoordeeld.

De machtsverschuivingen naar (le op buitenlanc.'be credieten, kan een

Maatregelen op sociaal

twee grote blokken in de wereld, d~ politieke zelfstandigheid tot geva~U"-

terrein ·

cnoeilijkheden in Azië en (Ie snelle lijke consequenties aanleiding geven.

ontwikkeling van de techniek in d.e D.a;1rom is in het tienjarenplan aan

jaren na de oorlog - in het bijzonder c;le .. q~ct prQiiW:ij~y~ pJ;ojecten de Ook op. liOCiaal gebied zijn, met be- Een verwarrende invloed, die een op . het gebied . der · gemechaniseerde · · · · ~eeste aandacht besteed.. , .

lan4l>Quw -:- bebbeQ gemaaltt, dat niet trekking tot een verbetering van bet juiste beoordellng bovendien ~eer onderwijs, de . medische vc;>orzienlng, bemoeilijkt, is, dat de structurele op:.

allèen Nederland. maar ook Suriname op een andere plaats kwam te staan.

Ogenschijnlijk •s er in beide landen zelt weinig veranderd, maar in hun optreden naar buiten is zeel' duidelijk de afspiegeling terug te vinden van het totaal gewijzigde wereldbeeld.

Het Suriname van nu dienen wij daarom met gebeel andere pgen ie bezien dan het Suriname van vóór de oorlog.

De opgaande lijn waarin het land zich bevindt, is er één, die, mits de

~mstige ontwikkeling goed wordt geleid, behouden kan blijven.

Hü kan, w~ niet ~ au.

bepaalQ.e voorwaar4eu word1 vol- daan, eehter evéli. mel

w•

gën en afdalen. De 'nkele pijlèt, de baWliet. waar de e<:onontie op :rust,

blijft een uiterst wankele basis. Jlet

va-b~n van dese bàsis 1s dan eok eell dwingende voorwaarde VOor • toekomst.

Een welvaart.foruh

Om ~n deze gedachte een e~

uitvoering te geven, werd in lf47 een

welvaa~oncls ge$licàt, waarbij, ver~

f}eeld over vijf ~aren. een bedrag van 4.0 millioen gulden beSchikbaar werd

-~ld, ten einde een aantal wel-

va&l'tsproje~n uit te voeren, welke niet ten laste van de Surinaamse be- groting konden worden gebracht.

Vanzelfsprekend is dit bedrag on·

vo!Goende om het land, dat bijna een eeuw noodlijdend ~ geweest, .de ~CO•

nontische apparatuur te Vt:r!!chaffen, welke het in staat stelt een gezond econOllli&ch leven ie krijgen.

Met het fonds werd beoogd inzicht te krijgen in de ontwikkelingsmoge·

lijkheden van Suriname en tevens •n zodanig economisch klimaat te schep-

pa~ dat voor de uitvoering van ren·

dabele objecten kapitaal op commer- ciële basis zou kunnen worden aan- getrokken.

Een speciaal daartoe opgericht planbureau heeft, mede in samenwer- king met een Missie van de Inter- bank, aan de hand van een analyse der welvaartsmogelljkheden en de resultaten van het vele voorbereiden- de werk dat was verricht, de ver·

schillende opgestelde plannen en pro- reeten tegen elkaar afgewogen en in een systematisch verband gebracht met het doel te komen tot een ver·

antwoorde lenings- en investerings- poUtiek, die de basis moet leggen voor een gezonde ontwikkeling der Surinaamse volkshuishouding.

Do()r. een aantal op elkaar afge- stemde deelplannen op het gebied van landbouw, bos);)ouw, verkeer en so·

ciale zorg tot uitvoering te brengen, hoopt men voor het land de financieel economtsche zelfstandigheid te be·

reiken. ,

Zol!lng hieraan niet wordt voldaan en het land ter dekking van zij!l steeds weer terugkerende betalings- balans-tekorten in een financieel af- hankelijke positie aangewezen blijft

Steun aan de boerenstand de· hygiënische toelltanden, de wo- bouw van de maatschàppij aan de ene ningbo~tw, het credietwezen e.d., tal kant zo eenvoudig en aan de andere Het uitvoeren van een aantal klei-

nere landbouwprojecten beeft ten doel een krachtige zelf('ltan<lige Suri- naamse boerenstand te scheppen.

Door drainage, bevloeiing, ruilverka- veling e.d. hoopt men rond 10.000 ha.

bouwland nieuw te vormen en 10.000 ha. te verbeteren.

van plannen opgesteld. kant zo uitermate complex is.

De kosten van dit tienj~renplan Het handjevol inwoners bestaat uit zijn, exclusief het bouwen van het Creolen, Bosnegers, Indianen, Hindoe- waterkrachtwerk in de Suriname- stanen, Javanen, Europeanen en Chl- rivier, geraamd op rond 100 millioen nezen; meer dan een derde van de Surinaamse guldens, welke gedeelte- bevolking woont in Paramaribo; cul•

lijk door Suriname en aedeelteli.it tuurinvloeden uit West-Europa, Afri·

· uit buiteplanQ5e leningen ~uden ka, India, Indonesië en Amerika heb·

kunnen worden gefinancierd. ben op ·het land hun stempel gezet.

Het reeds in volle uitvoering zijnde Noord·Nlckerie project beoogt op rond 15.000 ha. 200 gróte, llterk geme•

ebaniseerde boerenbedrijven te stU:h·

ka. Wllar met hulp van vakbekwame

N~ümdse boeren rijst en soja :mt- len worden .ver)Xl\IW4. Dit mil•

lioenenwerk wordt door de Stichtbig voor de ontwikkellng van machinale landbouw in Suriname uitgevoerd en

v~nuit Nederland gefinancierd.

Volgens berekeningen ~1 J;>jj het Daarnaast treden de verschillen in uitvoeren van dit tienjarenplan het sodsdienst, levènsgewoonten .. en be- natioflaal inll;o~n per hoofd ~t .. ^c langen die door de verschillende rond. 20 % ~unnen: stiJgen. terwijl • { groet,len wor4en na~eefd. naar een goede. 'Kans ~st.lat op èen lllui• voren.

teede 'betaltngsbala!ü. ·

Uit het voorgQande moge voldoen· In een dergelijke samenleving, die de blijken, dat er in Suriname nog bovendien voor eQD. sroot deel in ~n een lange en moeizame wei moet stad is geconcentreerd, doen ;leb bij Een veeteelt-- en visserijproject

voo.rzien in een verhoging van eiwit- houdeQde producten, welke · thans wordell geïmporteerd.

worden af8elegd, wil h~t gestelde een politieke bewu11twording Ucht doel worden bereikt. · spanningen voor, die, omdat ze Vaalt

Vaak sprekell 9ntwi"ellngaplan• even snel weer vergeten worden als nen zodanit tot d.e verbeelding der ze opgekomen zijn, op de buitenstaan- mensen, dat de reële verpoudingen der een vreemde lDdruk maken.

Een project dat door het Boswezen

w~ opgesteJ4 beeft ten doel d.e boutproductie te verhogen door het inventariseren en ontsluiten van waardevolle boscomple:JC;en.

Op het gebied. van de nijver held.

zijn de mogelijkheden onderzocht voor de fabricage van sinaasappelsap, zeep, bier, sojaolie, pulp, keramische producten, cocosvezel . e.d.

De aanwezigheid. van rijke bauxiet-

lag~ hebben voor , 4e verdere ver- werking hiervan tot aluminium de

uit het oog worden verloren.

Men dient goed te beseffen, dat er in een· land met een slechts 200.000 zielen tellende, zeer heterogene be- volking, die bovendien op een zeer ongunstige wijze over het land is ver- deeld, geen wonderen kunnen worden verricht.

Als men bedenkt, dat er bij de twee bauxietmaatschappijen, dje te- . zamen 30 % van de export verzorgen,

in totaal slechts 2500 mensen bij het productieproces zijn ingeschakeld,

DEZE BURGER

is blijde U allen in Utrecht '4Jeer te zien, want ee~ héél lang

;aar was hij verstoken van de aanblik van al ·die nobele gelaten van Delfzijl tot Cadzand, van de Schelde tot de mond van de Eem.

Want het zijn, wanneer ge ergens in de Stad Holland woont,

door~aans alléén de héél groten die gë ontmoet om er, eerbiedig, Uw petje voor te lichten: de statige Oud, de grote Cornelissen, de goedmoedige Ritmeester, de jolige , Van Leeuwen, de. be- dachtzame Louwes, Floris ("der keerZen God") Den Hartog, de geleerde Korthals, de vele-turven-hoge Hadders, de kwieke Ankersmit, de lang-niet-malende Molenaar . ...

Altijd weer de héél groten, .de fakkeldrage1·s, de vendei- zwaaiers; het ganse jaar dóór.

Doch in Utrecht - één maal pe1· jaar en daarom een des te feestelijker feest - de stoe.".e · achterban uit dorp en vlek; de vaste burcht; het merg van onze ruggegraat.

Ja, deze burger is blijde U allen, omtrent de Mariaplaats tot Utrecht, wéér te zien; zich goedmoedig onder U te bewegen;

zich minzaam met U te onderhouden; hier een aanmoedigende handdruk; daar een opwekkend schouderklopje; ginds- als het zo gevalt en de mogelijkheid zich voordoet - een tot grote partijdaden prikkelend kneepje in wang of boven-arm.

't En zijn de referaten niet, o heer, die mij tot Utrecht drijven.

Maar 't is - zoals mijn volle neef Oubol 't zeggen zou - maar 't is het oenzele weerzien, 't is de flontige schpk-der- herkenning van allen die mij zo innig lief zijn, die mij naar . 't land'lijk Utrecht vo~rt.

Bereidt U allen voor op de omhelzing van

DEZE BURGER

Geen opportuni1ti1che poU.ttek

Nu wij in onze verhouding tot Su- riname voor het nemen van belang- rijke beslissingen staan, kan het voe- l'en van een oppo~tunistis~:he politiek en het afmeten naar uitsluitend zake- lijke belangen nooit tot een bevredi- gende gang van zaken leiden.

De expansiedrang waarmee Neder- land zich een ult.weg in de wereld zoekt, kan cnmogelijk op de kleine bevolking van Suriname, die al moei- te genoeg heeft om het hoofd boven water te houden, wordep afgewen- teld.

Het samenleven onder één dak, het koninkrijk, hoeft zelfs wanneer .er maar één hoofdingang is, niet afhan- kelijk te zijn van één oplossing.

In dit verband bezien is het van het grootste belang, dat de,Nederlan- ders, die dit woningvraagstuk straks te behandelen krijgen, niet alleen kij- ken naar de indeling van het huis, maar ook begrip tonen voor het le- ven van de inwoners.

Ir A.P. VAN DER VLIES

*) Zie voor de vorige beschouwing ons weekblad, d.d. 14 Maart j.l.

·. VRIJBEID EN DEMOCRATIE !8 MAART 19/JS - PAG. 3

* ^{WEEK to.t WEEK} *

Vreemde

en

spron~en

rond belasting

T en langen leste heeft de regering aan de voorzitters van de beide Kamers der Sta•

ten Generaal medegedeeld, dat, in afwachting van de indiening van in voorbereiding zijnde

~etsontwerpen, zij liet wenselijk acht reeds voor- ioptg enige m~elingètl te doelt over cie hcofd- . punten van haar voornemens met betrekking tot

hèt huurvraagstuk en de belastingvoorziellingen ter verruiming van de werkgelegenheid in ons land.

Ofschoon Wij op de!le mèdedéltngen ter ptaa.ite

niet te diep wîllen ingaán, temeer, omd&t de Kam._ hierover nog aa.n het woord moet komen, willen wij toch· niet nalaten er iets over te zeg.

gën, vooral oindat de door de regering aange- kondigde maatregelen uiteraa.rd In ruime kring de bijzondere belangstelling van het publiek ge·

nieten;

Voor. de belangstellende Staatsburger doet de redenering \-an de regering, dat haar besluit aangaande de huurkwestie en de belastingvoor•

~eningen ter verruiming van de werkgelegenbeid is vertraagd door de watersnoodramp, Wel enigs- zins vreemd aan. Deze redenering doet denken aan een uitvlucht, die niet zeer steekhoudend Is, omdat destijds minister in 't Veld reeds had medegedeeld, dat een verhoging van de huren nog voor 1 Januari van dit jaar nodis was.

VOOI'ts doet het 'vreemd aan, dat het advi~:

van de Sociaal-Economische Raad met betrek- king tot de huren aan de regering - eelf' advie.3 dat reeds op 28 November van het vong jaar

gereed was - eerst thans bekend is gemaakt.

,Men v~gt .zich af, waarom dit .advies zo laitg-

un, de' ·tJpenbaarheid iS onttrokkelt iZoti h'èt niet beter geweest 2lljn dit advles E!el'der te publiceren , · opdat een openbare gedachtenwisseling mogelijk zou zijn geweest en zi<!h een uitgebalanceerde pu · blleke oplllie over de betrokken vraagstukken ha-d kunnen vormen? Wij willètl er geen twijfel ov~r

kten bestaan dit zeker . beter te hebhen gevonden.

1ten krachtige publieke opinie is nu eenmaal levens- voorwaarde voor een gezonde ·democratie en waat'•

borgt een degelijke behandeling van zaken. Het 11 nu te hopen dat de regering in den vervolge meiler is met de publicatie van dergelijke belang- rijke adviezen.

Give ^US the

tools

I n zijn belangrijke openfugsrede heeft de diree·

teur van de Koninklijke Nederlandsé Jaar•

beUt'S te Utrecht, mr MlHus, o.m. de aaiidaebt gevestigd op de wijze; waarop de Nederlanders lich de laatste jaren uit de 'na-oorlogse moeilijk·

heden hebben weten te redden.

Het buitenland heeft dit optreden en de vol- hl:rding van Nederland nauwkeurig gevolgd.

Sinds de bevrljdlng kwamen meer dan vijfhon•

derd licentie-overeenkomsten tot ·stand, en in ruim tachtig gevallen werd in samenwerking met Nederland deélgenomen in bestäande of nieuwe fabrieken. Voorts werden in deze periode 36 dochterondernemingen op Nederlandse bodem gevestigd van Amel'ikaanse, Engelse, Belgische, Zwitserse en Zweedse fabrieken.

Uiteraard toonde de directeur van de Jaar- beurs zich dankbaar voor de steun die van bui- ten af werd ondervonden, waarbij hij evenwel niet de hMtewens van ons land verdoezelde, dat

Boekbespreking

het tenslotte op eigen benen wenst te staan. Deze cijfers zijn des te ontstellender als men Ook tnr Miüus geloofde, dat .dit beter IS, hoewel bec;Jenkt, dat. vooral voor ~e beeldhouwers de af·

bij daaraan bèpaalde voorwaarden stelde.. gelopen jaren een zekere hoogconjunctuur in- Zeer terecht wendde hij zich tot het buiten- hielden in verband met de opdrachten voor ver- land met de bekende slagZin: "Give. us the tools, zets- en herdenkingsmonumenten.

and we'll finish the job". Vrijwel' het grootste aantal kunstproducten Het buitenland moet ons echter een kans geven wordt aan particulieren yerkocht. Schilders en

~n gl'éti.Zen op aannemelijke .. wijze biqnen· te . grafici verkopen 81 % van hun werk en de beeld·

komen. De Nederlluj~' ëÇ&tt;-·izo--bêrangiifk'.' \.houwers ISl% van hun werk aan particulieren.

voor eigen welvaal't, houdt immers nooit een be· Dè verdere afnemers bestaan uit kunsthandel, dreiging in voor de levensbelangen van de eigen bedrijfsleven, overheid, -kerkelijke· iriste1ftngen: en industrie in andere landen en niemand zal ons monumenten-commissies.

land kunnen verdenken van te streven naar een Volgens het rapport v-an de ISONEVO heeft

m&cht$póàltte. ^VOOt-·dè lleêf~OIJ~hêt ve8tigen ~;en ~pu- Het Is ped, dat dergelijke woorden in· eêfi in· · • t•tié . iii·· de· 100)) · d~r ,jaiéQ in. ~AAte,ieel ₀pilcht temattonaal èOtnmetcleet georU!n'te-a'd · JéZél· méèr gèvoi~il, d~ \Foor , dè. ~il<!et.i' . vooi ^~e

Scltàp Zijn gesproken, omdat voorat dè laàtste Vàn èett thatérl~le verbetering natiWèltfks kan tijd helaas moet wordèn gèconstateerd, dat onze worden gesj,roken.

ëXpOrt in diverse landen nög wel eens moèilijk- Ond&r de beeldhouwers van rond 60 jaar v&r•

beden in de weg worden gelegd. • dient Gl % meer dan ! 3000.-. ónder de schil·

Uiteraard zijn Wlj erg dankba&ir voor de hulp ders van dezelfde leeftijd is het slechts 7 %, dat door het buitenlànd geboden, doch deze nioet meer dan f 3000.- per jaar verdient.

niet het karakter krijgen van een a.àlmoes. Nogmaals, ontst~llende cijfers, die de positie Ons volk is bereid hard voor die hulp te wer• ván bepaalde groepen van kunstenaars In ons ken, maar dan m6et tegenovèt' die hulp ook ian~ wei zeer schrijnend doen uitkomen en waar- staan een nationale tegenprestatie, diè ons de voor zeker dringend naar een oplo88ing zal moe- wetenschap geeft, dat Wij deze hulp zelf ver- ten worden geiocht, waarbij Wij o.m. denken àan

dienen. de lang niet gemakkelijke taak de smaak van

Geen medaille

0 fficieel is medegedeeld, dat . de regering heeft overwogen of het aanbeveling zou

verdienen een watersnoodmedaille in te stellen, uit te reiken aan hen, die zich bij de jongste wa•

tersnoodramp op bijzondere wijze hebben onder-

· scheiden.

Zij heeft echter thans besloten niet tot de in-

~ ~~elli.ll.~ y~~;n ~n dergelijke meqaille over te gaan,

: :nu besfWt, aldus het officiële bericht, doet niets te kort aan Qe.·grot~· w~r!l~rb'tg, .. welke' i\e.

_ regel'ing heeft toor · het Werk va.n allen, ~ bl;i de ramp op énigerlei··wljze hnlp hebben verleend.

Het voornaams~~ ~otief is zelfs, dat het àan•

tal van he:ii, die hulp heb'Oen verlèeM en de wijze waarop ieder van hen zich ten volle heeft gegè·

ven, het practisch onmogelijk maken tot een ver~

antwoorde onderscheiding te komen.

Vele bewoners van het getroffen gebied heb•

ben niet minder dart degenen, die van elders te hulp snelden, bewijzen van grote persoonlijke moed en menslievendheid gegeven.

Zij allen verdienen de dánk van het Nederland•

ae volk.

Het Wil ons voorkomen, dat het standpunt va.n de l'ègering in deze volkom-en juist is gekóZen.

Haar motivering iá ongetwijfeld overtuigend èD · Wij waarderen het dat de regering een besluit heeft · genomen dat zeker in den begtime niet door ieder zal worden gewaardeerd, maar. dat nu eenmaal bij een goede overweging der argumenten genomen moest worden.

.,.

Kunstenaars tn ^•

nood

B lijkens een studie van het Instituut voor So- ciaal Onderzoek van het Nederlandse Volk ,(ISO:NEVO) te Amste!'dS,m verdienen ruim Sfi.%

van de schilders en grafici en 54 % van de beeld·

houwers in ons land door hun kunst minder dan

~ 2000.- per jaar.

Nog geen 4% van de schilders en grafici en 22 % van de beeldhouwers komt boven een in·

komen van f 4000.-.

het publiek op te voeren, dat nog maar al te veel geneigd is zijn geld te besteden aan producten, die met kunst niets van doen hebben.

Katholieken r,n gemeentedie,nst

Het bestuur van de Katholieke Arbeiders Be·

weging (K.A.B.) .te Bussum heeft, aldus le·

zen wij in de Volkskrant, een onderzoek ingestel~

· naar' hei aantal a~b'eiders en ambtenaren, dat in ,~- .iije~t is bij .&iè gemeente. Men kwam to• de oon-

.clu8ie,. dat on-der de 148 leden· van het gemeente~

pèrtónêël slechts 27 kathbÎieken waren van .Wie

i9 in vaste dienst. ·

Omdat in Bussum, aldus het bericht, het aantal katholieken het grootste percentage van de be·

volking uitmaakt, is men van mening, dat de ka·

tholieken bij sollicitatie naar een werkkring bij de gemeente te weinig kans op succes wordt gegeven.

:Oeze conclusie heeft de K.A.B. vastgelegd in eel) aan het gemee~tebestuur gerichte mededellng.

Wij hebben bij de katholieken reeds eerder der.

gelijke vreemdsoortige conclusies aangetroffen, die toch wel zeer eigenaardig aandoen en in wezen w~

de meest merkwaardige gevolgen kunnen leiden.

. lmmers, wij'· vrag~n ons. af wat de · aanstelltng van per8oneel, hetzij bij het particuliere bedrijf, hetzij in overheidsdienst in feite met de polltiêke gezindheid heeft te maken. Het wil ons toch voor- komen, dat het b~ het aanstellen van personeel in eerste instantie gaat om de capaciteit van degenen, die men wenst aan te stellen.

Gaan wij de kant op die de K.A.B. kennelijk wil inslaan, dan zal ons land in vele geledingen niet alleen nog meer worden verpolitiekt dan het nu al is, doch aan de stelling "de juiste man op de juis~ plaats" zal tevens ill ernstige mate àf- ,,breuk worden gedaan.

Aldus- '~ou mede ons economische leven een sterk scheefgetrokken beeld gaan vertonen, waar- tegen wij terdege dienen te waken. Als zodanig moet het initiatief van de katholieken in Bussum dan ook zeer 'beslist gevaarlijk e.n dus verwerpe- lijk worden genoemd.

ling van de financiële resultaten", die er het gevolg van zijn.

DEMOCRATIE IN DE ONDERNEMING In het Scltnlor.-plan zijn de volgen- de gebieden voor die samenwerking voorzien: de arbeidsproductiviteit;

de kapitaals-:;:>roductiviteit; . de on- derlinge vernoudingen tussen de verschillende afdelingen van de o~­

derneming; de kwaliteit van de pr~•

ductie; de kwaliteit van grondstof•

fen en màterlaal; h~ verbruik van grondstotfen, enéigte en materiále~~

voerende arbeid in de onde!'neming, Hij ziet er dan ook niet alleen econo.

mische voordelen in (productiviteits- verhoging), maar van groter belang acht hij voor de werknemel's . ,.de gunstige invloed op de zelfverwerke ..

!ijking, de eigen '·erantwoordell;jk•

heid, het initiatief, het zelf-respect, de liefde voor en het geluk in het werk" .

door drs P. E. W. M. Bogaera Uitg. N.V. Uitgeverij De Lan- teern, Utrecht

. W ^Ij ontvingen de brochure .,De;;.

. moeratle in de onderneming'' ' :van de hànd van drs P. E. W, M. Ba.

Pfll's. De bedoeling- van de sehrijvet

la bekendbeid te gëvén aan het in dè Verenigde Staten sterk in ontwtkke~

Jtng z\jnde zgn. Seanlon-plan.

. Dit plan heeft tot doel een werke•

lfjke samenwerking te scheppen tus- (len leiding en uitvoerende arbeid op :het vlak der· onderneming ten aan- Zien van die vraagstukken, waarin ,ttoor beide partijen een gemeenschap·

~elljk belang Is gelegen, en die door de werknemet's kunnen worden ·voor-

:r.ten. _

Voorts is aan de.te samenwerking gekoppeld "een rechtvàardige verde-

De schrijver is van oordeel, dat uitvoering van dit plan een revolutie teweeg kan brengen i1t de verholi•

ding tussen leidinggaYende en uit•

Wij hebben van dit geaehrift met belangstelling kennis genomen.

Lezing willen wij gaarne aanbeve- len aan elk voor wie de ontwikke~

ling der menRelijke pet"soonlijkhei4 een beginsel van primaire orde lal. .

..

parlemen

EERSTE I(AMER BEHA!

ECONOMISCHE ZAKEr

D^e soelalisten en 1n h_ et bijzonder h_un woordvoerder in de_ ·Eerste- Kamer' wachting blijft, o_ok de 'VOorgenomen : plannen voor w'oningwétbouw . dan wauneer het om de volkshuisvesting gaat, de hee~ Woudenberg, heb- niet tot uitvoering kunnen komen.

ben een intense afkeer van .de particuliere woningbouwexploitatie. Dat is Dat ging ook onze geestverwant te 1 · be ld ver. Ofschoon - zo zei hij - wij aan up zichzelf niet zo verwonderlijk bij een groep, die nu eenmaa met paa de particuliere bouwnijverheid een zo overvloeit van .liefde voor bet particulier initiatief. ruim mogelijk terrein willen toeken-

Ten aanzien van de woningbouw heeft de heer Woudenberg echter nog nen, kan men dit naar onze mening niet voor elke gemeente preeles op een bijzonder argument, dat hij ook bij de jongste behandeling van de bC·• een goudschaaltje gaan afwegen. .

•roting van Wederopbouw en Volkshuisvesting in de Eerste Kamer weer Het moet mogelijk zijn, dat in de

., ene gemeente. de ene categorie eens

naar voren bracht, Dat is, dat de bouw van arbeiderswoningen een sociaal wat meer woningen krijgt te bouwen, vraagstuk is van de hoogste betekenis, dat de Overbeid in de band moet terwijl dit in een andere gemeente

juist andersom kan zijn.

hebben. Het bleek echter, dat ook minister

De ."woordvoerder van onze V. V.D.-fractie, mr De Vos van Steenwijk, Witte het daarmede volkomen eens '"'racht daarop eerst deze correctie aan, dat niet alleen de bouw van arbei- was. Bij een nader onderzoek, door

., hem ingesteld, bleek, dat enige uit-

derswoningen, maar het gehele vraagstnk van de volkshuisvesting een voerende provinciale instanties het

· voorschrift van de minister te letter- .

J>Ociaal vraagstuk van de hoogste betekenis is. , lijk harlden opgevat.

Daarom zijn overheids v o o r s c h rif t e n op dit punt ook volkomen te De minister heeft thans echter dui-

Wederopbouw. en Volksht De bouwspaarkas · Het ~

repliek ·van mr De Vos vaJ Prof. Molenaar welwille Problemen der internat~

1·oekomstmuziek voor dE (bij de heer Kramer) ht

blllijken en de heer De Vos van Steenwijl< maakte van deze gelegenheid delijk gemaakt, dat hier de globale Methode is bedoeld, waarbij het gaat ook een dankbaar gebruik, nog eens hulde te brengen aan de (liberale) om het totale resultaat en niet om initiatiefnemers met betrekking tot de Woningwet (van 1901), welke ,·an zo een precies evenwicht in elke ge-

meente afzonderlijk, los van min of

grote sociale betekenis is geweest - en nog is. meer toevallige plaatselijke omstan- Fransman schreef een boek, getiteld:

, t.e chameau et ses amours". De Ne·

derlander ging· (eerst) een commis•

sic benoemen om het dier te bestu- deren".

1\laar wil dat nu ·zeggen, dat daarom het particulier initiatief en het digheden.

daarbij geldende "winstmotief" geen rol mogen spelen?

1 E ~n de~gelij~e conclusie wees de heer De· Vos van Steenwijk be·

slist af en hij gebruikte daarbij te- ,\'ens een zeer juiste vergelijlking.

Hij- zei (wij schrijven het nu, ver•

kort in onze eigen woorden): Er zijn 'allerlei artikelen, die een eers.~c levensbehoefte zijn voor de mens. BJJ- voorbeeld brood. Maar ook daarbU .speelt toch het winstmotief een rol.

De boeren, die het graan verbou- wen de molenaars die het vermalen, de fabrikanten en' de bak¹kers, die bet brood bakken en verhandelen, zij allen maken "winst" of trachten die althans te maken.

En ook hier is - evenals bij de wo- ningbouw - de rol, welke de over- beid daarbij te !;pelen heeft, deze, dat 2ij bij c:lerge}ij'ke elementaire volks~­

boeffen te Wàkèn heeft tegen lll!S•

bruiken en tegen· ónjul~te praktijken.

Er werd ook in twijfel getrokken '(zelfs door de minister), .dat in de 3aren -vóór de oorlog de pa~:ticuliere

bouw . nabij de 85% van de totale aanbouw bedroeg,

Allft:an de hand van gegevens, ont- leend aan het bekende werk van dr ir H. G. van Beusekom: "De Neder- landse volkshuishouding tussen twee wereldoorlogen", toonde onze woord- voerdé-t de juistheid daarvan noch- tans onweerlegbaar aan en hij kreeg op zijn verzoek ook verlof, om het llitaatje, dat op deze· gegevens J;>etrek- king ·heeft, in de Handelingen te doen ópnemèn. ·

Minister Witte wenst nu de parti- t:uliere bouwnijverheid gelukkig weer te stimuleren en hij heeft daarom, voor zijn bouwprogramma, een ,,fifty- fifty" "regeling ontworpen; d.w.z. een ongeveer gelijk aantal woningwetwo- ningen en woningen, gebouwd voor 'l'ekenfng van particulieren.

De l:I~er Woudenberg, van de P.v.

d.A., maakte daartegen weder ern- stige bezi.varen en bij de replieken merkte hij nog op: Ik heb dit spe- eiaal naar voren gebracht om een tegenwicht te geven tegen hen, die de woningwetbouw willen terugdr!n·

gen''. ,

De heer De Vos van Steenwijk, op :zijn béurt, ·merkte daartegenover blj de replie'ken op: Ik weet niet, .wie tlit willen doen, maar onzerzijds heb- ben wij . dit plan zeker nimmer ge•

had. Daarvoor hebben de woning·

bouwverenigingen in het verleden en ook thans te veel mooi werk gedaan.

Moor wanneer wij ervan uitgaan, dat vóór- de oorlog de. particuliere wo~

ningbouwnijverheid 85 pct. van het aantal tot stand gekomen woningen in ons land bouwde en men maal>;t dan bezwaar tegen de fifty-fifty-ver- houding, dan moet ik toch conclude- ren, dat, als er wordt gesproken van het willen terugdrin-gen van een ca- tegorie van woningbouw, dit het ge- val is met hen, die op het ogenblik tegen de particuliere wo"ningbouwnij- verheid te velde trekken;

Dat de heer De Vos van Steenwijk, als goed liberaal, daarbij in het ge- heel geen "scherpslijper" is, bleek wel uit het feit, dat hij in een· daar- mede samenhangende kwestie niet aarzelde, de heer Woudcnb~rg bij te vallen.

Deze had, aan de hand van een publicatie van de Vereniging van Ne- derlandse Gemeenten, er op gewezen, dat die "fifty-fifty" verhouding bij het goedkèuringsbeleid voor iedere gemeente afzonderlijk zeer stringent werd gehandhaafd. Zo stringent, dat in de gemeenten, waar de (particu- liere) premiebouw beneden de ver-

MINISTER WITTE

• •• • .Jiftu-fitt11" ••••

D ^e betreurde het, dat er· een tijd--' ^{heer De V os vari Stee~wijk •} lang een. premiestop is geweest. Met genoegen had hij echter vernomen, dat er nu weer nieuwe aanvrage11 mogelij•k zijn volgens een te wijzigen premieregeling, Zolang die gewijzig- de regeling er nog niet is, kan men de oude regeling nog toepassen.

ha·' de heer De Vos ·ran Steenwijk op. zo menig punt iljn vreugdè uit•

gesproken over het beleid van minis- ter Wittè, (voot zovér dit th1ms reeds te beoordelen is), het had hem uiter- mate teleurgesteld, dat omtrent het vraagstuk van de huren nu nog geen beslissing was genomen.

Die beslissing is nu inmiddels dan toch afgekomen. Gezien de noodzaak, ook nog enkele andere onderwerpen in deze rubriek te bespreken, zullen wij daarom voor het ogenblik voor·

bijgaan aan de opmerkingen, welke de woordvoerder van onze fractie bij voorbaat over dit ondefwerp maakte.

Eén nuttige inrichting op het ge- bied van de volkshuisvesting noemde onze spreker in het. bijzonder: de bouwspaar kas.

Hij herinnerde daarbij aan een bro- chure van de vroegere president van de N.V. Bouwkas Noord-Nederlandse Gemeenten, mr. dr. Wij tema,, burge- meef:ter van Alkmaar, die daar o.m.

betoogde, .dat eigen woonbezit voor arbeiders en kleir· middenstanders de sociale stabilitr· .. ordert en van grote ideële en '.tschappelijke waarde is.

Die bouwkas groeit ook ·voortdU•

rend en de heer De Vos van Steen.;

wijk was geneigd, hier de voorkèlir te g~ven aan gemeentelijke bouw·

spaarkassen boven particuliere in- stellingen.

Onze woordvoerder kwam ook in deze rede nog even op de stormramp.

Het is wel tragisch, zo zei hij, dat, nadat wij in de M.v.A. gelezen heb- ben, hoe gunstig de cijfers voor de woningbouw in Zeeland zijn, juist dit gewest door een dergelijke ramp is getroffen, zodat die gunstige toestand op het gebied van de volkshuisves·

ting weer geheel in duigen is geval·

I en.

Met instemming he.d spr. verno- men, dat de minister het krotwonin- genvraagstuk J!link wilde aanpakken, maar hij betwijfelde of het nu wel nodig was, voor •dit vraagstuk, dat toch helemaal niet nieuw was, nu weer een "uitgebreide commissie" i11 het leven te roepen, zoals de minister van plan was.

Toen de oud-minister mr In 't Veld onze woordvoerder hier vriend- schappelijk interrumpeerde, repliceer- de de heer De Vos van Steenwijtk snedig:

"Ik weet niet CJf de heer In 't Veld kent het verhaal van de vier perso- nen, die opdracht kregen een verhan- deling over de kameel te schrijven, re Duitser maakte er een dik. boek- werk van, getiteld: "Das Karnel in wirtschaftlicher und zoologischer Be- deutung". De Engelsman schreef een brochure: ,.Camels and hunting". De

Wanneer deze aangelegenheid in de Kamers komt, zal er alle gelegenheid zij·., het standpunt van onze fractl':!s op alle onderdell'n van dit probleem duidelijk te maken.

Onbekend is dat trouwens niet, want reeds bij talrijke gelegenheden is van onze zijde niet alleen op .de onbillijkheid, maar ook op de grote economische èn sociale. bezwaren ge.

wezen van een vrijwel volkomen be- vriezing van de huurprijzen.

~~ * •

•

M inister Witte en ministPr Ziji- stra behoren tot de bewinds- _lieden, wier beleid onzerzijds met een

zeker vertrouwen kan worden be- groet.

Bij de behandeling van minister - Zijlstra's begroting van Economische Zaken kon prof. :Molenaar dan ook mededelen, dat 's ministers rede in de andere Kamer op zijn fractie een gunstige indruk had gemaa•kt en dat hij het de minister bij deze begro- tingsdebatten dan ook niet moeilijk zou maken.

In menig opzicht blijkt de nilmwe bewindsman het beleid van zijn voor- ganger voort te zetten, waarmede wij ons over het algerp.een ook zeer wel hebben kunnen verenigen.

Dat deze minister het in het Kabi.

net niet gemakkelijk heeft, zo zei prof. Molenaar voorts, laat zich slechts vermoeden.

Een minister pleegt daarover niet te spreken, maar indien ons vermoe- den juist is, past het ons, hem toe te wensen, dat de maatregelen, die hij voor onie volkswelvaart nodig acht, odk werkelijk .:..! eri binnen zeer kor- te tijd " ö tot stand komen.

Het verheugde ónze ·woordvoerder in dit verband te vernemen, dat er een harmonische samenwerking· be-

MU

. . •• E

staat tuss•

Economiscl ment van l de de and•

economiscll tementen.

Prof. M1 dat in de kunnen v schieddè, n meer op 1 gen dan c steld, aar meestbegm de.

Dat was drag van~

die clausul geschiedde, bedenkelijll land en Ja langrijk hl is. Thans, integratie 1

gunstigings been.

In dit VE

ting van J~

PLnt TariJ komen.

Deze zaa veau" in o:

zo meende springen, .E

bespreRing•

De wens, de vriende moet niet acht dan et en exportp