Verzurende depositie, 1981-2007
Indicator | 18 november 2008
U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken.
De daling van de landelijk gemiddelde depositie van verzurende stoffen zet sinds 2002 niet meer door. In 2007 komt deze depositie uit op 2920 mol potentieel zuur per ha. De zure depositie ligt daarmee nog ruim boven de doelstelling van 2.300 mol per hectare voor 2010.
Actualisatie van verzurende depositie in afrondingsfase
Er is op basis van nieuwe, wetenschappelijke inzichten een nieuwe methodiek voor de berekening van de ammoniakdepositie. Dit heeft gevolgen voor de hoogte van de verzurende depositie. Deze pagina zal binnenkort met de resultaten voor 2009 worden geactualiseerd. Nieuwe depositiekaarten zijn al te raadplegen op de GCN-website.
Uitleg over de nieuwe methodiek bij het Planbureau voor de Leefomgeving [2]
Kaarten voor de verzurende depositie in 2009, 2010, 2020 en 2030 op de GCN-website [3]
Download figuur [4]
Download data (xls) [5]
Verzurende depositie lijkt te stabiliseren
De landelijk gemiddelde depositie van verzurende stoffen is sinds 1981 gehalveerd. In het begin van de jaren tachtig bedroeg de zure depositie nog 6.000 mol per hectare, in 2003 was dit 2.950 mol per hectare. De verandering daarna is nagenoeg geheel toe te schrijven aan de weersomstandigheden in deze jaren. De doelstelling voor 2010 is 2.300 mol per hectare.
Grote regionale verschillen in verzurende depositie
Regionaal komen grote verschillen voor in de depositie van verzurende stoffen. Vooral in gebieden met intensieve veehouderij, zoals de Peel en de Gelderse Vallei, kunnen deposities voorkomen van meer dan 5.000 mol per hectare. Deze hoge depositie wordt vooral veroorzaakt door de bijdrage van de hoge ammoniakuitstoot (NH3) ter plaatse. De hoge emissie van zwaveldioxide (SO2) en van
stikstofoxiden (NOx) in het Rijnmondgebied is de oorzaak van de hogere depositie in dat gebied.
Depositie van verzurende stoffen per verzuringsgebied en per provincie, 2007 [6]
Oorzaken afname van de depositie
De depositie van verzurende stoffen is vooral afgenomen door de sterke reductie van de uitstoot van zwaveldioxide. De emissies van stikstofoxiden en ammoniak zijn minder sterk gedaald. Het relatieve belang van de stikstofverbindingen (ammoniak en stikstofoxiden) in de zuurdepositie, is door deze ontwikkelingen toegenomen van 52% in 1981 naar 75% in 2007.
De daling in de zure depositie is vooral het gevolg van de sterke reductie van de
zwaveldioxide-emissie in binnen- en buitenland sinds 1980. Voor 1990 namen zwaveldioxide- emissies sterk af door overschakeling van kolen op gas door raffinaderijen en
energiecentrales. Maatregelen als rookgasontzwaveling hebben geleid tot een verdere daling van de zwaveldioxide-emissies. De reductie van de zwaveldioxide-emissie in Nederland sinds 1980 bedraagt ruim 80%.
De emissie van stikstofoxiden in Nederland daalde sinds 1980 met meer dan 30%. Deze daling is het resultaat van maatregelen bij het verkeer, zoals de invoering van de katalysator aan het eind van de jaren tachtig, bij de industrie en in de energiesector.
De emissie door agrarische bronnen in Nederland is in dezelfde periode met 40% gedaald.
Vooral de laatste tien jaar hebben emissiebeperkende maatregelen voor een daling gezorgd.
Tot deze maatregelen behoren verbeterde voersamenstelling, het gebruik van emissiearme stallen, het afdekken van mestsilo's en het direct onderwerken van mest bij de aanwending.
Schade door zure depositie
Overmatige depositie van zuur kan leiden tot een verandering van de samenstelling van de vegetatie, verminderde bosvitaliteit en achteruitgang in biodiversiteit. De stikstofverbindingen dragen tevens bij aan vermesting van natuurlijke ecosystemen.
Beleid
De doelstelling voor de depositie van verzurende stoffen is 2.300 mol zuur per hectare gemiddeld over de Nederlandse ecosystemen in 2010 (VROM, 2002). Van het areaal Nederlandse natuur is dan ongeveer 20% volledig beschermd (RIVM, 2001). De depositiedoelstellingen zijn herberekend voor de emissiedoelstellingen van het NMP4 en zijn tussendoelstellingen op weg naar een situatie waarbij 95% van de natuur in Nederland volledig is beschermd (VROM, 2002).
Referenties
Ruiter, J.F. de, Pul, W.A.J. van, Jaarsveld, J.A. van, Buijsman, E. (2006) Zuur- en
stikstofdepositie in Nederland in de periode 1981-2002 [7]. Rapport 500037005, Milieu- en Natuurplanbureau, Bilthoven.
Beck, J.P., Van Bree, L., Van Esbroek, M.L.P., Freijer, J.I., Van Hinsberg, A., Marra, M., Van Velze, K., Vissenberg, H.A., Van Pul, W.A.J. (2001) Evaluation of the Acidification targets: the emission alternatives [8]. Rapport 725501002, Rijkinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven.
Jaarsveld, J.A. van (2004) Het Operationele Prioritaire Stoffen model [9]. Rapport 500045001, Milieu- en Natuurplanbureau, Bilthoven.
VROM (2001). Een wereld en een wil: werken aan duurzaamheid. Dossier Nationaal Milieubeleidsplan 4 [10]. Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, Den Haag.
VROM (2002) Rapportage emissieplafonds verzuring en grootschalige emissieplafonds 2002 [11]. Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, Den Haag.
MNP/RIVM (2005). Gegevens gebaseerd op metingen van het Landelijk Meetnet
Luchtkwaliteit [12] van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu; bewerkt door het Milieu- en Natuurplanbureau.
MNP (2008) Milieubalans 2008 [13]. Planbureau voor de Leefomgeving, Bilthoven.
Relevante informatie
[indicator=nl0178]
[indicator=nl0182]
[indicator=nl0183]
[indicator=nl0081]
[indicator=nl0507]
[indicator=nl0179]
[indicator=nl0189]
[indicator=nl0329]
Dossier Luchtverontreiniging en verzuring [14]
EU (2001) Richtlijn 2001/81/EG van het Europees parlement en de raad van 23 oktober 2001inzake nationale emissieplafonds voor bepaalde luchtverontreinigende stoffen [15].
Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen No L 309/22.
EU (2008). Richtlijn 2008/50/EG van het Europees Parlement en de Raad van 20 mei 2008 betreffende de luchtkwaliteit en schonere lucht voor Europa [16]. Publicatieblad van de Europese Unie L 152/1.
Informatie over de actuele en toekomstige ontwikkelingen voor de luchtkwaliteit is te vinden in Milieubalans 2008 [17] en Nationale Milieuverkenning 2006-2040 [18].
Technische toelichting
Technische toelichting
De bepalingsmethode voor depositie heeft in 2002 een belangrijke wijziging ondergaan. Voorheen werd de depositie berekend op basis van metingen en werd er bovendien een basische
kationencorrectie toegepast. Sinds 2002 worden de deposities berekend op basis van emissies, aangevuld met achtergronddeposities en wordt geen basische kationencorrectie toegepast. Een correctie voor het ammoniakgat is toegevoegd.Voor de vertaling van emissies naar deposities is gebruik gemaakt van het atmosferisch transport- en depositiemodel OPS (Operationeel Prioritaire Stoffen model). Ter vermijding van een trendbreuk is de depositie voor de jaren 1981-2002 in 2004 herberekend. In vergelijking met eerdere publicaties zijn de uitkomsten van de nieuwe berekeningen van de zure depositie 10 tot 20% lager tussen 1981 en 1987. Voor de jaren 1988 tot 1993 liggen de
verschillen juist andersom: 5 tot 10% hoger dan in de oude berekeningen. Vanaf 1993 zijn de verschillen gering.De mate van verzuring wordt in Nederland uitgedrukt in zogenoemd potentieel zuur. Potentieel zuur is gedefinieerd als de maximale verzuring, die zwaveldioxide, stikstofoxiden en ammoniak en hun omzettingsproducten in bodem en water teweeg kunnen brengen. De
daadwerkelijke verzuring in bodem en water kan lager zijn. Deze hangt af van een aantal processen en van de opname van de stoffen door planten.Het vermogen van een stof om verzurend te werken, wordt meestal uitgedrukt in zuurequivalenten per hectare (z-eq/ha). Een zuurequivalent is een maat voor de hoeveelheid zuur (H+ in mol/ha) die kan ontstaan in bodem of water. Hierbij geldt: 1 mol zwaveldioxide levert 2 mol zuur, 1 mol stikstofoxiden levert 1 mol zuur en 1 mol ammoniak levert 1 mol zuur.Er is soms verwarring over de verzurende werking van ammoniak. In de atmosfeer werkt ammoniak zuurneutraliserend. Komt ammoniak (of het omzettingsproduct ammonium) echter in de bodem dan kan het omgezet worden in salpeterzuur. Er is dan alsnog een verzurend effect.Sinds kort zijn er nieuwe inzichten rondom het zogenaamde ammoniakgat, zie ook [indicator=nl0189] voor een nadere uitleg. Deze inzichten zijn in de hier gepresenteerde berekeningen nog niet verwerkt.
Referentie van deze webpagina
CBS, PBL, RIVM, WUR (2008). Verzurende depositie, 1981-2007 [19] (indicator 0184, versie 10 , 18 november 2008 ). www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.
Bron-URL: https://www.clo.nl/indicatoren/nl018410 Links
[1] https://www.clo.nl/indicatoren/nl0184
[2] http://www.pbl.nl/nl/publicaties/2010/Minder-neerslag-van-stikstof-dan-eerder-gedacht.html [3] http://www.pbl.nl/nl/themasites/gcn/Depositiekaarten/index.html
[4] https://www.clo.nl/sites/default/files/infographics/0184_001x_clo_10_nl.jpg [5] https://www.clo.nl/sites/default/files/datasets/c-0184-001x-clo-10-nl.xls [6] http://www.clo.nl/tabellen/nl018410a
[7] http://www.pbl.nl/nl/publicaties/mnp/2006/Zuur-
enstikstofdepositieinNederlandindeperiode1981-2002.html [8] http://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/725501002.html
[9] http://www.pbl.nl/nl/publicaties/mnp/2004/Het_Operationele_Prioritaire_Stoffen_model.html [10] http://www.vrom.nl/pagina.html?id=9331
[11] http://www.vrom.nl/pagina.html?id=2706&sp=2&dn=3019 [12] http://www.rivm.nl/milieukwaliteit/lucht/actueel/
[13] http://www.pbl.nl/nl/publicaties/2008/milieubalans-2008.html
[14] http://www.pbl.nl/nl/dossiers/Grootschalige_luchtverontreiniging/index.html
[15] http://eur-lex.europa.eu/smartapi/cgi/sga_doc?smartapi!celexapi!prod!CELEXnumdoc&lg=n l&numdoc=32001L0081&model=guichett
[16] http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2008:152:0001:0044:NL:PDF [17] http://www.mnp.nl/nl/publicaties/2008/Milieubalans2008.html
[18] http://www.mnp.nl/nl/publicaties/2006/NationaleMileuverkenning6.html [19] https://www.clo.nl/indicatoren/nl018410
