afschrift,, Randoedonkal d, 4 Juli 1931, Den WelSd»Geboren Heer N. van Zalinge Koningsplein Zuid 19 WELTlYREDBNo

afschrift,,

Randoedonkal d, 4 Juli 1931,

Den WelSd»Geboren Heer N. van Zalinge Koningsplein Zuid 19

W E L T l Y R E D B N o

WelEd»Geb. Heerl

In verband met de verwoesting van net Nederlandsene Pavillioen op de Koloniale Tentoonstelling te Parijs en de plannen tot wederopbouw, deel ik U hierbij beleefd mede dat ik daarvoor gratis mijn Bal£-Zeetuin en mijn Indische schelpen collectie in bruikleen wil afstaan, In de Javabode van 30 Juni zag ik dat op deze Tentoonstelling 4e Moluks;

Zeetuin van Soumukil met groot succes geeiposeerd werd en deze vermoede- lijk ook door den brand zal zijn verwoest, In dit geval zal da Bali-

zeetuin, die door meerdere deskundigen, zoowel uit wetenschappelijk als artistiek oogpunt boven den Zeetuin van Soumokil werd gesteld, een

waardig vervangen daarvan kunnen zijn, terwijl ik hier tevens nog mijn zeldzame Indische-Schelpencollectie aan toevoeg uit meer dan 1000 exem- plaren, on een ooUaotie van aan 50 tal door mij vervaardigde Indische olieverf schilderijen.

Het geheel staat gereed ter onmiddellijke verzending, verpakt in kisten, tezamen van £ 6 M3 inhoud»

De eenige voorwaarden die ik voor hat afstaan dezer drie oolleaties atel zijn»

1« Vrij vervoer en vrije verzekering der aollecties voor een verzekering waarde van f. 25000»-

2o voor mij persoonlijk, als begeleider en opsteller van da aollecties, vrij reis heen en terug 2de klasse naar Parijs .

3. Vrije verblijfkosten gedurende de tentoonstelling te Parijs, benevens een bedrag ad f.600©- voor mijn ultrustingskosten«

Beleefd verzoeke ik U hat Tentoonstellingscomite mijn aanbod telegrafise te willen overbrengen en mij omgaande hunne beslissing te willen mede- deelen, zoodat ik bij aanname mij onmiddaUijk met mijne collecties naa:

Parijs kan begeven»

Indien door U gewenscht kan ik onmiddellijk naar Batavia komen ter

nadere bespreking dezer kwestie»

Bij voorbaat U voor Uwe boaldooling «ljn beleefden dank toezeggend.

Hoogachtend, (w.g.) Kuno Schvreers.

Postadres: Randoedongkal (Res, Pekalongan) Telegradr: Schweers Pemalang

Bijlagen:

1 exempl. Javabode v. 30 Juni.

1 circulair Bali-Zeetuin, 1 schilderij kritieken.

C

leerd*

Sirihstel Javaansch rondmodel, geciseleerd*

Idem Javaansch achtkantig geciseleerd (mooi werk)

Muurlampen voor oliepitten in groote verseheidenheid*

6" paar deurknoppen*

Arabische stijgbeugeld (In Celebet aangetroffen)

6 Oud Javaansche staande olielampen (verschillende modelion) Oud Javaansche majanglamp«

8 koperen ketels, geciseleerd en offen* (verschillende modellen) Mooio Bokors geciseleerd»

Groote tempollong geciseleerd Sirihbladhouders (Celebes)

Koperen gendie met zwarten versiering Betelstamper (Lotusmotief),

Seteldoozen» verschillende modellen*

Scheerbekken* ochelpvorm 0»I«C, Atjeh-hanglampen«

Wierook-brander

Oud Balineesche gong met naga on zon-motief«

Mooi koperen kanon lang 1 M.23 0*11« op affuit«

Afschrift,

Fort de Koek 6/3*$l.

HoogEdelGestrenge Heer,

Diep getroffen door de ramp die onze tentoonstelling heeft getroffen, »on ik op een middel iets te kunnen bij- dragen voor den wederopbouw» Ik dacht daarbij onmiddellijk aan de miniatuur Minangkabau s eb, kampong (^ 1/10 van de nominale grootte)» die het eigendom is van den heer W»Groeneveld, Assistent-Resident met verlof in Holland

(adres Prins Maurisslaan 62) en momenteel In bruikleen is afgestaan aan de

Gemeente Fort de Kook«

Ongetwijfeld zal de heer Groeneveld des gevraagd willen toe- staan den kampong naar Parijs op te «enden voca:*den verdere duur der ten- toonstelling«

Ik stelde den Assistent-Resident »pit van mijn idee op de hoogte die onmiddellijk den Gouverneur van S»W»K» waarschuwde

ZHEdG» zou Lk telegrafisch op de hoogte brengen, hetgeen naar ik hoorde bereids is geschied«

Ingesloten zond ik U twee foto's waaruit U wellicht een in- druk van het geheel en de grootte kunt opmaken«

Mocht het Comité In Holland prijsstellen op toezending dan zal ik na ontvangen opdraeht van den Assistent-Resident of Gouverneur voon

onmiddellijke verpakking ter verzending zorgdragen»

Bij de familie van den uitgezonden kandelaar Datoek Terpatih

i*jr

heerscht eenige onge»ftteieid omtrent het lot van den man» Sijn vrouw en zijn kinderen» Hoewel ik hen heb gerust gesteld zou ik toch gaarne officieel ver nemen of zij nog in leven zijn, of zij alles hebben verloren en of er van hieruit hulp noodig is in den vorm van kleeding of aanvnlling der medege-

nomen adatkleeding en kunstnijverheid producten«

Vaarde te verschaffen Inlichting zeg ik U bij voorbaat mede namens de familie hartelijk dank«

In middels verblijf lk net de meeste hoogachting.

Uw dw.

H.J» de Groot.

Contr. B.B» 1ste kl.

Fort de Koek»

/ "• -Ç Schema voor da inrichting.

Voor den bouw van het Nederlandsen paviljoen te Parijs i»»volgens de concept-begrooting.beschikbaa* een bedrag van f 300,000.-,uit welk bedrag bestreden zullen moeten worden niet alleen ds bouwkosten van het paviljoen,maar ook do koeten van hst meer eenvoudigs meubilair, do vorsiering-voor loover die niet door sierkunstenaars moet worden uitgevoerd- do kosten van do leidingen voor electrisoh licht,gas.water-

leiding,enz.de afvoerleidingen.brandleidingen,sanitair,oprooileidingen in don tuin,ens.

Alt bate sou men nog in aanmerking kunnen nemen do afbraakwaarde«

Bij do aanbesteding voor Antwerpen is gebleken,dat meerdere inschrij- vo*i die waarde op nihil aannemen,daar als tegenprestatie geflacht

word het opleveren van hot terrein in den oorspronkeiijken staat.

Waar Parijs ook dezen eisch stelt on het tentoonstoUings torrei n eon park is,sal dot opleveren allicht swer koston medebrengen don in. Ant-

werpen. Veiligheidshalve sullen daarom do kosten van afbraak en ople- veren,, in üonspronkelijken staat" gelijkgesteld worden aan do waarde, welke do afbraak voor don aannemer heeft«

Wat nu do kosten per vlorkante Meter betreft,zal meegegeven; do resul- taten van do aanbesteding voor het paviljoen to Antwerpen,en or van uitgaande,dat do bouwkosten la Parijs niet alleen hoognr aijn don in Antwerpen,maar zich voortdurend in stijgende lijn bewegen »voor een gebouw von oonvoudige cons truc tie, zonder verdiep ing, sonder al to veel torenconstreuties,zonder beeldhouwwerk of afgietools in stuc«,ent*

op f 55.-po* vierkante Meter aio gemiddelde bouwkosten kunnen rekenen . Binnen het raam van do begrooting blij vende, zal het duo mogelijk zijn een gebouw to eonstrueoren van 5.500 vierkante Meter grondoppervlakte.

Tor vergelijking diene,dat hot Med.Paviljoen te Luik 3000.-vierkante Meto* groot is en dat te Antwerpen tusschen do 10.000 en 11.000 Meter.

In laatstgenoemd cijfer is oen zeer belangrijk godeelto particuliere inzendingen begrepen,terwijl do ruimte in Parijs alleen bestemd zal zijn voor de collectieve inzendingen«

yerdeeling van de beschikbare 5.500 vierk.Meter

Gangen,terrassen,corridors,enz. 500 viark.Meter

21

180 Vlerk.M.

220 vierk.M.

800 vlerk. M.

Benoodigd lijat

X kamer voor den Voorzitter en Commissaris-Generaal$

1 kaisar voor den Gedelegeerde, 1 kamer voor de suppoosten,

1 kleedkamer voor de suppoosten, 3 kamers voor diverse doeleinden, Sanitair« inrichtingen,ens.

Tnf ormatiebureau .ena«.

Informatiebureau,wachtkamer9leeskamer,kamer chef

Informatiebureau ,monsterkamer,pakkamer, en opslagruimte Receptiehal,

Hal met bul fetkamer »vestiaire en sanitaire inrichtingen T)8 receptiehal in Antwerpen,welke ook voor expositie aal dienen van historische ob3ecten,heeft ongeveer ook de se afmeting van 20 x 40 Meter«

7.^1 voo» tl.iaeii.ike tentoonstellingen •

Een ruimte van S x 13 Meter wordt hiervoor voldoende geacht«

Suriname en COracao»

Hetls vel heel moeilijk hiervoor ruimte te schatten.

Voor Curacao moet gerekend worden op een diorama voor do haven en verder enkele graphieken en foto' s he tref«»

fendo de petroleum-opslagindustrie,de havenbeweging ens.

Hiervoor aal 11 netto vlerk. Me tor zeker voldoende sijn.

Voor Suriname sal gerekend moeten worden op 60 netto

Vlerk.Meter«In totaal dus 75 vlerk.Meter netto of bruto 300 vierk.M.

Mendoet en 2 groote dlorajna't*.

Voor deMendoet te rekenen op 60 vlerk.Meter en voer de 2 groote diorama' s op 120 vlerk.Meter

90 vierk.M.

180 vlerk.M.

Inzendingen .betrekking hebbende oo de bemoeienis .van het Gouvernement« _ Zooals ondergeteekende reeds op een der eerst© vergaderingen van ons Comité kon m«d*aeeien,io door den Algeraeenen Secretaris van het Ind.

Hoofdcomité.Dr.J, Stroomberg to Buitenzorg,ln overleg moi do betrokken Departementen on takken van Dienst,een Overzicht samengesteld,wat

onder de st groep ta Antwerpen en te Parij« geëxposeerd behoort te worden.

Voor enkele onderdeelen is te Parijs een iets uitvoeriger expositie gedacht dan te Antwerpen ,maar uit den aard der zaak zijnde verschil- len gering.

De,uit indië ontvangen,gegevens lijn hier op enkele punten gewijzigd en verder aangevuld.Dia aanvullingen waren wenschelijk om een meer afgerond geheel ta verkrijgen,zonder al te veal in details te verval- len; terwijl verder,uit het oogpunt van den bezoeker da expositie be- schouwende ,het noodzakelijk bleek hier en daar ©enigszins af ta wijken van oen sulver ambtelijke inzending.

Oe voor da Ned. Ind. af dee ling te Antwerpen beschikbare ruimte is aan te nemen op 1.300 vierkante Meter en deze ruimt« la «aar even voldoen- de te acuten.

De hieronder volgende opsomming van de samanetelling der Ned. Ind.in- zending is zeer beknopt gehouden en geeft alleen de hoofdzaken,van hetgeen in Antwerpen te zien zal zijn.

Nederlandsch-Indisehe inzending te Antwerpen.

Uitgestrektheid van Ned. Indiê.Vergelijking met Nederland,Belgi8 en Midden-Europa«

Verspreiding der voornaamste bevolkingsras s en.

Bevolking«typen. Dichtheid van de bevolking.Vergelijking met Nederland en België .Aantal inwoners.Bevolking voornaamste steden.

Fotomateriaal van den Oudheidkundigen Dienst.

Regenkaar ten,enz•

Stand hydrographisene opnemingen.

Diepzee-maquette van den Archip el(ras ui taa t Sibo^a-expeditie) Actieve vulkanen in Ned.Indië.

Zn exploitatie zijnde vindplaatsen van steonkocl, aardolie,asphalt, goud,zilver,tin,mangaan,lood,wolfram,diaEiant,tras,jodlum,en zwavel » Petrolaumraffinadarijen.

Opbrengsten mijnbouwindustrie.

Modal smeltbuis Bangkabedrijf.

dito kollongbedrijf,Billitonbadrijf,

M M n A w »

Schema verwerking swavelmodder.

Ertsbewerking op Tambang Sawah.

Bestuur. Direct en indirect bestuurd gebied,standplaatsen Europ.

ambtenaren B.B., dito regenten,rechtspraak,standplaatsen ambtenaren landbouwvoorlichting,dito tuinbouwvoorlichting en veeartsenidkundigen dienst»

Veef oks tat i on*.

Gouvernementsondernemingen op het gebied van landbouw en mijnbouw*

Budget van Ned»Indie . Model Jeugdgevangenis.

Model afdeelingsbank.

Model pandhuis.

Model Dorniervliegtulg.

Fotomateriaal leger en floot.

Model kampong.

Model middenstandswoningen.

Foto1 s lands gebouwen,banken en Europ. woningen.

Basis van het onderwijssysteem.

Aantal scholen.

Modellen van een H.S.S.,een Inlandsen© school;een Holl.Chin.school•

een opleidingsschool voor Xnl,onderwijzers.

Model Medische Hoogeschool.

Model van ten centraal ziekenhuis.

Verspreiding van hospitalen,leproserlôn, sanatoria,krahkzinnigeng§- stichten iß ooglijdersgestichten over den archipel»

Foto's.

Irrigatiewerk met wadoek.

I r r i g a t i e Sengkarangriviejfc Model syphon van de Metrorivier.

Pemaliwerken»

Productie-opbrengstvermeerdering a l s gevolg van i r r i g a t i e .

Intending radiotéléphonie en télégraphie.

Post-,Telefoon-en Telegraafdienst.Foto*a.

Havenmaquette van ïandjong Priok.

Vaste lijnverbindingen naar buiten N.I.

Vaste lijnverbindingen in den Archipel.

Kustverlichting, Radiostations,

Diorama van Sabang.

Wegenmaquette flava«

Wegenmaquatte Sumatra.

Maquette bergweg.

Diorama treinreis Priok/Soerabaya.

Spoor-en tramwegmaquette Java.

Model spoorboogbrug.

Model «aprèstrein»

Model intereilandstoomer.

Model vliegtuig Javadienst.

Exploratie en exploitatie waterkrachten.

Model overspanningen.

Invoer in Med, IndiS. Landen van herkomst.

Uitvoer uit Ned.Indië .Landen van oesttuühng.

Handelsbalans«

Productie Ned. India in vergelijking niet wereldproductie van de voor- naamst« nitvoerartikelen.

Enkele onderdeel en van frouvomercentaberaoeieni» worden,noodge- dwongen, all een door fotomateriaal gedemonstresrd,nog andere alleen doo* publicaties(byv.Volkslectuur),terwij i ten «lotte om verschillende redenen geheel buiten beschouwing blijven de opiumregie jpolitie,

landsdrukkerijen dergelijke.

Waar de Indische expoöitie alleen beperkt blijft tot Ned.Indië self,

is verder b.v.ook niets opgenomen betreffende de opleiding in hei

JÜL

moederl**nd.

De praetische indeeling In 3 »fdeelin;*eni

4

1. Staatkundige afdeeling.

2.Cultureele af deeling.

3.Economische afdeeling»

indertijd doof Dr. v.d. Waals gegeven ,vcl£>snde.roankeeren te Antwerpen, ssooals uit de bovenstaande opsomming blijkt »vooral aan de ,,cultureele af deeling nog enkele onderdeel en. Een ruimte n n 700 vierkante Meter ig

sonder twijfel voldoende te achten.

Voor groep 1 en 2 komt men dus op 1700 Ir.

Besumeerende hebben wij dus de volgende ruimte-verdeeling:

Gangen.terrassen,trappen,ene. 500.-Jr

Diens tvertrekken 180.-,

Informatiebureau c . s . ?20t»

Receptiehal 800.-,j Zaal voor t i j d e l i j k e tentoonatellingen 90.-,

Suriname en Curacao 300.-

Uendoet en groote diorama's ICO.-, Staatkundige en cultureel e insendin^es 1700.-,,

3970. -W- of rond 4.000 vierk. Meter*

B l i j f t dus voor groep 3,de economische af deeling! 1.500 U

• Dat voor d i t belangrijk onderdeel een ruimte van 1,500 vlerk.Meter maar ampel voldoende i s t e achten,oehoeffc seker nauwelijks t e worden opgemefekW

in dese ruimte aal neten worden onder gebracht:

1. Verkeers vesen(scheepvaart,spoor-en tramwegen, au tlvervoer en luchtvaart)

2.NiJverheid(mijnbouw en de geer enkele takken van nijverheid,die van voldoende belang zijn.

jjj

Suikercultuur.

4a Taöak 3cul tuur.

âa Hubbercultuur.

6. Theecultuur»

y . Kof f iecultuur.

8. Kinacultuuv«

7)„.

fl. Olleoala.

ll.Rl.1at en verdere In hoofdzaak inl.cultures.

12.kleinere cultures.

Voo* zoover noodig,is hai misschien wenschelijk,er de aandacht op te vestigen,dat het nooit de bedoeling kan zijn te schelden gouver- neiuôntsondernemingen en particuliere ondernemingen van dezelfde soort.

iien zeker aantal vlerk. Meters toebedeeld aan inzendingen in Afd.1 en i£,zai dus toegevoegd moeten worden aan Afd.3,terwijl het ook mogelijk is,aat het omgekeerde noodig zalblijken.

Voor de hieronder volgende berekeningen,enz. was het niet noodig met deze verschuivingen rekening te houden.

Voorgesteld wordt de volgende verde-äling:

Vorkaerswezen: 200 vierk.Meter,

Slijverheiii 100 ,,

Cultures algemeen 100 ,»

Groep 3 t/a 12 elk 100 ,, „ totaal 1000 M

.

Divers« j 100 ,,

Onder cul tares,, algeuaen" ie te verstaan de af deeling, door Dr.v.fc Waal« ^ o m « laatste vergadering voorgesteld,waaria uiteengezet zal worden het belang van elk der cultures uit het oogpunt van export,enz,

Utrecht, 1 November 1929.

E.de Kruyff.

's-Gravenhage, Januari B*8P«

A a n

Mijne Heeren,

Het Uitvoerend Comité voor de deelneming van Neder- land sch-lndië, Suriname en Guraçao aan de Internationale Koloni- ale Tentoonstelling, Parijs ]P3l, heeft de noodige voorbereidin- gen getroffen voor den bouw van een groot tentoonstellingspavil- joen, waarin een totaal overzioht zal worden gegeven van de staat- kundige inrichting, de oultureele ontwikkeling en de economische beteekenis van de Nederlandsche overzeesche gewesten.

Tal van Indisohe ondernemingen hebben door middel van gelde- lijke bijdragen blijk gegeven, dat zij het op prijs stellen, dat het totaal-overzicht in het paviljoen zoo goed mogelijk wordt ver- zorgd.

Het is evenwel aan het Uitvoerend Comité" gebleken, dat ver- schillende groote ondernemingen nog verder wenschen te gaan en dat zij voornemens zijn belangrijke bedragen uit te trekken voor het inrichten van op hun naam staande particulière stands, uit overtuiging, dat het van zakelijk nut zal zijn om een degelijke re-

clame te maken op een koloniale wereldtentoonstelling als die te Parijs, waarheen zich een stroom van afnemers van koloniale pro- ducten en van leveranciers van koloniale benoodigdheden zal rich- ten.

Men heeft van verschillende zijden tot het Uitvoerend Comité het verzoek geri cht om afzonderlijke particuliere kiosken rondom het Indische paviljoen te mogen oprichten. Ket Comité heeft ech- ter overwogen, dat een veelheid van kiosken ernstig schade zal berokkenen aan het uiterlijk van de geheele Nederlandsche deelne-

Bijlage 1.

Uitvoerend Comité voor de Nederlandsehe deelneming aan de Internationale Koloniale Tentoonstelling Parijs 1931.

ming. Vandaar, dat het Comité het besluit heeft genomen om al de particuliere Inzenders in een afzonderlijk paviljoen of in een vleugel van het groote paviljoen tezamen te "brengen, met dien verstande natuurlek, dat iedere inzending als een eenheid volko- men tot haar recht zal moeten komen. Door de vereeniging van al de particuliere inzenders in één gebouw, zal een schoon monumen- taal geheel van de Nederlandsche deelneming kunnen worden ver- kregen. Voor de inzenders heeft de gezamenlijke expositie boven- dien het groote voordeel» dat de bezoekers alle stands zullen zien, hetwelk zeker niet het geval zou zijn, indien de bezoekers de vermoeiende tocht zouden moeten ondernemen van de eene naar de andere kiosk* Het is de bedoeling om het paviljoen voor de partiouliere inzendingen te doen bouwen door den architect van het Uitvoerend Comité ten einde een volmaakt geheel te kunnen verkrijgen.

Ten einde te kunnen nagaan, of de verwezenlijking van het ge- stelde doel mogelijk is, zal het Uitvoerend Comité het op grooten prijs stellen, indien U vddr 1 Maart aan zijn Seoretaris (Ir. E« de Kruyff, Mauritsstraat 100» Utrecht) zou willen mededeelen:

1. of U voornemens is om op genoemde tentoonstelling te expo«

seeren;

2. zoo ja, hoeveel ruimte U voor Uw expositie noodlg zult heb- ben.

Het Uitvoerend Comité zal direct na 1 Maart a.s. onderzoeken wel«

ke de totaalkosten zullen zijn voor den bouw van een gezamenlijk paviljoen ten einde U zoo spoedig mogelijk te kunnen mededeelen voor welk bedrag U over de gewenschte expositieruimte zult kun- nen beschikken. De aankleeding der stands zal uiteraard geheel

aan de inzenders worden overgelaten-

De Minister van Staat,

Voorzitter van het Uitvoerend Comité v.d.

Bijlage g»

Werkplan voor de inrichting'van het Neder- land ach paviljoen op d^ Internationale Koloniale Ten- toonstelling Parijs 1931.

1. Ten behoeve van de deelneming der overzeesche gewesten aan bovengenoemde tentoonstelling kon tot dusver nog sleohts voorbe- reidende arbeid worden verricht. Thans echter wordt met den ten- toonstellingsarbeid een andere phase ingetreden, de phase, waar-

in allereerst moet worden overgegaan tot de opriohting en de inrichting van de tentoonstellingsgebouwen, de samenstelling van de benoodigde inzendingen en het vervaardigen van de vereischte brochures.

Ten einde dit veelomvattende werk op vlotte en doeltreffende wijze te kunnen laten geschieden, heeft,het Uitvoerend Comité ge- meend zich te moeten bepalen tot het aangeven van de daarbij te volgen groote lijnen," opdat de verdere behandeling dpr zaken ge- heel kan worcen verrioht door eenige daarvoor aan te wijzen comité-

leden en de bestaande comité's. In verband hiermede is het vol- gende werkplan met taakverdeeling vastgesteld, opdat ieder der betrokken personen en comité's precies weten wat van hen wordt verwacht, hoever hun bevoegdheid gaat en wanneer zjj met hun plan- nen gereed moeten zijn.

2. Het Uitvoerend Comité heeft het volgende besloten:

a. De heer Prof. Dr. L. P. Le Oosquinq^de Bussy verrioht al- le werkzaamheden ten behoeve van de inzendingen, die ten doel hebben een denkbeeld te geven van de beteekenis f=n de werkwijze van àe Europeesehe en inheemsche ondernemingen (behalve de ver- keersbedrtyven), alsmede van de verscheidenheid en de beteekenis der Indische produoten. Prof. De Bussy zal zich ter zake recht- streeks kunnen verstaan met het Hoofdcomité in Indië, alsmede met het particuliere bedrijfswezen en de overheidsbedrijven. Tevens zal hij zorg dragen voor het geven van een inzicht in de bet eekenis

- 2 -

van Ned. Indië in het internationaal rullverkeer. Hij zal »r re- kening mede moeten houden, dat voor de door hem te verzorgen in- zendingen een ruimte van ten hoogste 1.000 M2 bruto (dus inclu- sief wandelpaden) ter beschikking kan worden gesteld en dat de kosten dier inzendingen ten hoogste ƒ 32.000.- mogen bedragen

(exclusief transport, versiering, diorama's en meubileering}

. Gerekend kan worden op een wandvlakte voor expositie vanaf 1 M , tot 3 M. boven den vloer, ter zake van de opstelling en inrioh- ting zal de Heer de Bussy zich moeten verstaan met den heer Moojen. Prof. de Bussy zal uiterlijk 1 Mei a.s. een plan voor de hierbedoelde inzendingen ter goedkeuring voorleggen aan den Al- gemeenen Voorzitter, belast met de opperste leiding.

b. Ee heer Ir. E«__de Kruyff verricht alle werkzaamheden ten behoeve van:

het secretariaat,

de particuliere inzendingen,

het informatiebureau en de leeszaal,

het transport, de manutentie en assurantie der inzendingen, de bewaking en het schoonhouden,

het onderhoud van wegen en terrein,

de verlichting, verwarming, watervoorziening, telefoonaanslui- ting, vuilverwijdeering, enz.,

de assurantie „all risk", de uitgave van brochures, het verslag en

de liquidatie en terugzending der inzendingen.

1) Op de begrooting van het Uitvoerend Comité (goedgekeurd 30 Dec. 1020) is gerekend op ƒ llö.oon.- als totaafkosten van het bijeenbrengen der inzendingen. Dit bedrag wordt als volgt ver- deeld:

Staatkundige afdeeling (200 M2) f 12.000.

Oultureele afdeeling (600 M2) 34!oOo!-- Economische afdeeling:

Groep productiefactoren (1200 Ü2) 25.000.—

Groep product-ie (1000 &2) 25."ooo!

Suriname en Curaçao (samen 200 lis) wiooo!--

By deze verdeeling van het beschikbare bedrag is er rekening me-

de gehouden, dat verschillende voorwerpen van de koloniale in-

zending op d6 Wereldtentoonstelling te Antwerpen ook te Parijs

zullen kunnen worden gebruikt.

- *5 —

De heer De Kruyff zal daarbij rekening moeten houden met de bedragen, die ter zake van genoemde onderwerpen op de begrooting van het Uitvoerend Comité zijn uitgetrokken.

Hij zal ten aanzien van« de opstelling der particuliere inzen- dingen, de inrichting van het informatiebureau en van de lees- zaal, de assuranties en de uitgave van brochures uiterlijk 1 Mei a.s. een plan ter goedkeuring moeten voorleggen aan d«n Algeraee- nen Voorzitter, belast met de opperste leiding. ïer zake van de opstelling en de Inrichting zal de Heer de K. zich hebben te verstaan met den Heer H. De heer De Kruyff kan ten behoeve van de hem toevertrouwde werkzaamheden rechtstreeks van gedachten wisselen met het Indische comité en met lichamen en personen in Indie en in Europa.

c. De heer P.A.J. Moojen verricht alle werkzaamheden verbon—

den aan de leiding van den technischen en artistieken arbeid t6n behoeve van de-oprichting en de inrichting der gebouwen,den aanleg van het terrein.

Aan herri zullen worden toegevoegd de architect Zweedijk, de kunst- schilder Eland, de boetseerder Van Leeuwen, een door hem aan te wijzen bouwt e chni eus l'en eenig door hem aan te stellen hulpperso- neel. Hij zal de door het Uitvoerend Comité voor de gebouwen en voor de inriohtlng daarvan uitgetrokken totaalbedragen niet mo- gen overschrijden. Hij is tevens belast met de leiding van de af- deeling inheemsche kunst. De Heer M. zal het Uitvoerend Comité geregeld op de hoogte houden van de vordering der werkzaamheden«

Hij kan zich ter zake van zijn werk rechtstreeks verstaan met hst Indische Comité en lichamen en personen in Indië.en in Europa.

De heer Moojen zal er voorts rekening mede moeten houden:

dat het hoofdgebouw de noodige dienstvertrekken, een informa- tiebureau, een leeszaal, een receptiehal en een schilderijzaal moet bevatten en dat bet een expositieruimte van ongeveer 32OO M2 bruto moet bieden;

- 4 -

dat de ruimteverdeellng van het hoofdgebouw moet aansluiten bij de verdeeling van de expositie in een staatkundige afdeeling

(ongeveer 200 M2), een cultureele afdeeling (ongeveer ßno M s ) , een economische afdeeling, bestaande uit pen gro«p „Productie- factoren» (ongeveer 1200 M3) en een groep „Productie" (ongeveer

1000 M2), alsmede een afdeeling Suriname en Curaçao (sno K2);

dat de personen, die voor de verschillende inzendingen zorgen, wellicht speciale wensohen hebben ten aanzien van de Inrichting en de versiering van het inwendige van het gebouw, alsmede ten aanzien van de plaatsing der diorama's.

l"'**,*W«ifta«R-j

'ft —

3. Naast de verrichting van bovenbedoelde werkzaamheden, die grootendeels in Europa zullen moeten plaats vinden, behoort te worden zorg gedragen voor de inzendingen, die in Indië moeten worden voorbereid.

Het ontwerpen van een plan voor die inzendingen wordt overg«

laten aan het Hoofdcomité in Indië, welk plan uiterlijk 1 Mei a.s. ter goedkeuring wordt'ingewacht bij den Algemeenen Voorzit- ter, belast met de opperste leiding. Het Indische comité zal daarbij het tentoonstellingsmateriaal aanwijzen, dat door Indië zelf kan worden verstrekt, terwijl het comité tevens zal zorg dra- gen voor de overlegging van een begrooting van uitgaven voor de aanmaak, verzameling het transport en de assurantie der téntoon- stellingsvoorwerpen.

Het Indische comité zal er rekening mede moeten houden, dat de inzendingen als volgt moeten worden gegroepeerd (uit de daar- bij vermelde bedragen behoeven niet te worden betaald het tran- sport, de versiering en inriohting, de diorama's en de meubilee- rlng):

§£&aj.kundig^afdeeltag (ongeveer 200 M2 bruto; beschikbaar bedrag ƒ 12.000.-);

a. regeering en bestuur, b. financiën en muntwezen, c. justitie en politie,

— ö «-

d. leger en vloot.

Cultureele Afdeeling (ongeveer 600 Ms bruto, plus ontvang- hal voor kunstvoorwerpen; beschikbaar bedrag ƒ 34.OOH.-):

a. kunst,

b. kunstinstellingen,

0. wetenschappelijke instellingen, d. onderwijs en volk al eo tuur,

e* volksgezondheid, f. zending en missie,

g. maatschappij (steden, dorpen, woningen, vreemdelingenverkeer).

Economische Afdeeling, verdeeld in;

1. Groep Productiefactoren (ongeveer 1200 Mg» beschikbaar bedrag / 26.000.-):

a. natuur (klimaat, waterwegen, waterkracht, oultuurgronden, bosschen, delfstoffen, nuttige dieren),

b. arbeid (inheemsche^rassen» vreemde oosterlingen, europeanen»

beroepen, koelieverzorging),

o. kapitaal (inheemsche besparingen, vreemde beleggingen, cre- diet- en bankwezen),

d. voorliohting en bestand (plantentuin, proefstations, irriga- tie» voorlichting inzake landbouw, visscherij, handel en nijver- heid),

e- verkeerswezen (havens, scheepvaart, wegen, bruggen, spoor- er tramwegen, luchtvaart, autovervoer, psoterijen, telegrafie en telefonie).

2. Groep Productie (ongeveer 1000 M2Ï beschikbaar bedrag ƒ 32»000.-) Deze groep wordt door Prof. Ce Bussy verzorgd.

Het Indische Comité zal in zijn plan moeten aangeven op welke wijze de voor de drie afdeelingen beschikbare ruimten moeten wor- den onderveraeeld over de verschillende onderdeelen. Gerekend kan worden op een wandvlakte van 1 tot 3 M. boven den vloer. Voor de groote voorwerpen moet men rekenen op het gebruik van I/3 en voor de kleine voorwerpen op I/4 van de bruto grondoppervlakte.

- « -

Na goedkeuring van de plannen van het Ind. Hoofdcomité zal het Uitv. Comité moeten zorgdragen voor de uitvoering daarvan.

4i_guriname en Curaçao.

De sub-commissies voor Suriname en Curaçao hebben elk tot taak om uiterlijk 1 Mei a.s. bij den Algemeenen Voorzitter, belast met de opperste leiding, een plan ter goedkeuring in te dienen voor de 3urinaamsche en de Curaçaosohe inzendingen. Ter zake van de inrichting der afdeelingen zullen de sub-commissies zich

moeten verstaan met den heer Moojen.

Ce sub-commissies zullen in hunne plannen moeten vermelden, welke tentoonstellingsvoorwerpen door Suriname en Curaçao zelf zullen kunnen worden geleverd en hoeveel de kosten hiervan be- dragen tot Amsterdam.

Na goedkeuring der plannen zal het Uitv. Comité zorg dragen voor de uitvoering daarvan.

Zooals bekend, zullen Suriname en Curaçao elk f 10.000.- in de kas van het Uitvoerend Comité storten.

Voor deze bedragen kan het Uitvoerend Comité niet meer dan 10OM2 bruto voor elk der beide gewestpn reserveeren.

Voorts kan voor de inzameling der inzendingen niet meer dan ƒ 7000.- voor elk gewest worden besteed.

Mochten de beide sub-oommissies er in slagen"om de Surinaam- sche en Curaçaosohe bedragen te vergrooten, dan kan dat slechts ten goede komen aan de inzendingen van de beide gewesten.

's-Gravenhage, Januari 1930.

De Minister van Staat,

Algemeen Voorzitter, belast met de opperste leiding van de deelneming der Nederlandsche overzeesche ge- westen aan voornoemde tentoonstel- ling ,

Advies aan het Uitvoerend Comité voor de Nederlandsen» deelneming * aan de Internationale Koloniale Tentoonstelling te Parijs in 1931.

Ondergeteekenden

Ir. Gr. C. Bremer Ir. K« von Essen

Ir. J. F." van Hoyterna

stellen het op hoogen prijs, dat Uw Comité hen wel heeft willen uitnoodigen de beoordeeling van de ingekomen schetsontwerpen voor een Nederlandsen gebouw op de Internationale Koloniale Ten- toonstelling te Parijs 1931 op zich te nemen.

Zij zijn voor dit doel samengekomen te 's-Gravenhage op den I 8

December 1989 en hebben onder voorlichting van het lid van Uw Co- mité, den Heer P. A. J. Loojen, de zes ingekomen ontwerpen met de daarbij behoorende toelichtingen aan een nauwgezet onderzoek onder- worpen aan de hand van het programma van eisehen.

Beoordeeld zijn de navolgende ontwerpen:

I onder motto: Non possimus (7 teekeningen + toelichting) II „ „ N A I K (8 „ I

) H I » » A. C (5 ., g „ ) IV „ „ I.K.T.P. (7 „ + „ )

V m » B A L I ( H j • •« )

VI n „ P A L I (8 „ + _ ) Na eerste beschouwing werden terzijde gelegd de ontwemen Nos.

I, II.en III. Zij voldeden in het algeneen niet aan de architecto- nische ei sehen, welke aan een der gelijk belangrijk bouwwerk ge-

steld dienen te worden Beoordeeling ontwerp I.

Alhoewel de platte grond rekening houdt met de zeer moeilijke

terreinomstandigheden, mist deze monumentaliteit en organischen

- s -

samenhang, waardoor a priori de gevelarchitectuur niet '.vaardig kon worden opgelost.

De gevels zijn weinig gelukkig van verhouding, hetgeen vooral veroorzaakt wordt door den veel te sterk domineer end en en weinig aantrekkelijken dakvorm.

Beoordeeling ontwerp II.

Noch de plattegrond, noch de architectonische behandeling der gevels getuigen van een Juist inzicht in het gestelde probleem.

Het ontbreken van eenige poging tot uitdrukking van het ge-

wenschte Indische cachet, was mede aanleiding het ontwerp ter zijde te leggen.

Beoordeeling ontwerp III.

Ce platte grond vertoont eenige meerdere regelmaat dan de vo- rige« doch bleek de noodige qualiteiten te missen. Van behoor lijk e ruimte ontwikkeling is weinig sprake- De dakvorm herinnert aan dien der Sumatraansche woning, doch is niet geslaagd. Bovendien kon de commissie zich evenmin vereenigen met de uitwerking van den hoofdingang die wel aan Azië maar niet aan Nederlandsch Indië herinnert.

Het intérieur is geheel onbevredigend.

Bij tweede beschouwing viel ook No. VI af.

Beoordeeling ontwerp VI.

De qualiteitön van dit ontwerp steken onmiddellijk gunstig af bij de drie vorige.

De plattegrond is beter doordacht en geeft in zijn regelmatigen en overzichtelijken opzet mogelijkheden tot gunstiger ruimte ont- wikkeling, die echter helaas niet tot uiting zijn gekomen.

De vestibule draagt niet voldoende het kenmerk van een voor-

ruimte te zijn en is overigens niet oeconomisoh opgelost. De plaats, die de ontvangzaal in den plattegrond inneemt, komt niet overeen met hare fünotie. Zij vormt thans een onderdeel van de expositie-

- 3 -

ruimte» Ook de toegang tot deze zaal mist ten eenenmale karakter, terwijl de gevraagde accessoires ontbreken»

Ce groote tentoonstellingszaal is arm en gedrukt de ruimten voor moderne kunst zijn verbrokkeld.

Het hoofdmotief van den voorgevel is gedurfd. Gepoogd is den Indischen dakvorm in modernen geest toe te passen.

Hoewel de. Commissie dit streven waard e er en kan, acht zij het re- sultaat niet geslaagd. Het driemaal eenvormig herhaalde daktype, zonder eenig verband naast elkaar geplaatst, komt ongemotiveerd voor en werkt gekunsteld.

Aan het front ontbreekt eenheid door het opvallend verschil tusschen onder« en bovenbouw-, en tussohen midden- en hoekpart^Jen.

Het teekenwerk is goed verzorgd.

Voor de eindbeschouwing bleven de nummers IV en V over. Ee Com- missie was van oordeel, „dat deze ontwerpen sran dien aard zijn, dat het doel der uitgeschreven prijsvraag bereikt geacht kan worden»

Beoordeeling ontwerp IV.

Ee ontwerper heeft zich goed rekenschap gegeven van de gestelde ei sehen en is tot een platte grond gekomen, die oorspronkelijk van conceptie en over het algemeen fraai van ruimtewerking is. Vooral spreekt zich dit uit in de midden partij met haar zeer goede oplos- sing van ontvanghal, met annex Mendoet-intérieur en de zaal voor moderne kunst.

Met de toepassing van het pendoppo-motief en de vormen der daken is het Indische cachet goed tot uitdrukking gekomen. E e aansluiting van p endoppo met galerijen aan het hoofdgebouw is ech- ter onbevredigend. De gedrongen plaatsing der diorama's is niet gelukkig. Ee circulatie door de tentoonstellingszalen laat te wen_

sehen over; de verlichting is goed.

Met de ligging van den ontworpen wandelweg is onvoldoende re- kening gehouden.

Ee architectuur der gevels is verdienstelijk, eenvoudig en mee-

- 4 -

rendeels fijn van verhouding. Vooral de zijgevel raunt uit door een rustige compositie» Deze rust ontbreekt evenwel in de groe- peering der dakmassa's van den voorgevel.

Als een opvallende tekortkoming moet worden aangemerkt het ge- brek aan overeenstemming tusschen buiten- en binnenarchiteotuur, hetgeen o.m. duidelijk spreekt uit de perspectivische schets van de ontvanghal. De kapvormen komen niet logisch voort uit den plattegrond.

Het ontwerp als geheel verraadt den kundigen ontwerper.

Beoordeeling ontwerp V.

Dit ontwerp toont in alle onderdeelen goed doordacht te zijn.

De charme en de virtuositeit, die dit ontwerp bezit, maken een der voornaamste verdiensten daarvan uit.

Zoowel de plattegrond als het architectonisch aspect dragen een representatief karakter« De platte grond is evenwichtig sa- mengesteld, terwijl de tentoonstellingsruimten zeer overziobtelijk

zyn. Y

Eenige wijzigingen zonder zijn aan te bevelen.

i f De ruimte thans door het terras naar den binnenhof ingenomen, ware te bestemmen voor het Menaoet-lnterieur, terwijl de groote

; diorama's beter links en rechts in de zijvleugels geplaatst zou- i | den kunnen worden. De in ruimte 60 ondergebrachte kleine diora-

ma's zouden vermoedelijk elders'een plaats moeten vinden.

De gevels, waarin Baiische motieven zijl verwerkt, zullen niet nalaten de aandacht te trekken. Zij voldoen aan den eisch, dat de Koloniën op sprekende wijze zullen worden vertegenwoordigd«

Ook het interieur is aantrekkelijk.

Enkele punten, de verlichting betreffende, zullen door den ont- werper nader bestudeerd moeten worden, eveneens zal aan de zijge- vels meer aandacht moeten worden geschonken dan blijkens de toe^ioh- ting heeft plaats gehad.

Wat betreft de rangorde der beide plannen IV en V is de Commis-

sie van oordeel, dat het plan onder motto „Bali« (V) de voorkeur verdient.

E$n lid der commissie was van meening dat bij het verstrekken van een definitieve opdracht, den ontwerper van het plan onder motto

„I.K.T.P.» (Ho. IV) de voorrang gegeven moest worden.

Ce meerderheid adviseert Uw Comité om_in_de_eerste_plaats den ggiKTPer van het plan motto „Ball» uit te noodigen de definitie.

Iê_teekeningen_op_te_maken en in geval van verhindering van dezen den ontwerper van het plan motto (I.K.T.P.) de samenstelling van het ontwerp toe te vertrouwen.

De Commissie van Beoordeeling

's-Gravenhage 18 December 1929.

G. C. B r e m e r.

H. von E s s e n , van H o y t e m a.

No. 2

' s Gravenhage,18 J u n i 1930

A a n

de leden van de Algemeens Commissie voor de Nederlandsche deelneming aan de Internationale Koloniale Tentoon- stelling.Parijs 1931.

Een dezer dagen zal de NederlandscheReisvereeniging, ten behoeve voor de propaganda voor de Internationale Kolo- niale Tentoonstelling te Parijs,een conferentie beleggen met vertegenwoordigers van de Nederlandsche pers.Het Uit- voerend Comité voor de Nederlandsche deelneming aan die ten- toonstelling zal van die gelegenheid gebruik mäfcen om aan de pers eenige inlichtingen te verschaffen over de voorbe- reiding van de Nederlandsche deelneming.

Aangezien de Algemeen Voorzitter,Zijne Excellentie Mr.D.Fock,verhinderd is bij de persconferentie aanwezig te zijn,zal de onder-voorzitter (commissaris-generaal),de heer Mr.A.G.N.Swartjde persvertegenwoordigers toespreken.Het zij mij vergund U hiernevens een overzicht aan te bieden van de door den heer Swart te houden rede.

U zult in die rede een aantal nieuwe gegevens aan- treffen aangaande de voorbereiding van de Nederlandsche deelneming,we Uce gegevens U gelieve te beschouwen als een aanvulling van de mededeeling (No.l)jdie op 16 Januari jl., aan.de Algemeene Commissie werd toegezonden.

De Seoretaris-G-eneraal der Algemeene Commissie,

van der Waals

Het Uitvoerend Comité voor de deelneming van Neder- landsch-Indië,Suriname en Curaçao aan de Internationale Ko- loniale Tentoonstelling te Parijs 1931 is er het Bestuur der Nederlandsche Reisvereeniging erkentelijk voor dat het hem deze gelegenheid versohaft heeft om aan de vertegenwoordi- gers der Nederlandsche pers een en ander aangaande zijne plannen mede te deelen.

Zoo het Comité daartoe niet eerder contact met de Neder- landsche pers gezocht heeft is dat niet omdat het het belang zou onderschatten eener tijdige en juiste voorliohting van het publiek in eene aangelegenheid als deze,die voor Neder- land en de Overzeesche gebiedsdeelen van zooveel beteekenis belooft te zulnen worden,als wel omdat zijne werkzaamheden - evenals die der overige Comité's - in hoofdzaak nog te zeer een orienteerend en zuiver voorbereidend karakter droe- gen dan dat het raadzaam kon worden geacht om daarvan reeds naar buiten te doen blijken.

Nu het resultaat dier voorbereidende werkzaamheden ech- ter een eenigszins vasteren vorm begint aan te nemen,en nu dan ook binnenkort met den bouw van het Nederlandsche pavil- joen een aanvang zal worden gemaakt,aoht het Comité den tijd gekomen om enkele mededeelingen aan de pers te doen en in 't bijzonder om haar in de gelegenheid te stellen om von de plan- nen tot dien bouw meer uitvoerig kennis te nemen,waartoe het hier aanwezige technische lid van «t Comité,de Heer Arohiteot P.A.J.Moojen,zijne welwillende voorliohting zal ten beste ge- ven.

Het Comité is ook verder gaarne bereid om,naar mate de werkzaamheden voortgang zullen hebben,de vertegenwoordigers der Nederlandsche pers alle gewenschte inlichtingen ter zake

-te-

2 te verschaffen.

Ik moge U dan allereerst in herinnering brengen,dat bij Koninklijk Besluit van 28 Februari 1929 no.22,aangevuld bij Koninklijk Besluit van 2 December 1929 no#53 ten behoeve van voormelde deelneming zijn ingesteld een Eere Comité,eene Al- gemeene Commissie,en een Uitvoerend Comité,dat Zijne Konink- lijke Hoogheid,de Prins der Nederlanden,zich welwillend be- reid verklaard heeft het Voorzitterschap van het Eere-Comité te aanvaarden en dat tot lid,tevens Algemeen Voorzitter van de Algemeene Commissie,en van het Uitvoerend Comité,belast met de opperste leiding der meergemelde deelneming,alsook van de voorbereiding dier deelneming is benoemd Zijne Excellentie Mr.D.Fock,Minister van Staat,Oud-Gouverneur-Generaal van Ne- der lands ch-Ind i ë,0ud-Gouv er neur. van Suriname.

Krachtens de bij eerstgemeld besluit verleende machti- ging zijn door Z.E. den Minister van Koloniën speciale Comlté's ingesteld voor de deelneming van Suriname en van Curaçao en een Finantieel Comité,als welks Voorzitter bij gemeld Konink- lijk Besluit is aangewezen de Heer F,P.J.Vester.

Ik mag U niet ophouden met de opsomming van de namen van alle leden der voornoemde commissies,die U trouwens mee- rendeels uit de aangehaalde Koninklijke besluiten bekend kun- nen zijn,doch ik wil er alleen Uwe aandacht op vestigen.dat

de Heer Ir.E.de Kruyf*f,die belast was met de functie van Se- cretaris-Generaal en Gedelegeerd lid der Commissie die func- ties wegens familieomstandigheden onlangs heeft neergelegd, en dat de heer Dr.L.J.van der Waals»Referendaris,Hoofd der 4de Afdeeling van het Departement van Koloniën,thans bij Ko- ninklijk Besluit tot secretaris-generaal is benoemd.

Behalve in Nederland zijn ook in Nederlandsch-Indië, Suriname en Curaçao Comité's voor meergemelde deelneming in- gesteld. Voor Nederlandsoh-Indië zijn bij besluit van den Gou-

-verneur-

3.

verneur-Gener aal van 29 Maart 1929 een Eer e-C omit é en een Uitvoerend Hoofd-Comité benoemd,respectievelijk onder Voor- zitterschap van den President der Javasche Bank en van den Heer van Zalingen,President-Directeur der Koninklijke Paket- vaart Maatsohappij,terwijl Zijne Exoellentie,de Gouverneur- Generaal,het beschermheerschap over beide Comité's op zion heeft genomen.

.Het stemt de personen,die tot de Nederlandsche deelne- ming /aan de Parijsohe tentoonstelling het initiatief hebben genomen,tot groote voldoening,dat zij van den aanvang af bij de Regeering,zoo in Nederland als in Nederlandsoh-Indië den .meest mogelijken steun en belangstelling hebben mogen vinden.

Die belangstelling is tot uiting gekomen,behalve door de instelling der voormelde Commissies,ook door de sympathie- ke redevoering waarmede Z.E.de Minister van Koloniën de Ne- derlandsche Commissies op 6 Maart 1929 heeft geïnstalleerd, verder door het belangrijke bedrag van een half millioen gul- den dat uit de Indische geldmiddelen voor de deelneming is afgezonderd,terwijl ook van Suriname en Curaçao finantieele medewerking is verkregen,en eindelijk door het dezer dagen

ingediende Wetsontwerp tot wijziging en verhooging van het Xlde Hoofdztuk der Rijksbegrooting 1930,waarbij een bedrag van ƒ 200.000,- is uitgetrokken als subsidie aan het Uitvoe- rend Comité,te beschouwen als eene maximum bijdrage ter aan- vulling van hetgeen aan particuliere bijdragen minder mocht worden ontvangen dan ƒ 700.000.-.

Waar door bemiddeling van het Finantieele Comité reeds eenbeduidend bedrag aan particuliere bijdragen in Nederland is ontvangen en waar reeds gebleken is,ook uit NedBrlandsoh- Indiö op niet onaanzienlijke bijdragen van particuliere zijde mag worden gerekend,vertrouwt het Uitvoerend Comité in staat te zullen zijn om,in samenwerking met de andere Comité»s,zoo

-in-

4.

in Nederland als in de Overzees die gebiedsdeelen,eene alles- zins waardige deelneming aan de Tentoonstelling tot stand te kunnen brengen.

Het ligt in den aard der zaak dat het Uitvoerend Comi- té er in de eerste plaats naar gestreefd heeft om eene goede -en nauwe samenwerking met de Overzeesche Comité's en vooral

met het Uitvoerend Hoofd-comité in Nederlandsch-Indië te ver- zekeren. Te dien einde is verloden jaar de Heer Moojen in op- dracht van het Uitvoerend Comité naar Indië gegaan,waar hij do noodige mondelinge besprekingen heeft gevoerd en veel voorbereidend werk heeft verricht.Dezer dagen heeft de Voor- zitter van het Uitvoerend Hoofd-Comité in Indië,de Heer van Zalinge,met verlof hier te lande,herhaaldelijk persoonlijk oontaot met ons Comité gehad,en het is mij bijzonder aange- naam te kunnen constateeren dat aan eene aangename en harte- lijke samenwerking van onze Comité's niets ontbreekt.

Eén van de voornaamste punten,waarvoor samenwerking en eenstemmigheid vereisoht was,was de stijl van het op te rich- ten Hoofdgebouw.Waar in Indië de wensch te kennen was gege- ven, dat bij deze grootsohe Koloniale manifestatie in 't bij- zonder aan Indische architecten gelegenheid zou worden gege- ven om hunne krachten te toonen,heeft het Uitvoerend Comité gemeend aan dien wensch ten volle te moeten tegemoetkomen, en daarom voor den bouw van het Nederlandsche paviljoen een prijsvraag uitgeschreven waaraan alleen door Indische d.w.z.

in Nederlandsoh-Indië werkzame of aldaar werkzaam geweest zijnde arohitecten kon worden deelgenomen.

Op die prijsvraag zijn een zestal antwoorden binnenge- komen, welke onderworpen zijn aan eene beoordeelingsoommissie, bestaande uit de Heeren Ir.G.C.Bremer,Rijksbouwmeester te

's Gravenhage,Ir.J.F.T.van Hoytema,Hoofd van den dienst der -landsgebouwen-

5. »

landsgebouwen te Batavia,met verlof hier te lande,en Ir.H.von Essen,vroeger achitect te Batavia.

Deze commissie heeft zich uitgesproken voor een ontwerp, ingezonden onder het motto Bali,hetwelk afkomstig bleek te zijn van den architect W.J.G.Zweedijk te Soerabaja.Het Uit- voerend Comité heeft zich met dit advies vereenigd en heeft genoemden architect doen uitnoodigen om naar Holland te komen teneinde zijn plannen nader uit te werken.Verdere bijzonder- heden dienaangaande zullen U straks door den Heer Moojen wor- den medegedeeld.

Wat nu de inzendingen in dit Hoofdgebouw betreft daar- omtrent is bepaald dat zij zullen zijn collectief,zoodat eene billijke ruimteverdeeling verkregen wordt en alles,wat naar reclame wijst,zooveel mogelijk buiten gesloten wordt.

Daarnevens zal in een afzonderlijk gebouw gelegenheid worden gegeven voor particuliere inzendingen,waarover straks nader.

De inzendingen in het Hoofdgebouw zullen worden onder- gebracht in een drietal afdeelingen,de cultureele afdeeling, de staatkundige afdeeling en de eoonomische afdeeling.Daar- naast worden afzonderlijke afdeelingen bestemd voor de inzen-

dingen van Suriname en Curaçao.

De inzendingen betreffende Nederlandsch-Indiè* worden hoofdzakelijk bijeengebracht door het Indisch Comité en hier te lande,voor zooveel noodig,geordend en verder gereedgemaakt of uitgewerkt; voor de economische en staatkundige afdeeling, alsmede voor een belangrijk gedeelte der cultureele afdeeling heeft het lid van het Uitvoerend Comité,Prof essor Di'.le Cos- quino de Bussy,afdeelings-directeur van het Kon.Koloniaal In- stituut welwillend de behandeling op zich genomon.en het is mij een behoefte hier,uit naam van het Uitvoerend Comité,zij- ne erkentolijkheid uit te spreken jegens het Koloniaal Insti-

-tuut-

6.

tuut voor ds krachtige medewerking waarop het Comité van die zijde rekenen mag.

De verzorging van dat gedeelte der' cultureele afdeeling dat met kunst,in den ruimsten zin des woords,verband houdt,is aan het Comitélid,den Heer Moojen,toevertrouwd,en ik mag wel vermelden dat,mede dank zij zijne geestdriftvolle medewerking, aan de diverse uitingen van inheemsche kunst en het land-

schapsschoon in Nederl. Indie* eene zeer belangrijke plaats in de Nederlandsche afdeeling zal worden ingeruimd..

Zoo zal daar eene reproductie worden getoond van het in- wendige van den beroemden Mendoet tempel op Java,welke door hare doelmatige wijze van opstelling,zeker niet zal nalaten een diepen indruk op de bezoekers te maken.

Zoo zullen daar een tweetal groote diorama's opgesteld worden,eene voorstelling gevende van een berglandschap in de Preanger Regentschappen en een gezicht op den beroemden vul- kaan Batoer op 't eiland Bali,beiden van de hand van den eveneens op Java werkzamen schilder Eland,die ook bezig is versoheidene kleinere diorama's,betrekking hebbende op Indi- sche cultures,te vervaardigen.Zoo zullen daar gedurende en- kele maanden muziek- en dansuitvoeringen worden gegeven door groepen gamelanspelers en dansers afkomstig «it de Vorsten- landen op Java en uit Bali en zoo zullen fraaie reproducties van in Europa nog niet of weinig bekende oude beeldhouwwerken getuigenis kunnen afleggen van de artistieke ontwikkeling der oude inheemsche bevolking van Nederlandsch-Indië.

. In dit verband moge ook nog vermeld worden dat het Be- stuur van het Bataviaasoh Genootschap van Kunsten en Weten- schappen er in heeft toegestemd dat een aantal van de kostba- re museumstukken in originali naar de Tentoonstelling zullen worden gezonden,natuurlijk onder de nood:ge waarborgen voor goede bewaking en verzorging.

-Het-

7.

Het voornemen bestaat om naast het Hoofdgebouw op het voor Nederland bestemde terrein nog eenige andere gebouwen op te richten,en wel in de eerste plaats een paviljoen voor particuliere inzendingen.Dit paviljoen zal ook in Indischen stijl worden gebouwd en daarin zal gelegenheid worden gegeven aan particuliere firma's of vereenigingen om tegen kostprijs - met een maximum van ƒ 60.- per vierkanten Meter - plaats- ruimte voor hare inzendingen te reserveeren.Een aantal be- langrijke maatschappijen en vereenigingen hebben zich hier- voor reeds aangemeld; o.a.zal er waarschijnlijk eene zeer interessante expositie betreffende de rubbercultuur en rubber- nijverheid worden gehouden.

'Voorts zal er een gebouw komen bestemd voor de uitvoe- ringen der Javaansche en Balineesche dansers en musici,dat het karakter van eene Javaansche "Pendeppo" zal dragen; ver-

der eene exacte reproductie van een zoogenaamd "Adathuis" uit de Padangsche Bovenlanden dat voor de theeschenkcrij vlak aan den oever van het Lac Daumesnil zal worden opgericht, waar dan bij mooie zomerdagen eene aangename gelegenheid tot verpoozing zal bestaan,en eindelijk een typisch huis uit de Batak-landen dat waarschijnlijk in original! zal worden overgebracht.

Het ligt in de bedoeling de afzonderlijke gebouwen - be- nevens de - voor de inlandsche musici en dansers op te rich- ten woningen,zooveel mogelijk te groepeeren om een plein waar- van eene zijde door het Hoofdgebouw zal worden ingenomen,waar- door de Nederlandsche afdeeling een afgesloten geheel zal vor- men.

In het centrum van dat pleiri zal eene reproductie ver- rijzen van den grondvester van het Nederlandsche gezag in In- die", van Jan Pieterszoon Coen. Het Uitvoerend Comité vertrouwt dat zijn fiere woord: "Daer can in Indië iets groots verricht worden" ook aan de Nederlandsche deelneming tot de Parij sehe Tentoonstelling bewaarheid zal worden.

NEDERLANDSCHE D E EL N E M I N G AAN DE INT. KOL. TENTOONSTELLING PARIJS 1931

Mededeeling No. 3 .

'S-GRAVENHAGE, 18 December 1930.

Aan de Leden van de Algemeene Commissie voor de Nederlandsche deelneming aan de Internationale Koloniale Tentoonstelling Parijs 1931.

T e n vervolge o p Mededeeling N o . 2 van 18 Juni j j . , moge ik het volgende te Uwer kennis brengen.

H o o f d g e b o u w . Zooals bekend, werd o p het einde van het vorige jaar voor de conceptie van het Nederlandsch paviljoen te Parijs e e n ideeën-prijsvraag uitgeschreven onder d e in Nederlandsch- Indië werkende of gewerkt hebbende bouwkunstenaars. D e heer W . J . G . ZWEEDIJK, architect te Soerabaja, wiens ontwerp d e meeste instemming verwierf, werd daarna uitgenoodigd naar Nederland te komen om zijn ontwerp om te werkejT_jn_samenwerking en volgens de aanwijzingen van den j

h e e r R A . J T M O O J E N , hd v a j j T i é r t ^ ^ I

Dit had tot gevolg, dat het ontwerp verschillende wijzigingen onderging. Het gebouw"wercT fiooger "

uit d e n grond opgetrokken, zoodat d e vloer aan den voorgevel op -2 M. boven het terrein komt te liggen. E e n hooge sokkel met een zware profileering zal d e hooge gevels dragen^ D e nok van het middengedeelte van den voorgevel wordt 30 M. hoog, terwijl d e beide torens tot 50 M. zullen stijgen. D e beide vooruitspringende gevels van de zijvleugels werden rijziger gemaakt. De op het oorspronkelijk ontwerp voorkomende hooge trapsgewijze middenpoort verviel geheel; in d e plaats daarvan werd een nieuwe middengevel ontworpen van lager, doch tevens sierlijker vorm. Een vergelijking van bijgaande foto van een nieuwe perspectivische teekening met d e vroeger aan U toegezonden foto van het oorspronkelijke ontwerp zal genoemde wijzigingen doen zien.

De voorgevel van het thans in aanbouw zijnde paviljoen heeft een lengte van 110 M., welke lengte door den verbindingsmuur met het gebouw voor particuliere inzendingen wordt gebracht o p totaal 170 M .

De ontvangzaal werd belangrijk grooter en hooger gemaakt dan zij oorspronkelijk was ontworpen.

W a s deze zaal aanvankelijk 450 M². groot, thans zal zij een'oppervlakte van 870 M². krijgen met een plafondhoogte tot 12 M. D e beide groote diorama's van d e Preanger en Bali werden van de zijwanden der ontvangzaal verplaatst naar d e einden der zijvleugels, waardoor de perspectivische werking veel sterker wordÇ.

De Mendoet-tempel i s van den linker-zijvleugel verplaatst naar het centrum van het paviljoen, waar de tempel nu aan het einde van een rustig, overschaduwd binnenhof komt te liggen.

Van het o p het oorspronkelijke ontwerp toegepaste systeem van indeeling in kleine expositie- vertrekken » afgezien. Er is thans zooveel mogelijk gestreefd naar het vormen van ruime zalen.

Voor d e dakbedekking zijn meer dan een half millioen ijzerhouten sirappen uit Borneo betrokken.

Deze dakbedekking is thans reeds voor een groot gedeelte gereed. Aan den nieuw ontworpen gevel van d e noordzijde van het gebouw werd het motief van de torendaken van d e mesdjid toegepast, zooals die o p Java veelvuldig voorkomen.

r t "

De constructie-werken van het hoofdgebouw, die worden uitgevoerd door de N . V Eerste Neder- landsche Maatschappij voor Houtconstructie (Nemaho) te Doetinchem, zijn reeds ver gevorderd.

Met het afgieten van de gevelwanden is sedert eenige weken een aanvang gemaakt en de binnen- betimmeringen zijn in voorbereiding. Met de dagelijksche regeling der terreinwerkzaamheden is belast Ir. CH. WEGERIF.

Plein en bijgebouwen. Door de aanwinst van een nieuw stuk grond, kon in aansluiting met het hoofdgebouw een plein (aloen-aloen) worden ontworpen, ter grootte van 60 X 100 M. (dus ongeveer de helft van het „Plein" te 's-Gravenhage).

Rondom dit plein worden de tempelpoorten en muren gerangschikt, waarvoor volgens de aanwij- zingen van den heer MOOJEN, op Bali de noodige afgietsels werden gegoten door de heeren

VAN LEEUWEN en RÜHL. Ook voor de gevels van het hoofdgebouw zullen deze afgietsels, waar noodig vergroot, worden toegepast. Deze afgietsels, alsmede die van het inwendige van den Mendoet- tempel, zijn reeds te Parijs aangekomen.

Achter de tempelpoorten en muren zijn de bijna voltooide woningen der Inlandsche dansers en musici gelegen. Die woningen zijn zoodanig ingericht, dat de bewoners daar alle gemakken zullen vinden, waaraan zij thuis gewoon zijn. De wasch- en badgelegenheden en de keukens zijn geheel, zooals in Indië gebruikelijk. De Javanen en de Baliers zullen ieder een eigen, gescheiden afdeeling bewonen.

Om bovenbedoeld plein zullen verder een plaats vinden een gebouw voor de dans- en muziek- uitvoeringen in den trant van een Javaansche pendoppo, alsmede een gebouw voor de particuliere inzendingen, dat door een muur met een fraaie, Balische gespleten poort zal worden verbonden met het hoofdgebouw.

Op het terrein vóór het hoofdgebouw zullen ten slotte eenige reeds uit Indië verzonden origineele Inlandsche woningen worden opgericht, met name een rijk bewerkt adathuis met rijstschuur uit de Padangsche Bovenlanden, een Toba-Bataksch huis en een paar knekelhuisjes uit de Karo-Batak- landen. In het adathuis zullen voorwerpen van Indische kunstnijverheid ten verkoop worden aangeboden. Bovendien zal in het adathuis Nederlandsch-Indische thee worden geschonken.

Particuliere inzendingen. Aangezien een voldoende aanmelding van particuliere deelnemingen werd ontvangen, is definitief tot den bouw van een afzonderlijk paviljoen voor particuliere inzen- dingen besloten. Voorloopig zal dit paviljoen worden ontworpen op een grootte van 500 M3. Voor standhuur wordt ƒ 60.— per M*. in rekening gebracht. Voor de bijbehoorende wandvlakte zal niets worden berekend, terwijl ook verlichting, toezicht en schoonhouden in den prijs is inbegrepen.

De plannen tot inrichting van de particuliere stands moeten aan de goedkeuring van den heer MOOJEN

worden onderworpen. Het Uitvoerend Comité is bereid tegen zelfkosten de verschillende stands te doen ontwerpen en uitvoeren.

Ingevolge het decreet van den President der Fransche Republiek van 27 October j.1. zullen van particuliere zijde producten uit Nederland mogen worden geëxposeerd, »qui sont fabriqués avec des matières premières coloniales ou qui ont une destination spécifiquement coloniale". Voorts kunnen natuurlijk ook producten uit de koloniën worden geëxposeerd.

Voor den Ambonschen zeetuin van den heer SOUMOKIL zal een speciale zaal worden aangebouwd.

Met dien heer is overeenstemming verkregen over de wijze, waarop zijn collectie zal worden ten toon gesteld.

Restaurants. Het Uitvoerend Comité heeft de noodige besprekingen gevoerd voor het sluiten van een contract met een tweetal restaurateurs, die zullen zorg dragen voor de oprichting en exploitatie van een Nederlandsen en een Indisch restaurant, waar men dus ook rijsttafel zal kunnen gebruiken.

Evenals het paviljoen voor de particuliere inzendingen, zullen de gebouwen voor deze restaurants in een bij de omgeving passenden stijl worden opgetrokken. Op het aan Nederland toegewezen

terrein in het Bois de Vincennes zal op die wijze een aantal bijzondere bouwwerken verrijzen, waarvan het groote paviljoen het middelpunt zal vormen.

D i o r a m a ' s . De drie diorama's betreffende de cultuur van suiker, thee en rijst zijn voltooid; de diorama's voor. rubber, tabak, kina, oliepalm en de haven van Curaçao zijn in het Koloniaal Instituut in bewerking. De achterdoeken hebben een lengte van 6 tot 8 M. en een hoogte van 3.20 M. Binnenkort zal een aanvang worden gemaakt met het schilderen van de beide groote diorama's (Preanger en Bali), welke 20 M. lang, 8 M. hoog en 71/, M. diep zullen worden. De voorgrond van alle diorama's worden plastisch opgebouwd. Zij worden gestoffeerd met voorwerpen, die daarvoor speciaal zijn geboetseerd. Zooals bekend, worden de diorama's vervaardigd door den heer ELAND,

die daarbij sedert kort ter zijde wordt gestaan door den schilder H . VAN VELTHUYSEN uit Batavia.

W a n d s c h i l d e r i n g e n . De ontwerpen voor de wandschilderingen in de groote ontvangzaal zijn onder leiding en volgens aanwijzingen van den heer MOOJEN vervaardigd door de in Indië gewerkt hebbende schilders PAULIDES en SAYERS. Met de uitvoering der ontwerpen op de groote doeken ( 4 X 8 M.) is reeds een aanvang gemaakt.

De schilderingen aan de eene zijde der zaal zullen een denkbeeld geven van de Nederlandsche beschaving in Nederlandsch-Indië in de volgende voorstellingen:

1. de aankomst van CORNELIS HOUTMAN aan het hof van den Sultan van Banten in 1597;

2. de ontwikkeling van het stadsbeeld van Batavia in den loop van twee eeuwen;

3. het verkeerswezen en landbouw, nijverheid en handel heden ten dage.

Aan de andere zijde der zaal zullen de schilderingen betreffende de volgende onderwerpen een beeld geven van het inheemsche leven gedurende denzelfden tijdsduur:

1. episoden uit een Oud-Javaansch lofdicht;

2. godsdienst, kunst, zeden en gewoonten;

3. huizen en bevolkingstypen.

Aan de twee eindwanden van de ontvangzaal zullen groote decoratieve kaarten worden aangebracht van den Indischen Archipel en zijn ligging ten opzichte van Azië en Europa.

I n r i c h t i n g v a n h e t h o o f d g e b o u w . Hoewel de oprichting der verschillende gebouwen natuurlijk in de eerste plaats moest worden aangevat, wordt ook reeds geruimen tijd met kracht gewerkt aan de voorbereiding van d e inrichting van het hoofdgebouw, dat grootendeels zal worden gevuld met inzendingen van de Regeering, van de groote verkeersbedrijven en van musea.

De dagelijksche leiding van dezen arbeid is toevertrouwd aan eenige leden van het Uitvoerend Comité, namelijk: aan den heer P. A. J. MOOJEN voor de algemeene aesthetische en technische verzorging en voor de afdeelingen volkenkunde, oudheidkunde, wetenschap en kunst, aan Prof. Dr. L. P .

LE COSQUINO DE BUSSY voor alle economische afdeelingen en aan Dr. L. J. VAN DER WAALS voor de afdeelingen koloniale geschiedenis, regeering, bestuur, onderwijs, financiën, leger, vloot, justitie en politie. De hygiënische afdeeling zal worden verzorgd door Prof. Dr. W . A. P. SCHÜFFNER en de afdeelingen Suriname en Curaçao door de beide speciaal daarvoor in het leven geroepen commissies, die onderscheidenlijk onder leiding staan van den heer G. J. STAAL, Oud-Gouverneur van Suriname, en van den heer Jhr. J. O . DE JONG VAN BEEK EN DONK, Oud-Gouverneur van Curaçao.

In Nederlandsch-Indië, Suriname en Curaçao zijn eveneens ten behoeve van de voorbereiding der inrichting de noodige commissies en sub-comité's ingesteld, die voorloopige aanwijzingen geven voor de samenstelling der inzendingen en die medewerking verleenen bij het ontwerpen der plannen.

Aan de practwche uitvoering der plannen wordt reeds geruimen tijd gearbeid bij de Afd. Handels- museum van het Koloniaal Instituut, waar de algemeen conservator Ir. UTERMARK zich bijna geheel aan deze werkzaamheden wijdt. De ^schetsen voor de inrichting der afdeelingen worden gemaakt

op het teekenbureau van het Uitvoerend Comité. — " - , — • . . — , -• „

Voor zooveel de uitvoering der plannen in Indië moet geschieden, bestaat er een voortdurend contact met de Indische comité's en met den heer Dr. J. STROOMBERG, secretaris-generaal van het Uitvoerend Hoofdcomité te Batavia. De heer STROOMBERG heeft de dagelijksche leiding in handen van de zeer omvangrijke werkzaamheden, die in Indië ten behoeve van de deelneming aan de tentoonstelling moeten worden verricht. H e t is overigens voor den geregelden voortgang der werkzaamheden van groote beteekenis geweest, dat de heer N . VAN ZALINGE, voorzitter van het Hoofdcomité te Batavia, eenige maandeü: in Nederland heeft vertoefd. De heer VAN ZALINGE, die onlangs naar Indië is teruggekeerd, heeft gedurende zijn verblijf hier te lande geregeld aan de vergaderingen van het Uitvoerend Comité deelgenomen.

Zeer groote medewerking zal worden verleend door de Directie van het Koninklijk Bataviaasch Genootschap voor Kunsten en Wetenschappen, die een hoogst belangrijke inzending op het gebied van oude kunst, ethnografie en cartografie heeft toegezegd. Deze inzending wordt bijeengebracht onder leiding van de heeren Dr. BOSCH en LEROUX, resp. directeur en conservator van het Bataviaasch Museum.

Van den Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen werd de toezegging ontvangen, dat ook uit 's Rijks Ethnographisch museum te Leiden belangrijke stukken voor de tentoonstelling zullen worden afgestaan. Ook de Raad van Beheer van de Koninklijke Vereeniging »Koloniaal Instituut" heeft bericht, dat er in beginsel geen bezwaar tegen bestaat om voorwerpen uit de musea van die instelling voor de tentoonstelling in leen af te staan.

I n d e e l i n g v a n h e t h o o f d g e b o u w . Het hoofdgebouw wordt in groote lijnen ingedeeld zooals op bijgevoegden plattegrond is aangegeven..' H e t spreekt van zelf, dat wijzigingen in dit schema niet geheel uitgesloten zijn.

V l u g s c h r i f t e n . E r zullen twee boekwerkjes worden uitgegeven om tijdens de tentoonstelling op doelmatige wijze te worden verspreid. H e t eene boekwerkje zal uitsluitend practische gegevens over Nederlandsch-Indië bevatten en worden samengesteld onder toezicht van het Koloniaal Instituut. De andere publicatie zal zijn gewijd aan de schoonheid van Nederlandsch-Indië en overvloedig van fraaie foto's worden voorzien. Dit werkje staat onder redactie van d e comitéleden MOOJEN en

VAN DER W A A L S . Zoodra de boekjes gereed zijn, zal een exemplaar aan de leden van de Algemeene Commissie worden toegezonden.

C o n g r e s s e n . Het is het voornemen van het Fransche tentoonstellingsbestuur om tijdens de tentoon- stelling een aantal congressen over economische onderwerpen te beleggen. Het Uitvoerend Comité verleent de noodige medewerking om competente Nederlanders bij die congressen te betrekken.

G e d e l e g e e r d e . Bij Koninklijk besluit van 15 November j.L. is de heer P. A. J. MOOJEN benoemd tot gedelegeerd lid te Parijs van de Algemeene Commissie en het Uitvoerend Comité. De gedelegeerde woont thans te Parijs en is dagelijks op het tentoonstellingsterrein aanwezig, waar hij naast het in aanbouw zijnde Nederlandsche paviljoen kantoor houdt. De gedelegeerde komt nu en dan in Nederland voor het houden van de noodige besprekingen. O m ter zake een afspraak met hem te maken, heeft men zich rechtstreeks tot hem te wenden {adres: Monsieur P. A. J. MOOJEN, Commissaire Délégué de la participation des Pays-Bas à l'Exposition Coloniale Internationale. Bois de Vincennes, Porte Dorée. Paris XII),

De Secretaris-Generaal der Algemeene Commissie, V A N D E R W A A L S .

Adres :

Da. L. J. VAN DER WAALS Kwartellaan 2 7 , D e n Haag