Vraag nr. 193 van 25 maart 1998
van mevrouw RIET VAN CLEUVENBERGEN Interculturele bemiddeling – Structurele oplossing Interculturele bemiddelaars zijn in de hulpverle-ning een zinvol antwoord op de noden van migran-ten en allochtonen die hulp nodig hebben. To c h wordt hun voortbestaan geregeld in twijfel getrok-ken.
Zorgen voor een plaats in de dienstverlening op structurele wijze kan een passend antwoord zijn. Geregeld verklaarde de minister reeds te werken aan een globale oplossing voor het probleem. Welke stappen heeft hij reeds gedaan om voor interculturele bemiddelaars in de verschillende vormen van hulpverlening een structurele oplos-sing te bieden ?
Antwoord 1. Inleiding
In de vraagstelling wordt ervan uitgegaan dat interculturele bemiddeling in de hulpverlening een zinvol antwoord biedt op de noden van migranten en allochtonen die hulp vragen. Of en onder welke voorwaarden interculturele bemiddeling zinvol is en welke alternatieven er bestaan om hulpverlening voor allochtonen toe-gankelijk te maken, is het voorwerp geweest van diverse adviezen van de ICM (Interdeparte-mentale Commissie Migranten) en de ICEM (Interdepartementale Commissie Etnisch-cultu-rele Minderheden).
Deze adviezen vindt de Vlaamse volksvertegen-woordiger als b i j l a g e en ze worden hieronder beknopt besproken. Daarnaast vindt zij een stand van zaken van een aantal projecten rond intercultureel werk, respectievelijk binnen de g e z o n d h e i d s z o r g, de bijzondere jeugdbijstand en het onderwijs.
2. Adviezen van ICM en ICEM
Intercultureel bemiddelen als concept, functie en strategie in het Vlaams migrantenbeleid (advies van de ICM- juli 1994)
In dit advies wordt het intercultureel bemidde-len nader verduidelijkt en wordt een
onder-scheid gemaakt tussen intercultureel bemidde-len als communicatieve actie (het verduidelij-ken van de boodschap door ze te vertalen of/en in haar juiste context te plaatsen) enerzijds en het daadwerkelijk bemiddelen met het oog op het oplossen van een belangenconflict ander-zijds. Er wordt ook voorgesteld om experimen-ten te starexperimen-ten rond intercultureel management. Uit het advies komt ook duidelijk naar voren dat intercultureel bemiddelen slechts één van de instrumenten is om de toegankelijkheid van de instellingen te bevorderen en dat het moet worden aangewend daar waar de nood zich aan-d i e n t , een nooaan-dwenaan-digheiaan-d aan-die bepaalaan-d woraan-dt zowel door de dienstverlener als door de gebruiker.
ICM – Opvolgingsadvies (1995)
In het opvolgingsadvies van 1995 wordt een overzicht gegeven van de stand van zaken bin-nen de diverse sectoren van de V l a a m s e g e m e e n s c h a p, waarbij iedere sector ook een inschatting maakt van de nood aan interculture-le bemiddelaars, medewerkers en managers. Daarnaast wordt er sterk gepleit voor het bevorderen van evenredige aanwezigheid van migranten als regulier werknemer in diensten aangeboden of gesubsidieerd door de V l a a m s e G e m e e n s c h a p. Een van de voorstellen hierbij was het aanbieden van leer/werktrajecten voor allochtonen.
Naar een ondersteuningsaanbod voor het inter -cultureel werk (ICEM-advies-maart l998)
Naar aanleiding van het aflopen van het project "Interculturele bemiddeling in de gezondheids-zorg" werd in het najaar van 1997 binnen de ICEM een ad hoc werkgroep opgericht met als opdracht te onderzoeken of er nood bestaat aan een algemene ondersteuning van het intercultu-reel werk, en zo ja, waaruit dit ondersteunings-aanbod dan dient te bestaan en hoe dit verder kan worden uitgebouwd.
onderzoeks-/onder-steuningsopdracht inzake intercultureel werk toe te vertrouwen aan een onderzoeksinstelling. Als coördinerend minister van het beleid ten aanzien van etnisch-culturele minderheden ben i k , evenals de ICEM, van mening dat het belangrijk is dat het instrument intercultureel werk in zijn verschillende facetten wetenschap-pelijk getoetst wordt op zijn validiteit en op zijn sterke en zwakke punten en dat er vanuit een stevige wetenschappelijke onderbouw duidelij-ke baduidelij-kens voor de toekomst moeten worden u i t g e z e t . Hiertoe zal ik in het najaar van 1998 een openbare aanbesteding uitschrijven, waarin de in het advies beschreven taken voor een ondersteuningsaanbod intercultureel werk, z u l-len worden opgenomen.
3. Stand van zaken van enkele specifieke projec-ten
Interculturele bemiddeling in de gezo n d h e i d s -zorg
Het project "Interculturele bemiddeling in de gezondheidszorg" was van meet af aan een gedeelde verantwoordelijkheid tussen de gemeenschapsministers van Vo l k s g e z o n d h e i d , van Welzijn en Gezin, van Te w e r k s t e l l i n g, e n van Onderwijs. De Vlaamse volksvertegenwoor-diger vindt hierbij een chronologisch overzicht van dit project.
Als bijdrage voor de structurele verankering van de interculturele bemiddelaars in de gezondheidszorg subsidieert de minister van Gezin en Maatschappelijk Welzijn vier regiona-le coördinatoren voor het project "interculture-le bemiddeling in de gezondheidszorg" bij het Vlaams Centrum voor de Integratie van Migranten (VCIM).
De taken en opdrachten van deze coördinato-ren zijn – samen met de ontwikkeling van het project – geleidelijk aan geëvolueerd van een begeleiden van de interculturele werkers naar het uitbouwen en organiseren van het intercul-tureel werk als dienstverlening.
In de laatste overeenkomsten met VCIM wordt gestipuleerd dat deze coördinatoren moeten werken aan een structurele verankering van de bemiddelaars in de reguliere gezondheidsvoor-zieningen. Vanzelfsprekend is dit in grote mate de verantwoordelijkheid van de minister bevoegd voor Gezondheidsbeleid. De structure-le verankering van de huidige interculturestructure-le
bemiddelaars in de gezondheidszorg zou tegen eind december ’98 een feit moeten zijn.
Het project alternerend leren voor interculturele medewerkers
Dit project loopt over een periode van vijf jaar en bereikt 76 personen. Het wordt beëindigd in het schooljaar '97-'98. Bedoeling van dit project is :
a) het omscholen van reeds in dienst zijnde hulpleerkrachten-migranten (gesco’s) tot gekwalificeerde kleuteronderwijzeressen of opvoeders bijzondere jeugdzorg via een alternerende leer-werkroute ;
b) het uitwerken van een praktijkmodel voor hogescholen met de bedoeling een meer effectieve opvang en doorstroming van migrantenstudenten te realiseren en een meer aangepaste opleiding voor alle studen-ten met het oog op een multiculturele leer-lingenpopulatie.
De ondersteuningsteams Migranten Bijzo n d e r e Je u g d zorg als reguliere werkvorm erkennen en ondersteunen : stand van zaken
In de sector Bijzondere Jeugdbijstand is een model ontwikkeld van ondersteuningsteamsmi-granten die regionaal of provinciaal kunnen worden ingezet met het oog op betekenis- of conflictbemiddeling bij de hulpverlening. Op dit ogenblik bestaat er zo’n team in de provincies O o s t - V l a a n d e r e n , Antwerpen en Limburg. I n 1997 werd het concept "ondersteuningsteam" als interculturele hulpverlening verder gevalori-seerd en bestendigd met het oog op een maxi-male ondersteuning naar allochtone hulpvra-gers toe. Regelmatige evaluaties zorgen voor methodische verfijning en bijsturing. Het regu-lier maken van de ondersteuningsteams kan echter niet zonder decretale aanpassing. D e werking van de ondersteuningsteams wordt momenteel gegarandeerd via afgesloten over-eenkomsten.
In de loop van het voorjaar 1998 zal worden gezorgd voor een aanbod dat het gehele grond-gebied bestrijkt.
