Sfeerbeeld van de automotive-branche in de Spaanse Polder

(1)

VAN ALLE

MARKTEN THUIS

Sfeerbeeld van de automotive-branche in de Spaanse Polder

Shanna Mehlbaum Halfweg, december 2020

(2)

C O L O F O N

O P D R A C H T G E V E R

G e me en te Ro tt erd a m en g em e en t e S ch i ed a m

A U T E U R

Sh an n a M eh lb au m Oms la gf oto : ANP

U I T G A V E

Me h lb au m On d er zo e k Hal f we g, 20 2 0

IS BN: 9 78 90 8 31 29 60 0

De ze p u b l ic ati e kan g ed own load word en v ia w w w. m eh lb au mon d e rzo ek . n l

Het au t eu rs r ech t v an d e p u b li ca ti e b eru s t b i j M eh l b au m O n d erzo ek . G e d e elt e lij ke ov er n a m e v an t eks te n is t o eg es ta an , mi ts d a a rb i j d e b ron w ord t v er m eld .

(3)

2 VAN ALLE MARKTEN THUIS

SFEERBEELD VAN DE AUTOMOTIVE-BRANCHE IN DE SPAANSE POLDER

M E L D I N G S B E R E I D H E I D I N H O U D S O P G A V E

AFKORTINGEN

4

SAMENVATTING 6

1. INLEIDING 9

1. 1. Aan l e id in g 10

1. 2. Do els t e ll in g en on d erz o eks v ra g en 11

1. 3. Ve rt eg en w oord ig in g v an d e au to mo tiv e -b r an ch e 12

1. 4. Aan p a k en m eth od i ek 12

1. 5. B ep e rk in g en v an h e t on d erz oe k 14

1. 6. L e es wi jz er 14

2. ONDERMIJNING IN DE AUTOMOTIVE-BRANCHE 15

2. 1. Mat e v an b etr okk e n h e id b i j c ri m in al it ei t 16

2. 2. Di e fs ta l en h an d e l 17

2. 3. I n b ou w en v er b or ge n ru i mt es 19

2. 4. Ve rz ek er in gs f rau d e 20

2. 5. B elas t in gf rau d e en op li ch t in g 22

2. 6. Wit was s en 23

2. 7. Ov e rtr ed en m il ie u w et gev in g 25

2. 8. L e e fb aa rh eid s p rob l e mat ie k 26

2. 9. Typ e b et rokk en h e id 26

2. 10. S am en g ev at 27

3. IN DE SPAANSE POLDER 30

3. 1. Di e fs ta l en h an d e l 30

3. 2. I n b ou w e n v erb or ge n ru i mt es 33

3. 3. Fra u d e en op li ch tin g 35

3. 4. Ov e ri g e b etr okk en h eid b ij g eo rga n is e erd e c ri min al it eit 36

3. 5. Z w art w er ken 38

3. 6. Ov e ri g e ov ert r ed in gen 39

3. 7. L e e fb aa rh eid s p rob l e mat ie k 40

3. 8. Con t ras p ion a g e en i n ti mid ati e v a n a mb t en a ren 42

(4)

M E L D I N G S B E R E I D H E I D

3. 9. De s p e l ers 43

3. 10. B es t aan s r e ch t 46

3. 11. S am en g ev at 47

4. SLOTBESCHOUWING 50

4. 1. I n l eid in g 50

4. 2. Cr i min el e in fras tru c tu u r 50

4. 3. An on i mit ei t en a fs c h er m in g 51

BRONNEN 52

BIJLAGE A SBI-CODES AUTOMOTIVE-BRANCHE 56

(5)

M E L D I N G S B E R E I D H E I D A F K O R T I N G E N

BO VA G Bran ch eo rga n is at i e on d ern e m ers in d e a u tob ra n ch e BP M Be las t in g v an p e rs on en a u to's en m oto rr ijtu ig en B TW Be las t in g ov er d e to eg e v oe gd e waa rd e

C TE R (C on tr a -)t e rro ris m e , ex t re m is m e en rad ic alis e ri n g

DC M R G eza m en lij k e m il i eu d i e n s t v oor d e p rov i n ci e Z u id - Hol lan d , v ij ft i en ge m e en t en in d e re gi o R ijn mon d en G o er e e - Ov e rf lakk e e .

DOL Di git aal Op k op ers L ok et DO R Di git aal Op k op ers Re gis ter FI U Fin a n c ial In t el li g en c e U n it

FIO D Fis cal e In l i ch tin g en - e n Op s p or in gs d i en s t ISZ W In s p e ct ie So c ial e Zak en en We rk ge l eg en h ei d LIV Lan d el ijk In f or ma ti ec en tru m V o ertu ig cr i min a li t ei t OM Op e n b aa r M in is te ri e

OM G Ou tl a w M otor Gan gs RD W Rij ks d i en s t W egv er ke e r

RIE C Re gi on aa l In fo r mat i e e n E xp ert is e C en t ru m T CI T ea m Cr i min e l e In li ch ti n g en

UW V U it v o er in g s in s tit u u t We rkn e m ers v erz ek e rin g en VIN Ve h i cl e Id en ti fi cat io n N u mb er

WW F T W et t er v o ork o m in g v an wit w as s en en f i n an c ie r en v an te rro ris m e

(6)

M E L D I N G S B E R E I D H E I D

(7)

M E L D I N G S B E R E I D H E I D S A M E N V A T T I N G

A A N L E I D I N G E N P R O B L E E M S T E L L I N G

In h et geb i ed v an d e Sp aan s e Po ld er en 's - Grav el an d s e p old e r w erk en o v erh e id s p ar tn ers s in d s 2 01 4 s a m en on d er d e n aa m P roj e ct H ols t e in e r o m h et g eb ie d v e il i ge r t e ma ken e n (c ri mi n e l e) m is s tan d en t e v ers t or en en a an t e p akke n . Sin d s d it jaa r v a l t ook

b ed r ijv en t er r ein Noo rd - Wes t on d er d e in t e gra l e aan p ak . G ed u r en d e d e z e aa n p ak zijn p ro fes s ion a ls g e re g eld mis s t an d en in d e au to m otiv e -b ran ch e t e g en g ek om en . In op d ra c h t v an d e g e m ee n t e R ott er d am en S ch i ed am is in d it s fe e rb e e ld s y s t e mat is ch op g et ek en d wat b ek en d is ov er mis s tan d en in d e au t ob ran c h e op b as is v an lit er atu u ron d erz o ek en in t erv i e ws in a lg e m en e zin , en wa t b ek en d is ov e r m is s tan d en in d e b ra n ch e in d e Sp aan s e Pol d e r, 's -G rav el an d s e p old e r en b ed r ij v en t er r ein N oord - W es t op b as is v an in t erv i e ws m et p ro f es s i on als en op en b r on n en . De f ocu s li gt h i erb ij o p op en b ar e o rd e, v ei li gh eid en l e efb aarh e id .

L A N D E L I J K B E E L D

Van a f d e jar en ' 90, w or d t d e au t ob ran ch e ge n o e md a ls aan tr ekk e lij ke ma rkt v o or

cri m in el e n et w er ke n . N i et a ll e en l ev e rt d e a u to b ran c h e d e b en od igd e t ran s p or t mid d e le n v oor h et (an on i e m e) v e r v oer v an p ers on en en i ll eg al e go ed er en , h et is o ok e en b ran ch e d ie g es c h ikt is v o or v ers ch i ll en d e cr im in el e v er d ien m od e ll en . H et s tri p p en v an au t o's , h e t v erk op en v an g es to le n o n d er d e l en , fra u d e me t s ch ad eh ers t e l v an au to 's en b t w- f rau d e zijn v oorb e el d en v an ma n ie r en waa rop in d e b ra n ch e i ll e gaal g el d word t v erd i en d . H et in b ou w en v an v e rb o rg e n ru i mt es v oor cr i min e l e n et w erk en is e en s p ec ial is at ie w aar au tob ed r ijv en fo rs me e (b ij )v erd i en en . An d er e v or me n v an re g elov e rtr e d in g en , zoa ls op h et g eb i ed v an mi li eu , b ran d v ei li gh eid of d e A rb ow et zij n g e en u itz on d e rin g in d e b ran c h e . Da ar n aas t b li jk t u it h e t b ep erkt e b es ch ikb ar e on d erz oe k d at op

b ed r ijv en t er r ein en w aar clu s te rs v an au tob ed rij v en z ijn , d e ze v aak zor g en v o or e en v er lo ed erd en ro m m el ig s traa tb e e ld , p a rk e erov er las t en s ch i m m ig e b ez oek ers . Al m et al ge en aan t r ekk el ijk e u its tr al in g v o o r an d er e on d ern e m ers of b e zo ek ers . De tot al e o mv a n g v an cr i min al it eit en r eg el ov e rtr ed in g in d e b ran ch e is on b ek en d . E en g e s tol en au to d ie d ez el fd e n ach t g es t rip t wo rd t en 's o ch t en d s al in on d er d e l en n a ar v ers ch i ll en d e afn e m ers gaat , is las t ig te h e rl eid en . W e l is b ek en d d at s l e ch ts ron d d e 30 % v a n d e ges tol en au to 's in N ed e rlan d w ord t t eru gg ev o n d en en d at d e v er ze ke ri n gs s ch a d e in d e h on d e rd en mi ljo en en lo op t.

(8)

M E L D I N G S B E R E I D H E I D

I N D E S P A A N S E P O L D E R

De au to b e d ri jv e n in d e Sp aan s e Pol d e r¹ zijn o p b as is v an op e n b r on n en e n in t erv i ews b et rokk en b ij e en b r ee d s cal a aan c ri mi n e l e a cti v ite it en en an d er e v o r m en v an

re g elov er tr ed i n g . On d e r s taan d fi gu u r g e e ft e en ov er zi ch t v an d e b ev in d i n ge n v oo r h et geb i ed . Hi er in is on d er an d e re t e z ie n d at au to b ed r ijv en b et rok ken zi jn (g e w e es t) b i j d ie fs t al en h an d el v an g es to l en au t o's en on d er d el en . V e rd er is m e e rd e re m al en ge con s tat e erd d at gar ag eb ed r ijv en z ich b ezi gh o u d en m et h e t in b ou w en v an v e rb or g en ru i mt es . Ook v oo r d iv er s e s oo rt en (v e rz ek er in g s - en b el as tin g )f rau d e is h et g eb i ed e en h ot s p ot . Daar n aas t zij n m e erd er e g ev al l en b ek en d wa arb ij in ee n au t o b ed r ij f z w ar e o f ge or gan is e erd e cr i min al it eit p laa ts v on d , zoa ls o p s lag v an d ru gs en v u u r wap en s ,

d ru gs h a n d el en h en n ep t e elt .

Criminaliteit, leefbaarheidsproblematiek en andere regelovertreding m.b.t. de automotive-branche in de Spaanse Polder, ’s- Gravelandsepolder en bedrijventerrein Noord-West.

1 Hiermee wordt het hele onderzoeksgebied bedoeld, inclusief ’s-Gravelandsepolder en bedrijventerrein Noord-West.

AUTOMOTIVE- BRANCHE

DIEFSTAL EN HANDEL

VERBORGEN RUIMTES

WITWASSEN

DRUGSHANDEL , -OPSLAG EN -

PRODUCTIE

OPSLAG VUURWAPENS

EN CASH

OVERIGE OVER- TREDINGEN BETROKKEN

BIJ EXCESSIEF GEWELD INTIMIDATIE EN

BEDREIDING ZWARTWERK

EN ARBO FRAUDE EN OPLICHTING

CONTRA- SPIONAGE

OVERLAST EN VERLOEDERING

(9)

M E L D I N G S B E R E I D H E I D

Ov e rtr ed in g en zij n g e co n s tat ee rd v an v ri j we l a ll e w et - en r e g el gev in g d i e v an to ep as s in g is op o n d e rn e me rs i n d e au tob ran ch e . Bij in t e gr al e c on tr o l es b lijk t b i jn a alt ijd s p rak e te zijn v an z wa rt w erk en , v aak d o or m en s en m et e en u itk er in g . Voo ral d e zog en a am d e d o e - h et -z e lf ga rag es le n e n zi ch h i e r v oo r. Maa r o ok on v e il ig e w erk o ms tan d i gh e d e n e n mi li eu ov e rtr ed in g en ko m en r e g el mat ig aan h e t lic h t.

De au to b e d ri jv e n d i e zi c h m et d e ze v or m en v a n re g elov er tr ed i n g b e zi g h ou d e n z i jn t e typ e re n als kl ei n e r e b ed rijv en . E e n m an s zak en d i e d o or gaan s n i et a an g es lot en z ijn b ij d e BO VA G . P ro fes s ion a ls h eb b en h et ov er 's jo e m el aars '; on d ern e m ers m et e en

op p ort u n is t is ch e in s l ag d ie al l es d o en o m e xtr a ge ld t e v e rd i en en en z ic h l en e n v oo r ta l v an il l eg al e d ien s te n . D aarn a as t z ie n zi j oo k d e aan we zi g h eid v an en k el e 'z wa re jon g en s ', v an w i e b ek en d is d at zi j g eld v e rd i en d h e b b e n i n d e cr i min ali t eit of d i e an te c ed en t en h eb b en op h et g eb i ed v an z war e en g eor gan is e erd e cr i min a li te it . S ign a len v an wi t was s en zijn tal rij k; v oor al e en l an gd u ri g g eb re k aan b e d rij fs a ctiv it ei te n v al t p r of es s io n als en on d e rn e me rs op .

De l e ef b aar h e id s p r ob l e mat i ek d ie s a m en h an gt m et d e v el e au tob ed ri jf j es i s m e er l ed i g.

Het ga at o m v e rlo ed er in g v an p an d en en r o m me lig e b ed ri jv e n , maa r oo k om h e t

w egk ijk en v an 'v r e e md e n ', en h et in t i m id e ren e n b ed r ei gen v an w erk n e m ers en b ez o ek ers in h et ge b i ed . P ers on en d ie d e h el e d a g 'r on d h a n ge n ' b ij ga ra ges s p e l en h i er v o lg en s res p on d en t en e en b el an gri jk e r ol in . On d ern e m ers , m aar ook h u n w er k n e m ers en k lan ten h eb b en h i er las t v a n .

Op p o lit i e, h an d h av ers , in s p e ct eu rs e n an d er e a mb t en a r en d ie in h et g e b ie d ko m en h eb b en d e au tob ed rijv e n n og e en an d er e f fe ct . Zod ra zi j d e S p aa n s e Pol d er b e tr ed en wo rd en z e op g e m erkt, g e fil m d e n s p on t aan gaa n b ij s om m ig e b ed ri jv en d e rol lu i ke n d ich t. So m mi g e maat r eg el en zijn v oo r een b u i te n s taan d er v e rga an d ; d e p ro fes s ion a ls kom en n i et m et h u n ei g en au to en v aak n i et a ll e en . Ze l fs v oo r d e h an d h av e rs g el d t: e r is alti jd e en ko p p e l s ta n d - b y v oor als d e con f ron ta ti e me t ee n on d er n e m er u it d e h an d loop t . Uit d e g es p re kk e n b li jkt d at d e p ro f es s io n als era an g e w en d zij n . Voo rb e e ld en v an amb ten ar en u it d e Sp a a n s e P old er v an w ie h e t h u is ad r es is a ch t erh aal d en d i e

ge ïn t i mid e erd en /o f b ed re igd w ord en , h e t l ijkt e rb ij te h or en als je h i er zich tb aa r aan we zi g b en t. W el g ev en r es p on d en t en a an d a t d e s itu ati e a l e en s tu k b et er is d a n een p aar j aar g el ed en en d a t in t e gra l e c on tr ol es v a n au tob ed rijv en in h et a lg e m e en

p rob l e e ml oos v er lop en .

De aan w ez ig e cr i min el e in f ras t ru c tu u r, d e h o g e con cen tra ti e v an b e d ri jv en in d e au to mot iv e- b ran ch e, d e tal v an c ri m in el e v erd i e n mod e ll en en d e co mb i n ati e v an g rot e cri m in el e s p el e rs en op p ortu n is tis ch e on d e rn e m ers , ma akt d e b ran c h e in h et g eb i ed kw ets b a ar v oor cr i min al it eit en r eg e lov ert re d in g me t b i jb eh or en d e

le e fb aa rh eid s p rob le m at iek .

(10)

M E L D I N G S B E R E I D H E I D

(11)

1 0 VAN ALLE MARKTEN THUIS

M E L D I N G S B E R E I D H E I D 1 . I N L E I D I N G

1 . 1 . A A N L E I D I N G

De g e m ee n t en Rott er d a m en Sch i ed a m z ijn s a m en m et k et en p art n e rs v an af 2 01 4 b ez ig o m v an b e d ri jv e n t err e in en d e Sp aan s e Po ld e r en 's - Gr av e lan d s ep o ld er e en v ei li g en

b ed r ij fs ec on o mis ch in t e ge r g eb i ed t e ma ken me t e en p roj e ct mat ig e aan p ak on d er d e n aa m Pr oj ec t Ho ls t ein e r ( Ge m e en t e Rot t erd a m, 31 au gu s tu s 2 0 18 ). In mi d d e ls v al t oo k b ed r ijv en t er r ein Noo rd - Wes t on d er h e t p r oj ec t. D e d o els te ll in g v an Pro je ct H ols t e in e r is 'd oo r mid d e l v an e en p r oje ct ma ti ge aan p ak s t ru ctu r e el v e il ig e en b ed ri j fs e con o mis ch in t eg er e g eb i ed en m et e en t ran s p a ran t e b ed ri jv en s tr u ct u u r b e w erks te ll ig en , con t in u er en en wa ar n o d i g (v e rm o ed el ijk e ) c ri m in el e a ctiv it e it en en / of m is s tan d en d oor mi d d el v a n in t eg ral e s a m en w er kin g v oork o men , v ers to r en en a an p ak ken ’ ( id e m) . O n d er n e m ers en lokaa l ge za g we rk en s a m en v o or e en v ei li g en op en in d u s t ri et e rr ein .²

De a fg el op en ja r en is e r d oor d e g er ich te aan d a ch t v a n u it Pr oj ect Ho ls t ein e r s t e ed s me e r zich t v erk re g en in d e on d er m ijn en d e a ct iv it e it e n d i e z ich in d e Sp a an s e Pold e r en 's - Gr av e lan d s ep o ld er afs p el en . E erd er l eid d e in z ic h t in d e b e trok ke n h eid v an

au tov erh u u rb ed r ijv en b i j g eor gan is ee rd e c ri m in alit e it, op b as is v an p ra ktijk e rv ar in g , lan d el ijk e o n d e rzo ek en en v erd i ep en d e p o lit i ea n al y s es , in s ep t em b e r 2 01 8 to t h et in s t ell en v an e en v er gu n n in g p li ch t v oor d e au t ov er h u u rb ran ch e . I n h et g eb i ed z ijn h ie rn aas t n o g an d e r e ty p en o n d ern e min g en i n d e au to mot iv e- b ran ch e g ev es ti gd , wa ar p ro fes s ion a ls r e ge l mat i g i ll eg al e a ct iv it e it en o f go ed er en h eb b en aan g etr of f en , o f waa r ze s ign al en v an on d er m i jn in g zi en . De b e d ri jv e n waa r h et o m g aat z ijn o n d er an d er e gara g es , au toh ers t e lb ed rijv en en au toh an d ela r e n . H et a an tr e f f en v an v e r s ch i ll en d e v or men v a n o n d e r mi jn e n d e cr i min a li te it in d ez e b r an c h e h e e ft e r a l d i v ers e k er en v oo r ge zor gd d at d e ge m e en t e is ov er ge gaa n tot s lu it in g v an ee n p an d o f een v er gu n n in g p li ch t h e ef t op g el e gd op h e t b etr e f f en d e p an d .

2 Op de site van de Rijksoverheid over ondermijning zijn meerdere video’s te vinden over deze integrale aanpak. Zie o.a.

https://www.rijksoverheid.nl/documenten/videos/2019/02/05/stadsmariniers.

‘ R o t t e r d a m e n S c h i e d a m t r e k k e n a l e e n p a a r j a a r s a m e n o p i n d e s t r i j d t e g e n d e w e l i g t i e r e n d e o n d e r w e r e l d i n h e t

g e b i e d . O n l a n g s w e r d a l e e n v e r g u n n i n g s p l i c h t v o o r a u t o v e r h u u r b e d r i j v e n a f g e k o n d i g d . D e e e r s t e m a l a f i d e b e d r i j v e n h e b b e n h u n b i e z e n a l g e p a k t . " W e m o e t e n n u d o o r p a k k e n " , z e g g e n d e t w e e b u r g e r v a d e r s i n k o o r . ’

( R i j n m o n d . n l , 2 2 s e p t e m b e r 2 0 1 8 ) .

(12)

M E L D I N G S B E R E I D H E I D

1 . 2 . D O E L S T E L L I N G E N O N D E R Z O E K S V R A G E N

Om me er s y s t e mat is ch i n zic h t t e k ri jg en in d e i n v lo ed v an ( ma la fid e ) o n d er n e m in g en in d e au to mot iv e -b ran ch e op d e v e il ig h e id , o p e n b are ord e en l e efb aarh e i d is d o or d e ge m e en t en Rot t erd a m e n Sc h i ed a m g ev ra agd o m e en s fe e rb ee ld o p t e s tel l en v o or d e au to mot iv e- b ran ch e i n h et g eb i ed Sp a an s e Po ld er, 's - Gr av e lan d s ep o ld e r en

b ed r ijv en t er r ein Noo rd - Wes t . In d it s f e erb e e ld i s op b as is v an op en b ro n n en en in t erv i e ws m et p ro f es s i on als op g et ek en d w at b ek en d is ov er cr i min al it ei t e n

on d e r mijn in g in h e t a lg e m e en , en w elk b e e ld p rof es s ion a ls h eb b en v an d e au to mo tiv e - b ran c h e in h et g eb ie d . De v ol g en d e on d e rzo eks v rag en s t aan c en tr aal :

1. Wat is beken d o ve r de b etro kkenhe id van d e aut o mo ti ve -b ranc he bi j (geo rgan i see rde ) c ri m in alite it , ande re vo rmen v an r egelo ve rt red i n g e n leef baa rhe id sp rob lem at i ek in N ede rla nd ?

2. Wat is beken d o ve r de b etro kkenhe id v an d e aut o mo ti ve -b ranc he bi j (geo rgan i see r de ) c ri m in alite it , ande re vo rmen v an r egelo ve rt red ing en leef baa rhe id sp rob lem at i ek in de S paa nse Po lde r , ' s -G r ave land sepo lde r e n b e dr ij vente r re in N o o rd - Wes t ?

Daa rn aas t is ge ke ke n w elk e u its p rak en g ed aan ku n n en wor d en ov er h et b es t aan s r e ch t en h et v e rd i en m od e l v an d e au tob ed r ijv en in h et g eb i ed .

1.2.1. GEBIEDSAFBAKENING

Voo r d i t on d er zo ek is d ez el fd e g eb i ed s a fb a ke n i n g aan g eh ou d en als v an h et RIE C Han d h av in gs k n e lp u n t H ols t ein er : Pos t cod e 30 4 4 ( Sp a an s e Po ld er ), p os t co d e 30 47 (b ed ri jv en t err e in No ord -W es t ) en p os tc od e 3 12 5 ( 's - Grav e lan d ep o ld er ). Wan n e er ov e r

‘Sp aa n s e Po ld e r’ o f ‘h e t g eb i ed ’ g es p ro ke n wor d t, d an w ord en a ll e d ri e d e

p os tco d e g eb i ed en b ed o eld . H ie rb i j is op g e m er k t d at b ed rijv en te rr ein N oord -W es t p as d it jaar on d erd e el is ge w or d en v a n Han d h av in gs kn el p u n t H ols t ei n e r.

1.2.2. DEFINITIE AUTOMOTIVE-BRANCHE

On d er au to mot iv e -b ran ch e word t in d it on d er z oek v e rs taan³:

• handel in personen auto’s, (lichte) bedrijfsauto’s en auto -onderdelen;

• de reparatie/(de)montage/herst el (waaronder wassen en slepen van auto’s ) v an p e rs on en au to’s , (l ic h te ) b ed r ij fs au t o’s en a u to -on d erd e le n ;

• de import en export van personenauto’s, (lichte) bedrijfsauto’s en auto- on d e rd el en ;

• vervaardiging van auto’s en auto -onderdelen.

Con fo r m d e b ov en s t aan d e d e fin it ie v al le n au t o v erh u u rb ed r ijv en b u it en d e re ik w ijd t e v an d it on d e rzo ek .

3 Een overzicht van bijbehorende SBI-codes is te vinden in bijlage A.

(13)

M E L D I N G S B E R E I D H E I D

1 . 3 . V E R T E G E N W O O R D I G I N G V A N D E A U T O M O T I V E - B R A N C H E

De au to m otiv e -b ran c h e is go ed v e rt eg en w o ord i gd in h et geb i ed ; b ij d e Ka m er v a n Koop h an d el s taan 22 0 o n d er n e m in g en in ges c h r ev en . Daa rn aas t zi jn mo ge li jk b ed r ijv en act ie f d i e z ich n i et h eb b en in g es ch r ev en b ij d e K am er v an Koop h an d el, o f d ie

ge r eg is tr e erd zij n me t a n d er e act iv i te it en , m aar d i e zi ch toc h b ed r ij fs m ati g b ezi gh ou d en m et a u to 's .

Op b as is v an d e in s ch ri j v in g en v a n d e K a me r v a n Koo p h an d el ga at h et i n h et me r en d ee l v an d e g ev a ll en om on d ern e mi n g en in d e cat e g ori e h a n d el in p ers o n e n au to 's ( cat .1 - 72 % ), gev ol gd d o or rep ara ti e ( cat. 2 -2 4 % ). We in i g o n d e rn e m in g en v al le n in d e cat eg or ie ën imp ort e n e xp o rt ( c at . 3 - 3% ) en v e rv aar d i gin g ( c at .4 - 1 %) . Fi gu u r 1. 1. laa t d e s p r eid in g v an d e b ed rijv en zi en in h et geb i ed .

Figuur 1.1. – Aantal automotive-bedrijven in het onderzoeksgebied, uitgesplitst naar categorie. Bron: RIEC Rotterdam o.b.v.

KvK-gegevens

1 . 4 . A A N P A K E N M E T H O D I E K

Voo r d e b ean t w oord in g v an d e e e rs t e on d er zo e ks v r aa g is lit e ratu u ron d erz o ek u itg ev o e rd . N aas t w et en s ch ap p el ijk e l it er atu u r is g eb ru ik g e maak t v an b e l eid s r ap p ort en en

m ed i ab e ri ch t en ov e r cri min al it eit in d e au to m ot iv e -b ran ch e . De u it ko ms ten v an d ez e an aly s e z ijn aan gev u ld m et in f or ma ti e u i t i n t er v ie ws . V oor d e ze in t e rv i e ws z ijn

(14)

M E L D I N G S B E R E I D H E I D

res p on d en t en ge raad p l e egd me t ee n b r ed er e ke n n is v an cr i min a li te it in d e au to mot iv e - b ran c h e , d an en k e l h et on d e rzo eks g eb i ed . Te d en k en v a lt aan res p on d en t en v a n h et Lan d el ijk In f or ma ti ec en tru m V o ertu ig cr i min a li t ei t ( LI V) of h et Ve rz ek er in gs b u r eau Vo ertu ig en .

T er b ea n t woo rd in g v a n d e t w e ed e on d e rzo eks v r aag zijn r es p on d en t en v an v e rs ch il l en d e (ov erh ei d s ) in s tan t i es g e raad p le e gd d ie k en n is h eb b en v an d e au t o mot iv e -b ra n ch e in d e Sp aan s e Pol d e r. Hi erb ij is g eko ze n v oo r ee n b r e d e a fs p ie g el in g v an in s t an ti es d ie w e ten wat zi ch in h et g eb i ed a fs p ee lt, v ar ië re n d v an m ed e we rk ers v an d e o m g ev in gs d i en s t DC M R to t r ec h e rch eu r s v an d e p ol it ie . So m mi g e res p on d en t en z ijn zo w e l b ev raa gd op h u n alg e m en e k en n is , a ls ov er h u n k en n is v an wa t z i ch in d e Sp aan s e P old er afs p e elt . Tab e l 1. 1. ge e ft e en ov e rzi ch t v an al l e g e raad p l ee gd e res p on d en t en .

O r g a n i s a t i e R e s p o n d e n t e n

A c h m e a 1

D C M R 2

F I O D 1

G e m e e n t e R i j s w i j k 1

G e m e e n t e R o t t e r d a m 3

G e m e e n t e Sc h i e d a m 2

I S Z W 1

L I V 1

O M 1

P o l i t i e 3

U W V 2

V e r z e k e r i n g s b u r e a u V o e r t u i g e n 1

W W F T 2

T o t a a l 2 1

Op b as is v an a ll e v e rza m eld e b ron n en is e en c on c ep t rap p o rta g e op g es te ld . D ez e con cep tr ap p or tag e is op ge l ev e rd a an d e op d ra c h tg ev ers en ge d e e ld m e t an d er e b et rokk en en v an h et RIE C Rott e rd a m en P r oj e ct Hols t ei n e r. Bi j d e op l ev er in g v an d e con cep trap p or tag e i s on d er an d er e g ev raa gd om e en con t rol e op i n h ou d el ijk e on ju is t h ed en . Ve rv ol g en s is d e fe ed b ack v e r we r kt e n is d e e in d r ap p or ta ge d e f in i ti e f ge m aakt .

Tabel 1.1. –Overzicht respondenten

(15)

M E L D I N G S B E R E I D H E I D

1 . 5 . B E P E R K I N G E N V A N H E T O N D E R Z O E K

De b ev in d i n g en in d it o n d er zo ek z ijn g eb as e erd op op en b ron n en en in t erv ie ws m et p ro fes s ion a l s . He t on d e rzo ek b eo ogt e en k wal it ati e f b ee ld t e s ch ets en , op b as is v an d e erv a rin g en en k en n is v a n p ro f es s ion als d i e r e ge lm ati g in h et g eb i ed k o m en en d e s p e le rs en p rob l e m a ti ek go ed k en n en . K wan tit ati ev e in for m ati e u it ov e rh eid s s y s te m en is in h e t on d e rzo ek b u it en b es ch ou w in g g el at en .⁴ Vo or z o v er b e s ch i kb aa r is in for ma t i e u i t op en b ron n en m e eg en o m en o v er d e o mv an g. Dit g e e f t, n aas t d e e rv ar in g v an d e r es p on d en t en , e en in d i ca t ie v an d e o m v an g v an d e p ro b l e mat i ek in d e au to mot iv e - b ra n ch e. Voo r d i t on d e rzo ek zij n g e en g es p re kk en m et on d e rn e me rs in h et g eb ied g e v o er d . W el i s er ges p rok en m et m e er d e r e r es p o n d en t en d ie v e e l con t act h eb b en m et on d ern e m ers en op b as is d aa rv an is e en b e e ld g es ch ets t v an d e b el e v in g v an d ez e gro ep en zij n zij in d ir ec t v ert e g en woo rd i gd .

Tot s lo t s taa t in d it s f e e rb e e ld d e aa rd v a n d e p rob l e mat i ek ce n tr aal en v all en d e in s p an n in g en , in t e rv en t ies en r es u lt at en v an d e in t eg ral e aan p a k b u it en d e re i k w ijd t e v an h e t on d e rzo ek . Hi e r b ij is op ge m er kt d a t d e ken n is d i e d e r es p on d en ten h eb b en ov er d e au tob ran c h e , v aak o p ge d aan is d o or d e el n a m e aa n d e in te gr al e a an p ak.

1 . 6 . L E E S W I J Z E R

In h oo fd s tu k 2 is b es ch r ev en wat b e ke n d is ov e r d e rol v an d e a u to mo ti v e -b ra n ch e b ij on d e r mijn in g en g e org a n is e er d e c ri mi n al it eit in alg e m en e z in . In d it h o ofd s tu k is d e e ers t e o n d e rzo eks v raa g b ean tw oor d . Ve rv o lg en s s taat in h o of d s tu k 3 d e p rob l e ma ti ek in d e Sp aan s e Po ld e r cen tr aal en is d e t w e ed e on d erz o eks v ra ag b ea n t woo r d . H et rap p o rt ein d i gt m et e en s l otb es ch ou wi n g in h o o fd s tu k 4. T er il lu s tr ati e zij n c as u s s en u itg e li ch t in kad e rs in h oo fd s t u k 2 e n 3 .

4 Parallel aan dit onderzoek voert het RIEC Rotterdam een onderzoek uit naar de automotive-branche waarbij wel informatie uit overheidssystemen wordt geanalyseerd.

(16)

M E L D I N G S B E R E I D H E I D

(17)

M E L D I N G S B E R E I D H E I D

2 . O N D E R M I J N I N G I N D E A U T O M O T I V E - B R A N C H E

‘ H e t s t e l e n v a n a u t o ' s e n d e v e r k o o p v a n d e z e a u t o ' s a a n

g a r a g e s , d e a l e r s e n b u r g e r s b e h o o r t t o t d e k l a s s i e k e d e l i c t e n v a n d e c r i m i n e l e g r o e p i n d e t w i n t i g s t e e e u w . ' ( B r u i n s m a e n B o v e n k e r k , 1 9 9 6 )

Bij n a e en k wa rt e eu w g e led en b e n o e me n B ru in s ma en Bov en k e rk (1 99 6 ) d e au to mo tiv e - b ran c h e al als é én v a n d e cri m in o g en e b ra n ch es in r el ati e tot g eor gan is e erd e

cri m in a lit e it, wan n e e r z ij on d e rzo ek d o en in op d rach t v an d e Pa rl e m en tair e E n q u êt e co m mis s ie Op s p orin gs me th od en (c o m mi s s ie Van T raa ). Na d e h o re ca is d e au to mot iv e- b ran ch e i n d e j ar en '9 0 d e m e es t e v oorko m en d e b ran ch e i n

op s p or in gs o n d erzo ek en (Mo e rlan d en Bo er man , 19 97 ). Ook in h i ero p v ol gen d e on d e rzo ek en n aar g eo rg an is ee rd e c ri m in al it ei t en on d e r mij n in g b l ijk t t elk en s d e kw ets b a arh e id v an d e a u to mot iv e -b ran ch e v oo r (g eo rg an is e erd e ) c ri m i n ali te it (o. a.

Kl e e man s , Br i en e n , V an d e Bu n t en Ko u w en b e rg, 20 02 , F e rw e rd a, Ar ts , B ie en L eid en , 20 05, B oe r man , G rap en d aal, N i eu w en h u is en S t of f ers 20 17 , M eh lb au m, Sch o en mak ers en Van Zan t en , 2 01 8) .

In d it h oo fd s t u k is d e aa rd e n o mv an g b es c h r ev e n v an d e b etr okk en h ei d v an d e

au to mot iv e- b ran ch e b ij (g eo rga n is e erd e) c ri mi n ali t e it en o n d er mi jn in g, op en b ar e o rd e en le e fb aa rh eid s p rob le m at iek in al ge m en e zin in N ed er lan d . D e b ev in d in g e n in d it h o o fd s tu k zijn g eb as e erd op op en b ron n en , aan g ev u ld m et in for ma ti e u it in t erv i e ws .

2 . 1 . M A T E V A N B E T R O K K E N H E I D B I J C R I M I N A L I T E I T

Hoe w e l s ys t e mat is ch on d er zo ek n a ar d e b et rok k en h eid v an d e a u to mo ti v e -b ra n ch e b ij (g eo rga n is e erd e) c ri mi n alit e it o n tb r e ekt, e n t ev en s n ie t a ll e cr i m in a lit e i t aan h et li ch t kom t ( h e t zo g en aa md e dark num b e r) is w el ie ts te ze g ge n ov er d e o mv a n g. Ui t

v ers ch i ll en d e o n d erz o ek en b lij kt d a t d e b et rokk en h eid v an d e a u to mo ti v e -b ra n ch e b ij ge or gan is e erd e cr i min al it eit gr oot is . Zo con clu d er en Mo er lan d e n B oe r man ( 19 99 : ):

‘… Ga rag e - en au tob ed rij v en , s loop b ed rijv en en au tov erh u u rb ed r ijv en z i jn in zov e e l zak en en in zo gr ote g eta l e v ert e ge n w oo rd i gd , d a t ov er h e t g eh e el v an d e n ad e r b es tu d e erd e p ol it ie on d erz oe ken b ezi en e en u its p r aak g er ec h tv aa rd i gd l ijkt d at er t ot o p z ek er e h oo gt e s p ra ke was v an b e tr okk en h eid v an d e au to m otiv e - b ran c h e b i j g eo rga n is e e rd e m is d aa d ’.

Fe r w erd a e .a. ( 20 05 ) co n clu d e re n d at in d e h e lf t v an a ll e o p s p or in gs on d er zo ek en e en re lat ie is m et d e au to m otiv e -b ran ch e.

(18)

M E L D I N G S B E R E I D H E I D

2 . 2 . D I E F S T A L E N H A N D E L

Als h et ga at o m (g e or ga n is e er d e ) a u tod ie fs t al, d an s p el en au tob ed r ijv e n e en cru ci al e r ol om d e g es to l en au t o's t e v erk op en , on h e rk en b a ar t e mak en (o m katt en ) , te e xp or te r en o f te s lop en . B ij ges tol en o n d er d e l en g aat h e t o m h et d e mo n t er en (s tr ip p en ) , d e v erk oop (h eli n g ) en h et g eb ru ik v an g es to l en on d e rd el e n v oor r ep ar ati es .

2.2.1. OMVANG

In 2 01 9 z ijn 1 0.7 0 7 v o er tu ig en g es to l en , w aa rv a n on g ev e er t w e e d er d e n ie t is ter u g gev on d en .⁵ Ro tt erd am s taat op n u m m er d ri e v an p ol it ie r eg io 's me t d e m e es t e au to d i e fs ta ll en ( Kon in g en Bla au w , 20 20 ). B in n e n d e E u rop es e Un i e gaa t h et o m 1 ,5 mi ljo en g es to l en v o er tu ig en , wa arv an e r 30 % n i et m e er wo rd t te ru gg ev on d en ( Raad v an d e E u rop es e Un i e, 27 ju l i 2 00 1 ). De n i et -t e ru g g e v on d en v o ertu ig en zi jn

h oogs t w aars ch i jn l ijk om ge kat en m og el i jk n aa r h et b u it en lan d v e rs ch e e p t, o f g es t rip t en v ern i eti gd . D e d ir ec te s ch ad e v an au to d i e fs ta l en d ie fs t al v an au t o -on d erd e le n word t ges ch at op ru i m 15 0 m il joen e u ro p e r ja ar ( Bo er ma n e .a. , 2 01 7) . H et N a tion a al

Dr ei gin gs b e eld 2 01 7 s p r e ekt v a n 3 0 % v an d e s ch ad eh ers te lb ed r ijv en d i e zich s ch u ld i g mak en aan h e lin g d o or h et kop en v an on d erd e l en v an g es to l en en ges t rip t e a u to 's . D ez e on d e rd el en wo rd en v erv olg en s w e er g eb ru ikt v o or r e gu l ie r e kl an t en (B o er man e .a. , 20 17 ).

2.2.2. HANDEL IN GESTOLEN AUTO’S EN OMKATTEN

Bij h e t o mk att en k ri jgt d e au to e en an d e r Veh i c le Id en t if ic ati on N u mb e r ( VIN ) en / o f ken t ek en . R e g el mat i g w ord t d aarb ij d e id en t it ei t v an e en g e lij ke n d e s ch ad ea u to - d i e te ch n is ch o f e con o m is c h ‘tota l los s ’ is - g eb r u ik t ( Fe r w erd a e .a., 2 00 5) . Me t ee n n i eu w e id e n tit e it ku n n en d e au t o's v erv ol gen s in N ed e rl an d o f in h et b u it en l an d wo rd en

v erk och t . H et g eb ru ik v an s ch a d ev oe rt u ig en v o or o mk att en k o mt v o lg e n s ex p e rts u it d e au to mot iv e- b ran ch e v e e lv u ld ig v oor . Z ij s ch att e n d at s l e ch ts 15 % v an d e s c h ad eau t o's b ij le ga le d e m on ta g eb ed ri j v en t e re ch t ko mt, d e ov er ig e s ch ad eau to 's g aan v ia h et il l ega l e cir cu it w e er d e h an d el i n ( Fe r we d a e.a ., 20 05 ).

E en an d e r e man ie r is kl on en , ook w e l 'c loon in g' g en o e m d . Di t is e en v or m v an au toc ri m in a lit e it waa rb i j m in i m aal t we e a u to 's d ez el fd e id en t it e it kr ijg en .

Ke n t ek en p l at en , k en t ek en b e wijs , mod el, kl eu r en ch as s is n u m m e r word en ge kop ie e rd o f aan g ep as t o m v o e rtu i g e n id en t ie k t e mak en ( Fe rw ed a e .a. , 2 00 5, R DW, z.d . ). Vo lg en s exp e rts is klo n en t eg en woo rd i g w el e en s tu k la s tig er , o md a t d e h u i d i g e k en t ek en b e w ijz en las ti g er zijn o m t e v erv a l s en . D e laa ts t e ja r en ko mt d it v ol ge n s h en d aa r om m in d er v aak v oor.

E xp e rts o p h et ge b i ed v an v o ertu ig cr i min ali t eit zi en v erd er d at e en a an tal ty p e au to 's , v oora l in h e t d u u rd er e s eg m en t , in te rn at i on aal ge w ild zi j n en v i a c on ta i n ers v e rs ch e ep t wo rd en n aa r Azi ë of A fr i ka . E en res p on d en t : 'D i e gaan co mp le e t d e c on tain er in en d i e zijn v er we g er g i n tr ek , d an h eb j e h et e ch t ov e r in t e rn at ion a l e c ri m in a lit ei t' . O ok b ij

5 Het gaat hier om motorvoertuigen in de definitie van de Wegenverkeerswet. Hieronder vallen alle gemotoriseerde voertuigen, behalve bromfietsen, fietsen met trapondersteuning en gehandicaptenvoertuigen.

(19)

M E L D I N G S B E R E I D H E I D

d ez e exp ort s p e l en au to (h an d el ) b ed rijv en e en r ol , o md at z ij d oor gaan s d eg en e zijn d i e d e exp ort or gan is e re n . Ui t h et N ati on aa l Dr ei gin gs b e eld 2 01 7 b lijk t d a t N e d er lan d tev en s fu n ge e rt a ls tr an s it lan d v oor eld e rs in E u rop a g e s tol en au to 's ( Bo er m an e.a . , 20 17 ).

2.2.3. HANDEL IN GESTOLEN AU TO-ONDERDELEN

N ie t a ll e en v o ll ed i g e au to's zijn p op u lai r e ob je c ten o m t e s t el en , maar ook d e h a n d e l in ges tol en on d erd el en is l u cra ti e f . D e me es t e g es tol en au to ' s wor d en g es t rip t v oo r d e b in n en la n d s e mark t. M e t d e v e rkoo p v an g es to l en au to 's en au to -on d er d el en h ou d en ma la fid e a u tob ed rijv en zich b ezi g d ie h u n waa r afz et ten aan e en n e tw e r k v an

au toh an d e laa rs ( Bo e rm a n e. a., 2 01 7) . D e g es to l en on d e rd el en ku n n en d e au tob ed r ijv en ze lf g eb ru ik en b ij h et u i tv oe re n v an r ep ar ati es of z e v e rkop en d e on d er d el en .

Vri j we l a ll e on d erd el en v an e en au to l en en z ich v oor d ie fs t al, v an a irb a g s tot v el g en en la mp en . Vo lg en s e en ex p er t g aat h et s t e l en en s trip p en v an au to 's ra ze n d s n e l . Na d e d ie fs t al wo rd t e en a u to ' s n ach ts m et e en u it e lka ar g es ch ro e fd en ga an d e on d e rd el en n aar v ers ch i ll en d e ga ra ges in N ed er lan d (z i e ka d er ) . Op d e rg el ijk e 's t ri p loc ati es ' t re ft d e p oli ti e s o ms h on d erd en ges tol en on d erd el en aa n v an t ien tal l en ges tol e n au to 's . E en res p on d en t v er te lt ov e r e en b ed rijv en t e rr ein w aar ges tol en on d erd e len g ev o n d en z ijn v an b ijn a 1 .0 0 0 au t o's . De op b r en gs t en k u n n en h oog zij n v ol g en s e en e xp e rt :

'Wa n t d e p rijs v an e en g es to l en v o er tu i g is 1 50 - 20 0 eu r o. Di e s t rip j e e n afh a n k eli jk v an h et v o er tu ig h e b j e 3 . 00 0 to t 1 5. 00 0 eu ro win s t en tot aa l g e en kos te n . '

Cr i min el e gr oep en d i e v era n t woo rd el ijk z ijn v oo r h e t s t el en , b es ch ikk en ov e r t ec h n is ch e ken n is , d ez e k en n is is lo gis ch e r wijs a fko ms t ig v a n p ro f es s ion als u it h et l eg al e cir cu it.

Waar j e v ro e g er n og g el eg en h e id s d i ev en h ad , g ev en exp er ts n u a an d a t je e ch t ges p e c i alis e erd e d i ev en h eb t :

'H et is ech t e en p ro f es s i on e le zaa k g e wo rd en , j e mo et e ch t v e rs tan d v an el ek tron ic a h eb b en . Va a k w ord t e en la p t op a an g es lo t en , h et is n i et s i mp el .' Daa rb ij h e b b e n g ro ep er i n ge n s o ms d e b es ch ik ki n g ov er g eg ev en s , zoa ls ten a a ms t ell in g e n of k en te ke n s . Ook v o or d ez e t oe gan g is d e h u lp v an h e t l e gal e ci rcu it n o d ig ( Fe r we rd a e.a ., 20 05 ). T ot s l ot s p el en p o e ts b e d ri jv e n v ol g e n s He t N at ion a l e Dr ei gi n gs b ee ld 20 17 e en rol d i e, b e wu s t of on b e wu s t, d e s p or en v an d ie fs ta l v er wi jd er en (B oe r man e .a., 2 01 7) .

Ges to l en b e ste l au to

E en b es t el au to w ord t 's n ach ts g es to l en in h e t z u id en v an h et lan d . D e a u to is v oorz ie n v an T rac k en T rac e en wo rd t te ru gg ev on d en b ij e en s lop e rij in Rott e rd a m. Da ar t r ef t d e p o li ti e d e r es t an t en v an d e g ed e mon t e er d e a u to aan , d e on d e rd el en z ijn al w eg . Op h e t t er re in w ord en n o g t w e e ges tol e n au to 's g ev on d e n . I n tot aal z ijn 1 67 g es to le n on d erd e le n g e ïn v en ta ris e e rd op d e loc at i e v an v ers ch i ll e n d e a u to 's . Op h et oo g gin g h et om e en l eg aal b ed r ij f d at er le gi ti e m u itza g.

B ron: Int er vi ew s

(20)

M E L D I N G S B E R E I D H E I D

2 . 3 . I N B O U W E N V E R B O R G E N R U I M T E S

Ve rb o rg en ru i mt es in au to's w ord en g eb ru ikt o m ge ld , d ru gs , v u u r w ap en s o f p e rs on en on g e me rk t t e v erv o er en en te v e rb er gen . Bij g e orga n is e erd e en z w ar e c ri min al it eit, zoa ls d ru gs h a n d el s p el en v e r b org en ru i m tes d an o ok e en b e l an g rij ke ro l. E er d er d it jaa r

oord e eld e d e R ech tb an k v an R ott erd a m d at : ' ee n v oe rtu ig m et e en g ep r ep a re e rd e v erb or gen ru im t e v oo r n ie ts an d ers b es te md ka n zijn d an h et p l e gen v a n er n s ti g e s tra fb ar e f ei te n d an w e l op s p or in g v an d er g el ijk e f eit en te b e l e m me r en ' (R e ch tb a n k Rott e rd a m, 28 s ep te mb er 2 02 0) . H et v oe rtu ig u it d ez e z aak mo ch t d an ook n ie t me e r d e eln e m en a an h et v er k e er.

Hoe w e l la n d e li jk e c ij f er s ov e r d e o mv an g v o ora l s n og on tb r ek en , ko m en p oli ti e en d ou an e d it r e g el mat ig t eg en . In e en p ers b er ic h t v an d e p oli ti e e en h eid Ro tt erd am is t e le ze n d at s p ec ia lis t en v an d ez e e e n h e id s t e ed s v ak er v e rb org en ru i mt es in v o e rt u i gen aan tr ef f en , waa rb i j d e i n b ou w wo rd t v e rzo rgd d oor mala f id e gara g es (Po lit i e, 1 4 d e ce mb e r 2 01 7 ).

Div ers e m ed i ab eri ch t en b ev es ti g en d e r o l v an g a rag eb ed r ijv en b ij d e in b ou w v an

v erb or gen ru im t es ( o.a . Cr i me Ni eu ws , 10 d e c e mb er 2 01 6, Vu g ts , 9 m e i 20 17 ). Zo w ord t op 1 4 ju n i 20 18 e en ga r ag e in A ms t erd a m b es tu u rli jk ges lot en , n ad a t u i t p ol iti e on d erz oe k b lij kt d a t d ez e in me e rd er e v o e rtu i g en v er b or ge n ru i mt es b ou wd e ( B lik op n i eu ws 29 ju n i 20 18 ).

De ro l v an ga rag eb ed rij v en is n i et op m erk el ijk , ge l et op h et t oe g ep a s t e te ch n is ch v er n u f t om d e v e rb or g en r u i mt e s aan h et oog t e on t tr ek ken en o m er t oe gan g t o e t e k ri jg en .⁶ Ru i mt es gaan b ijv oorb e eld e l ektr is c h op en m et b eh u lp v an e en ma gn e e t, o f d oo r op v ers ch i ll en d e p l ekk en t e d ru kk en in d e a u to . H et is ov er ig en s n i et a l ti jd n od i g d at e en v erb or gen ru im t es g e cr e ëe rd wo rd t , v e el al wo r d t g eb r u ik g e maak t v an re ed s b es t aan d e v erb or gen ru im t es . Voo rb e e ld e n zi jn d e ru i mt e ach t er h e t r oos t er v an d e a ir co o f in d e d akp la te n v an e en v o e rt u ig ( Van L e id en , Wols in k en F er w er d a, 20 19 ). H et h e rk en n en v an h et in b ou w en is n ie t a lt ijd e en v ou d ig en v raa gt s p ec ia lis t is ch e ken n is . 'J e mo et w et en h oe d e t eg en p a rti j w erk t' .

6 Een tekenend voorbeeld hiervan is te zien in een demonstratie van de politie Limburg via https://youtu.be/iUBmnrkA2G8 (RTL Nieuws, 18 juli 2018).

Ver b o r gen r u im te b ij ee n g ar a geh ou d er

Bij d e e ig en aar v an e en gara g eb ed r ij f i n R ott e rd am b es t on d h et v e r mo e d en d at h i j b etr okk en was b i j d e in b ou w v an v er b or g en r u i mt es en

d ru gs h a n d el. T o en h i j in ju l i g e con t rol e erd we rd , om d at h ij d oor ro od l ic h t re ed , v on d a an s lu it en d e en p r ev en t i ef f ou i ll e er act ie p la ats d o or d e p ol i ti e.

Hi erb i j on td ekt e d e p o li ti e e en v e rb o rg en ru i mt e m et t w e e t as s en . In d i e tw e e tas s en b l e ek on g e v e er 40 .0 00 eu ro te zi tt en .

G el et op d e d ez e v o n d s t w erd m e te en d oor g es ta p t n aa r zi jn gara g eb ed r i jf waa r v erv o lg en s co ca ïn e en n og e en au to m et e e n v er b or g en ru i mt e w er d aan g et ro ff en .

B ro n: Po lit ie, 14 dec emb er 20 1 7

(21)

M E L D I N G S B E R E I D H E I D

2 . 4 . V E R Z E K E R I N G S F R A U D E

E r zi jn v ers ch i ll en d e ma n ie r en o m v er ze ke rin gs f rau d e t e p le g en in d e au tom otiv e - b ran c h e .

2.4.1. OMVANG

Ve rz ek er in gs f rau d e m et au to 's is o mv an gri jk, z o b lij kt u it d e in t erv ie ws . E xp erts s ch at te n d at v erz ek er in gs f rau d e m et mo torv oe rtu ig en in d e h on d erd en m ilj o en e n loop t . H i erv an ku n n en e ch t e r maa r en k el e m ilj oe n en p er j aar a an g eto on d wo rd e n . Van all e ty p e v erz ek e rin g en wor d t h ie rm e e v er mo ed e lij k h et m e es t g e fr au d ee rd . B es ch ikb ar e cij f ers lat en z i en d at d e ( r ech t s )p e rs on en in h et lan d e l ijk e waa rs ch u w in gs s ys te e m v oo r fin an c i ël e i n s t ell in ge n⁷ m et a fs t an d h et m e es t g er e gis t re e rd z ijn in d e b ran ch e

mot or rijt u i ge n . I n d ez e b ran c h e ko m en o ok d e m e es te roy e m en t en v oo r. De Bo n d v oo r Ve rz ek er aars con clu d e e rt d an ook d at v a n al l e t y p e v er ze ke ri n gs p r od u c ten , e r v oo ral fra u d e g ep le e gd wo rd t m et p rod u ct e n in d e b r a n ch e mot orr ijtu ig en ( Bo n d v oor Ve rz ek er aars , 2 01 6) . E e n e xp e rt s ch at in d at b ij zo' n 5 0 % to t 6 0 % v a n d e ge cl ai md e s ch ad e a ls g ev o lg v an in b rak en in au t o's w ord t ge f rau d e erd .

Doo r b i j h et h ers te ll en v an au to 's g es to len on d erd e len t e g eb ru i ken , k an e en gara g eh ou d e r v ee l ge ld b es p a re n . H et g eb r u ik v an g es to l en o n d e rd el en b ij

v erz ek e rin gs f rau d e ko m t v ol g en s r es p on d en te n ook v o or : 'E en s ch a d e w ord t g eta xe e rd op 5. 00 0 eu ro e n een ga ra g e man d i e fiks t e en au to v erv o lg en s m et n i et - ge r eg is tr e er d

mat e ria al v o or 2. 00 0 eu ro. ' 2.4.2. FRAUDE MET GESTOLEN AUTO’S

E en v o r m v an v e rz ek eri n gs f rau d e v in d t p laa ts m et ges tol en au to 's . Au to's w ord en d an ges tol en o m v erz ek er in g s ge ld t e in n en . D e au to ' s wo rd en d o or d e e ig en aar o f op v erz oe k v an d e e ig en aar g es to l e n en v e r v ol g en s v ern ie ti gd ( Bov en ke rk en Bru in s ma, 1 99 6,

Fe r w ed a e. a. 20 05 ). E xp erts g ev en i n d e in te rv i e ws aan d at ga rag es h i e r e en b e lan gr ijk e rol in s p el e n . Z ij b re n g e n e en ei g en aa r op h et i d e e en o rgan i s er en d e zo gen aa md e d ie fs t al. D e ei g en aa r v a n d e au to h e e f t h i er ze l f g een o mk ijk en n a ar ; d i e l aat d e au to s taan b ij d e gar a g e, k ri j gt d e s l eu te l m e e en d o et v erv ol ge n s aan gi ft e v an d i e fs ta l. D e gara g eh ou d e r d e mon t e e rt d e b r u ikb ar e on d e rd e len v an d e a u to e n laa t d e au to

v erv o lg en s s lop en . S lop er ij en gev en v ol g en s ee n res p on d en t aan d at z ij n i et a ll es ku n n e n ch e ck en als z ij e en au to in kop en , waar d oor h et e en v ou d ig is o m e en a u t o op d ez e man i er te lat en v er d w ijn en . D e on d e rd el en wo rd en v erk och t of h erg eb ru i kt d o o r d e ga ra ge z el f.

2.4.3. INBRAAKFRAUDE

E en an d e r e v or m is in b r aakf rau d e . O ok h i e r s p e len ga ra ges en s ch a d eh e rs te lb ed r ij v en e en s l eu t e lr o l v o lg en s r es p on d en ten . Vol g en s r es p on d en ten ga at h et h i er o m

ge or gan is e erd e v e rz ek e rin gs f rau d e : ' Dan is h et v an : w ij [au t ob ed r ijv en ] re g el en h et we l,

7 Het gaat hier om de Externe Verwijzing (EVR). Om in dit waarschuwingssysteem te worden geregistreerd moet sprake zijn van: 1) een gegronde verdenking van (poging tot) benadeling, en 2) laakbaar of strafbaar gedrag, en 3) aantoonbare betrokkenheid bij de gedraging (Verbond van Verzekeraars, 2016).

(22)

M E L D I N G S B E R E I D H E I D

h et s p u ll et j e word t w ee r op geb ou wd en d e g es t ol en s p u l l en v erk och t' . Bij d e z e

zog en a am d e i mi tat ie - in b rak en wo rd t v o lg en s e en exp e rt z ov e e l mo ge li jk we g geh aal d o m d e p rijs v an d e cla i m zo h oog m og el ijk t e mak en . E en r es p o n d en t k en t e en v o orb e eld v an e en au tob ed r ij f d i e m e e rd e re me n s en o m z ich h e en h ad v e rza m el d d i e e lk éé n o f t w e e cla i ms d o en v a n n i et -b e s taan d e s c h ad e o f v er zo n n en b raa k. E xp e rts z i e n ook d at

au tob ed r ijv en in s p el en op h e t on d e rzo ek v an v erz ek e raa rs . W an n e er v erz ek e raa rs c lai ms af wi jz en , o md at u it h et u itl ez en v an d e au to b lij kt d at d e d atu m, tij d en /o f

kilo m et e rs tan d n i et ov e re e n k o mt m et h et tij d s t ip v an d e in b r aak, d an z ien z e d at fra u d e u rs h ie rv an l er en en z or ge n d at d it e en v o lg en d e k e er w e l ov er e e n ko mt .

2.4.4. FRAUDE MET AANRIJDINGEN

Bij f rau d e m et aan r ijd in gen ga at h et o m op ze tt e lijk e aan r ijd in g en , waar b ij s o ms h et d o el is o m r e ed s b es ta an d e s ch ad e t e v er b lo e m en . V olg en s h et V er b on d v an Ve rz ek er aars kom t d i t ja arl ijks ti en t al len k er en v o or o m v e rz e k er in gs m aats ch ap p ij en op t e l ich te n ( He t Paro ol, 5 o ktob er 2 00 9 ) . E en e xp e rt v er te lt d at er g ed u r en d e e en p e rio d e v a ak s c h ad e is ge cl ai md d i e on ts ton d b ij h et in v o eg en op d e s n el w e g, waa rb ij d e aan g e v er op z ett e lij k op ri jd t t e ge n een v ra ch t wa g en en v erv o lg en s m e t d e an d er e k an t in d e v an gr ail b elan d t.

De r es p on d en t: ' Di e v r a ch t wa ge n zi t oo k in h et co mp l ot, z e b r en g en d a n e ers t in e en lood s d e s ch ad e aan en rijd en v e rv ol g en s op e e n s til s tu kj e s n e l we g h e el ru s t ig te g en elk aar aan '. E en e xp ert v ert e lt d a t d i t e ers t v e e l me t h u u rau to 's p laa ts v on d , maa r to en d ie las t ig e r w er d en o m te v er ze ke r en⁸ w erd en a n d er e au to 's g e b ru ikt : ' h el e go ed k op e au to 's d i e d an t w e e d a g en lat er op d e s l oop s ta an .' Oo k h i e r zi en e xp er ts d e ro l v an au tob ed r ijv en b ij h et in s cen e ze tt en v a n d e aan rijd in g en h et cla i me n v an d e s ch ad e . Ga rag es zijn t e v e n s b etr okk en b i j s ch ad e d i e n i e t v an e en aan ri jd in g a fk oms t i g is . In d e p rakt ijk zi et e en ex p e rt d at g ara g es s o ms b et rok ken zijn b ij e en g eo rgan is e erd e v or m v a n v erz ek e rin gs f rau d e . D e res p on d e n t : 'J e zi et b ij d ez el fd e ga rag es d ez e lf d e ty p e s ch ad es . Bijv o orb e e ld ee n h el e r e eks au to 's d i e op d ez el fd e man ie r b ekr as t z ijn '.

Ui t d e in te rv i e ws b lij kt tev en s d a t d e l aats t e jar en e en s t er ke to en a m e v an l ets el cl ai ms t e zi en is ( 'b i j d e min s t e aa n rijd in g ' ). In s o m mi g e g ev al l en z e lfs w an n ee r a an g eto on d ka n

8 Vanwege de vele valse claims.

In b r a ak fr au d e

Voo r een au t o is e en cla im in ge d i en d v an ap p ar at u u r d i e u i t d e au to z o u zijn ges tol en te r waa rd e v an 17 .0 00 e u ro . D e au to b l ijkt v e rv ol g en s t e z ijn

ge ë xp or te e rd en h e e ft e en n ie u we e ig en a ar in Z wi ts e rla n d . Bi j on d e rzo e k b lij kt ech t e r d a t d e o ri g in e l e on d e rd e l en n o g in d e au to z itt en . D e kos t e n zijn h ie rop d oor d e v e rz ek er aar v erh aald op d e aan g ev er. Ho e w el h et s t erk e

v er mo ed en is d a t d e g ar ag e - d i e ook d e e xp or t h e ef t g e re g eld - d e e ig e n aar o p h et id e e h ee ft g eb r ach t, kan d it n ie t b e we ze n w o rd en .

B ro n: I nt er vi ew s

(23)

M E L D I N G S B E R E I D H E I D

wo rd en d a t d e s n elh eid te laa g is o m d aa d we rk e lijk fys i ek l e ts e l op te lo p en . G ara g es s p el en h i er v ol ge n s e en res p on d en t e en r ol b ij, d oord a t z ij k lan t en ad v i s er en o m e en le ts e lad v o caa t t e n e m e n en s ch ad e te c lai m en .

2 . 5 . B E L A S T I N G F R A U D E E N O P L I C H T I N G

Au tob ed rijv en m ak en z i ch v erd er s ch u ld i g a an u it een lop en d e an d er e v o rm en v an frau d e en op li ch t in g. E en v o r m d ie v e e lv u ld ig v oor ko mt is h et lat en b et al en v o o r

on d e rh ou d s b eu rt en , rep arat ies o f s ch ad eh e rs t el d i e n i et zi jn u i tg ev o er d ( B ru i n s m a en Bov en k erk , 1 99 6 ). O f h e t lat en b e tal en v oor on d erd e len d i e n i et v erv a n g en z ijn , o f d i e n og n i et aa n v erv an gin g to e zi jn . Op in t ern et is e en v ee lv ou d v an v o orb e eld en te v in d en v an m en s en d i e d it is ov erk o me n .⁹

2.5.1. BTW-FRADUE

Op v ers c h i ll en d e wi jz en kan g e fr au d ee rd wo rd en m et b t w. E en ma n i er is h et v e rz wij g en v an r ep ar ati e w er kzaa m h ed en a an d e b el as tin gd ien s t, zo d at g een b t w w ord t a f g ed ra g en (B ru in s ma e n B ov e n k erk , 19 9 6) . E en an d e r e m an ie r is d e h an d el in zog e n aa md e 'b t w- au to 's ' ; d e h an d el in l e a s eau t o's n aar h et b u it en lan d . B ij d ez e v o r m v an fra u d e word t geb ru i k ( o f mis b r u ik ) ge maa kt v an h et fe it d at a ftr ek n i et g ekop p e ld is aan d e a fd r ach t . E rg en s i n d e h an d e ls k et en is e r mi n s te n s één o n d er n e m er d i e d e au to m et b tw v e r ko op t, maa r d ez e n i et aa n d e a u tor it eit en afd raa gt . B ij d ez e v or m v an f rau d e z ijn a lti jd mi n s te n s d ri e on d e rn em in ge n b et rokk en . E r k an geb ru i k wo rd en g e ma akt v a n fi c ti ev e b e d ri jv e n als zog en a am d e kop ers , d e z e wo rd e n ' p lo f f ers ' o f ' mis s in g tra d e rs ' g en o e m d . Zo d e d en d e p oli ti e en d e FI OD in j u l i 2 01 9 15 in v a ll en in b e d rijv en en w on in g en v a n w eg e e en gro ot on d e rzo ek n aar b t w - fra u d e, w it w as s en en v a ls h eid in g es ch ri ft e b ij ex p ort v an au t o's . H et on d e rzo ek ri ch tt e zi ch o p v i er au toh an d e la ren d ie t we ed eh a n d s l eas eau to's v e rko ch t en aan b u it en la n d s e h an d e lar en t e g en g rot e s om m en con t an t ge ld (A c cou n tan t, 1 ju li 2 01 9) .

9 Zie bijvoorbeeld de pagina ‘Opgelicht’ van Avro Tros die volledig gewijd is aan lotgevallen in de autobranche.

B tw -fr au d e

In au gu s tu s 20 20 zi jn z ij n t w e e a u toh an d ela re n v ero ord e eld tot jar en la n ge gev an g en is s tra f f en v o or b tw - fr au d e. He t au t ob e d rij f v a n d e h an d e lar en koch t au t o's op v an Ne d er lan d s e le as e ma ats c h a p p ij en en v er koc h t d ez e v erv o lg en s aan zog en aa md e au tob ed r ijv en in W es t -E u r op a. D ez e

au tob ed r ij v en fu n g ee rd e ech t er s l e ch ts als k atv an g ers b l ee k u i t on d e rz oek . In we rk el ijkh e id w erd en d e au to 's i n en o m B er l ijn a f ge l ev e rd en

d oorv erk och t, z on d er d at e r b t w w e rd a fg ed ra g en . D e au toh an d e l ar en mis l eid d e h i er m e e d e b el as tin gd i en s t e n maak t en mi ljo en en e u ro 's win s t.

B ro n: B T W J u ri sp ru dent i e, 2 5 augu s tus 2 02 0

(24)

M E L D I N G S B E R E I D H E I D

2.5.2. BPM-FRAUDE

E en an d e r e v or m v an b e las tin g fra u d e is b p m - fr a u d e. Bp m is d e b el as ti n g op

p ers on e n au to 's en m oto rri jw i el en . B ij d ez e v or m v an f rau d e k op en b ed rijv en a u to 's i n u i t h et b u it en lan d , m et n a m e u i t D u its lan d en B el gi ë. Vaa k g aat h e t o m lu xea u to 's . Vo or d ez e au to 's g e ld t d e p ro ced u re d at b e las ti n g wo rd t b eta ald op b as is v an d e t axat ie w aard e . So ms wo rd t mo ed w ill ig s ch ad e t oe g eb ra ch t o m d e b p m o mla ag te kr ijg e n . O m d e

taxat i e waa rd e t e v erl ag en v erv a n g en ze b ijv oor b e eld d e ai rb a gs d oo r o n tp lo ft e a irb ags , waa rd oo r h et e en s ch ad eau t o wor d t. Na ta xat i e wo rd en d e o ri gin e le ai r b ags

ter u g ge p la ats t en k an d e au to v o or d e v oll ed ig e wa ard e v erk och t w or d e n . O f d e a u to wo rd t z on d er d e air b ags v er koc h t. E en e xp ert :

'W e w et en d at er f igu re n zijn d i e h eb b en s et jes lig g en v an e en b e p aa ld ty p e au to, d ie au to 's wo rd en u it D u its la n d kap ot h i ern a art oe g eh aa ld , d i e word en ge tax e erd d oor s p e cia l e b ed r ijv en , v erv ol ge n s me t d i e s et j es g e re p ar e erd en d at s ch e e l t h e el v e el g eld .'

Het to eb r en g en v an s ch ad e kan v er ga an en l e id en t ot gev aar lij k e s itu at ies . M e erd e re res p on d en t en k en n en v oorb e eld en v an s ch ad eh ers t e l - au to 's d i e d oo r mi d d en zijn g eza agd en v erv ol gen s w e er a an elk aar zi jn g e las t : 'Da n p lakk en ze e r e en g es t ol en v o e rtu i g te ge n aan en d an h eb je w e er e en h el e au to ' . H e t Haa gs E c on o m is ch I n t e rv en ti e TE A M (HE I T ) ko m t d ez e w erk w ijz e v e elv u ld i g t eg en b ij h u n in te gr al e con t rol es v an g ara g es (Po ls , 24 ju n i 2 02 0)¹⁰. Ho e w el d ez e au to 's op d i e man i er d oor d e zi ch tk eu rin g v an d e R DW kom en , wij zen e xp erts e rop d a t h et lev en s g ev aa rli jk e c on s tru ct i es zi jn v oor d e ge n e d i e d e au to k o op t, o md at z e b i j e en li ch t e b ots in g u it elk aar ku n n en v a ll en .

2.5.3. FAILLISSEMENTSFRAUDE

Bij f ai llis s e m en ts fr au d e gaat h e t o m fr au d e d i e gep l e egd w ord t d oo r h e t fa il li et lat en gaan v an ee n b ed r ij f. Vo lg en s r es p on d en t en ge b eu r t d i t g er e g eld in d e a u to mot iv e - b ran c h e . Dit kan z ijn t e n g ev ol g e v an ov e rh eid s d ru k, wa ard o or e en o n d ern e mi n g n i et m e er an on i e m il le ga le a ctiv it eit en kan u itv o e re n en d aar o m me t d e n o o rd e rzon v e rtr ek t, in c lu s i e f a ll e waa rd ev ol l e s p u ll en u it d e on d ern e min g . D e s c h u ld e is e rs b lijv en v e rv ol g en s m et le g e h an d en zi tt en . E en an d e r e r ed en k an z i jn d at v e rz ek eri n gs fra u d e b e w ez en is . E en res p on d en t h i erov e r: 'A ls d a t g eb eu rt, d an laat je j e fai ll i et gaan e n je ga at on d e r e en an d e re n aa m v er d e r . Da n h eb b en z e e en v r i en d j e of e en ke n n is d i e d at op n aa m n e e mt. '

2 . 6 . W I T W A S S E N

Bij w it was s en gaa t h et o m h et u itv oe r en v an tra n s act ies o m d e h erk o ms t v an i ll e gaa l v erk r eg en g eld te v e rb e rg en . Van w e ge d e v el e c on tan t e b et al in g en is d e au tob ran ch e

10 Autogarages is één van de risicobranches waar het HEIT zich op richt, in 2019 zijn 25 garages bestuurlijk gecontroleerd (HEIT in 2019, Gemeente Den Haag).

(25)

M E L D I N G S B E R E I D H E I D

v olg en s e xp e rts e en r is i cob r an ch e v oor w it was s en . Wi t was s e n n ee m t v e rs ch i ll en d e v or men aan in d e au tob ran ch e d i e h ie ron d er zi j n to eg el ic h t.

On d ern e m ers h eb b en ze lf e en v er an t wo ord el ijk h ei d o m wi t was s e n t eg e n te ga an . Bi j ee n con ta n t e b eta lin g v an 1 0. 00 0 eu ro o f m ee r is d e W e t t er v oork o min g v an w it wa s s en en fin an c i eri n g v a n t er ror is m e ( w w tf ) v an kra ch t . Si n d s 20 1 8 v a ll en a ll e a an - en v er kop ers on d e r d ez e w et. D e o n d ern e m er m oe t in zo 'n ge v al c li en ton d erz o ek u itv oer en en d e b eta l en d e p a rti cu li er of on d e rn e min g i d e n ti fi c e ren /v eri f ië r en en v as t l e gg en in d e ad m in is trat i e. Con tan t e b eta lin g en b ov en d e 2 0. 00 0 eu ro mo et en ge m e l d wo rd en b ij d e Fin a n c ial In t el li g en c e U n it.

2.6.1. INVESTEREN CRIMINEEL GELD IN AUTOBEDRIJVEN

De t w eed e Mon ito r v an G eor gan is ee rd e c ri m in al it eit n o e mt d e l e ga le au tom o tiv e -b ran ch e als éé n v an d e s e cto ren waa r cri m in el e n et w er k en h u n i ll eg aal v e rd i en d e ge ld in

in v es te r en ( K le e man s e . a., 20 02 ) . Als oor zaak n oe m en d e o n d erzo ek e rs d at d it e en

b ran c h e is , wa ar d ad ers m e e v ert rou wd zijn , d o ord at z e d ez e a l g eb ru ik en (o f mis b r u i ken ) v oor an d e r e c ri m in e l e a ctiv it eit en . E x p e rts n o e m en t ev en s v o orb e eld e n v an

au tob ed r ijv en wa ar z e w ein ig b e d ri jfs act iv i te it en z i en en v er mo ed en d at d i t

d ek man te lb ed r ijv en z ijn d i e g eb ru ik t wor d en o m wi t t e was s en . H et ga at d an b ijv o orb e eld om au tob ed r ijv en w aar maa r é én au t o s ta at o f au to 's waa r au t o's on d e r e en d ikk e laa g s tof s taan . E en d eu g d e li jke ad min is tr ati e on tb r e ekt d oo rga an s ( zi e o ok : Me h lb au m e .a., 20 18 ).

2.6.2. GEFINGEERDE OMZET

Bij d e z e wit w as m et h od e d raa it h et o m h et v o or w en d en v an o mz et d i e i n w er ke li jkh eid n ie t is g er ea lis e erd d oo r d aad w er ke li jk e b ed r ij f s activ it ei te n . N or ma lit e r ga at h et o m h et ku n s t mat ig op h o ge n v an d e om z et, a lh o e w el h e t om b e las t in g t ech n is ch e red en en s o ms ook v o ord el ig is o m m in d er o mz et o f ze l fs v erl i e zen v oor t e we n d e n . I n d e

cri m in a lit e its b ee ld an aly s e W it was s en (S ou d i jn e n Van Aks e, 20 1 2) v an d e t oen m al ig e KLP D wo rd en gara g es en au toh a n d e la re n s p ec if i ek g en o e md a ls v oo rb ee ld v an d ez e v or m v an w it was s en (z ie kad e r).

Gef in ge er d e o m zet

' Uit on d erz oe k b l ijk t d at e en man g e mid d e ld 50 . 00 0 eu ro p er ma an d s tort. A ls u i tl eg v e rkl aar t h ij d at h ij e en d oe -h et -z el f gar ag e h e e ft d ie maa n d e li jks e en c on ta n t e o mz et v an 50 .0 00 e u r o g en er e ert . Maar e en s imp e l r ek en s o m m et je l e ert d at m et d e v e rh u u r v an ap p a rat en h oo gs t e n s 42 .0 00 o mz et p er m aan d g eh aa ld k an wor d en . E n d an mo et d e ga rag e w el zes d ag en in d e w e ek e e n ma xi m al e b ez ett in g k e n n en . d at is ec h t er z e er on w aars ch i jn l ijk. E e n p o lit ie ob s erv at i e l e er t n a m el ijk d at d e gar ag e z e e r mat ig d oo r k lan t en b ez o ch t wo rd t. '

B ro n: S o ud ijn e n V an A k se, 20 12 : 36 .

B ro n: B T W J u ri sp ru dent i e, 2 5 augu s tus 2 02 0