Strategisch Marketingplan
Marketplace for materials in the industry
Marjolijn Mooij | Marit Heinen | Monique da Silva Pinto | Wouter Okma | Julia Wolters
Onderdeel van project Marketplace for materials in the industry | Infra Futurelabs | Hogeschool Saxion
1
Titelblad
Titel: Strategisch marketingplan
Subtitel: Marketplace for materials in the industry
Naam studenten: Marjolijn Mooij 478863 Marit Heinen 484791
Monique da Silva Pinto 462033 Julia Wolters 470547
Wouter Okma 453752
Naam opleidingen: HBO Commerciële Economie HBO Creative Business HBO International Business Tutor: Arne van der Velde
Vraagstuk: 159 Marketplace for materials in the industry Opdrachtgever: Jan Wienk – Infra Futurelabs
Inleverdatum: 21-01-2022 Versienummer: 1
2
Voorwoord
Voor u ligt het strategisch marketingplan ‘’Onderzoek naar een materialenmarktplaats binnen de infrastructuur en openbare ruimte’' voor Infra Futurelabs. Dit plan is gedurende het Smart Solutions Semester tot stand gekomen in opdracht van Jan Wienk (initiatiefnemer Infra Futurelabs) en Saxion Hogeschool. Op 16 november 2021 zijn wij tot het inzicht gekomen om dit plan te maken. De weken die daarop volgden hebben wij als eerst de interne en externe omgeving geanalyseerd. Vervolgens hebben wij de strategische opties die daaruit zijn gekomen, uitgewerkt tot een waardevolle strategie voor Infra Futurelabs met betrekking tot een materialenmarkplaats.
We hebben gezamenlijk onze centrale vraag en deelvragen voor dit plan opgesteld. Na uitvoering van desk- en field research en bron- en literatuuronderzoek, hebben wij de onderzoeksvragen kunnen beantwoorden die als input zijn gebruikt voor het opstellen van de strategie. We hebben dit plan en vraagstuk dan ook grotendeels zelf mogen invullen, wat veel vrijheid en tegelijkertijd verantwoordelijkheid met zich meebracht. Wij kijken terug op een fijne, leerzame en vooral leuke samenwerking tijdens het uitvoeren van dit plan en vraagstuk.
Bij deze willen wij graag onze opdrachtgevers Jan Wienk en Sophie Kouijzer bedanken voor hun openheid, ondersteuning en begeleiding gedurende dit vraagstuk. Daarnaast willen wij onze begeleider/tutor Arne van der Velde bedanken voor de fijne begeleiding en zijn ondersteuning gedurende dit Smart Solutions Semester. Tot slot willen wij onze teamgenoten (Julia Zendman, Barry Wesselink en Sander Arens) bedanken voor hun inzet, feedback en hulp bij het uitvoeren van dit plan. Wij zijn van mening dat Arne, Jan, Sophie en onze teamgenoten mede door hun feedback het beste uit ons hebben weten te halen. Wij hopen dat dit terug te zien is in het verslag.
Wij wensen u veel leesplezier toe.
Marjolijn Mooij, Marit Heinen, Monique da Silva Pinto, Julia Wolters en Wouter Okma Enschede, 21 januari 2022
3
Inhoudsopgave
Titelblad ... 1
Voorwoord ... 2
Inleiding ... 6
Onderzoeksvoorstel ... 7
1. Micro-omgeving ... 15
1.1 – Wat is de missie van Infra Futurelabs en waar wil de organisatie naartoe streven? ... 15
1.1.1 – Community of Practice ... 15
1.1.2 – Toolbox... 15
1.1.3 – Missie ... 16
1.1.4 – Visie ... 16
1.1.5 – Visie met betrekking tot een materialenmarktplaats ... 16
1.2 – Welke middelen stelt Infra Futurelabs beschikbaar om de doelstellingen te behalen? ... 16
1.2.1 – Doelstellingen ... 16
1.2.2 – Beschikbare middelen ... 16
1.3 – Wat is een materialenmarktplaats en hoe draagt deze bij aan het behalen van de doelstellingen? ... 17
1.3.1 – Een materialenmarktplaats ... 17
1.3.2 – Belangen bij een materialenmarktplaats ... 17
2. Meso-omgeving ... 19
2.1 – Wie zijn de stakeholders van Infra Futurelabs? ... 19
2.1.1 – Stakeholdersanalyse ... 19
2.2 – Wat zijn de wensen en behoeften van de (potentiële) gebruikers? ... 22
2.2.1 – Wie zijn de potentiële gebruikers? ... 22
2.2.2 – Wensen ... 23
2.2.3 – Behoeften... 24
2.2.4 – Beheer ... 24
2.2.5 – Prijs ... 24
2.2.6 – Omvang ... 25
2.3 – Welke materialenmarktplaatsen bestaan er nu al? ... 25
2.3.1 – Matching Materials ... 25
2.3.2 – Materialen Marktplaats ... 26
2.3.3 – Excess Materials Exchange (EME) ... 28
2.3.4 – Stadsmijn Achterhoek ... 29
2.3.5 – Insert ... 31
2.3.6 – Bruggenbank ... 33
2.3.7 – Duspot ... 34
2.3.8 – Concurrentiematrix concurrenten ... 35
2.4 – Wat zijn de voor- en nadelen van een materialenmarktplaats? ... 36
2.4.1 – Gebruikers ... 36
2.4.2 – Voordelen ... 36
2.4.3 – Nadelen ... 37
2.4.4 – Risico’s ... 37
3. Macro-omgeving ... 39
3.1 – Welke DESTEP-factoren kunnen het gebruik van een materialenmarktplaats (de)stimuleren? ... 39
3.1.1 – Sociaal-cultureel ... 39
4
3.1.2 – Technologisch ... 40
3.1.3 – Ecologisch ... 45
3.1.4 – Politiek-juridisch ... 46
4. Belangrijkste bevindingen ... 50
4.1 – Interne bevindingen ... 50
4.1.1 – Sterktes Infra Futurelabs ... 50
4.1.2 – Zwaktes Infra Futurelabs ... 50
4.1.3 – Sterktes materialenmarktplaats ... 50
4.1.4 – Zwaktes materialenmarktplaats ... 50
4.2 – Externe bevindingen ... 50
4.2.1 – Kansen Infra Futurelabs ... 50
4.2.2 – Bedreigingen Infra Futurelabs ... 51
4.2.3 – Kansen materialenmarktplaats ... 51
4.2.4 – Bedreigingen materialenmarktplaats ... 51
5. SWOT-analyse ... 53
5.1 – SWOT-analyse ... 53
5.1.1 – SWOT-Infra Futurelabs ... 53
5.1.2 – SWOT-materialenmarktplaats ... 53
6. Conclusie onderzoek ... 55
7. Confrontatiematrix ... 57
7.1 – Confrontatiematrix ... 57
7.1.1 – Confrontatiematrix Infra Futurelabs ... 57
7.1.2 – Confrontatiematrix Materialenmarktplaats ... 57
8. Business Model Canvas ... 58
8.1 – Business Model Canvas... 58
8.1.1 – Toepassing van het Business Model Canvas ... 58
9. Strategie ... 60
9.1 – GAP-analyse ... 60
9.1.1 – Huidige situatie ... 60
9.1.2 – Ambitie ... 60
9.1.3 – Situatie GAP ... 60
9.1.4 – Succes criteria ... 61
9.2 – Strategische opties vanuit de confrontatiematrix ... 61
9.2.1 – Strategische opties Infra Futurelabs ... 61
9.2.2 – Strategische opties materialenmarktplaats ... 62
9.2.3 – Selecteren van opties ... 63
9.3 – Middelen van Infra Futurelabs toepassen om de ambitie te bereiken ... 64
9.4 – Concurrentiestrategieën voor Infra Futurelabs en een materialenmarktplaats ... 64
9.4.1 – Product Leiderschap Strategie ... 64
9.4.2 – Klantintimiteit Strategie ... 65
9.4.3 – Operationele Excellentie Strategie ... 65
9.5 – Marketingmix 4C-model ... 65
9.5.1 – Customer solution ... 65
9.5.2 – Convenience ... 66
9.5.3 – Cost-to-customer ... 66
9.5.4 – Communication ... 67
5
10. Strategisch advies ... 68
10.1 – Strategisch advies voor Infra Futurelabs ... 68
10.1.1 – Samenwerken ... 68
10.1.2 – De Infra Futurelabs toolbox ... 68
10.1.3 – Uitbreiden Infra Futurelabs ... 68
10.1.4 – Betrekking van burgers ... 68
10.1.5 – Materialenmarktplaats informatieverstrekking ... 69
10.1.6 – Ondersteuning van een materialenmarktplaats door Infra Futurelabs ... 69
10.1.7 – Realisatieschets ... 69
10.1.8 – Aanbevelingen volgende groep... 69
11. Implementatieplan ... 71
11.1.1 Marketingcommunicatiemiddelen ... 71
11.1.2 Uitgewerkte marketingcommunicatiemiddelen ... 72
11.1.3 Geadverteerde posts ... 74
Bibliografie ... 75
Bijlagen ... 80
Bijlage A – Interview met Jan Wienk op 6-12-2021 ... 80
Bijlage B – Behoeftenonderzoek ... 82
Bijlage C – Transcriptie van interview met Mart Mensink op 4-11-2021 ... 83
Bijlage D – Interview met Mike van Rooijen op 10-12-2021 ... 88
6
Inleiding
Vanuit Infra Futurelabs en het Smart Solution Semester is er gevraagd om een onderzoek te doen naar een materialenmarktplaats. Infra Futurelabs vraagt zich af wat er nodig is om potentiële gebruikers mee te laten bewegen naar een materialenmarktplaats. Dit wordt tijdens het Smart Solution Semester onderzocht en uitgewerkt in een adviesrapport. De hoofdvraag van het adviesrapport luidt als volgt: “Wat is er nodig om de betrokken partijen binnen Overijssel te laten bewegen naar het gebruik van een materialenmarktplaats om een circulaire economie binnen de infrastructuur en openbare ruimte te bevorderen?” Uiteindelijk zal er met behulp van strategische opties voor Infra Futurelabs antwoord op de hoofdvraag van het adviesrapport worden gegeven.
Om tot de strategieën te komen is er een strategisch marketingplan nodig. In dit onderzoek worden belangrijke bevindingen opgedaan uit de stakeholderanalyse, concurrentieanalyse, afnemersanalyse en de DESTEP. Deze bevindingen worden in een SWOT-analyse gezet, zodat er passende strategische opties kunnen worden gemaakt. Dit strategisch marketingplan zal een ondersteuning zijn voor het adviesrapport, want er kan pas een goed advies aan Infra Futurelabs worden gegeven als dit strategisch marketingplan is uitgewerkt en er verschillende strategische opties zijn opgesteld.
In dit onderzoek wordt er antwoord gegeven op verschillende vragen. De hoofdvraag van dit onderzoek luidt als volgt: “In hoeverre sluit de visie van Infra Futurelabs aan op de eventuele strategie rekening houdend met de wensen en behoeften van de markt?” Om op deze hoofdvraag antwoord te geven, is de vraag opgedeeld in een aantal deelvragen. Deze deelvragen zijn
onderverdeeld in de micro-, meso-, en macro-omgeving.
Micro-omgeving
1. Wat is de missie en visie van Infra Futurelabs en waar wil de organisatie naartoe streven?
2. Welke middelen stelt Infra Futurelabs beschikbaar om de doelstellingen te behalen?
3. Wat is een materialenmarktplaats en hoe draagt deze bij aan het behalen van de doelstellingen?
Meso-omgeving
4. Wie zijn de stakeholders van Infra Futurelabs?
5. Wat zijn de wensen en behoeften van de (potentiële) gebruikers?
6. Welke materialenmarktplaatsen bestaan er nu al?
7. Wat zijn de voor- en nadelen van een materialenmarktplaats?
Macro-omgeving
8. Welke DESTEP-factoren kunnen het gebruik van een materialenmarktplaats (de)stimuleren?
Bij dit onderzoek is er deskresearch en fieldresearch gebruikt. Om deze vragen te kunnen beantwoorden is er gebruik gemaakt van bronnen- en literatuuronderzoek, expertinterviews, interviews met de potentiële gebruikers en het behoeftenonderzoek van Julia Zendman.
7
Onderzoeksvoorstel
Bedrijfsomschrijving
Stichting Pioneering is een platform dat opgericht is voor het ontwikkelen en delen van kennis voor de gebouwde omgeving in Oost-Nederland. Stichting Pioneering agendeert, ondersteunt en jaagt initiatieven aan die leiden tot vernieuwing in de gebouwde omgeving. Het platform bestaat uit ondernemingen, wooncorporaties, overheden en onderzoeks- en onderwijsinstellingen die samen werken om de gebouwde omgeving mooier, beter en duurzamer te maken. Om dit te verwezenlijken zijn verschillende programma’s opgesteld. Een van deze programma’s is Infra Futurelabs Overijssel (Stichting Pioneering, 2021).
Infra Futurelabs Overijssel is een programma dat op initiatief van Provincie Overijssel, Bouwend Nederland en Stichting Pioneering is opgesteld. Het doel van dit programma is om tot en met 2023 tot een toolbox te komen met vernieuwende handvaten, modellen, processen, producten/of diensten. Om dit doel te bereiken organiseert Infra Futurelabs diverse praktijklabs waarin wordt samengewerkt, kennis uitgewisseld, geëxperimenteerd en geïnnoveerd aan ambitieuze en concrete oplossingen die bijdragen aan de transitie naar een circulaire economie binnen de infrastructuur en openbare ruimte in 2030 en 2050(Infra Futurelabs, 2021).
Binnen Infra Futurelabs werken verschillende partijen samen aan 12 thema’s die allemaal bijdragen aan de transitie naar een circulaire economie. Eén van deze thema’s is een materialenmarktplaats.
Een materialenmarktplaats is een platform die vraag en aanbod van vrijkomende materialen vanuit verschillende projecten bij elkaar worden gebracht. Met als resultaat dat vrijkomende materialen vaker (hoogwaardig) hergebruikt kunnen worden binnen projecten en aanbestedingen (Duspot, 2021).
Situatieschets
Het nationale Klimaatakkoord heeft als doel om in 2030 49 procent minder broeikasgassen uit te stoten ten opzichte van de uitstoot in 1990. Het Klimaatakkoord is een belangrijk deel van de Nederlandse invulling van het Klimaatverdrag van Parijs. Daarin hebben 195 landen, inclusief Nederland, afgesproken om in 2050 de stijging van de gemiddelde wereldtemperatuur te beperken tot ruim onder 2 gaden Celsius (Klimaatakkoord.nl, 2021).
Daarnaast hebben 180 partijen in 2017 in Den Haag het grondstoffenakkoord ondertekend. Hierin staan afspraken om de Nederlandse economie te laten draaien op herbruikbare grondstoffen. De Rijksoverheid heeft in 2018 samen met deze ondertekenaars van het grondstoffenakkoord vijf transitieagenda’s opgesteld. Hierbij is gekozen voor vijf sectoren en ketens die belangrijk zijn voor de economie van Nederland, maar ook het milieu belasten. Daarentegen heeft provincie Overijssel zes transitieagenda’s opgesteld, waaronder één voor de infrastructuur (Rijksoverheid, 2021).
De bouw- en infrasector zijn grootverbruikers van primaire abiotische grondstoffen. Door een toenemende wereldbevolking en welvaart dreigen deze grondstoffen schaars te worden. Er moet fundamenteel anders omgegaan worden met de grondstoffen om de mensheid in de toekomst te blijven voorzien van voeding en noodzakelijke goederen. Hierbij is het van belang om toe te werken naar een economie die voorziet in de menselijke behoeften zonder uitputting van natuurlijke hulpbronnen en zonder negatieve impact op het klimaat en milieu.
De circulaire economie biedt antwoord op deze grote uitdaging. In een circulaire economie wordt er binnen de draagkracht van de aarde efficiënt en maatschappelijk verantwoord omgegaan met producten, materialen en hulpbronnen, zodat ook toekomstige generaties toegang tot materiële welvaart behouden. Daarbij worden grondstoffen opnieuw gebruikt in een toepassing met de
8
hoogste waarde voor de economie en de minste schade voor het milieu. Voor een transitie naar een circulair systeem is het nodig om zowel ondernemers als overheden de handen in één te laten slaan.Probleembeschrijving
Overheden en ondernemers binnen Provincie Overijssel zien de motieven om met circulariteit binnen de infrastructuur en openbare ruimte bezig te gaan. Er is voldoende draagvlak om de
ontwikkeling naar een circulair systeem voor de infrastructuur en openbare ruimte te maken. Echter is er weinig kennis van het toepassen van circulariteit in de infrastructuur en openbare ruimte waardoor de prioriteit op het ontwikkelen naar een circulaire aanpak achter blijft. Op dit moment worden materialen voornamelijk laagwaardig hergebruikt binnen de infrastructuur en openbare ruimte.
Doelstelling
De doelstelling van dit project is om Infra Futurelabs te voorzien van een strategisch marketingplan in januari 2022. In dit plan wordt opgenomen welke marketingstrategie Infra Futurelabs kan toepassen om de betrokken partijen binnen Provincie Overijssel te laten bewegen naar het gebruik van een materialenmarktplaats om de circulariteit binnen de infrastructuur en openbare ruimte te versnellen.
Centrale onderzoeksvraag en deelvragen
De centrale onderzoeksvraag luidt als volgt: “In hoeverre sluit de visie van Infra Futurelabs aan op de eventuele strategie rekening houdend met de wensen en behoeften van de markt?”. De deelvragen zijn onderverdeeld in de micro-, meso- en macro-omgeving.
Micro-omgeving
1. Wat is de missie en visie van Infra Futurelabs en waar wil de organisatie naartoe streven?
2. Welke middelen stelt Infra Futurelabs beschikbaar om de doelstellingen te behalen?
3. Wat is een materialenmarktplaats en hoe draagt deze bij aan het behalen van de doelstellingen?
Meso-omgeving
4. Wie zijn de stakeholders van Infra Futurelabs?
5. Wat zijn de wensen en behoeften van de (potentiële) gebruikers?
6. Welke materialenmarktplaatsen bestaan er nu al?
7. Wat zijn de voor- en nadelen van een materialenmarktplaats?
Macro-omgeving
8. Welke DESTEP-factoren kunnen het gebruik van een materialenmarktplaats (de)stimuleren?
Theoretisch kader Conceptualisatie
• Materialenmarktplaats
o Een materialenmarktplaats is een platform die vraag en aanbod van vrijkomende materialen vanuit verschillende projecten bij elkaar gebracht worden. Met als resultaat dat vrijkomende materialen vaker hergebruikt kunnen worden binnen projecten en aanbestedingen (Duspot, 2021).
• Infrastructuur
o De infrastructuur bestaat uit wegen, spoorwegen, vaarwegen, stations, havens, bekabeling, riolering, glasvezelnet (Dictionaries, 2021)
9
• Openbare ruimte
o Een openbare ruimte is een ruimte die een publieke functie heeft, waar mensen elkaar ontmoeten en waar het publieke leven zich kan afspelen. De ruimte is doorgaans in handen van de overheid (VROMraad, 2009). Voorbeelden van een openbare ruimte zijn onder andere parken, parkeerplaatsen, pleinen, markten, vrij toegankelijke overheidsgebouwen en publieke instellingen.
• Circulaire economie
o Een circulaire economie is gericht op het optimaal inzetten en hergebruiken van grondstoffen in de verschillende schakels van de productieketen: van winning van grondstoffen tot consumptie (Planbureau voor de leefomgeving, 2021).
• Micro-, meso- en macro-omgeving
o De micro-omgeving vormt samen met de meso- en macro-omgeving de
omgevingsfactoren waar een organisatie mee te maken krijgt bij de bedrijfsvoering.
Micro-omgeving: krachten in de organisatie die van invloed zijn op het vermogen om succesvolle relaties met klanten op te bouwen.
Meso-omgeving: directe omgeving van het bedrijf.
Macro-omgeving: bredere maatschappelijke krachten die de markt beïnvloeden (Ravenstein, 2020).
Methoden
Om Infra Futurelabs van passend advies te kunnen voorzien wordt er gebruik gemaakt van verschillende onderzoeksmethoden.
• Bestaande bronnenonderzoek
o Er wordt informatie onderzocht die al door anderen is verzameld. Belangrijk hierbij is het controleren van de relevantie van de gegevens
• Literatuuronderzoek
o Ook hier wordt informatie onderzocht die al door anderen is verzameld. Belangrijk hierbij is het controleren van de relevantie van de gegevens
• Interview
o Deze kwalitatieve onderzoeksmethode wordt op meerdere manieren ingezet. Er zal gebruikgemaakt worden van semigestructureerd interview en expertinterview. Door middel van deze interviewmethoden wordt er kwalitatieve en gedetailleerde
informatie vergaart
Modellen
Om Infra Futurelabs van passend advies te kunnen voorzien wordt er gebruik gemaakt van verschillende onderzoeksmodellen.
• DESTEP
o De DESTEP-analyse is een analyse om de macro-omgeving in kaart te brengen. In deze analyse worden naar relevante trends en ontwikkelingen in de gehele wereld gekeken. DESTEP is een afkorting van een zestal factoren, namelijk: demografisch, economisch, sociaal-cultureel, technologisch, ecologisch en politiek-juridisch (Stek, 2019)
• Vijfkrachtenmodel Porter
o Volgens Michael Porter zijn er vijf concurrentiekrachten binnen iedere bedrijfstak.
Iedere concurrentiekracht moet individueel geanalyseerd te worden om zo de marketingactiviteiten te kunnen optimaliseren. De vijf concurrentiekrachten zijn de
10
volgende volgens Porter: potentiële toetreders, kracht van substituten,leverancierskracht, afnemerskracht, concurrentiekracht (Knoot J. , 2019)
• SWOT-analyse
o SWOT staat voor Strengths (sterktes), Weaknesses (zwaktes), Opportunities (kansen) en Threats (bedreigingen). In een SWOT-analyse worden sterktes en zwaktes van een organisatie gekoppeld met de kansen en bedreigingen in de markt. Met behulp van deze analyse kan de marketingstrategie worden bepaald
(Strategischmarketingplan.com, 2021).
• Stakeholdersanalyse
o Met een stakeholdersanalyse breng je de belanghebbenden en hun belangen in beeld en kijk je hier je hier het beste mee om kunt gaan. Stakeholders kun je op verschillende manieren indelen. Een gangbaar onderscheid is primair-secundair.
Deze indeling is een indicatie voor de afstand tot het project (Stakeholdersanalyse, 2021)
• Interne analyse
o De interne analyse wordt gebruikt om de interne omgeving van een onderneming te analyseren. Het gaat hierbij om het achterhalen van sterke en zwakke factoren waar de onderneming een directe invloed op heeft (Interne analyse, 2019)
Methoden en techniek van onderzoek per deelvraag
• Wat is de missie en visie van Infra Futurelabs en waar wil de organisatie naartoe streven?
o Wat wordt er gedaan?
In deze deelvraag worden de missie en visie van Infra Futurelabs in kaart gebracht en daarnaast de visie met betrekking tot de materialenmarktplaats.
o Hoe wordt het gedaan?
Om deze deelvraag te beantwoorden wordt er een expertinterview afgenomen met Jan Wienk (programmamanager bij Stichting Pioneering en één van de
initiatiefnemer van Infra Futurelabs). Door middel van het expertinterview met Jan Wienk wordt kwalitatieve informatie verzameld.
o Waarom moet dit gedaan worden?
Het is belangrijk om de missie, visie en visie van Infra Futurelabs met betrekking tot de materialenmarktplaats in kaart te brengen, omdat dit input wordt voor het verder uitvoeren van het onderzoek en om een strategie op te kunnen stellen.
• Welke middelen stelt Infra Futurelabs beschikbaar om de doelstellingen te behalen?
o Wat wordt er gedaan?
In deze deelvraag worden de middelen van Infra Futurelabs in kaart gebracht die bijdragen aan het behalen van de doelstellingen van Infra Futurelabs.
o Hoe wordt het gedaan?
Om deze vraag te beantwoorden wordt er een expertinterview afgenomen met Jan Wienk (programmamanager bij Stichting Pioneering en één van de initiatiefnemer van Infra Futurelabs). Door middel van het expertinterview met Jan Wienk wordt kwalitatieve informatie verzameld.
o Waarom moet dit gedaan worden?
Het is belangrijk om in kaart te brengen welke middelen Infra Futurelabs beschikbaar stelt om een eventuele strategie uit te voeren. Zodat er een realistische aanpak
11
wordt opgesteld die ook daadwerkelijk uitgevoerd kan worden. Wat is eenmaterialenmarktplaats en hoe draagt deze bij aan het behalen van de doelstellingen?
• Wat is een materialenmarktplaats en hoe draagt deze bij aan het behalen van de doelstellingen?
o Wat wordt er gedaan?
In deze deelvraag wordt uitgelegd wat een materialenmarktplaats is, het belang ervan en hoe een materialenmarktplaats bijdraagt aan het behalen van de doelstellingen van 2030 en 2050.
o Hoe wordt het gedaan?
Om deze deelvraag te beantwoorden wordt er gebruik gemaakt van desk- en fieldresearch. Er wordt een expertinterview gehouden met Mart Mensink (oprichter van Duspot). Daarnaast wordt er gebruik gemaakt van de website van Duspot, Rijksoverheid en andere relevante bronnen voor het beantwoorden van deze deelvraag.
o Waarom moet dit gedaan worden?
Het is van belang om duidelijk te hebben wat een materialenmarktplaats is omdat dit de tool is waarop dit onderzoek gefocust is. Daarnaast is het belangrijk om de belangen van een materialenmarktplaats in kaart te brengen aangezien hier voordelen uit kunnen voortvloeien. Als laatste is het goed om te weten hoe de materialenmarktplaats bijdraagt aan het behalen van de doelstellingen.
• Wie zijn de stakeholders van Infra Futurelabs?
o Wat wordt er gedaan?
In deze deelvraag wordt er gekeken wie de stakeholders van Infra Futurelabs zijn met betrekking tot een materialenmarktplaats. Daarnaast wordt er gekeken naar de mate van invloed en belang van de betreffende stakeholders en op welke manier Infra Futurelabs de stakeholders dient te betrekken bij het programma.
o Hoe wordt het gedaan?
Om deze deelvraag te beantwoorden wordt een stakeholdersanalyse gedaan. De stakeholders worden in eerste instantie ingedeeld in categorieën om vervolgens hun mate van invloed en belang bij een materialenmarktplaats te kunnen beschrijven.
o Waarom moet dit gedaan worden?
Het is belangrijk om de stakeholders van Infra Futurelabs in kaart te brengen, omdat het voor Infra Futurelabs van belang is om een overzicht te hebben van welke stakeholders invloed en belang hebben bij een materialenmarktplaats. Daarnaast kan Infra Futurelabs door middel van de stakeholdersanalyse inzien hoe de
stakeholders betrokken dienen te worden bij het programma en de ontwikkeling van een materialenmarktplaats.
• Wat zijn de wensen en behoeften van de (potentiële) gebruikers?
o Wat wordt er gedaan?
Bij deze deelvraag wordt beschreven wie de potentiele gebruikers zijn van een materialenmarktplaats en wat de wensen en behoeften zijn van de potentiele gebruikers. Er wordt gekeken welke wensen en behoeften zij hebben ten opzichte van een materialenmarktplaats.
12
o Hoe wordt het gedaan?Deze vraag wordt beantwoord door fieldresearch. De wensen en behoeften van de potentiële gebruikers kunnen uit de gehouden interviews worden gehaald. De wensen en behoeften worden in kaart gebracht met behulp van een
afnemersanalyse. Hierbij wordt het 5W model van Ferrel gebruikt, op deze manier kom je meer over de potentiële gebruikers te weten.
o Waarom moet dit gedaan worden?
Het is noodzakelijk om de wensen en behoeften van de potentiële
gebruikers/doelgroep in kaart te brengen om een gepaste strategie voor een
materialenmarktplaats op te stellen. Als het helder is wat de potentiële gebruiker wil dan kan er een goed advies worden gegeven aan Infra Futurelabs.
• Welke materialenmarktplaatsen bestaan er nu al?
o Wat wordt er gedaan?
Bij deze deelvraag worden materialenmarktplaatsen en vergelijkbare ondernemingen in kaart gebracht en geanalyseerd.
o Hoe wordt het gedaan?
Deze deelvraag wordt beantwoord door middel van deskresearch. Aan de hand van bronnen- en literatuuronderzoek wordt er onderzoek gedaan naar de (indirecte) concurrenten. Na het in kaart brengen van de (indirecte) concurrenten worden deze geanalyseerd op verschillen en overeenkomsten.
o Waarom moet dit gedaan worden?
Het is van belang om inzichtelijk te krijgen welke materialenmarktplaatsen en vergelijkbare ondernemingen er bestaan en wat de verschillen en overeenkomsten zijn. Op deze manier wordt inzichtelijk wat mogelijke kansen en bedreigingen zijn en waar een materialenmarktplaats aan zou moeten voldoen.
• Wat zijn de voor- en nadelen van een materialenmarktplaats?
o Wat wordt er gedaan?
In deze deelvraag worden de voor-, nadelen en risico’s van een materialenmarktplaats beschreven per groep gebruikers.
o Hoe wordt het gedaan?
Om deze deelvraag te beantwoorden wordt er een expertinterview afgenomen met Mart Mensink, oprichter van DuSpot en met Mike van Rooijen, manager van
Matching Materials. Door middel van deze interviews wordt kwalitatieve informatie verzameld, waaruit de voor-, nadelen en risico’s van een materialenmarktplaats beschreven kunnen worden.
o Waarom moet dit gedaan worden?
Het is van belang om de voor- en nadelen van een materialenmarktplaats te beschrijven om te kunnen vaststellen in hoeverre het realistisch en relevant is om een materialenmarktplaats op te richten. Deze uitkomsten zullen als input gebruikt worden voor het opstellen van de SWOT-analyse van een materialenmarktplaats.
13
• Welke DESTEP-factoren kunnen het gebruik van een materialenmarktplaats (de)stimuleren?
o Wat wordt er gedaan?
Er wordt hier gekeken naar de sociaal-culturele, technologische, ecologische en politiek-juridische factoren die een rol spelen binnen de infrastructuur en openbare ruimte.
o Hoe wordt het gedaan?
Deze deelvraag wordt beantwoord met deskresearch door middel van een DESTEP- analyse. In deze analyse worden relevante trends en ontwikkelingen in kaart gebracht. Er zal worden gekeken naar de vier relevante factoren (STEP).
o Waarom moet dit gedaan worden?
Door het in kaart brengen van de relevante trends en ontwikkelingen, kan de SWOT- analyse verder worden aangevuld. Deze SWOT-analyse is de basis voor het
uitwerken van een passende strategie voor Infra Futurelabs. Dit omdat hieruit nieuwe ideeën kunnen worden gegenereerd voor de strategiebepaling.
Taakverdeling
Taak Uitvoerende(n)
Voorpagina, titelblad en voorwoord Monique
Inleiding Marit
Onderzoeksvoorstel Monique, Marit en Marjolijn
Micro-omgeving vraag 1 Monique
Micro-omgeving vraag 2 Marjolijn
Micro-omgeving vraag 3 Marit
Meso-omgeving vraag 4 Monique
Meso-omgeving vraag 5 Marit
Meso-omgeving vraag 6 Monique (2), Marit (2) en Marjolijn (3)
Meso-omgeving vraag 7 Marjolijn
Macro-omgeving vraag 8 Monique (1), Marit (1) en Marjolijn (2)
Bevindingen intern, extern Marjolijn
SWOT Infra Futurelabs en materialenmarktplaats Monique
Conclusie onderzoek Monique, Marit en Marjolijn
Confrontatiematrix Infra Futurelabs en materialenmarktplaats Monique, Marit en Marjolijn
Business Model Canvas Wouter
Strategie Wouter
Strategisch advies Wouter
Implementatieplan Julia Wolters
14
RandvoorwaardenEr zijn een aantal randvoorwaarden binnen dit onderzoek:
• Er is een beperkte tijd van drie lesweken voor het uitvoeren van het onderzoek aangezien daarna de strategieën uitgewerkt zullen worden.
• Bovenstaande planning is de leidraad voor het onderzoek. Echter kunnen er wel wijzigingen hierin komen tijdens het uitvoeren.
• Aangezien de studenten elkaar voornamelijk online kunnen zien, is het lastiger om goed met elkaar te communiceren en heeft dit invloed op de uitvoering van het project.
• COVID-19 kan invloed hebben op het onderzoek aangezien er (strengere) maatregelen kunnen worden getroffen waardoor bepaalde afspraken niet meer mogelijk kunnen zijn.
• De uiteindelijke oplossingen die gegeven zullen worden, kunnen onrealistisch zijn door te weinig kennis/gegevens.
15
1. Micro-omgeving
In dit hoofdstuk wordt de micro-omgeving in kaart gebracht. Dit wordt gedaan aan de hand van drie vragen. Ten eerste wordt uitgelegd wat de missie is van Infra Futurelabs en waar de organisatie naar streeft. Ten tweede wordt beschreven welke middelen beschikbaar zijn om de doelstellingen te behalen. Ten derde is uitgelegd wat een materialenmarktplaats is en hoe deze bijdraagt aan het behalen van de doelstellingen in 2030 en 2050.
1.1 – Wat is de missie van Infra Futurelabs en waar wil de organisatie naartoe streven?
Infra Futurelabs Overijssel is een initiatief van de Provincie Overijssel, Bouwend Nederland en Stichting Pioneering. Infra Futurelabs organiseert diverse praktijklabs. Binnen deze praktijklabs werken ze samen met deelnemers uit de Triple Helix (overheid, ondernemers en onderwijs) aan innovatieve, ambitieuze en concrete resultaten die bijdragen aan de ontwikkeling van een circulair systeem.
Door deze samenwerking met de diverse deelnemers wordt vraag en aanbod bij elkaar gebracht en kunnen ze hier gezamenlijk ontwikkelingsstappen in zetten. Naast het experimenteren en innoveren met elkaar, wordt er ook gewerkt aan het bewustzijn, de urgentie en het eigenaarschap ervan binnen de infrasector. De deelnemers zijn dan ook proactief en bereid om te investeren op verschillende manieren in de praktijklabs.
Het programma Infra Futurelabs Overijssel is opgezet om tot en met 2023 tot een toolbox te komen met vernieuwende handvaten, modellen, processen, producten en/of diensten zodat er samen flinke stappen gezet kunnen worden naar een circulaire economie voor Infrastructuur en Leefomgeving in 2030 en 2050. In een Community of Practice (COP) worden tools in de praktijk gebracht en worden kennis en ervaring gedeeld.
1.1.1 – Community of Practice
Onderdeel van het programma Infra Futurelabs Overijssel is het in de praktijk brengen van een duurzame en circulaire aanpak in projecten. Daarvoor is binnen het programma Infra Futurelabs Overijssel een COP Duurzame aanpak GWW-projecten opgezet. De ontwikkelingen in de Futurelabs worden hier in de praktijk gebracht en getest. Overheden voeren met de door hun zelf
geselecteerde marktpartij(en) het project zelf uit, maar delen in de COP, door middel van
kennissessies de kennis en ervaringen en stellen waar nodig de hulpvraag. De COP wil overheden laten inzien wat er allemaal mogelijk is en de duurzame aanpak binnen de provincie versnellen.
1.1.2 – Toolbox
In de transitie naar een circulaire economie ontstaan er veel initiatieven, tools en producten. In de toolbox van Infra Futurelabs zijn deze naar thema gerangschikt. In de loop van het programma worden er tools aan deze thema’s toegevoegd. In de COP worden deze tools getest en uiteindelijk ook toegepast:
1. Ambitie en beleid 2. Aanbesteden 3. Circulair Ontwerpen 4. Meten en monitoren 5. Materialenmarktplaats 6. Materialenpaspoort
16
7. Productproeftuin8. Verdienmodellen 9. Human Capital 10. Circulair Bouwproces
11. Exploitatie, beheer en onderhoud 12. Emissievrij bouwen (Toolbox, 2021).
1.1.3 – Missie
Infra Futurelabs agendeert, ondersteunt en jaagt initiatieven aan die leiden tot vernieuwing in de gebouwde omgeving. In de praktijklabs staan samenwerken, sociale innovatie en het versterken van human capital centraal. Door middel van de samenwerking binnen Infra Futurelabs bereikt de bouw- en infrasector in Oost-Nederland een koploperspositie op het gebied van ondernemerschap,
vernieuwing en innovatie. Samen willen ze de gebouwde omgeving mooier, beter en duurzamer maken.
1.1.4 – Visie
De maatschappij staat voor de grootste uitdaging. Zo zal er circulair gewerkt moeten worden, huizen moeten verduurzaamd worden en uiteindelijk moet iedereen van het gas af en zullen er
tegelijkertijd een miljoen huizen bijgebouwd moeten worden. De bouw- en infrasector speelt hierin een cruciale rol. Om deze rol goed in te kunnen vullen zal er op veel fronten geïnnoveerd moeten worden. Hierbij is het van belang dat alle betrokkenen hier een bijdrage leveren. Infra Futurelabs biedt haar deelnemers mogelijkheden om samen te experimenteren, te ontwikkelen en opgedane kennis te delen.
1.1.5 – Visie met betrekking tot een materialenmarktplaats
Een materialenmarktplaats is een middel om de beschikbaarheid en behoefte van objecten, materialen en grondstoffen aan elkaar te verbinden. Op deze manier vinden deze objecten, materialen en grondstoffen een nieuw leven bij een nieuwe eigenaar. Dit met als doel het terugbrengen van het gebruik van primaire abiotische grondstoffen volgens de doelstellingen in 2030 (50%) en in 2050 (100%). Een materialenmarktplaats kan in de toekomst een heel belangrijke rol gaan spelen in het programmeren van projecten in de realisatie en het beheer en onderhoud van infrastructuur en openbare ruimte.
1.2 – Welke middelen stelt Infra Futurelabs beschikbaar om de doelstellingen te behalen?
1.2.1 – Doelstellingen
Infra Futurelabs brengt ondernemingen, overheden en onderzoeks- en onderwijsinstellingen bij elkaar om samen te werken aan:
• Het bevorderen van kennis en innovaties rond thema's uit de Bouwagenda.
• Het bevorderen van de werkgelegenheid van de infrasector in Oost-Nederland.
• Het versterken van de economische kracht van bouw- en infrabedrijven in Oost- Nederland (Doelstelling, 2021).
1.2.2 – Beschikbare middelen
Infra Futurelabs zet verschillende middelen in die bijdragen aan het behalen van de doelstellingen:
• Community of Practice
• Pioneering Lunch Café
• Webinars
17
• Online workshops
• Kennisdeelsessies
• Masterclasses
• Nieuwsbrief (Agenda, 2021).
De middelen die Infra Futurelabs gebruikt, worden voornamelijk gefinancierd door Provincie Overijssel en daarnaast ook door Waterschap Vechtstromen, Stichting Pioneering en Bouwend Nederland. Deze financiering is om het gehele programma (met de toolbox) op te starten en uit te voeren. Door het gebruik van deze middelen inspireert, ondersteunt en jaagt Infra Futurelabs haar deelnemers aan. Daarnaast zorgt het ervoor dat kennis en ervaringen worden gedeeld. Infra Futurelabs ontwikkelt zelf geen tools binnen de toolbox maar ondersteunt deze wel. Zo wordt ook de materialenmarktplaats Duspot ondersteunt door Infra Futurelabs. Echter is het aan de betrokken partijen zelf, om de tool werkende te krijgen.
1.3 – Wat is een materialenmarktplaats en hoe draagt deze bij aan het behalen van de doelstellingen?
1.3.1 – Een materialenmarktplaats
Een materialenmarktplaats is een platform waarbij vraag en aanbod van overheden en ondernemers bij elkaar komen. Op dit platform worden vrijkomende materialen aangeboden voor hergebruik. Bij het gebruik van een materialenmarktplaats kan eenvoudig verbinding worden gelegd tussen diverse projecten en aanbestedingen, waardoor de handel tussen verschillende instanties eenvoudiger wordt. Het voornaamste doel van het platform is dat vrijkomende materialen zo veel mogelijk hoogwaardig worden hergebruikt (Ons platform, 2021).
Het platform draagt bij aan het behalen van de klimaatdoelstellingen van 2030 en 2050 en aan het doel: Nederland volledig circulair in 2050 (Nederland circulair in 2050, 2021). De nadruk ligt op het realiseren van hoogwaardig(er) hergebruik in alle deelmarkten van de bouw. Nederland pakt deze uitdaging serieus op (Rijksoverheid, 2018).
De materialenmarktplaats speelt in op de Transitieagenda Circulaire Bouweconomie waarin staat dat er in 2050 een complete circulaire economie gerealiseerd moet zijn (Transitieagenda Circulaire Bouweconomie, 2018). Dit betekent dat er geen primaire grondstoffen meer gebruikt mogen worden. Een materialenmarktplaats is de verbindende factor binnen een circulaire economie. De vormgeving van een materialenmarktplaats zal in de toekomst nog worden uitgewerkt, maar verschillende opties zijn mogelijk om het gebruik van primaire grondstoffen te elimineren. Ook kan er gekeken worden naar het samenspel tussen het slopen en het bouwen van een project en het vaststellen van de startdatum voor een project. Aan de hand van de beschikbare materialen kan dan een startdatum worden vastgesteld. Daarnaast kunnen de uitvoerders met de vrijkomende
materialen gaan ontwerpen. Wanneer de startdatum van tevoren bekend is, kan hierop ingespeeld worden tijdens het ontwerp van een nieuw project.
1.3.2 – Belangen bij een materialenmarktplaats
Bij een materialenmarktplaats zijn er meerdere belangen vanuit verschillende betrokken partijen.
Deze partijen hebben bewust of onbewust belang bij een materialenmarktplaats, in de transitie van een lineaire/keteneconomie met recycling, naar een circulaire economie zonder afvalstoffen (Duspot, 2021). Het voornaamste balang draagt bij aan de realisatie van de doelstelling om voor 2030 50% en in het jaar 2050 een honderd procent circulaire economie te zijn, zonder het gebruik van primaire grondstoffen (Stichting Pioneering, 2020).
18
Een ander belang voor een materialenmarktplaats is dat een materialenmaarktplaats degrondstoffen schaarste kan minimaliseren door het hergebruik van materialen. Aanvullend hebben overheden zoals gemeenten, waterschappen en marktpartijen dezelfde belangen omdat deze doelstellingen door de Nederlandse overheid zijn vastgesteld.
Met behulp van een materialenmarktplaats kan vraag en aanbod bij elkaar worden gebracht. Daarbij zijn er ook financiële belangen bij een materialenmarktplaats. Door grondstoffen en materialen te hergebruiken kan er in de toekomst geld worden bespaard, omdat er dan betaald wordt voor de restwaarde van de grondstoffen en materialen en niet meer voor de gehele prijs. Doordat de partijen hun eigen grondstoffen en materialen kunnen aanbieden, kan er zelfs financiële winst uit worden gehaald (Reefhuis, Mensink, ter Horst, & ten Barge, 2021).
Tot slot zijn er politieke belangen vanuit de Nederlandse overheid om te voldoen aan de wereldwijde klimaatdoelstellingen (Rijksoverheid, 2021). Door bij te dragen aan deze
klimaatdoelstellingen wordt er een gezondere leefomgeving gecreëerd en wordt de schade van het mileu en het klimaat beperkt.
19
2. Meso-omgeving
In dit hoofdstuk wordt de meso-omgeving in kaart gebracht. Dit wordt gedaan aan de hand van vier vragen. Ten eerste worden de stakeholders van Infra Futurelabs beschreven. Ten tweede worden de (potentiële) gebruikers van een materialenmarktplaats beschreven en de wensen en behoeften van de betrokken partijen overzichtelijk weergegeven. Ten derde wordt er door middel van deskresearch onderzocht welke materialenmarktplaatsen er op dit moment bestaan. Ten vierde worden de voordelen, nadelen en risico’s beschreven van een materialenmarktplaats.
2.1 – Wie zijn de stakeholders van Infra Futurelabs?
2.1.1 – Stakeholdersanalyse
Met een stakeholdersanalyse worden de belanghebbenden en hun belangen in kaart gebracht. Een stakeholder is een belanghebbende of iemand die invloed ondervindt, positief of negatief, of zelf invloed kan uitoefenen in een organisatie of project. Het zijn personen of groepen die invloed hebben op een project, afdeling, organisatie en/of erdoor beïnvloed worden (Leansixsigmatools, 2021). Stakeholders kunnen onderverdeeld worden in twee groepen; primaire en secundaire stakeholders. Primaire stakeholders zijn stakeholders die direct betrokken zijn, mee werken en bijdragen aan het resultaat. Secundaire stakeholders staan wat meer van het project af, maar hebben wel (indirect) belang bij het project (Janse, 2021).
Er zijn verschillende groepen stakeholders van Infra Futurelabs. Deze stakeholders zijn betrokken, hebben belangen en/of kunnen invloed uitoefenen bij de ontwikkeling, beheer en/of gebruik van een materialenmarktplaats binnen de infrastructuur en openbare ruimte.
Primaire stakeholders
De primaire stakeholders van Infra Futurelabs m.b.t een materialenmarktplaats zijn:
• Programmamanager Infra Futurelabs
• Teamleden programma Infra Futurelabs
• Overheden (beleidsmakers en uitvoerders) in Provincie Overijssel o Gemeenten
o Provincie Overijssel o Waterschappen
• Ondernemers die actief zijn binnen de civiele en infra sector in Provincie Overijssel o Ingenieursbureaus
o Aannemers o Adviesbureaus
Secundaire stakeholders
Secundaire stakeholders die indirect belang hebben bij een materialenmarktplaats zijn:
• Stichtingen/belangengroeperingen
• Nederlandse overheid
• Nederlandse maatschappij
• Concurrenten
• Samenwerkingspartners Infra Futurelabs
• Aandeelhouders externe partijen
• Medewerkers Infra Futurelabs
• Deelnemers Infra Futurelabs
20
• Vakbonden
• Onderwijsinstellingen
• Investeerders
Interne, externe en interface stakeholders
Primaire en secundaire stakeholders kunnen onderverdeeld worden in drie categorieën: interne, externe en interface stakeholders. Interne stakeholders zijn bij het project betrokken vanuit de eigen organisatie, externe stakeholders zijn externe partijen die betrokken zijn en interface stakeholders zijn niet betrokken bij het project maar hebben wel een legitiem belang erbij (Janse, 2021).
In onderstaande tabel is overzichtelijk weergegeven welke stakeholders binnen welke groep en categorie ingedeeld zijn.
Mate van invloed en belang stakeholders
Nu de stakeholders geïdentificeerd en ingedeeld zijn, kan de mate van belang en invloed van deze stakeholders inzichtelijk gemaakt worden in een stakeholder map (Schuurman, 2021). Het
uitgangspunt hiervoor is de verhouding tussen de hoeveelheid belang en de hoeveelheid invloed die een stakeholder heeft. Deze verhouding bepaalt in hoeverre de stakeholders interessant zijn om mee samen te werken, om vervolgens te kunnen bepalen hoe Infra Futurelabs met de stakeholders dient om te gaan.
In de stakeholder map kunnen stakeholders ingedeeld worden in de volgende groepen:
• Stakeholders met weinig belang en weinig invloed – toeschouwers (monitoren)
• Stakeholders met weinig belang en veel invloed – beïnvloeder (tevreden houden)
• Stakeholders met veel belang en weinig invloed – geïnteresseerde (informeren)
• Stakeholders met veel belang en veel invloed – sleutelfiguren (vertroetelen) Stakeholders Primair
Heeft direct invloed op de ontwikkeling, aanpak en/of resultaat materialenmarktplaats
Secundair
Heeft indirect invloed op de ontwikkeling, aanpak en/of resultaat materialenmarktplaats Interne stakeholder
Betrokken vanuit de organisatie
Programmamanager (Jan Wienk) Teamleden programma
Medewerkers organisatie Investeerders
Externe stakeholder Betrokken als externe partij
Gemeenten Provincie Overijssel Waterschappen Ingenieursbureaus Adviesbureaus
Aannemers/projectuitvoerders
Samenwerkingspartners
Alle deelnemers van de stichting Concurrenten
Aandeelhouders externe partijen Onderwijsinstellingen
Interface stakeholder Niet betrokken maar heeft wel een legitiem belang
Nederlandse overheid Nederlandse maatschappij
Stichtingen/belangengroeperingen Vakbonden
21 In onderstaande tabel is de mate van invloed en belang van de stakeholders van Infra
Futurelabs met betrekking tot een materialenmarktplaats overzichtelijk weergegeven.
Stakeholders met weinig belang en weinig invloed – toeschouwers (monitoren)
De stakeholders die hieronder vallen zijn: concurrenten, belangengroeperingen, andere stichtingen en vakbonden. Deze stakeholders dient Infra Futurelabs in de gaten te houden (monitoren), maar het is niet nodig om hier veel aandacht aan te schenken.
Dit kan Infra Futurelabs doen door:
• Nieuws lezen
• Nieuwsbrieven lezen
• Ontwikkelingen in de gaten houden
Stakeholders met veel belang en weinig invloed – geïnteresseerde (informeren)
De stakeholders die hieronder vallen zijn: medewerkers, overige deelnemers, aandeelhouders van externe partijen, onderwijsinstellingen en investeerders. Deze stakeholders hebben matig invloed bij de ontwikkeling van een materialen marktplaats maar wel hoog belang erbij. Ze zijn op enige vorm betrokken bij Infra Futurelabs en hebben daarom veel belang maar hebben weinig tot geen directe invloed op ontwikkelingen. Infra Futurelabs dient deze stakeholders te blijven informeren en betrekken bij de ontwikkeling van de materialenmarktplaats.
Dit kan Infra Futurelabs doen door:
• Te informeren over de gang van zaken (bijv. nieuwsbrieven, e-mails)
• Betrekken bij programma’s
• Betrekken bij bijeenkomsten
• Betrekken bij community of practice
Stakeholders met veel belang en veel invloed – sleutelfiguren (vertroetelen)
De stakeholders met het meeste invloed en belang bij een materialenmarktplaats zijn gemeenten, Provincie Overijssel, waterschappen, aannemers/projectuitvoerders en ingenieurs- en
adviesbureaus. Infra Futurelabs dient deze stakeholders ten alle tijden te betrekken bij de ontwikkeling van de materialenmarktplaats en bij programma’s, bijeenkomsten en andere interactieve momenten.
Laag Matig Hoog Zeer
Hoog
Gemeenten Provincie Overijssel Waterschappen
Aannemers/projectuitvoerders
Hoog
Ingenieursbureaus Adviesbureaus
Nederlandse overheid Nederlandse maatschappij Programmamanager (Jan Wienk) Teamleden programma
Concurrenten Belangengroeperingen Medewerkers Infra Futurelabs Overige deelnemers (Stichting Pioneering)
Aandeelhouders externe partijen Onderwijsinstellingen Investeerders
Laag
Andere stichtingen Vakbonden
Invloed/macht van stakeholder
Belang voor stakeholder
Zeer Hoog
Beïnvloeder (tevreden houden) Sleutelfiguren (vertroetelen)
Matig
Toeschouwers (monitoren) Geïnteresseerde (informeren)
22
Andere stakeholders met veel invloed en belang zijn de Nederlandse overheid en Nederlandse maatschappij. Deze stakeholders hebben indirect invloed en belang bij een materialenmarktplaats.De Nederlandse maatschappij kan invloed uitoefenen op sociale en culturele factoren die een rol spelen binnen de infrasector en openbare ruimte. De Nederlandse overheid kan invloed uitoefenen door middel van eisen, wet- en regelgeving op te stellen die van invloed kunnen zijn op grondstoffen en materialen. Infra Futurelabs dient up to date te zijn van trends en ontwikkelingen binnen de Nederlandse overheid en Nederlandse maatschappij.
Dit kan Infra Futurelabs doen door:
• Trends en ontwikkelingen in de gaten houden en informeren
• Onderzoek laten doen naar beïnvloedbare factoren en deze in kaart brengen
• Betrekken bij de community of practice
• Betrekken bij bijeenkomsten
• Betrekken bij kennisdeelsessies
• Te informeren over de gang van zaken (bijv. nieuwsbrieven, e-mails)
2.2 – Wat zijn de wensen en behoeften van de (potentiële) gebruikers?
De wensen en behoeften van de potentiële gebruikers kunnen uit de gehouden interviews worden gehaald. In Bijlage B – zijn de uitkomsten van de interviews weergegeven. De wensen en behoeften worden in kaart gebracht met behulp van een afnemersanalyse. Hierbij wordt het 5W model van Ferrel gebruikt, op deze manier kom je meer over de potentiële gebruikers te weten.
2.2.1 – Wie zijn de potentiële gebruikers?
De potentiële klanten voor een materialenmarktplaats zijn de overheden en marktpartijen. Onder overheden vallen de Provincies, de gemeenten en waterschappen. Voor dit onderzoek zijn er een aantal gemeenten geïnterviewd binnen de provincie Overijssel. Daarnaast is provincie Overijssel en waterschap Drents Overijsselse Delta ook geïnterviewd. Gezien de tijd van het project, is er gekozen om alleen te kijken naar de overheden en marktpartijen binnen provincie Overijssel. Hieronder kunt u zien welke partijen wij hebben geïnterviewd.
Gemeenten
• Gemeente Enschede
• Gemeente Deventer
• Gemeente Haaksbergen;
• Gemeente Hof van Twente
• Gemeente Zwolle
• Gemeente Tubbergen
• Gemeente Dinkelland
• Gemeente Losser Waterschap
• Waterschap Drents Overijsselse Delta Provincie
• Provincie Overijssel Marktpartijen
• Stegehuis Infra
• Schagen infra
• Dura Vermeer
• Roelofs Groep
23
• Anacon Infra
Wat doen de potentiële gebruikers met een materialenmarkplaats?
De gemeenten hebben twee rollen bij het gebruik van een materialenmarktplaats. Zij zien zichzelf als de aanbieder maar ook als de afnemer. De gemeenten die zijn geïnterviewd, zien het gebruik van een materialenmarktplaats al volgt; gemeenten bieden hun overgebleven materialen aan op een materialenmarkplaats (aanbieder), zodat een andere gemeente die materialen kan hergebruiken voor een nieuw project (afnemer). Provincie Overijssel, waterschap Drents Overijsselse Delta en verschillende marktpartijen zien zichzelf als een stimulerende factor om uitvoerde partijen te duwen richting die materialenmarktplaats. Een aantal marktpartijen zien dit anders. Dura Vermeer, Schagen Infra en Roelofs Groep zien zichtzelf ook als aanbieder en afnemer.
Het grootste belang bij de materialenmarktplaats van de potentiële gebruikers is het behalen van de klimaatdoelstellingen, en het daarbij meewerken aan een circulaire economie. Door mee te werken aan een materialenmarkplaats streven de potentiële gebruikers de klimaatdoelstellingen van 2030 en 2050. In 2030 moet Nederland bijna de helft (49%) minder broeikasgassen uit stoten dan in 1990.
In 2050 wil Nederland een circulaire economie zijn, waarbij de Nederlandse economie op hergebruikte grondstoffen draait (Rijksoverheid, 2021).
Waar kunnen de potentiële gebruikers de materialen kopen/halen?
De potentiële gebruikers zien het voor zich dat de materialenmarktplaats een combinatie zal zijn van een digitale en fysieke verhandelplaats. 73,3% potentiële gebruikers zien de materialenmarkplaats alleen slagen als er een tussendepot is voor de opslag van materialen. De potentiële gebruikers zullen dan via een online platform kunnen kijken welk materiaal beschikbaar is, en waar. Als ze dit materiaal nodig hebben dan kunnen ze dat fysiek ophalen bij een tussendepot.
Wanneer maken de potentiële gebruikers gebruik van een materialenmarktplaats?
De potentiële gebruikers gaan gebruik maken van een materialenmarktplaats als dit platform werkt en een goede toegevoegde waarde heeft voor de circulariteit. Daarbij hebben ze verschillende wensen en behoeften bij een materialenmarktplaats. Als deze wensen en behoeften worden voorzien, zullen de potentiële gebruikers sneller een materialenmarktplaats gebruiken.
2.2.2 – Wensen
De potentiële gebruikers maken gebruik van een materialenmarktplaats als het een goede toegevoegde waarde heeft voor de circulariteit. De grootste wens van de potentiële gebruikers is dat met behulp van een materialenmarkplaats materialen hoogwaardig worden hergebruikt en op een hoogwaardige manier kan worden ingezet in plaats van laagwaardig hergebruiken. De potentiële gebruikers willen de klimaatdoelstellingen van 2030 en 2050 nastreven.
Daarnaast hopen de meeste betrokken partijen dat er een goede samenwerking zal ontstaan. Zo hoopt Noaberkracht (gemeente Dinkelland en Tubbergen) dat er door de materialenmarktplaats een samenwerking ontstaat, in eerste instantie tussen de veertien Twentse gemeenten maar daarna ook met alle aannemers, verwerkers en leveranciers uit de regio. Een andere belangrijke wens dat eigenlijk alle potentiële gebruikers hebben is dat de materialenmarktplaats gebruiksvriendelijk moet zijn. Het online platform moet goed en snel werken. Daarnaast moet het makkelijk zijn in gebruik.
Potentiële gebruikers geven aan meer te doen met een online platform als het makkelijk in gebruik is.
24
Waarom (en hoe) selecteren potentiële gebruikers de producten?Hierbij wordt vooral gekeken naar wat de behoefte van de potentiële gebruikers zijn en hoe het beheer, de betaling en de omvang van een materialenmarktplaats er uit zal gaan zien.
2.2.3 – Behoeften
Het merendeel, namelijk 11 van de 15 partijen, denken dat een tussendepot noodzakelijk is.
Zij denken dat een materialenmarkplaats zonder tussendepot niet zal gaan slagen, en zeker niet op het begin. Gemeenten moeten veel aanpassingen doen in hun planning als er geen tussendepot aanwezig zal zijn. Als er geen tussendepot zal zijn, dan kan er geen planning meer worden gemaakt voor (bouw) projecten. Het kan dan zijn dat het een paar jaar kan duren voordat een gebouw kan worden gebouwd of een weg kan worden aangelegd, omdat je moet wachten op materiaal dat vrijkomt. De gemeenten zien dit absoluut niet zitten en vinden daarom dat een tussendepot noodzakelijk is.
Een behoefte van veel partijen is dat er in de initiatiefase moet worden bepaald welke materialen er gebruikt moet worden voor een project. De initiatiefase is het begin van het project. In deze fase wordt een idee voor een project nader onderzocht en uitgewerkt. Het doel van deze fase is te onderzoeken of het project wel haalbaar is. In deze fase ben je nog flexibel, maar als het bestek klaar is niet meer. Als er in de initiatiefase wordt bepaald welke materialen nodig zijn voor een bepaald project, dan kan dit gelijk doorgegeven worden op de materialenmarkplaats. Op deze manier kan vraag en aanbod van de potentiële gebruikers sneller bij elkaar worden gebracht.
Veel partijen hebben behoefte aan een beleid op het gebied van duurzaamheid en circulariteit binnen de infrastructuur en openbare ruimte. Zij vinden het noodzakelijk dat er een beleid komt. Als er een beleid is voor circulariteit en duurzaamheid dan kan circulariteit goed binnen de gemeente worden doorgevoerd.
2.2.4 – Beheer
De meningen over het beheer van de materialenmarktplaats zijn erg verdeeld. Er zijn potentiële gebruikers die vinden dat het commercieel moet, maar het merendeel vindt dat een
materialenmarktplaats geen commercieel belang moet hebben. De potentiële gebruikers willen niet dat een materialenmarktplaats commercieel wordt, omdat ze dan bang zijn dat er concurrentiestrijd gaat ontstaan.
Van alle potentiële gebruikers weet 13% niet wie het beheer van de materialenmarktplaats op zich moet nemen. 20% van de potentiële gebruikers vindt dat het beheer bij een combinatie van gemeenten, marktpartijen en burgers moet liggen. 27% van de potentiële gebruikers vindt dat het beheer alleen bij de gemeente moet liggen. 40% van de potentiële gebruikers vindt dat het beheer bij een onafhankelijke partij moet liggen die geen winstoogmerk heeft. Het grootste deel van de potentiële gebruikers vindt dus dat het beheer bij een onafhankelijke partij moet liggen.
2.2.5 – Prijs
De potentiële gebruikers denken dat het nodig is dat er een financieel component vast zit aan de materialen. 73,3% van de potentiële gebruikers vonden dit. Er zijn verschillende manieren genoemd, om een financieel component te geven aan de materialen, tijdens de interviews.
De opties die tijdens de interviews naar voren zijn gekomen, met het percentage hoe vaak het antwoord is benoemd door de potentiële gebruikers, die vinden dat er een financieel component aan vast moet zitten, worden hieronder benoemd. Sommige potentiële gebruikers hebben meer dan één antwoord gegeven:
• Materialen kunnen tegen transport- en eventuele stortkosten aangeboden worden (45,5%).
• Materialen kunnen tegen een vaste prijs aangeboden worden (18,2%).
25
• De prijsbepaling van de materialen kan door middel van een taxatie (36,4%).
• De prijs zou bepaald kunnen worden door vraag en aanbod (18,2%).
Dit zijn de opties die naar voren gekomen zijn tijdens de interviews. De meeste potentiële gebruikers zijn enthousiast over het idee om de materialen tegen transport- en eventuele stortkosten aan te bieden. Omdat de materialen in principe al een keer zijn betaald, maar er wel een soort financieel component aan vast moet zitten.
2.2.6 – Omvang
Uit de interviews is gebleken dat potentiële gebruikers een regionale marktplaats het meest effectief vinden en daarnaast is een regionale marktplaats het meest circulair. Zo geven de gemeentes aan dat zij materiaal niet gaan ophalen uit Amsterdam als dat ook de buurt kan. 35,7% van de potentiële gebruikers vindt dat een materialenmarktplaats regionaal moet zijn in verband met de CO2 uitstoot.
Toch denkt 64,3% van de potentiële gebruikers dat er een landelijk platform moet komen, maar dan wel met een filter. Je kan dan filteren binnen je eigen regio, maar je kan het landelijke aanbod zien.
Zo kun je als eerst filtreren op je eigen regio in verband met de CO2 uitstoot. Veel potentiële
gebruikers geven aan, dat ze wel bereid zijn iets verder te rijden als een bepaald materiaal schaars is binnen de regio.
2.3 – Welke materialenmarktplaatsen bestaan er nu al?
Er is onderzoek gedaan naar welke materialenmarktplaatsen er nu al bestaan. Dit is onderzocht door middel van deskresearch. Er is een selectie gemaakt van materialenmarktplaatsen die zich richten op de infrastructuur, openbare ruimte en de bouw. Uiteindelijk zijn er zeven materialenmarktplaatsen onderzocht. Om de materialenmarktplaatsen op dezelfde manier te beoordelen, is er van tevoren een lijst opgesteld met relevante punten. Na het uitwerken van de materialenmarktplaatsen is er een concurrentiematrix opgesteld. Hierin zijn de materialenmarktplaatsen met elkaar vergeleken op de onderzochte punten.
2.3.1 – Matching Materials
Dit platform is een initiatief van Heijmans. Heijmans is een beursgenoteerde onderneming die activiteiten in vastgoed, bouw, techniek en infra combineert in de werkgebieden Wonen, Werken en Verbinden. Heijmans realiseert projecten voor woonconsumenten, bedrijven en overheden en bouwt samen met hen aan de ruimtelijke contouren van morgen. Zo zijn zij nu bezig met de strategie; verbeteren, verslimmen en verduurzamen (Over Heijmans, 2021).
Matching Materials is een dochteronderneming van Heijmans en is opgericht in juli 2019 en staat nog in de kinderschoenen volgens Mike van Rooijen. Matching Materials is een platform dat vraag en aanbod van gebruikte bouwstoffen en bouwmaterialen bij elkaar brengt. Het doel van Matching Materials is om de circulariteit in de bouw te vergroten en de uitputting van kostbare grondstoffen te verminderen. Matching Materials maakt vraag en aanbod van gebruikte bouwstoffen en - materialen inzichtelijk en faciliteert het maken van een match, zodat deze bouwstoffen en - materialen opnieuw ingezet kunnen worden in het productie- of het bouwproces.
Matching Materials heeft een handige kaart functie waarmee inzichtelijk wordt waar welke bouwstoffen en -materialen beschikbaar zijn of gaan komen. Op die manier kunnen onnodige tussenhandel, transportbewegingen en tussentijdse opslag worden voorkomen. Daarnaast heeft het platform een uitgebreide zoek- en filterfunctionaliteit waarmee gezocht kan worden op het type bouwstof of -materiaal, productspecificaties en fysieke kenmerken.
26
Het platform werkte voorheen met lidmaatschappen maar merkte dat dit niet heel erg aansloeg.Toen hebben ze ervoor gekozen om het platform in de basis openbaar te maken voor bedrijven. Het platform is puur gericht op business-to-business. Bedrijven met een account krijgen toegang tot het Matching Materials platform met een groeiend landelijk vraag en aanbod van gebruikte bouwstoffen en -materialen, de mogelijkheid om een eigen vraag en/of aanbod advertenties te plaatsen, een toolkit om Matching Materials binnen de organisatie te introduceren en een gebruiksvriendelijk, veilig en continue technisch in ontwikkeling blijvend platform (Matching Materials, 2021).
Assortiment
Matching Materials richt zich op gebruikte bouwstoffen en -materialen. Van binnenwanden tot grind en van isolatiematerialen tot zand. Als de gebruiker mogelijkheden ziet voor bouwstoffen of -
materialen die er nog niet op staan, voegt Matching Materials deze toe.
Services/diensten
Op de website van Matching Materials is er een kop: “Veelgestelde vragen”. Onder deze kop staan vier kopjes; circulair bouwen, ondersteuning, lidmaatschap en veilig handelen. Hieronder staat relevante informatie en waar gebruikers terecht kunnen met vragen, suggesties en klachten.
Matching Materials maakt vraag en aanbod van gebruikte bouwstoffen en -materialen inzichtelijk en faciliteert het maken van een match, zodat deze bouwstoffen en -materialen opnieuw ingezet kunnen worden in het productie- of het bouwproces.
Afnemers
De afnemers van Matching Materials is eenieder die deelneemt aan het bouwproces zoals;
producenten, aannemers, sloop- en afvalbedrijven, architecten en bouwers.
Onderscheidend vermogen
Matching Materials maakt niet alleen vraag en aanbod inzichtelijk maar faciliteert ook bij het maken van een match. Een vraag- of aanbodadvertentie plaatst de gebruiker eenvoudig op Matching Materials. Een geïnteresseerde reageert en de gebruiker neemt onderling contact op om afspraken te maken, zonder afdracht aan Matching Materials. Met Matching Materials bepaalt de gebruiker zelf welke advertenties wel of niet zichtbaar zijn voor andere bedrijven.
Marketing
Matching Materials heeft een online platform die toegankelijk is voor leden. Op de algemene website van Matching Materials staat alle benodigde informatie over wat ze doen, waarvoor het gebruikt kan worden en hoe het werkt. In een aantrekkelijk filmpje staat het proces duidelijk uitgelegd. Het platform maakt daarnaast gebruik van Instagram en LinkedIn maar is hier niet actief op.
Locatie
Matching Materials is een landelijk actief platform. Leden kunnen op het online platform vraag en/of aanbod advertenties plaatsen en inzien van andere leden.
2.3.2 – Materialen Marktplaats
Deze website is een initiatief van Re Use Materials. Dit is een data- en consultancybureau die vastgoed circulair maakt. Ze richten zich daarbij op alle fasen van een gebouw: sloop, bouw, renovatie en beheer. Door te achterhalen welke materialen in een gebouw zitten en deze een waarde te geven, kan Re Materials concreet invulling geven aan effectief en efficiënt
grondstoffengebruik (Wij maken vastgoed circulair, 2021).
27
De wereld staat voor een uitdaging. Onze grondstoffen raken op en dat gebeurt veel sneller dan we denken. Toch wordt maar minder dan 3% van alle sloopmaterialen hoogwaardig hergebruikt binnen de bouw en sloop. Een fundamenteel andere benadering is dus geen kwestie van mogelijke kansen, maar absolute noodzaak. Vanuit deze gedachten is Materialen Marktplaats opgericht, de online marktplaats voor tweedehands (bouw)materialen (Circulair klussen met Materialen Marktplaats, 2021).Assortiment
Het aanbod is afhankelijk van de materialen die vrijkomen uit op korte termijn te slopen gebouwen en daardoor zeer divers: van houten balken tot sanitair en van dakpannen tot meubilair. Op 10 december ’21 stonden er 33 producten op de website. Het assortiment is onderverdeeld in zeven categorieën:
• Deuren
• Hoofddraagconstructie
• Inrichting
• Technische voorzieningen
• Tuin, terrein & terras
• Unieke items
• Verlichting (Alle producten, 2021) Services/diensten
Er is een contactformulier waar bezoekers een bericht kunnen versturen. Daarnaast is er een mailadres waarmee je contact op kunt nemen. Op de website kun je een account aanmaken en hier ook producten als favoriet markeren. Daarnaast is er een minimum order van €25,-.
Alle producten die aangeboden worden via deze webshop worden gedemonteerd uit het
betreffende pand. De producten worden niet bezorgd, maar dienen door de koper zelf opgehaald te worden op locatie. Na afronding van de bestelling neemt Materialen Marktplaats binnen 2
werkdagen contact met op om een afhaalafspraak te maken (Afhalen & betaling, sd).
Afnemers
De afnemers van Materialen Marktplaats zijn gebruikers van tweedehands (bouw)materialen.
Onderscheidend vermogen
Materialen Marktplaats hanteert een unieke werkwijze waarbij de materialen bij verkoop zorgvuldig uit het gebouw worden gedemonteerd en door de koper worden opgehaald. Dit maakt extra transport en externe opslag overbodig, waardoor de prijs en belasting voor het milieu zo laag mogelijk blijft (Circulair klussen met Materialen Marktplaats, 2021).
Marketing
Materialen Marktplaats maakt gebruik van een website waarop alle relevante informatie staat.
Verder zijn zij online niet vindbaar op andere kanalen.
Locatie
De initiatiefnemer Re Use Materials is gevestigd in Heerlen, Limburg. Verder is niet duidelijk waar Materialenmarktplaats.nl precies actief is. Er zijn namelijk projecten in o.a.: Heerlen, Rotterdam, Brunssum, Eindhoven, Roermond, Gennep, Leiden en Amsterdam. Deze projecten bevinden zich voornamelijk in het zuiden en westen van Nederland.
