• No results found

Werk en inkomen

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Werk en inkomen "

Copied!
114
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)

Progra a s 20 Werk en inkomen 21 Jeugd 25

Maatschappelijke ondersteuning 29 Educatie en welzijn 39

Omgeving 44

Openbare orde en veiligheid 53

Bestuur en algemene ondersteuning 56 Onroerende zaakbelasting 60

Overige eigen middelen 62 Paragrafen 66

Lokale heffingen 67 Weerstandsvermogen 78 Onderhoud kapitaalgoederen 80 Financiering 88

Bedrijfsvoering 93 Verbonden partijen 96 Grondbeleid 100 Bijlagen 104

Programmaplan 105 Begroting per taakveld 106

Meerjareninvesteringsbegroting 107 Begroting grondbedrijf 108

Berekening EMU-saldo 109 Algemene uitkering 110

Afkortingen 111 1

Programmabegroting 2018

(2)

Jeugd 25

Maatschappelijke ondersteuning 29 Educatie en welzijn 39

Omgeving 44

Openbare orde en veiligheid 53

Bestuur en algemene ondersteuning 56 Onroerende zaakbelasting 60

Overige eigen middelen 62 Paragrafen 66

Lokale heffingen 67 Weerstandsvermogen 78 Onderhoud kapitaalgoederen 80 Financiering 88

Bedrijfsvoering 93 Verbonden partijen 96 Grondbeleid 100 Bijlagen 104

Programmaplan 105 Begroting per taakveld 106

Meerjareninvesteringsbegroting 107 Begroting grondbedrijf 108

Berekening EMU-saldo 109 Algemene uitkering 110

Afkortingen 111 2

Aanbiedingsnota

Inleiding

Uit de voorliggende programmabegroting 2018 blijkt dat het in de kaderbrief geschetste financiële beeld wordt voortgezet. Bij het vaststellen van de jaarrekening 2016 is gebleken dat de reservepositie opnieuw verbeterd is. De totale reservepositie is eind 2016 nog steeds negatief, maar het is de verwachting dat dit negatieve saldo eind 2017 teruggebracht is naar nul. De reservepositie is dan nog steeds niet toereikend.

Wel kan op basis van de huidige financiële positie van de gemeente de vraag worden gesteld of het spaarprogramma niet naar beneden kan worden bijgesteld. In de brede afweging van omvang lastendruk voor de inwoners en bedrijven, het gewenste voorzieningenniveau van de gemeente en de wenselijkheid om de reserves op een voldoende financieel peil te hebben, wordt in deze begroting voorgesteld om het paarprogramma naar beneden bij te stellen aar € iljoe per jaar. Dit biedt de mogelijkheid om de OZB stijging op 1½ % te houden en noodzakelijke investeringen in groen, sociaal domein en onderwijs mogelijk te maken.

Het begrotingsresultaat blijft dus positief voor alle begrotingsjaren en de negatieve reservepositie wordt verder aangepakt. De negatieve reserve grondbedrijf is naar verwachting eind 2021 weer positief. Vanaf dat moment zal het spaarprogramma verder terug gebracht kunnen worden naar nul.

Het wegwerken van de negatieve reserve binnen 4 jaar is één van de vereisten van de provincie Gelderland om in aanmerking te komen voor het (lichte) repressieve toezicht. Door in grote mate vast te houden aan het ingestelde spaarprogramma toont de gemeente haar verantwoordelijkheid om de in het verleden ontstane tekorten voortvarend aa te pakke . Daar ij orde risi o s i ee zo roeg ogelijk stadiu onderkend, waardoor bijsturing via de begroting, zonder dat opnieuw tekorten ontstaan, mogelijk is. Vanaf de begroting 2017 valt de gemeente Beuningen niet meer onder het preventieve toezicht van de provincie.

(3)

Progra a s 20 Werk en inkomen 21 Jeugd 25

Maatschappelijke ondersteuning 29 Educatie en welzijn 39

Omgeving 44

Openbare orde en veiligheid 53

Bestuur en algemene ondersteuning 56 Onroerende zaakbelasting 60

Overige eigen middelen 62 Paragrafen 66

Lokale heffingen 67 Weerstandsvermogen 78 Onderhoud kapitaalgoederen 80 Financiering 88

Bedrijfsvoering 93 Verbonden partijen 96 Grondbeleid 100 Bijlagen 104

Programmaplan 105 Begroting per taakveld 106

Meerjareninvesteringsbegroting 107 Begroting grondbedrijf 108

Berekening EMU-saldo 109 Algemene uitkering 110

Afkortingen 111 3

Programma's Uitgaven Inkomsten

Werk en inkomen 11.672 5.801

Jeugd 6.331 54

Maatschappelijke ondersteuning 8.331 652

Educatie en welzijn 6.383 517

Omgeving 9.062 6.549

Openbare orde en veiligheid 1.488 24

Bestuur en algemene ondersteuning 11.707 34.346

Onroerende zaakbelasting 0 7.298

Overige eigen middelen 2.290 2.822

Totaal programma's 57.264 58.063

Resultaat voor resultaatbestemming (voordelig) 799 Mutaties in reserves

Stortingen 1.121

Onttrekkingen 453

Totaal programma's na resultaatbestemming 58.385 58.516

Resultaat van de begroting (voordelig) 131

bedragen x € . ,

Overzicht baten en lasten 2018

In bovenstaande tabel staat per programma de voor 2018 begrote uitgaven en inkomsten weergegeven. Het resultaat a de progra a s is € 799.000 positief. Aangezien de gemeente Beuningen de negatieve reservepositie moet aanvullen wordt jaarlijks ee edrag a € .121.000 in de reserves gestort, waarvan

€ .000.000 storting in de reserve grondbedrijf. De o ttrekki g a € 453. aa de reser e s etreft o der

andere de dekking van incidentele kosten voor de noodzakelijke investeringen in de openbare verlichting

. , de o ttrekki g aa de reser e af al € . . Het uiteindelijke resultaat van de begroting na resultaat este i g is € 131.000 positief.

Programmabegroting 2018 - Aanbiedingsnota

(4)

Jeugd 25

Maatschappelijke ondersteuning 29 Educatie en welzijn 39

Omgeving 44

Openbare orde en veiligheid 53

Bestuur en algemene ondersteuning 56 Onroerende zaakbelasting 60

Overige eigen middelen 62 Paragrafen 66

Lokale heffingen 67 Weerstandsvermogen 78 Onderhoud kapitaalgoederen 80 Financiering 88

Bedrijfsvoering 93 Verbonden partijen 96 Grondbeleid 100 Bijlagen 104

Programmaplan 105 Begroting per taakveld 106

Meerjareninvesteringsbegroting 107 Begroting grondbedrijf 108

Berekening EMU-saldo 109 Algemene uitkering 110

Afkortingen 111 4

Aansluiting kaderbrief begroting 2018

De kaderbrief begroting 2018 toonde een begrotingsoverschot in 2018 a € 99.000. Dit overschot komt in de egroti g i erkelijkheid uit op € 242.000. Dit verschil heeft de volgende oorzaken:

Correctie analyse uitkering gemeentefonds meicirculaire 2017

In de kaderbrief begroting 2018 is ook de meicirculaire 2017 verwerkt. De meicirculaire toonde vanaf 2018 een positieve bijstelling . van de uitkering die de gemeente ontvangt voor de decentralisaties Jeugdzorg en Wmo. In de kaderbrief is dit voordeel zowel verwerkt bij de analyse van de uitkering uit het gemeentefonds, als bij het bepalen van het tekort van de uitgaven decentralisaties. Bij het opstellen van de begroting 2018 is dit gecorrigeerd. Vanaf de begroting 2018 wordt niet meer vastgehouden aan het

Resultaat van de kaderbrief begroting 2018 (voordelig) 299 Ontwikkelingen programma's

Correctie analyse uitkering gemeentefonds meicirculaire 2017 -224 Participatiebudget / tekort bijstandsuitkeringen -54

Opbrengsten huur en grond -40

Kosten rente en afschrijvingen -172

Loon en prijsstijgingen 77

Kosten wachtgeld wethouder 57

Vermindering bijdrage grondbedrijf 366

Kosten urentoerekening afval en riool -93

Voordeel aanbesteding groen 101

Stofkam -47

OZB stijging naar 1,5% -111

Overige verschillen -28

Resultaat van de begroting 2018 (voordelig) 131

bedragen x € . ,

(5)

Progra a s 20 Werk en inkomen 21 Jeugd 25

Maatschappelijke ondersteuning 29 Educatie en welzijn 39

Omgeving 44

Openbare orde en veiligheid 53

Bestuur en algemene ondersteuning 56 Onroerende zaakbelasting 60

Overige eigen middelen 62 Paragrafen 66

Lokale heffingen 67 Weerstandsvermogen 78 Onderhoud kapitaalgoederen 80 Financiering 88

Bedrijfsvoering 93 Verbonden partijen 96 Grondbeleid 100 Bijlagen 104

Programmaplan 105 Begroting per taakveld 106

Meerjareninvesteringsbegroting 107 Begroting grondbedrijf 108

Berekening EMU-saldo 109 Algemene uitkering 110

Afkortingen 111 5

uitgangspunt dat de kosten van de decentralisaties de bijdrage van het Rijk niet mogen overschrijden. Vanaf 2018 is het de verwachting dat de gemeente niet meer uitkomt met deze rijksbijdrage.

Participatiebudget / tekort bijstandsuitkeringen

Het aantal mensen met en bijstandsuitkering stijgt, met name als gevogl van het aantal gehuisveste vluhtelingen. De omvang van de uitkering participatiewet is nog niet bekend, maar het is de verwachting dat deze groei achter blijft bij de kosten voor de uitkeringen. Het tekort dat ontstaat is naar verwachting tijdelijk, maar wel hoger dan verwacht bij de kaderbrief.

Opbrengsten huur en grond

De opbrengsten van de vastgoedobjecten die de gemeente in bezit heeft blijven achter bij de oorspronkelijke begrote opbrengsten. Het betreft hier onder andere de opbrengst voor de huur van het (voormalig) schoolgebouw Rijstveld en de opbrengst van het gebouw aan het Mauritsplein.

Kosten rente en afschrijvingen

De rentekosten laten in de afgelopen jaren een aanzienlijke daling zien. Dit komt als gevolg van de lagere rente, het spaarprogramma van de gemeente, de opbrengsten binnen het grondbedrijf en het beperkt verrichten van grote inevsteringen. Bij het opstellen van de kaderbrief was al rekening gehouden met dit rentevoordeel. Ten opzichte van de kaderbrief blijkt dat het saldo van de rentekosten en –inkomsten minder daalt dan verwacht. Hiervoor zijn twee oorzaken te benoemen:

1. Als gevolg van extra aflossingen van de door de gemeente verstrekte hypotheken, dalen de rent- i ko ste a de ge ee te et € . .

2. Door de nieuwe rentetoerekening is het niet meer toegestaan om vaste historische rentepercentages toe te rekenen aan het riool. De gemeente moet hier ook het (lagere) werkelijke omslagpercentage toepassen, waardoor minder rentekosten kunnen worden toegerekend aan het riool. Totaal gaat dit o ee edrag a rui € . dat i der aa re tekoste ka orde toegerekend naar het riool. Deze niet toerekenbare rentekosten komen ten laste van de begroting.

Bij de kader rief as reeds reke i g gehoude e t ee adeel a € . , ge aseerd op de ijfers a de egroti g .Voor de egroti g ko t dit adeel uit op € . . Als ge olg

Programmabegroting 2018 - Aanbiedingsnota

(6)

Jeugd 25

Maatschappelijke ondersteuning 29 Educatie en welzijn 39

Omgeving 44

Openbare orde en veiligheid 53

Bestuur en algemene ondersteuning 56 Onroerende zaakbelasting 60

Overige eigen middelen 62 Paragrafen 66

Lokale heffingen 67 Weerstandsvermogen 78 Onderhoud kapitaalgoederen 80 Financiering 88

Bedrijfsvoering 93 Verbonden partijen 96 Grondbeleid 100 Bijlagen 104

Programmaplan 105 Begroting per taakveld 106

Meerjareninvesteringsbegroting 107 Begroting grondbedrijf 108

Berekening EMU-saldo 109 Algemene uitkering 110

Afkortingen 111 6

van deze lagere rentetoerekening is het mogelijk om het tarief oor de riool elasti g et € per aansluiting te verlagen.

Loon- en prijsstijgingen

Voor de toekomstige ontwikkelingevan de salariskosten en de prijsindex, wordt jaarlijks een stelpost opgenomen. Doordat minder budgetuitzetting plaatsvindt door prijs- en salarisstijging valt een deel van deze stelpost rij. Dit le ert ee stru tureel oordeel a € . .

Kosten wachtgeld wethouder

De kosten wachtgeld van de voormalige wethouders dalen in het begrotingsjaar 2018. De uitkomst van de verkiezingen in maart 2018 kunnen leiden tot nieuwe wachtgeldverplichtingen. Hiermee is in de begroting 2018 nog geen rekening gehouden.

Vermindering bijdrage grondbedrijf

De verwachte omvang van de (negatieve) reserve grondbedrijf per 1-1- is € . . . De ge ee te stort jaarlijks ee edag a € . . i deze reser e. Dit spaarprogra a is gepla d o door te lope tot en met 2024. Het is echter de verwachti g dat et ee jaarlijkse storti g a € . . de reser e

ultimo 2021 al weer positief is. De bijdrage aan deze reserve kan structureel worden verminderd met

. per jaar zie ta el .

Saldo 1-1 Spaar- Resultaat Saldo 31-12 programma

2018 -7.480 1.000 0 -6.480

2019 -6.480 1.000 0 -5.480

2020 -5.480 1.000 -86 -4.566

2021 -4.566 1.000 3.988 422

bedragen x € . ,

(7)

Progra a s 20 Werk en inkomen 21 Jeugd 25

Maatschappelijke ondersteuning 29 Educatie en welzijn 39

Omgeving 44

Openbare orde en veiligheid 53

Bestuur en algemene ondersteuning 56 Onroerende zaakbelasting 60

Overige eigen middelen 62 Paragrafen 66

Lokale heffingen 67 Weerstandsvermogen 78 Onderhoud kapitaalgoederen 80 Financiering 88

Bedrijfsvoering 93 Verbonden partijen 96 Grondbeleid 100 Bijlagen 104

Programmaplan 105 Begroting per taakveld 106

Meerjareninvesteringsbegroting 107 Begroting grondbedrijf 108

Berekening EMU-saldo 109 Algemene uitkering 110

Afkortingen 111 7

Kosten urentoerekening afval en riool

Het grootste deel van de personele kosten wordt jaarlijks ten laste van de begroting gebracht. In een aantal gevallen komen de personele kosten ten laste van andere financieringsbronnen, zoals de kredieten investeringswerken (wegen, riool ed), of de afvalinzameling. In de begroting 2018 ka per saldo € 93.000 minder personele kosten + overheadkosten worden toegerekend aan en de genoemde investeringwerken en de kosten voor de afvalinzameling.

Voordeel aanbesteding groen

Voor de jaren 2017-2019 is het onderhoud aan de openbare ruimte opnieuw aanbesteed. Dit leidt tot een oordelige ijstelli g a de egroti g et stru tureel € . . Het is o zeker of de aa estedig a ook weer opnieuw voor dit lagere bedragkanworden aanbesteed. In de risicoparagraaf ismet het risico van een ongunstige aanbesteding rekening gehouden.

Stofkam

Bij verschillende budgetten is onderzocht of de budgetten naar beneden kunnen worden bijgesteld. Dit bijvoorbeeld gebaseerd op de (positieve) uitkomst van de jaarrekening 2016. Bij de kaderbrief was rekenign gehoude et ee ogelijk oordeel a € . i e € . stru tureel. Het uitei delijke oordeel ko tuit op € . stru tureel. Voor is dit dus een nadeel ten opzichte van de kaderbrief

a € . .

Lagere OZB: stijging 1,5% in 2017

Als gevolg van de verbeterde financiële posite van de gemeente Beuningen, wordt voorgesteld om de OZB stijging op 1,5% te bepalen. Bij de kaderbrief was uitgegaan van 3% verhoging. Ten opzichte van de kader rief is dit ee stru tureel adeel a € . .

Programmabegroting 2018 - Aanbiedingsnota

(8)

Jeugd 25

Maatschappelijke ondersteuning 29 Educatie en welzijn 39

Omgeving 44

Openbare orde en veiligheid 53

Bestuur en algemene ondersteuning 56 Onroerende zaakbelasting 60

Overige eigen middelen 62 Paragrafen 66

Lokale heffingen 67 Weerstandsvermogen 78 Onderhoud kapitaalgoederen 80 Financiering 88

Bedrijfsvoering 93 Verbonden partijen 96 Grondbeleid 100 Bijlagen 104

Programmaplan 105 Begroting per taakveld 106

Meerjareninvesteringsbegroting 107 Begroting grondbedrijf 108

Berekening EMU-saldo 109 Algemene uitkering 110

Afkortingen 111 8

Meerjarenbegroting 2019 – 2021

Voorgaande tabel geeft de financiële ontwikkelingen weer in de meerjarenbegroting 2019 – 2021 ten opzichte van het begrotingsresultaat 2018 a € 131.000. De ontwikkelingen staan hieronder nader toegelicht:

Meerjarenbegroting 2019 2020 2021

Resultaat van de begroting 2018 (voordelig) 131 131 131

Ontwikkelingen programma's

Bezuiningen decentralisatie Participatiewet 166 343 359

Participatiebudget / tekort bijstandsuitkeringen 100 200 200

Nieuw beleid 208 -169 -755

Beleidsplan openbare verlichting 350 350 350

Verhoging OZB 216 438 674

Verhoging leges 23 46 69

Bijdrage VRGZ -30 -60 -90

Voorschoolse opvang peuters -14 -28 -28

Uitkering uit het gemeentefonds 292 557 894

Loon- en prijsstijgingen -474 -858 -1.266

Wegenbeleidsplan risico gestuurd beheer -187 -211 -211

Ontwikkeling rente en afschrijvingskosten 215 258 497

Overige verschillen -15 63 27

Ontwikkelingen reserves

Mutaties reserves : onttrekking algemene reserve -350 -350 -350 Resultaat van de meerjarenbegroting (voordelig) 631 710 501

bedragen x € . ,

(9)

Progra a s 20 Werk en inkomen 21 Jeugd 25

Maatschappelijke ondersteuning 29 Educatie en welzijn 39

Omgeving 44

Openbare orde en veiligheid 53

Bestuur en algemene ondersteuning 56 Onroerende zaakbelasting 60

Overige eigen middelen 62 Paragrafen 66

Lokale heffingen 67 Weerstandsvermogen 78 Onderhoud kapitaalgoederen 80 Financiering 88

Bedrijfsvoering 93 Verbonden partijen 96 Grondbeleid 100 Bijlagen 104

Programmaplan 105 Begroting per taakveld 106

Meerjareninvesteringsbegroting 107 Begroting grondbedrijf 108

Berekening EMU-saldo 109 Algemene uitkering 110

Afkortingen 111 9

Bezuinigingen decentralisatie Participatiewet

De gemeente ontvangt via de uitkering uit het gemeentefonds de middelen voor de decentralisatie Participatie (voormalig Wsw). De komende jaren wordt door het rijk op deze bijdrage verder gekort. Het huidige beleid van de gemeente Beuningen is om deze korting op te vangen binnen het beleidsveld. De kosten voor de Wsw zullen automatisch dalen doordat mensen met een arbeidsbeperking geen indicatie Wsw meer krijgen. Of de daling van de rijksbijdrage evenredig verloopt aan de daling van de kosten Wsw is een risico.

Participatiebudget / tekort bijstandsuitkeringen

Het in 2018 ontstane tekort tussen de rijksbijdrage (BUIG budget) en de uitgaven bijstandsuitkeringen zal in de jaren na 2018 naar verwachting weer naar nul teruggaan. Bij het opstellen van de begroting 2018 was de definitieve ontwikkeling van het BUIG budget nog niet bekend.

Nieuw beleid / verhoging OZB / verhoging leges

Ee o erzi ht a het ieu eleid e de eerjare ge olge hier a staat i op de olge de pagi a s aangegeven. De OZB stijgt in de jaren 2019 – 2021 met jaarlijks 3% en de leges met 1½ %.

Beleidsplan openbare verlichting

Bij de begroting 2017 is vastgetseld dat ten behoeve van de extra benodigde kosten openbare verlichting voor twee jaar een bedrag aan de algemene reserve wordt onttroken. Deze extra investering zal plaatsvinden in de jaren 2017 e . . Va af is dit e tra geld iet eer oodzakelijk.

De onttrekking aan de algemene reserve zal dus ook niet meer plaatsvinden. Per saldo heeft dit geen direct gevolg voor het begrotingsresultaat.

VRGZ bijdrage herverdeling

De afgelopen jaren is bij de Veiligheidsregio Gelderland-Zuid een onderzoek gedaan naar een objectieve verdeling van de kosten over de deelnemende gemeenten. Deze herverdeling leverde voor de gemeente Beuningen een aanzienlijk tekort op. Via bestuurlijk overleg is afgesproken dat het tekort voor Beuningen ge a i eerd ordt tot € . et ee op ou a jaar (2017 – 2021).

(10)

Jeugd 25

Maatschappelijke ondersteuning 29 Educatie en welzijn 39

Omgeving 44

Openbare orde en veiligheid 53

Bestuur en algemene ondersteuning 56 Onroerende zaakbelasting 60

Overige eigen middelen 62 Paragrafen 66

Lokale heffingen 67 Weerstandsvermogen 78 Onderhoud kapitaalgoederen 80 Financiering 88

Bedrijfsvoering 93 Verbonden partijen 96 Grondbeleid 100 Bijlagen 104

Programmaplan 105 Begroting per taakveld 106

Meerjareninvesteringsbegroting 107 Begroting grondbedrijf 108

Berekening EMU-saldo 109 Algemene uitkering 110

Afkortingen 111 10

Voorschoolse opvang peuters

Via de uitkering uit het gemeentefonds ontvangt de gemeente een extra bijdrage voor het realiseren van een aanbod van voorschoolse opvang voor alle peuters. De extra middelen in de uitkering uit het gemeentefonds worden gereserveerd voor dit bestemde doel.

Uitkering uit het gemeentefonds

De uitkering uit het gemeentefonds is berekend op basis van de meicirculaire 2017. De uitkering daalt doordat de rijksbijdrage voor de decentralisatie Participatiewet (Wsw) afneemt. Aan de andere kant stijgt de uitkering door de compensatie voor de loon- en prijsstijging en de hogere uitgaven van het rijk, die zij doorcompenseert aan de gemeenten (samen de trap op, samen de trap af).

Loon- en prijsstijgingen

Op basis van de meicirculaire 2017 wordt een bedrag beschikbaar gehouden voor loon- en prijsstijgingen. In onderstaande tabel staat de ontwikkeling van de loon- en prijspercentages weergegeven:

Enkel het percentage voor loon- en salarisstijging in het jaar 2018 wijkt af van de meicirculaire 2017. In de meicirculaire 2017 wordt rekening gehouden met een percentage van 2,4%, maar in de begroting wordt uitgegaan van 3,0%. Dit percentage past beter bij de afgesloten cao gemeenteambtenaren.

Wegenbeleidsplan risico gestuurd

In oktober 2016 is in de gemeenteraad het Wegenbeleidsplan behandeld. Besloten is om oevr te stappen van rationeel wegbeheer naar risico gestuurd wegbeheer. Om dit toe te kunnen passen, is het noodzakelijk de bijdrage aan het wegenfonds in de komende jaren te verhogen, conform het vastgestelde raadsbesluit.

2018 2019 2020 2021

Loon- en salarisstijging 3,0% 1,7% 1,6% 1,7%

Prijsontwikkeling 1,6% 1,7% 1,6% 1,7%

(11)

Progra a s 20 Werk en inkomen 21 Jeugd 25

Maatschappelijke ondersteuning 29 Educatie en welzijn 39

Omgeving 44

Openbare orde en veiligheid 53

Bestuur en algemene ondersteuning 56 Onroerende zaakbelasting 60

Overige eigen middelen 62 Paragrafen 66

Lokale heffingen 67 Weerstandsvermogen 78 Onderhoud kapitaalgoederen 80 Financiering 88

Bedrijfsvoering 93 Verbonden partijen 96 Grondbeleid 100 Bijlagen 104

Programmaplan 105 Begroting per taakveld 106

Meerjareninvesteringsbegroting 107 Begroting grondbedrijf 108

Berekening EMU-saldo 109 Algemene uitkering 110

Afkortingen 111 11

Ontwikkeling rente- en afschrijvingskosten

De rente- en afschrijvngskosten dalen in de komende jaren. Dit komt met name door de reguliere aflossingen op de langlopende leningen, zonder dat nieuwe lebningen hoeven te worden afgesloten. . Invoering Basisregistratie Personen

De wet Basisregistratie Personen is de grondslag voor het stelsel voor de registratie van persoonsgegevens in Nederland. Een aantal onderdelen van deze wet kan pas uitgevoerd worden als de Basisregistratie Personen (BRP) gereed is. De BRP is een volledig digitale voorziening die persoonsgegevens bevat van alle inwoners van Nederland (ingezetenen) en van personen die niet in Nederland wonen maar wel een relatie met de Nederlandse overheid hebben (de niet-ingezetenen). Vanaf 2018 zullen alle gemeenten de BRP moeten hebben ingevoerd. In 2017 heeft de gemeente naar verwachting enkel kosten voor (eigen) personeel. In de jaren 2018 en 2019 zullen extra financiële middelen noodzakelijk zijn om de BRP te implementeren. Structureel verwacht de ge ee te ee uitzetti g a € 26.000 als gevolg van de hogere huur- en onderhoudskosten van de nieuwe modules.

Overige verschillen

Het betreft hier een verschil dat o tstaat door o.a. het aflope a de es hik are iddele oor Duurzaam Beuningen 2014 – e de aflope de koste oor de a htgeld erpli hti g ethouders.

Programmabegroting 2018 - Aanbiedingsnota

(12)

Jeugd 25

Maatschappelijke ondersteuning 29 Educatie en welzijn 39

Omgeving 44

Openbare orde en veiligheid 53

Bestuur en algemene ondersteuning 56 Onroerende zaakbelasting 60

Overige eigen middelen 62 Paragrafen 66

Lokale heffingen 67 Weerstandsvermogen 78 Onderhoud kapitaalgoederen 80 Financiering 88

Bedrijfsvoering 93 Verbonden partijen 96 Grondbeleid 100 Bijlagen 104

Programmaplan 105 Begroting per taakveld 106

Meerjareninvesteringsbegroting 107 Begroting grondbedrijf 108

Berekening EMU-saldo 109 Algemene uitkering 110

Afkortingen 111 12

Nieuw beleid

Nieuw beleid 2018 2019 2020 2021

Werk en inkomen

Mensen met afstand arbeidsmarkt 25 25 25

Omgeving

Heri ri hti g Houtduiflaa krediet € . 33 33 33

Beu i ge Ce tru Oost krediet € . 3 3 3

Vervanging groen 385 380 970

Bestuur en algemene ondersteuning

Doorontwikkeling Sociaal Team - POH 10 10 10 10

Doorontwikkeling Sociaal Team - vechtscheidingen 17 17 17 17

Doorontwikkeling Sociaal Team - casusregisseur 75 75 75 75

Doorontwikkeling Sociaal Team - ontwikkelgroepen 31 31 31 31

Maatschappelijke ondersteuning

Ver ou i g dorpshuis de Paulus krediet € . 8 8 7

Subsidiering OZB dorpshuizen 17 17 17 17

Educatie en welzijn

Nieuwbouw school de Dromedaris 194 191 188

Omgeving

GVVP: Vervolg GVVP-maatregelen 20

Aanpassingen openbare ruimte de Balmerd 14

Aanleg kruispuntplateau Leegstraat-Kennedysingel Winssen 15

Fietspad Hof a Ca pe - “portpark Beu i gse Bo s krediet € . 3 3 3

(13)

Progra a s 20 Werk en inkomen 21 Jeugd 25

Maatschappelijke ondersteuning 29 Educatie en welzijn 39

Omgeving 44

Openbare orde en veiligheid 53

Bestuur en algemene ondersteuning 56 Onroerende zaakbelasting 60

Overige eigen middelen 62 Paragrafen 66

Lokale heffingen 67 Weerstandsvermogen 78 Onderhoud kapitaalgoederen 80 Financiering 88

Bedrijfsvoering 93 Verbonden partijen 96 Grondbeleid 100 Bijlagen 104

Programmaplan 105 Begroting per taakveld 106

Meerjareninvesteringsbegroting 107 Begroting grondbedrijf 108

Berekening EMU-saldo 109 Algemene uitkering 110

Afkortingen 111 13

De toeli hti g per o derdeel a het ieu eleid is opge o e ij de etreffe de progra a s. Voor 2018 ordt ee edrag a € 255.000 aan structureel nieuw beleid gevraagd (met aanvullend € 241.000 vanaf 2019 welke betrekking heeft op de uitgestelde kapitaallasten). Voor incidenteel nieuw beleid wordt

€258.000 aangevraagd. Aa ulle d ordt € 474.000 incidenteel aangevraagd.

Dekkingsvoorstel

Het dekkingsvoorstel bestaat op basis van de bij de kaderbrief vastgestelde uitgangspunten uit de volgende onderdelen:

 Verhoging van de Onroerende zaakbelasting

Op basis van de voorliggende begrotingsresultaten is een stijging van 3% van de opbrengst onroerend zaakbelasting vanaf 2019 noodzakelijk. Voor 2018 kan de OZB stijging beperkt blijven tot 1½ %.

 Verhoging van de legesopbrengsten

Jaarlijks worden de legesopbrengsten met 1½ % verhoogd.

Nieuw beleid 2018 2019 2020 2021

Maatschappelijke ondersteuning

Bijdrage centrummanagement 20 20 20 20

Onderhoudsniveau winkelcentrum Beuningen - buurtploeg 0 0 0 0

Formulierenhulp voor kwetsbare burgers/laaggeletterden 10 10 10 10

Projecten bibliotheek 19 19 19 19

Ondersteuningsinloop gericht op activeren en leren 20 20 20 20

Bijdrage uitvoering ''Rijk van Nijmegen 2025'' 16 16 16 16

Routekaart duurzaamheid 10 10 10 10

Bijdrage regionaal energieloket 10 10 10 10

Stimuleren en handhaven energiebesparing MKB 10

Verhogen bijdrage uitwerken energievisie 30

Totaal nieuw beleid 729 521 898 1.484

bedragen x € . ,

Programmabegroting 2018 - Aanbiedingsnota

(14)

Jeugd 25

Maatschappelijke ondersteuning 29 Educatie en welzijn 39

Omgeving 44

Openbare orde en veiligheid 53

Bestuur en algemene ondersteuning 56 Onroerende zaakbelasting 60

Overige eigen middelen 62 Paragrafen 66

Lokale heffingen 67 Weerstandsvermogen 78 Onderhoud kapitaalgoederen 80 Financiering 88

Bedrijfsvoering 93 Verbonden partijen 96 Grondbeleid 100 Bijlagen 104

Programmaplan 105 Begroting per taakveld 106

Meerjareninvesteringsbegroting 107 Begroting grondbedrijf 108

Berekening EMU-saldo 109 Algemene uitkering 110

Afkortingen 111 14

In onderstaande tabel staat het financiële efect van het dekkingsvoorstel weergegeven:

Financieel toezicht provincie Gelderland

Doordat de gemeente Beuningen de afgelopen jaren ingrijpende maatregelen heeft genomen om de begroting duurzaam in evenwicht te laten zijn en doordat de reservepositie binnen de gestelde termijn van 4 jaar wordt teruggebracht naar nul, valt de gemeente Beuningen niet meer onder het preventief toezicht. Dit betekent dat de eventuele begrotingswijzigingen niet meer vooraf hoeft te worden goedgekeurd door de provincie Gelderland.

Dekkingsvoorstel 2018 2019 2020 2021

Verhoging Onroerende zaakbelasting 108 324 546 782

Verhoging van de legesopbrengsten 23 46 69 92

Totaal dekkingsvoorstel 131 370 615 874

bedragen x € . ,

(15)

Progra a s 20 Werk en inkomen 21 Jeugd 25

Maatschappelijke ondersteuning 29 Educatie en welzijn 39

Omgeving 44

Openbare orde en veiligheid 53

Bestuur en algemene ondersteuning 56 Onroerende zaakbelasting 60

Overige eigen middelen 62 Paragrafen 66

Lokale heffingen 67 Weerstandsvermogen 78 Onderhoud kapitaalgoederen 80 Financiering 88

Bedrijfsvoering 93 Verbonden partijen 96 Grondbeleid 100 Bijlagen 104

Programmaplan 105 Begroting per taakveld 106

Meerjareninvesteringsbegroting 107 Begroting grondbedrijf 108

Berekening EMU-saldo 109 Algemene uitkering 110

Afkortingen 111 15

Nieuwe investeringen

In de begroting 2018 wordt krediet aangevraagd voor de volgende investeringen:

Investeringen 2018

Tennis TV Ewijk: baan 1-2, toplaag kunstgras 52

Tennis TV Ewijk: baan 3-4, toplaag kunstgras 52

Speelruimteplan investeringen 2018 12

Heftruck 22

Buurtploeg 1-VKP-1 Iveco 35C14T CNG EEV (geen BPM-aftrek) 61

Reiniging 59-VFB-4 VW Crafter (geen BPM-aftrek) 53

Landmeten 62-VKS-4 Renault Traffic T29 L2/H1 2.0 DCI E4 DC GRUAU (geen BPM-aftrek) 31

Registratiesysteem voertuigen 7

Expositiepanelen 5

Herinrichting Houtduiflaan 506

Beuningen Centrum Oost 50

Verbouwing dorpshuis de Paulus 100

Nieuwbouw school de Dromedaris 3.000 Fietspad Hof van Campe - Sportpark Beuningse Boys 50

Totaal investeringen 4.001

bedragen x € . ,

Programmabegroting 2018 - Aanbiedingsnota

(16)

Jeugd 25

Maatschappelijke ondersteuning 29 Educatie en welzijn 39

Omgeving 44

Openbare orde en veiligheid 53

Bestuur en algemene ondersteuning 56 Onroerende zaakbelasting 60

Overige eigen middelen 62 Paragrafen 66

Lokale heffingen 67 Weerstandsvermogen 78 Onderhoud kapitaalgoederen 80 Financiering 88

Bedrijfsvoering 93 Verbonden partijen 96 Grondbeleid 100 Bijlagen 104

Programmaplan 105 Begroting per taakveld 106

Meerjareninvesteringsbegroting 107 Begroting grondbedrijf 108

Berekening EMU-saldo 109 Algemene uitkering 110

Afkortingen 111 16

Autorisatie onttrekking reserves

Aanvullend op de begrote onttrekking aan de reserves wordt via de begroting 2015 het college geautoriseerd tot het onttrekken aan de volgende reserves:

Voor deze betreffende reserves ligt de besteding (nog) niet concreet vast in een plan. Het college wordt geautoriseerd om conform het doel van de bestemming uitgaven te doen.

2018

Reserve groen -50

Reserve incidentele prioriteiten -317

Reserve decentralisaties -106

Reserve Kwaliteit Openbare Ruimte -100 Totaal autorisatie reserves -573

bedragen x € . ,

(17)

Progra a s 20 Werk en inkomen 21 Jeugd 25

Maatschappelijke ondersteuning 29 Educatie en welzijn 39

Omgeving 44

Openbare orde en veiligheid 53

Bestuur en algemene ondersteuning 56 Onroerende zaakbelasting 60

Overige eigen middelen 62 Paragrafen 66

Lokale heffingen 67 Weerstandsvermogen 78 Onderhoud kapitaalgoederen 80 Financiering 88

Bedrijfsvoering 93 Verbonden partijen 96 Grondbeleid 100 Bijlagen 104

Programmaplan 105 Begroting per taakveld 106

Meerjareninvesteringsbegroting 107 Begroting grondbedrijf 108

Berekening EMU-saldo 109 Algemene uitkering 110

Afkortingen 111 17

Uiteenzetting financiële positie

In onderstaande tabel is de balans opgenomen uit de jaarrekening 2016. Op basis van de gegevens in de begroting 2018 is een geprognosticeerde balans voor 31-12-2017 en 31-12-2018 opgemaakt.

De ontwikkeling op de verschillende balansposten wordt hieronder toegelicht:

Totaal vaste activa

De toename van de Materiële vaste activa in 2017 en 2018 wordt veroorzaakt door de nieuwe en nog openstaande i esteri ge i e totaal € iljoe . De jaarlijkse afs hrij i g is o ge eer € miljoen. In de geprognosticeerde balans is het uitgangspunt dat deze openstaande kredieten in 2017 worden uitgegeven, waardoor het bedrag aan materiële vaste activa stijgt.

2018 2017 2016 2018 2017 2016

Immateriële vaste activa 4.111 4.111 4.199 Algemene reserve AD 6.640 6.859 7.241 Materiële vaste activa 53.485 50.853 49.144 Algemene reserve GB -6.480 -7.480 -11.902

Financiële vaste activa 9.184 9.535 10.250 Overige reserves 194 749 1.483

Totaal vaste activa 66.780 64.499 63.593 Totaal eigen vermogen 354 128 -3.178

Voorraden 44.519 44.889 44.761

Af: Voorzieningen -22.687 -22.687 -22.687

Totaal voorraden 21.832 22.202 22.074

Voorzieningen 7.997 8.058 11.221

Vorderingen pm pm 9.551 Langlopende schulden 74.157 78.539 82.922

Liquide middelen -6.104 24 361 Kortlopende schulden pm pm 5.602

Overlopende activa pm pm 5.308 Overlopende passiva pm pm 4.320

Totaal vlottende activa 15.728 22.226 37.294 Totaal vreemd vermogen 82.154 86.597 104.065

Totaal 82.508 86.725 100.887 Totaal 82.508 86.725 100.887

bedragen x € . ,

Programmabegroting 2018 - Aanbiedingsnota

(18)

Jeugd 25

Maatschappelijke ondersteuning 29 Educatie en welzijn 39

Omgeving 44

Openbare orde en veiligheid 53

Bestuur en algemene ondersteuning 56 Onroerende zaakbelasting 60

Overige eigen middelen 62 Paragrafen 66

Lokale heffingen 67 Weerstandsvermogen 78 Onderhoud kapitaalgoederen 80 Financiering 88

Bedrijfsvoering 93 Verbonden partijen 96 Grondbeleid 100 Bijlagen 104

Programmaplan 105 Begroting per taakveld 106

Meerjareninvesteringsbegroting 107 Begroting grondbedrijf 108

Berekening EMU-saldo 109 Algemene uitkering 110

Afkortingen 111 18

De daling van de Financiële Vaste Activa in 2018 komt met name doordat in 2017 en 2018 op de verstrekte leningen wordt afgelost.

Totaal vlottende activa

Het is in 2018 de verwachting dat het grondbedrijf meer inkomsten ontvangt dan dat het aan kosten uitgeeft. Hierdoor neemt de boekwaarde van het grondbedrijf (Voorraden) af.

Van de overige vlottende activa wordt het banksaldo (liquide middelen) als sluitpost genomen om de geprognosticeerde balans sluitend te maken. In 2018 ontstaat een negatief banksaldo en dus een financieringsbehoefte. De gemeente mag een negatief banksaldo hebben van bijna € iljoe zie paragraaf financiering: kasgeldlimiet). Of daadwerkelijk deze behoefte optreedt is afhankelijk van onder andere verdere aflossingen van uitgeleend geld (hypotheken), de mate waarin de nog openstaande investeringskredieten worden uitgegeven en het mogelijk behalen van rekeningresultaten in de komende jaren.

Totaal eigen vermogen

Het totaal eigen vermogen ontwikkelt zich in de jaren 2017 en 2018 positief. De gemeente stort jaarlijks een bedrag in de reser e gro d edrijf a o ge eer € , iljoe e € € iljoe .. Daarnaast worden eventuele winstnemingen binnen het grondbedrijf ten gunste van de reserve grondbedrijf gebracht.

De overige reserves nemen de komende periode nog wel af doordat deze worden uitgegeven voor het doel waarvoor ze beschikbaar zijn gesteld. In onderstaande tabel staan de mutaties in de reservepositie weergegeven:

(19)

Progra a s 20 Werk en inkomen 21 Jeugd 25

Maatschappelijke ondersteuning 29 Educatie en welzijn 39

Omgeving 44

Openbare orde en veiligheid 53

Bestuur en algemene ondersteuning 56 Onroerende zaakbelasting 60

Overige eigen middelen 62 Paragrafen 66

Lokale heffingen 67 Weerstandsvermogen 78 Onderhoud kapitaalgoederen 80 Financiering 88

Bedrijfsvoering 93 Verbonden partijen 96 Grondbeleid 100 Bijlagen 104

Programmaplan 105 Begroting per taakveld 106

Meerjareninvesteringsbegroting 107 Begroting grondbedrijf 108

Berekening EMU-saldo 109 Algemene uitkering 110

Afkortingen 111 19

1-1-2018 storting onttrekking 31-12-2018

Voorziening pensioenen wethouders 4.346 120 -138 4.328

Voorziening openbare verlichting 790 442 1.232

Grondbedrijf: Voorziening afgesloten complexen gr 354 354

Onderhoudsfonds P- preventief onderhoud 67 129 -101 95

Onderhoudsfonds T- technisch onderhoud 67 146 -125 88

Onderhoudsfonds I- ingrijpend onderhoud 104 65 -132 37

Onderhoudsfonds Z- reserve p.t.i. 464 464

Voorziening wegenonderhoud 837 1.009 -1.500 346

Voorziening civieltechnische kunstwerken 132 25 157

Voorziening maatregelen rioolbeheersplan 896 896

Totaal voorzieningen 8.057 1.936 -1.996 7.997

bedragen x € . ,

Totaal vreemd vermogen

In de post vreemd vermogen is de afloop te zien van het totaal van de leningen die de gemeente zelf heeft gelee d. Jaarlijks is de ge ee te erpli ht o ge eer € tot € miljoen af te lossen op de langlopende schulden.

Het bedrag van de getroffen

voorzieningen staat hiernaast weergegeven.

1-1-2018 storting onttrekking autorisatie resultaat 31-12-2018

Algemene reserve algemene dienst 6.859 -350 131 6.640

Algemene reserve grondbedrijf -7.480 1.000 -6.480

Reserve groen 50 -50 0

Reserve revitalisering De Sluijs 156 156

Reserve afvalinzameling -84 -103 -187

Reserve incidentele prioriteiten 317 50 -317 50

Reserve decentralisaties 106 -106 0

Reserve Kwaliteit Openbare Ruimte 100 -100 0

Reserve H1 maatschappelijke compensatie 104 71 175

Totaal eigen vermogen 128 1.121 -453 -573 131 354

bedragen x € . ,

Programmabegroting 2018 - Aanbiedingsnota

(20)

Jeugd 25

Maatschappelijke ondersteuning 29 Educatie en welzijn 39

Omgeving 44

Openbare orde en veiligheid 53

Bestuur en algemene ondersteuning 56 Onroerende zaakbelasting 60

Overige eigen middelen 62 Paragrafen 66

Lokale heffingen 67 Weerstandsvermogen 78 Onderhoud kapitaalgoederen 80 Financiering 88

Bedrijfsvoering 93 Verbonden partijen 96 Grondbeleid 100 Bijlagen 104

Programmaplan 105 Begroting per taakveld 106

Meerjareninvesteringsbegroting 107 Begroting grondbedrijf 108

Berekening EMU-saldo 109 Algemene uitkering 110

Afkortingen 111 20

Progra a s

(21)

Progra a s 20 Werk en inkomen 21 Jeugd 25

Maatschappelijke ondersteuning 29 Educatie en welzijn 39

Omgeving 44

Openbare orde en veiligheid 53

Bestuur en algemene ondersteuning 56 Onroerende zaakbelasting 60

Overige eigen middelen 62 Paragrafen 66

Lokale heffingen 67 Weerstandsvermogen 78 Onderhoud kapitaalgoederen 80 Financiering 88

Bedrijfsvoering 93 Verbonden partijen 96 Grondbeleid 100 Bijlagen 104

Programmaplan 105 Begroting per taakveld 106

Meerjareninvesteringsbegroting 107 Begroting grondbedrijf 108

Berekening EMU-saldo 109 Algemene uitkering 110

Afkortingen 111 21

Werk en inkomen

Voor iedereen die kan werken, maar het op de arbeidsmarkt zonder steuntje in de rug niet redt, is er vanaf 1 januari 2015 de Participatiewet. De Participatiewet vervangt de Wet werk en bijstand (Wwb), de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) en een groot deel van de Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong) en moet ervoor zorgen dat meer mensen, met en zonder beperking, werk vinden bij een gewone werkgever.

Ambities en ontwikkelingen

Werk

Sinds 1 januari 2015 is in de regio Rijk van Nijmegen het Werkbedrijf actief. Het Werkbedrijf is de verbindende schakel tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Via het Werkbedrijf bieden we zo veel mogelijk kandidaten perspectief en mogelijkheden om hun werkkansen te vergroten en te benutten.

Medewerkers van het Werkbedrijf hebben zitting in het gemeentehuis om de samenwerking en integrale aanpak te bevorderen en met succes. Daarnaast zorgen we dat mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt die zich (nog) niet kunnen ontwikkelen naar regulier werk, maatschappelijk actief zijn of een tegenprestatie leveren. De stichting Perspectief heeft hierin een belangrijke rol.

Inkomen

We verstrekken uitkeringen rechtmatig en doelmatig. Dit leidt tot bestrijding van fraude en tot een vermindering van de administratieve lasten. Dit doen we door een analyse te maken van het risico op fraude bij aanvang van de uitkering, deze analyse wordt zo nodig periodiek herhaald. Bij vermoeden van fraude schakelen wij het IBO in.

Programmabegroting 2018 - Progra a s

(22)

Jeugd 25

Maatschappelijke ondersteuning 29 Educatie en welzijn 39

Omgeving 44

Openbare orde en veiligheid 53

Bestuur en algemene ondersteuning 56 Onroerende zaakbelasting 60

Overige eigen middelen 62 Paragrafen 66

Lokale heffingen 67 Weerstandsvermogen 78 Onderhoud kapitaalgoederen 80 Financiering 88

Bedrijfsvoering 93 Verbonden partijen 96 Grondbeleid 100 Bijlagen 104

Programmaplan 105 Begroting per taakveld 106

Meerjareninvesteringsbegroting 107 Begroting grondbedrijf 108

Berekening EMU-saldo 109 Algemene uitkering 110

Afkortingen 111 22

Doel Beperking van de stijging van bijstandsgerechtigden door instroom te voorkomen en uitstroom te vergroten.

Activiteiten  We bieden zo veel mogelijk kandidaten perspectief en mogelijkheden om hun werkkansen te vergroten en te benutten.

 Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt die zich (nog) niet kunnen ontwikkelen naar regulier werk zijn maatschappelijk actief of leveren een tegenprestatie.

Financiën Nieuw beleid:

‘isi o s  Het Werkbedrijf kan niet voldoen aan de aan haar gestelde prestatie- indicatoren.

 Een verhoogde instroom als gevolg van externe omstandigheden (conjunctureel of in verband met verhoogde asielinstroom).

Indicator

Doel We verstrekken uitkeringen en minimabeleid rechtmatig en doelmatig Activiteiten  We maken een analyse van het risico op fraude bij aanvang van de

uitkering. Deze analyse wordt zo nodig periodiek herhaald.

 We verrichten bijzonder onderzoek indien daartoe aanleiding is.

Financiën Nieuw beleid:

‘isi o s  Oninbare vorderingen Indicator

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

f. Kunt u aangeven welke drie adviezen ten aanzien van uw inkomenssituatie u het belangrijkst vindt? U kunt dit doen door een 1 te gebruiken voor heel belangrijk, een 2 voor

Naar aanleiding van de eerdere raadsavond over de mogelijke besteding van Eneco gelden, en de gevormde reserve duurzaamheid, stellen wij voor deze bestaande reserve met een bedrag

Bij de begroting 2017 is vastgesteld dat ten behoeve van de extra benodigde kosten openbare verlichting voor twee jaar een bedrag aan de algemene reserve wordt

Breed verkoopt en draagt over (levert) aan MGR - per 1 januari 2016 - haar onderneming “going concern”, met de daaraan verbonden activa onder de verplichting van MGR, per

een bedrag van € 9.759,- ten behoeve van handhaving lopende inburgeringstrajecten dekken ten last van de reserve participatie. Vries, 21

Als de Raad akkoord gaat met de Managementletter en de aanbevelingen in Memo gemeentelijke gebouwen, bestaat er in alle bestuurslagen dekking voor het doorvoeren van

Een maximale subsidie aan Stichting Peuterwerk Albrandswaard ad € 40.000 te beschikken voor de verhuizing van Peutergroep Pinokkio;. De maximale bijdrage aan Stichting

Sceptische oordeelsvorming (professional) + Sceptisch gedrag (persoonlijk) = Professioneel Kritische Instelling. Sceptische oordeelsvorming